Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018

Naomi Klein (για την Ελλάδα): «Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι΄ αυτό που είστε»



Το TheShockDoctrine είναι το τελευταίο ντοκιμαντέρ του καταξιωμέμου σκηνοθέτη MichaelWinterbottom, με συν-σκηνοθέτη τον MatWhitecross. Βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Naomi Klein, που υποστηρίζει ότι οι πολιτικές της «ελεύθερης αγοράς» στην Αμερική έχουν σταδιακά κυριεύσει τον κόσμο μέσω της εκμετάλλευσης ανθρώπων και χωρών συγκλονισμένων από την καταστροφή.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Τόσο η ταινία όσο και το βιβλίο υποστηρίζουν ότι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο εκμεταλλεύονται τις φυσικές καταστροφές, τις οικονομικές κρίσεις και τους πολέμους για να επιβάλουν ριζοσπαστικές πολιτικές ελεύθερης αγοράς.
Η Naomi Klein αποκαλεί το φαινόμενο αυτό «καπιταλισμό της συμφοράς» και θεωρεί ότι είναι το ίδιο αποτελεσματικός στο να σβήνει τη συλλογική μας μνήμη όσο και η ψυχιατρική θεραπεία με ηλεκτροσόκ. Η ταινία αμφισβητεί κατά τρόπο ριζικό το μύθο ότι η παγκόσμια ελεύθερη αγορά έχει θριαμβεύσει βασιζόμενη στις αρχές της δημοκρατίας.
Η Ναόμι Κλάιν μιλάει με μια τόσο απαλή φωνή που δεν μπορείς να φανταστείς ότι κρύβει μέσα της τόσο δυναμισμό. Και επίσης, ούτε ότι αυτή η 40χρονη Καναδέζα θεωρείται από πολλούς μία από τις πιο μαχητικές δημοσιογράφους της εποχής μας, με τέτοια απήχηση στην αμερικανική Αριστερά που πολλοί να τη θεωρούν ακόμη και διάδοχο του Νόαμ Τσόμσκι.
Όταν τη ρωτήσαμε ποια είναι η άποψή της για την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στην Ελλάδα, υπήρξε καταπέλτης:
«Η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθεί η ευρωζώνη. Και για να γίνει αυτό, σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι΄ αυτό που είστε. Έχουν ήδη διαγνώσει ότι είστε άρρωστοι».
Η κυρία Κλάιν μένει μόνιμα στο Τορόντο του Καναδά, μαζί με τον σύζυγό της Αβι Λιούις. Στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορεί το τελευταίο βιβλίο της με τίτλο «Το δόγμα του σοκ» («Τhe Shock Doctrine»), το οποίο αποτελεί μια σκληρή πολεμική εναντίον του «καπιταλισμού της καταστροφής», όπως η ίδια τον αποκαλεί. Στο βιβλίο «Το δόγμα του σοκ» της Ναόμι Κλάιν υπάρχει μια λεπτομερέστατη καταγραφή της δράσης του ΔΝΤ σε διάφορες χώρες την τελευταία 30ετία, όπου αποτυπώνονται οι δραματικές επιπτώσεις της παρέμβασής του, κυρίως στη Λατινική Αμερική (Αργεντινή, Βολιβία), αλλά επίσης στη Ρωσία.
«Παρακολουθώ από πολύ κοντά την ελληνική κρίση και φυσικά την παρέμβαση της τρόικας του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΕυρωπαϊκήςΚεντρικής Τράπεζας. Αυτό που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα στην αρχή της κρίσης, ήταν ότι οι Έλληνες αντιστάθηκαν στα όσα πήγαιναν να τους επιβληθούν.Όταν μάλιστα και στις ΗΠΑ είχαμε την κρίση με τις τράπεζες, επεσήμαινα το γεγονός αυτό σε αμερικανούς συνομιλητές μου». [Μετά το κλίμα άλλαξε σταδιακά:]
«Όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν, άρχισε η “εκπαίδευση”. Κατ΄ αρχάς, το ΔΝΤ διέγνωσε ότι είστε άρρωστοι, ότι ο χαρακτήρας των Ελλήνων είναι άρρωστος. Και τώρα σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι΄ αυτό που είστε. Πρόκειται για μια τακτική κοινωνικής παθολογίας η οποία δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Επεκτείνεται και στις υπόλοιπες χώρες του μεσογειακού Νότου. Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση όπου οι κυβερνήσεις βρίσκουν το κατάλληλο άλλοθι. Αφού εμείς είμαστε ανίκανοι να τα καταφέρουμε μόνοι μας, ας φέρουμε κάποιους άλλους να το κάνουν για εμάς…
Κατά μία έννοια, «η περίπτωση της Ελλάδας είναι εμβληματική. Στην πορεία ,ο στόχος από την παρέμβαση της τρόικας άλλαξε. Αν το δει κανείς σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν μιλάμε πλέον απλώς για την ιδιωτικοποίηση μεγάλων τομέων της οικονομίας. O σκοπός είναι η απενοχοποίηση των τραπεζών, η μεταφορά του βάρους της αποτυχίας από τους ώμους των ελίτ σε εκείνους των απλών ανθρώπων» λέει η κυρία Κλάιν.
«Σώσατε το ΔΝΤ από τη χρεοκοπία»
«Γιατί το κοστούμι του ΔΝΤ δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε χώρας και είναι ίδιο για όλες;» ρωτήσαμε την κ. Ναομί Κλάιν.
«Πραγματικά δεν μπορώ να σας δώσω ξεκάθαρη απάντηση. Είναι απορίας άξιο πώς δεν κατάλαβαν ας πούμε ότι, καθώς η Ελλάδα δεν μπορούσε να προχωρήσει σε υποτίμηση, ο πληθωρισμός λογικά θα ανέβαινε. Υπάρχει επίσης και κάτι άλλο. Μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008,οι περισσότεροι ανέμεναν ότι το ΔΝΤ θα άλλαζε μυαλά. Περιμέναμε ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο θα υπερίσχυε του αμερικανικού. Τώρα γιατί δεν έγινε κάτι τέτοιο παραμένει άγνωστο. Ίσως οι άνθρωποι του ΔΝΤ να έχουν πέσει όλα αυτά τα χρόνια σε μια ιδεολογική παγίδα... Ωστόσο, μετά και την εμπειρία της Αργεντινής, το ΔΝΤ ήταν έτοιμο κυριολεκτικά να χρεοκοπήσει, τόσο ιδεολογικά όσο και χρηματικά. Σε αυτό είχε βοηθήσει και η οικονομική κρίση μετά το 2008. Μην ξεχνάτε ότι το ΔΝΤ είχε αναγκαστεί να πουλήσει ακόμη και χρυσό από τα αποθέματά του. Και βέβαια η εικόνα του στον αναπτυσσόμενο κόσμο ήταν τόσο κακή που οι ηγεσίες των χωρών αυτών δεν ήθελαν να το δουν μπροστά τους. Τώρα όμως, το ΔΝΤ βρήκε μια νέα “αγορά”: την Ευρώπη. Κατάέναν περίεργο τρόπο, σώσατε το ΔΝΤ από τη χρεοκοπία».
Τι λέει για τον Ομπάμα
«Οι νέοι άνθρωποι έχουν χάσει πλέον τον ενθουσιασμό που είχαν για τον Μπαράκ Ομπάμα. Ο Ομπάμα ήταν εκπληκτικός στην προεκλογική εκστρατεία του. Εκανε τους Αμερικανούς να αισθάνονται ότι μπορούν να γίνουν καλύτεροι. Ωστόσο, στην Ουάσιγκτον υπάρχουν ορισμένα θέματα που είναι ταμπού, όπως η Γουόλ Στριτ ή το Ισραήλ. Και ο Ομπάμα δεν μπόρεσε να το ξεπεράσει αυτό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι Δημοκρατικοί να χάσουν την εμπιστοσύνη της βάσης τους. Πάρτε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τώρα που έφυγε από τον Λευκό Οίκο ο Λάρι Σάμερς οι φήμες λένε ότι θα τον αντικαταστήσει ένα στέλεχος της Γουόλ Στριτ. Ολα αυτά θα κριθούν στις επικείμενες εκλογές για το Κογκρέσο», λέει η κυρία Κλάιν.
Η «Πασιονάρια» του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης
Όταν ήταν μικρή, η Ναόμι Κλάιν συνήθιζε να ψωνίζει συνέχεια. Ποιος να φανταζόταν ότι αρκετά χρόνια αργότερα θα έγραφε ένα βιβλίο που από πολλούς χαρακτηρίστηκε η «Βίβλος» κατά των πολυεθνικών. Το «Νo Logo: Νo Space, no choice, no jobs: Η βίβλος του αντι-εταιρικού ακτιβισμού», που εκδόθηκε το 2000, τη μετέτρεψε ουσιαστικά σε «πασιονάρια» του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης.
Γεννήθηκε το 1970 στο Μόντρεαλ από αριστερή οικογένεια που μετανάστευσε το 1967 από τις ΗΠΑ στον Καναδά λόγω αντίθεσης στον πόλεμο στο Βιετνάμ, και μεγάλωσε σε ένα πολιτικοποιημένο περιβάλλον. Σήμερα ερευνά μανιωδώς διάφορα θέματα και προσφέρει μια εναλλακτική ματιά στα πράγματα.
Το 2007 εκδόθηκε «Το δόγμα του σοκ» και, όπως λέει η ίδια:
«Δεν αποφάσισα εγώ να γράψω αυτό το βιβλίο. “Εκείνο” το αποφάσισε για μένα. Είχα πάει στο Ιράκ όταν ο Πολ Μπρέμερ διοικούσε τη χώρα αμέσως μετά τον πόλεμο. Οι Αμερικανοί είχαν αποφασίσει να εφαρμόσουν την τακτική του “σοκ και δέους” με την οποία κέρδισαν τον πόλεμο και στην οικονομία. Αδιαφόρησαν πλήρως για το τι συνέβαινε στο Ιράκ και ήθελαν να ιδιωτικοποιήσουν αμέσως τα πάντα. Να φανταστείτε ότι ο διερμηνέας μου δεν γνώριζε να υπάρχει λέξη για την ιδιωτικοποίηση στα ιρακινά. Έτσι άρχισα να γράφω για τον καπιταλισμό της καταστροφής γνωρίζοντας από πρώτο χέρι και την εμπειρία της Αργεντινής».
Το νέο βιβλίο της θα έχει θέμα την κλιματική αλλαγή και έχει ήδη αρχίσει έρευνα. Για αυτό και έχει περιορίσει τις διαλέξεις της ανά τον κόσμο αλλά προλαβαίνει να γράφει άρθρα για έντυπα όπως η βρετανική εφημερίδα «Guardian» και το αμερικανικό περιοδικό «Τhe Νation».

Τετάρτη 28 Μαρτίου 2018

ΡΩΣΙΑ ΠΡΟΣ ΗΠΑ: ΜΗΝ ΧΤΥΠΑΤΕ ΤΗ ΣΥΡΙΑ! ΨΥΧΡΟΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ


(Μόσχα), του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Κάθε μέρα που περνάει, επιδεινώνεται το κλίμα μεταξύ Ρωσίας και Δυτικών σε όλα τα μέτωπα, ενώ αυξάνεται ακόμα και η πιθανότητα άμεσης εμπλοκής ρωσικών και αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, τουλάχιστο στη Μέση Ανατολή.
Προχθές, ο επικεφαλής του Κέντρου Επιχειρήσεων του ρωσικού Γενικού Επιτελείου στρατηγός Ρουντσκόι, έκανε λόγο στην τηλεόραση «Ρωσία 24», για ενδείξεις προετοιμασίας των αμερικανικών δυνάμεων στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα για πιθανό πλήγμα με πυραύλους Κρουζ. Πριν λίγες μέρες, ο αρχηγός των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στρατηγός Γκεράσιμωφ απείλησε τους Αμερικανούς ότι δεν θα διστάσει να πλήξει δυνάμεις τους, που θα βομβαρδίσουν ενδεχομένως τη Δαμασκό ή άλλα σημεία της συριακής επικράτειας, όπου βρίσκεται ρωσικό στρατιωτικό ή άλλο προσωπικό. Είχε προηγηθεί δήλωση της αμερικανίδας Πρέσβειρας στον ΟΗΕ Νίκι Χάλευ, που δεν απέκλεισε την ανάληψη «μονομερούς» στρατιωτικής δράσης στη Συρία.
«Η Μόσχα εκτιμά ότι οι Αμερικανοί σχεδιάζουν κάποια επίθεση στη Μέση Ανατολή, που να θεωρηθεί ήττα των Ρώσων, να αποδοθεί στον Πούτιν και να χρησιμοποιηθεί σε σχέδιο «αλλαγής καθεστώτος» στην ίδια τη Ρωσία», μας λέει άριστα ενημερωμένος παρατηρητής στη ρωσική πρωτεύουσα, προσθέτοντας ότι αυτός ήταν ο λόγος που ο Ρώσος Πρόεδρος εκφώνησε την ομιλία της 1ης Μαρτίου με την οποία αποκάλυψε την ύπαρξη των νέων πυρηνικών όπλων που ανέπτυξε ή αναπτύσσει η χώρα του και δεν άφησε καμιά αμφιβολία για το ότι θα διατάξει χρήση πυρηνικών όπλων αν η Ρωσία δεχτεί επίθεση, ανεξαρτήτως πιθανών συνεπειών.
Είναι γεγονός ότι η πολύ μεγάλη παραμένουσα πολιτική ισχύς του κ. Πούτιν στο εσωτερικό της Ρωσίας στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Ο ένας είναι η ιστορικά διαπιστωμένη δύναμη του ρωσικού εθνισμού, η αίσθηση ότι ο Ρώσος Πρόεδρος υπερασπίζεται τη χώρα του, σε αντίθεση με αυτό που έκαναν ο Γκορμπατσώφ και ο Γέλτσιν, με αποτέλεσμα τους πολέμους της Γιουγκοσλαβίας και της Μέσης Ανατολής και την επέκταση του ΝΑΤΟ, ακόμα και μέσα στην πρώην σοβιετική επικράτεια, παρά τις διαβεβαιώσεις που είχαν δοθεί στη Μόσχα για να επιτρέψει τη γερμανική ενοποίηση.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι η ανάμνηση της τραγωδίας που έζησαν οι χώρες της πρ. ΕΣΣΔ κατά τη δεκαετία του 1990, όταν γνώρισαν πιθανώς τη μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική καταστροφή της βιομηχανικής εποχής, εφαρμόζοντας τις μεταρρυθμίσεις του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και διαφόρων θεωρητικών της θεραπείας σοκ, όπως ο Τζέφρευ Σαχς.
Ο ρωσικός πληθυσμός παρότι εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, ιδίως στις επαρχίες, και δεν του αρέσει καθόλου η έκταση της διαφθοράς που συνεχίζει να τρώει τα σωθικά της χώρας, προτιμά εν τέλει τη σταθερότητα από νέα νεοφιλελεύθερα, φιλοδυτικά πειράματα. Ιδίως ότι θυμούνται την φοβερή καταστροφή της δεκαετίας του 1990, που συνόδευσε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Σημειωτέον ότι ο κ. Πούτιν, σε μια αποστροφή της ομιλίας του της 1ης Μαρτίου, υπογράμμισε ότι και κάθε επίθεση εναντίον συμμάχων της Ρωσίας θα θεωρηθεί επίθεση κατά της Ρωσίας και θα αντιμετωπισθεί ανάλογα. Δεν προσδιόρισε ποιες χώρες είναι οι «σύμμαχοι» της Μόσχας για τις οποίες ισχύει αυτή η εγγύηση, οπωσδήποτε όμως αυτή η δήλωση εισήγαγε εκ των πραγμάτων έναν περαιτέρω μεγάλο βαθμό στρατηγικής αβεβαιότητας στη Μέση Ανατολή, αλλά και στο σύνολο των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων.
Οι εξελίξεις στη Συρία συμπίπτουν με δραματική επιδείνωση του διεθνούς πολιτικού κλίματος, που δεν έχει πολλά προηγούμενα ούτε και την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, με τη Ρωσία κατηγορούμενη διεθνώς περίπου για τα πάντα. Είναι τέτοιο το διεθνές κλίμα, που στο Λονδίνο τουίτ απέδωσαν στη Μόσχα ακόμα και την κακοκαιρία που έπληξε τη βρετανική πρωτεύουσα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία συνωμοσίας, ο Πούτιν εξαπέλυσε και μετεωρολογικό πόλεμο κατά της Βρετανίας!!!
Αν οποιοσδήποτε σχεδιάζει όντως πόλεμο, αυτό είναι το κατάλληλο πολιτικό κλίμα. Μια άλλη διαφορά με την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, είναι η απουσία, κατά τα φαινόμενα, αξιόπιστων διαύλων επικοινωνίας, κάποιου μίνιμουμ κανόνων αλληλεπίδρασης και επίσης μιας οποιασδήποτε συναντίληψης μεταξύ των πυρηνικών υπερδυνάμεων.
Όπως μας λέει βετεράνος Αμερικανός σοβιετολόγος, το σημερινό πολιτικό προσωπικό της Δύσης έχει διαμορφώσει την άποψή του για τον κόσμο κατά την ειδική εποχή της σοβιετικής κατάρρευσης και δεν μπορεί να αποδεχθεί ψυχολογικά την επιστροφή της Ρωσίας με αξιώσεις ισοτιμίας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. «όμως, κινδυνεύει να γίνει καταστροφή αν βλέπουν στη Ρωσία ένα Ιράκ, μια Λιβύη ή μια Γιουγκοσλαβία», προσθέτει.
«Δεν μας επέτρεψαν να δούμε το θύμα της επίθεσης, δεν μας έδωσαν δείγμα της ουσίας που χρησιμοποιήθηκε, δεν δέχτηκαν πρότασή μας για κοινή έρευνα», λέει στο ΑΜΠΕ Ρώσος κυβερνητικός παράγων, αναφερόμενος στην υπόθεση του Ρωσο-Βρετανού διπλού πράκτορα που έγινε στόχος επίθεσης με νευροπαραλυτικό αέριο στη Βρετανία. Ενώ ο Λεονίντ Σλούσκι, επικεφαλής της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Δούμας, μας λέει «Η προσωπική μου γνώμη, και το τονίζω, είναι αυστηρά προσωπική, είναι ότι η επίθεση αυτή έγινε για να αμαυρωθεί η διεθνής εικόνα της Ρωσίας”.
Όσα συμβαίνουν τώρα διεθνώς, το μόνο που κάνουν στη Ρωσία είναι να εμπεδώνουν στην πολιτική και κρατική ελίτ της χώρας τη βαθειά πεποίθηση ότι δέχεται επίθεση από τη Δύση.
Είναι ακριβώς η αντίθετη από την πολιτική που ακολούθησε ο Πρόεδρος Μπους πατήρ και η οποία επέτρεψε στον καιρό της την ομαλή «αυτοκτονία» της Σοβιετικής Ένωσης.
Όλα αυτά ελάχιστα βέβαια επηρεάζουν τις σημερινές προεδρικές εκλογές στη χώρα, για τις οποίες ο ίδιος ο Πούτιν είναι το αναμφισβήτητο φαβορί, για τους λόγους που αναφέραμε πιο πάνω. Το πραγματικό διακύβευμα στη Ρωσία δεν είναι αν θα εκλεγεί ο Πούτιν, αλλά ποιος θα τον διαδεχθεί όταν έρθει η ώρα. Επ’ αυτού όμως, το ρεπορτάζ είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατο.
19 Μαρτίου 2018

ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ “ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ”: ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ


Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
6 Μαρτίου 2018
Από την εκστρατεία της Διαφάνειας (γκλάσνοστ), που συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ, έως το μπαράζ του γερμανικού τύπου κατά της Ελλάδας, το 2009-10, που συνέβαλε στα Μνημόνια και τις Δανειακές, ο «πόλεμος των ιδεών» συνιστά κύριο τμήμα κάθε μορφής πολέμου. Πριν από όλες τις στρατιωτικές επεμβάσεις, είχαμε πάντα καταιγισμό αρνητικών δημοσιευμάτων εναντίον των χωρών που εκπρόκειτο να πληγούν (Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Λιβύη κ.ο.κ.) Συνήθως οι εκστρατείες αυτές δεν είναι ολότελα αυθαίρετες, ούτε στηρίζονται μόνο ή κυρίως σε ψέμματα, χωρίς να λείπουν κι αυτά. Για να είναι αποτελεσματικές στηρίζονται κυρίως σε αληθινά στοιχεία, δυσανάλογα όμως και εκτός πλαισίου προβεβλημένα και στην αποσιώπηση άλλων.
Αυτά συνέβαιναν πάντα, γιατί οι ιδέες αποκτούν υλική δύναμη υιοθετούμενες από τους ανθρώπους. Η εισαγωγή όμως της ιδιωτικής τηλεόρασης, η υπερσυγκέντρωση των Μέσων στα χέρια του χρηματιστικού κεφαλαίου, η εμφάνιση του ‘Ιντερνετ, η φανταστική έκρηξη της κυβερνητικής, των big data και μορφών κυβερνοπολέμου και κυβερνοελέγχου, άλλαξε ριζικά τα δεδομένα. ‘Εχει γίνει πια πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, όχι μόνο στους απλούς πολίτες, αλλά ακόμα και σε πεπειραμένους δημοσιογράφους να σχηματίσουν αντικειμενική άποψη για σοβαρά θέματα.
Πάρτε για παράδειγμα την Βενεζουέλα. Τον τελευταίο χρόνο, η παγκόσμια κοινή γνώμη «υπερενημερώνεται» για την κατάσταση στη χώρα, βομβαρδιζόμενη σχεδόν μόνο με αρνητικά δημοσιεύματα. Αντίθετα, πολύ σοβαρές εξελίξεις σε μεγάλες χώρες της περιοχής (Αργεντινή, Βραζιλία, Μεξικό), ούτε καν αναφέρονται.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Καράκας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα μετά τον θάνατο του Ούγκο Τσάβες, τη μείωση των τιμών του πετρελαίου, την επιβολή  και την εντατικοποίηση των προσπαθειών της Ουάσιγκτων για την ανατροπή του Μαδούρο και την επιβολή κυρώσεων. Τα προβλήματα της Βενεζουέλας αντανακλούν πιθανώς, υποστηρίζουν οι καλύτεροι γνώστες της χώρας, τόσο τις εξωτερικές πιέσεις, όσο και σοβαρά στρατηγικά προβλήματα του «Τσαβισμού».
Αλλά αντιμετωπίζει όντως η Βενεζουέλα την «ανθρωπιστική κρίση», που μας περιγράφει ο διεθνής τύπος; Δεν έχουν να φάνε οι πολίτες της;
«Δεν θα έλεγα κάτι τέτοιο. Θεωρώ άλλωστε ότι όροι όπως ανθρωπιστική κρίση συχνά χρησιμοποιούνται για να προετοιμάσουν και να δικαιολογήσουν επιχειρήσεις ανατροπής καθεστώτων. Η Βενεζουέλα αντιμετωπίζει ασφαλώς μεγάλα προβλήματα, γιατί έχει γίνει στόχος οικονομικού πολέμου, αλλά δεν αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση», λέει ο ‘Αλφρεντ Ντε Ζάγιας. Και μας δίνει ένα παράδειγμα του τι εννοεί, αναφερόμενος στην απόφαση της Κολομβίας να μπλοκάρει τις εξαγωγές φαρμάκων για την ελονοσία στη Βενεζουέλα, παρά την επιδημία στην Αμαζονία. Το Καράκας αναγκάστηκε να εισάγει τα φάρμακα από τους Ινδούς.
Ο Ντε Ζάγιας είναι ο Γραμματέας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. ‘Ενας από τους γνωστότερους και διαπρεπέστερους νομικούς παγκοσμίως, ασχολήθηκε και με το κυπριακό. Συνυπογράφει έκθεση δέκα επιφανών διεθνών νομικών που συνιστά συντριπτική κριτική του σχεδίου Ανάν.
Ο κ. Ζάγιας βρέθηκε πρόσφατα στη Βενεζουέλα ως ανεξάρτητος εμπειρογνώμων του ΟΗΕ. Το πιο εντυπωσιακό, μας λέει, είναι ότι, όπου έχω πάει, έρχονται τα διεθνή μέσα, όπως οι Νιού Γιορκ Τάιμς ή το BBC, να μου ζητήσουν τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματά μου. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας αδιαφόρησαν παντελώς.
‘Ισως όμως τον λόγο τον τον ξέρει ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών. Μιλώντας πρόσφατα, στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, προέβλεψε ότι πιθανώς θα γίνει πραξικόπημα στη Βενεζουέλα και συνέστησε, «αστειευόμενος», στον Μαδούρο να αναζητήσει άσυλο στην Κούβα. Πρόσθεσε ότι δεν έχει καμία πληροφορία, όμως συνηθίζονται τα πραξικοπήματα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής που «δεν πάνε καλά». Ο Γερουσιαστής Μαρκ Ρούμπιο  δεν περιορίστηκε σε προφητείες. Κάλεσε δημοσίως τον στρατό να ανατρέψει τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας.
O Χόρχε Αλμέιντα, από τους γνωστότερους και πιο κριτικούς διανοούμενους της λατινοαμερικανικής αριστεράς, αρθρογράφος στη μεξικάνικη εφημερίδα Jornada, αναγνωρίζει τη σοβαρότητα των απειλών «από τους Γιάνκηδες», δεν είναι όμως επιεικής και με το καθεστώς. Σε αντίθεση με τον Τσάβες, υποστηρίζει, ο Μαδούρο χρησιμοποιεί την υποστήριξη των εργαζομένων για να διατηρήσει και όχι για να αλλάξει το στάτους κβο. Το κυβερνών Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) είναι ένας υπερσυγκεντρωτικός γραφειοκρατικός μηχανισμός, χωρίς δημοκρατική εσωτερική ζωή, όργανο διακυβέρνησης που, το πολύ πολύ που μπορεί να κάνει, είναι εκλογικές εκστρατείες.
Ο Μαδούρο, μας λέει ο Αλμέιντα, έδειξε τακτικές πολιτικές ικανότητες κερδίζοντας τις τελευταίες εκλογές και σταθεροποιώντας τη θέση του, όμως η οικονομική κατάσταση παραμένει πολύ άσχημη και 400.000 Βενεζουελάνοι έχουν φύγει από τη χώρα. Παρόλες τις σχετικές πολιτικές επιτυχίες του, που οφείλονται στην επιθυμία του πληθυσμού να μην επιστρέψει στο παρελθόν, το καθεστώς θα παραμείνει πάντα τρωτό απέναντι στις διαφοροποιήσεις του κοινωνικού και του πολιτικού τοπίου εσωτερικά και διεθνώς. Η Βενεζουέλα, πιστεύει, είναι «άρρωστη» από απουσία δημοκρατίας στο κόμμα, τα συνδικάτα, τη βάση. Μόνο η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων και ο λαϊκός έλεγχος θα μπορούσαν να τη «θεραπεύσουν», σταθεροποιώντας κατά τρόπο ουσιαστικό και μακροπρόθεσμο μια εξουσία που θάμπαινε σε έναν «σοσιαλιστικό» δρόμο.

ΡΩΣΙΑ, ΚΟΥΡΔΟΙ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ


Ο συνομιλητής μας είναι ένας από τους κορυφαίους τουρκολόγους στο φημισμένο ΙμΓκεΜο, το περίφημο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Προσπαθώ να τον αιφνιδιάσω κάπως με την ευθύτητα της ερώτησής μου: “Γιατί δώσατε στην Τουρκία το πράσινο φως να καταλάβει το Αφρίν;”
Αλλά δεν αιφνιδιάζεται καθόλου και μου απαντά με μια ερώτηση κι αυτός: “Γιατί υπάρχουν είκοσι αμερικανικές βάσεις στις περιοχές που ελέγχουν οι Κούρδοι;”
“Η κουρδική ηγεσία έκανε τις επιλογές της. Δεν γίνεται να τόχεις δίπορτο. Και με τους μεν και με τους δε”, μου λέει, αφού προηγουμένως με αφήσει ευγενικά να διατυπώσω της επιφυλάξεις και τα ερωτηματικά μου, υψώνοντας τους ώμους του σε κάτι που φαίνεται να σημαίνει “τι να σου κάνω εγώ;”, ο φιλόσοφος Αλεξάντρ Ντούγκιν, ιδρυτής μιας από τις σχολές γεωπολιτικής που επηρέασαν τη μετασοβιετική και μεταγελτσινική Ρωσία.
Αλλά δεν πρόκειται για μεμονωμένες φωνές. Είναι η γενική ομοφωνία που επικρατεί τώρα στον κρατικό μηχανισμό και στο πολιτικό προσωπικό της Ρωσίας αναφορικά με τη Συρία, την Τουρκία και τους Κούρδους και οποιεσδήποτε αναφορές γενικότερης ή μακροχρόνιας σημασίας, δεν πιάνουν πολύ τόπο απέναντι σε αυτό που η Μόσχα εκτιμά ως κύρια προτεραιότητά της. Και που δεν είναι άλλη από το να αντιμετωπίσει αυτό που η ίδια αντιλαμβάνεται ως γενική προετοιμασία μιας μείζονος επέμβασης των ΗΠΑ στη Συρία, που εγκυμονεί ακόμα και τον κίνδυνο άμεσης σύγκρουσης Αμερικανών και Ρώσων.
“Προτείναμε στους Κούρδους να πάνε συριακά και μαζί και ρωσικά στρατεύματα στις περιοχές τους, αλλά δεν το δέχθηκαν. Για ποιό λόγο να υποστηρίξουμε ένα ψευτο-ανεξάρτητο κουρδικό προτεκτοράτο των ΗΠΑ και του Ισραήλ”, μας λέει υψηλά ιστάμενος Ρώσος παρατηρητής, που δεν κρύβει την ευαρέσκεια της Μόσχας για το επίπεδο συνεργασίας και συντονισμού ακόμα που έχει σήμερα τόσο με την ‘Αγκυρα, όσο και με την Τεχεράνη.
Ακριβώς επειδή το Κρεμλίνο φοβάται ότι οι Αμερικανοί ετοιμάζουν μείζονα επέμβαση στη Συρία το ρωσικό Γενικό Επιτελείο προέβη σε εξαιρετικά ασυνήθιστη για τα ρωσικά δεδομένα ενέργεια, μέσα σε λίγες ημέρες, παρμβαίνοντας δημόσια δύο φορές, τη μία δια στόματος του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, που είπε ότι θα πληγούν από τις δυνάμεις του αμερικανικές δυνάμεις που τυχόν θα πλήξουν σημεία όποιυ βρίσκεται ρωσικό προσωπικό και τη δεύτερη όταν υπογράμμισε ότι έχουν εντοπιστεί κινήσεις προετοιμασίας αμερικανικού στρατιωτικού πλήγματος.
Αυτός είναι και ο λόγος, υποστηρίζουν άριστα πληροφορημένοι διπλωματικοί παρατηρητές στη Μόσχα, που ο Πρόεδρος Πούτιν αναφέρθηκε στα νέα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας, αλλά και εξήγησε αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους θα αναγκαστεί να τα χρησιμοποιήσει αν η χώρα του ή οι “σύμμαχοί” της δεχθούν επίθεση.
“O Πούτιν δεν πιστεύει ότι μπορεί να κερδηθεί πυρηνικός πόλεμος. Αλλά δεν σκοπεύει να μείνει στην ιστορία ως ο Πρόεδρος που δίστασε να υπερασπιστεί τη χώρα του”, λέει παρατηρητής στη Μόσχα.
Απομένει βέβαια να δούμε πως “διαβάζει” η Ουάσιγκτων και οι στρατηγοί, γύρω από τον Τραμπ, αυτά τα “σήματα” που εμπέμπονται τώρα από τη Μόσχα.
Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος,
Μόσχα, 21.3.2018

Τρίτη 27 Μαρτίου 2018

Θα χαθούν τα μελίσσια μας από τη νοζεμίαση; Αποκαλυπτική έρευνα του Α.Π.Θ. για την αποτελεσματικότητα των σχετικών σκευασμάτων.

     
Νοζεμίαση - Αόρατος εχθρός;
Τι συμβαίνει τελικά με τη νοζεμίαση; Είναι υπαρκτό πρόβλημα ή μελισσοκομικός μύθος; Πως ανιχνεύεται και τι λύσεις έχει ο Έλληνας μελισσοκόμος; Κινδυνεύει η ελληνική μελισσοκομία από τον "αόρατο" αυτό εχθρό; Όλες οι απαντήσεις στο άρθρο που ακολουθεί.
Η Νοσεμίαση είναι μια συνηθισμένη ασθένεια η οποία δημιουργεί απώλειες στον πληθυσμό των μελισσών τους Φθινοπωρινούς και τους Ανοιξιάτικους μήνες. Η ασθένεια υποχωρεί όταν ανέβουν οι θερμοκρασίες, όταν αυξάνει η ωοτοκία της βασίλισσας και ανανεώνεται ο πληθυσμός της κυψέλης. Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα (Κλάση Microsporidian) Nosema apis.
Το έτος 2006 εντοπίστηκε στην Ελλάδα και σ' όλη την Ευρώπη το μικροσπορίδιο Nosema ceranae ™ οποίο προέρχεται από την ασιατική μέλισσα και το οποίο προκαλεί επίσης Νοσεμίαση. Η νέα αυτή μορφή Νοσεμίασης επιμένει και τους θερινούς μήνες, συντομεύει κατά πολύ τη ζωή των μελισσών χωρίς να εμφανίζει τα γνωστά συμπτώματα των περιττωμάτων στην κυψέλη, του μεγάλου αριθμού νεκρών μελισσών στην είσοδο, των μελισσών με την πρησμένη κοιλιά και τα ασύνδετα φτερά μπροστά στην είσοδο.
Οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι θορυβήθηκαν και αρκετοί συνέδεσαν το σύνδρομο κατάρρευσης των μελισσών με την Νοσεμίαση. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας εμφανίστηκαν στην αγορά σκευάσματα με κυριότερο το Φουμιντιλ (φουμαγγιλίνη) η χρήση του οποίου απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανακοινώθηκαν επίσης φυτικά σκευάσματα και ουσίες όπως η θυμόλη, το φορμικο οξύ και διάφορα εκχυλίσματα φυτών τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις μέλισσες να περιορίσουν την ασθένεια.
Νοζεμίαση
Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας του ΑΠΘ ξεκίνησε έρευνα για την αποτελεσματικότητα των κυριοτέρων σκευασμάτων εναντίον της Νοσεμίασης και τις επιπτώσεις στις μέλισσες και τα προϊόντα τους από το 2006. Τα πειράματα αυτά συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Παράλληλα ανάπτυξε μέθοδο διαχωρισμού του Ν ceranae από του N. apis, εξέτασε την αντικειμενικότητα των μεθόδων δειγματοληψίας και σωστής μεθόδου ανάλυσης. Σε κάθε δοκιμή χρησιμοποιήθηκαν άρρωστα μελίσσια είτε του εργαστηρίου, είτε συνεργατών μελισσοκόμων και μελετήθηκε τόσο η αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων στην μείωση των σπορίων της Νοσεμίασης όσο και οι επιπτώσεις στις μέλισσες και στα προϊόντα τους. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε και το Φουμιντιλ του οποίου η αποτελεσματικότητα είναι γνωστή ώστε να συγκριθεί με αυτήν των σκευασμάτων.
Τα πρώτα αποτελέσματα της εργασίας αυτής ανακοινώθηκαν σε Πανελλήνια Επιστημονικά Συνέδρια, σε ημερίδες και έγιναν γνώση σε εκπαιδεύσεις μελισσοκόμων. Πρόσφατα όμως ανακοινώθηκε έρευνα με αποτελέσματα εντελώς διαφορετικά από τα όσα μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες (Χαριστός & Χατζήνα 2011). Το γεγονός αυτό δημιούργησε σύγχυση στο μελισσοκομικό κόσμο της χώρας μας, σχόλια για την αξιοπιστία των Ελλήνων επιστημόνων και ενδεχομένως, άθελα βεβαίως των ερευνητών του ΕΘΙΑΓΕ, μια έμμεση προτροπή στη χρησιμοποίηση του Φουμιντιλ εφόσον τα αποτελέσματα από τα φυτικά σκευάσματα ήταν «αποκαρδιωτικά».
Για το λόγο αυτό το σημερινό άρθρο πραγματεύεται την αποτελεσματικότητα της θυμόλης, του Nosestat (Νοσεστατ), του Protofil (Προτοφιλ), του Vita Feed Gold (Βιτα Φιτ Κολτ) και του σκόρδου λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο τα αντικρουόμενα αποτελέσματα των Ελλήνων ερευνητών αλλά και τη διεθνή βιβλιογραφία
noserambling-7

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΠΙΖΕΤΑΙ Η ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ

Στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας του ΑΠΘ από το 2006 έως σήμερα εξετάστηκαν 476 δείγματα μελισσών που στάλθηκαν από διαφορετικές περιοχές της χώρας. Ποσοστό 72% των δειγμάτων ήταν προσβεβλημένα από Νοσεμίαση (πίνακας 1).
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ασθένεια είναι εξαπλωμένη σ' όλη τη χώρα. Ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζει η Κρήτη όπου το 85% των εξετασθέντων δειγμάτων ήταν άρρωστα από Νοσεμίαση τα περισσότερα μάλιστα από N. ceranae
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑΑριθμός δειγμάτωνΠοσοστό προσβεβλημένων
ΗΠΕΙΡΟΣ3728 (66%)
ΘΕΣΣΑΛΙΑ5943 (73%)
ΘΡΑΚΗ2212 (55%)
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ10877 (71%)
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ3723 (62%)
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ3930 (76%)
ΚΡΗΤΗ10287 (85%)
ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ4825 (52%)
ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ2419 (79%)
ΣΥΝΟΛΟ476344 (72%)

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΝΟΣΕΜΙΑΣΗΣ

Από το έτος 2006 έως το 2010 πραγματοποιήθηκαν στο μελισσοκομείο του εργαστηρίου Μελισσοκομίας ΑΠΘ καθώς επίσης σε μελισσοκομεία συνεργατών μελισσοκόμων 9 πειράματα για την δοκιμή των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Στο σύνολό τους χρησιμοποιήθηκαν 490 μελίσσια. Τα μελίσσια που χρησιμοποιήθηκαν το έτος 2006 ήσαν προσβεβλημένα από N. apis ενώ τα μελίσσια που χρησιμοποιήθηκαν τις επόμενες χρονιές από N. ceranae. .
Επειδή σε κάθε περίπτωση παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της προσβολής και στα μελίσσια που λάμβαναν μόνο σιρόπι ή ζαχαροζύμαρο (μάρτυρας), έγινε διόρθωση της αποτελεσματικότητας των σκευασμάτων σύμφωνα με τον τύπο του Abbott ως ακολούθως:
Αθ=100 xΑε-Αμ /100-Αμ
Όπου Αθ= Διορθωμένη αποτελεσματικότητα Αε=Αποτελεσματικότητα επέμβασης Αμ=Αποτελεσματικότητα μάρτυρα
Με τον όρο αποτελεσματικότητα εννοείται το ποσοστό μείωσης του αριθμού των σπορίων.
Από τα σκευάσματα και τις ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν κανένα δεν έχει έγκριση από τον ΕΟΦ ως φάρμακο εναντίον της Νοσεμίασης ή οποιασδήποτε άλλης ασθένειας των μελισσών. Το Φουμιντιλ Β χρησιμοποιήθηκε λόγω της γνωστής αποτελεσματικότητάς του εναντίον της Νοσεμίασης ως ένας αξιόπιστος δείκτης της αποτελεσματικότητας των άλλων σκευασμάτων. Στην Ευρώπη το σκεύασμα αυτό δεν έχει πάρει έγκριση και σε καμιά περίπτωση δεν προτείνεται η χρήση του στους μελισσοκόμους. Το Vita Feed Gold, Nosestat και Protofil διατίθενται ως διεγερτικά εκτροφής και της εξυγιαντικής συμπεριφοράς των μελισσών. Με τη δράση τους αυτή εμμέσως βοηθούν και στον περιορισμό της Νοσεμίασης. Η θυμόλη είναι ουσία η οποία έχει ευρεία δράση εναντίον των μυκήτων, είναι αντιβακτηριακή και έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για τον περιορισμό της Βαρρόα, της Ασκοσφαίρωσης και της Νοσεμίασης. Η χρήση της θυμόλης επιτρέπεται από τον κανονισμό 889/2008 της βιολογικής γεωργίας. Το σκόρδο χρησιμοποιήθηκε από τους Έλληνες μελισσοκόμους χωρίς όμως να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για τις δυνατότητες των δύο αυτών μέσων.
Στον πίνακα 2 δίνεται το ποσοστό μείωσης των σπορίων της Νοσεμίασης μετά από κάθε θεραπευτική επέμβαση.
Πίνακας 2. Μείωση του αριθμού σπορίων % της Νοσεμίασης από τη χρήση διαφόρων σκευασμάτων και ουσιών εναντίον της Νοσεμίασης
Χρονιά επέμβασηςFumidilVita Feed GoldNosestatProtofilΣκόρδοΘυμόληΜάρτυρας
2006-07 (N. apis)
Ι.Απρ.-Μάιος (σ)82976774--33
2.Σεπ.-Οκτ. (σ)9381827031-20
3.Δεκ 06.-Φεβρ. 07 (ζ)549-90-89
2007 (N. ceranae)       
4. Οκτ.-Νοέμ. (ζ)9545345014-12
2008-09 (N. ceranae)
5. Απρ.-Μάιο (σ)89706053266825
6. Σεπ-Νοέμ.(σ)-57354086220
7. Δεκ-Μάρτιος (ζ)-4321-25-22
2009-2010 (N. ceranae) 
8. Μάρτ.-Μάιο-58361955064
9. Σεπ. 09 - Μάρτ. 10-018-6-68
Μέσος όρος N. apis7662745131-47
Μέσος όρος N. ceranae92532432146037
σ : χορηγήθηκε σε σιρόπι, ζ : χορηγήθηκε σε ζαχαροζύμαρο
Η αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων (ποσοστό μείωση του αριθμού των σπορίων) έχει διορθωθεί σύμφωνα με το τύπο Abbott
fumidil
α) Fumidil B (Φουμιντιλ). Είναι το καθ' αυτό φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια εναντίον της Νοσεμίασης (Furgala & Gochnauer, 1969). Στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και άλλες χώρες είναι εγκεκριμένο σκεύασμα και συνεχίζεται η χρήση του. Σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει πάρει έγκριση και δεν επιτρέπεται η χρήση του στην κυψέλη. Το Φουμιντίλ δεν καταστρέφει τα σπόρια της Νοσεμίασης γι' αυτό και πρέπει να βρίσκεται στη τροφή των μελισσών για 3-4 συνεχείς εβδομάδες.
Στα πειράματα που έγιναν στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΑΠΘ, το Φουμιντιλ τοποθετήθηκε στο σιρόπι και στο ζαχαροζύμαρο σύμφωνα με τις οδηγίες της παρασκευάστριας εταιρείας. Έγιναν 5 πειράματα. Τα τρία από αυτά πραγματοποιήθηκαν τα έτη 2006 -07 σε προσβεβλημένα μελίσσια από N. apis. Η αποτελεσματικότητα του σκευάσματος κυμάνθηκε από 54% έως 93% (πίνακας 2) Τα άλλα δύο πειράματα πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 2007 και τον Απρίλιο-Μάιο του 2008 σε προσβεβλημένα μελίσσια από το N. ceranae. Η μέση αποτελεσματικότητά στην περίπτωση αυτή ήταν 95% και 89% (πίνακας 2)
Το Fumidil B αφήνει υπολείμματα στα μέλια τα οποία είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία (Stanimirovic et al. 2007) και μάλιστα συγκαταλέγεται στην λίστα των ουσιών που προκαλούν τερατογένεση (www.mindfully.org/ Pesticide/Teratogens.htm). Η παρουσία του στο μέλι είναι δυνατό να προκαλέσει διατροφικό σκάνδαλο μεγαλύτερο και από εκείνο της κηροσκωρίνης και δυσφήμηση του ελληνικού μελιού. Παρά τις όποιες προσδοκίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα επιτρέψει την χρησιμοποίησή του στις μέλισσες. Οι κατ' εξαίρεση άδειες που δόθηκαν μέχρι το έτος 2005 σε μερικές χώρες (Αγγλία, Ισπανία, Ελλάδα, κ.ά) αποσύρθηκαν και δεν υπάρχει πιθανότητα ανανέωσης. Οι μελισσοκόμοι προτρέπονται να μην χρησιμοποιούν το σκεύασμα και εάν είναι δυνατό να απέχουν από γείτονες μελισσοκόμους που το χρησιμοποιηθούν γιατί με τη λεηλασία πιθανό να μεταφερθεί στην δικιά τους κυψέλη ανιχνεύσιμη ποσότητα αντιβιοτικού. Τα υπολείμματα της φουμαγγιλίνης είναι σταθερά στο μέλι (Assil and Sporns, 1991).
Vitafeed-Gold
β) Vita Feed Gold: Φυτικό εκχύλισμα τεύτλων (Beta vulgaris cv altissima),m οποίο περιέχει σαλικυλικό νάτριο, αμινοξέα, βιταμίνες, και υδατάνθρακες. Στα πειράματα του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας, χρησιμοποιήθηκε στο ζυμάρι και στο σιρόπι, σε 90 μελίσσια σε εννέα διαφορετικά πειράματα σε συγκεντρώσεις και δόσεις όπως προτείνονται από την παρασκευάστρια εταιρεία VITA Europe Limited.
Η αποτελεσματικότητά του κυμάνθηκε από 9% έως 97% στα προσβεβλημένα μελίσσια από τη Ν. apis και από 0% έως 70% από N. ceranae. Στο ζαχαροζύμαρο η αποτελεσματικότητά του είναι μικρή με μέσο όρο 29% συγκριτικά με εκείνη στο σιρόπι (63%). Το σκεύασμα χρησιμοποιήθηκε και από το Ινστιτούτο Μελισσοκομίας σε 15 μελίσσια όπου διαπιστώθηκε αύξηση των σπορίων κατά 154% την Άνοιξη και 140% το Φθινόπωρο εντός 18 ημερών από την αγωγή (Χαριστός & Χατζήνα 2011).
Δυστυχώς δεν υπάρχουν δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες από άλλους επιστήμονες έτσι ώστε να τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητα του σκευάσματος και σε άλλες χώρες. Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι το σκεύασμα δεν καταστρέφει τα σπόρια της νοσεμίασης και ούτε ασκεί κάποια θεραπευτική δράση εναντίον της Νοσεμίασης. Άλλωστε και οι παρασκευαστές του δεν το διαθέτουν ως θεραπευτικό μέσο. Η δράση του συνίσταται στην διέγερση και εκτροφή νέου γόνου και αντικατάσταση των γερασμένων και άρρωστων μελισσών με νέες και υγιείς. Αυτός είναι και ο λόγος που η αποτελεσματικότητά του στο ζαχαροζύμαρο είναι περιορισμένη συγκριτική με εκείνη στο σιρόπι.
protofil
γ) Protofil: Ρουμάνικο φυτικό εκχύλισμα από θυμάρι. Σε έρευνα που έγινε στην Ρουμανία, σε 108 μελίσσια η αποτελεσματικότητα κυμάνθηκε από 45% έως 74% με μέσο όρο 63% (Chioveanu et al. 2004). Στα πειράματα που έγιναν από το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΑΠΘ, η μείωση των σπορίων κυμάνθηκε από 9% έως 74% σε προσβεβλημένα μελίσσια από N. apis και από 19% έως 53% σε προσβεβλημένα μελίσσια N. ceranae (πίνακας 2).
Αντίθετα με τα παραπάνω αποτελέσματα οι έρευνες του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας έδειξαν αύξηση των σπορίων κατά 136% την Άνοιξη και 165% το Φθινόπωρο στο σύντομο διάστημα των 18 ημερών και απώλεια ενός μελισσιού από την αρρώστια.
nosestat
δ) Nosestat: Βουλγάρικο σκεύασμα το οποίο περιέχει ιωδιούχο κάλιο, Ιώδιο και φορμικό οξύ. Η παρασκευάστρια εταιρεία αναφέρει ότι από κλινικά αποτελέσματα και δοκιμή 12 χρόνων η αποτελεσματικότητα του σκευάσματος στην μείωση της Νοσεμίασης ήταν από 89% έως 94% για τη N. apis και μέχρι 74% για προσβολή από το N. ceranae fwww. primavet.com). Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαίωσαν επιστήμονες από την Βουλγαρία, οι οποίοι ανακοίνωσαν μείωση των σπορίων της Νοσεμίασης μέχρι και 94% (Gurgulova et al 2010).
Στα πειράματα που έγιναν στο εργαστήριο Μελισσοκομίας του ΑΠΘ, τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο ενθαρρυντικά. Στα προσβεβλημένα μελίσσια από N. apis η αποτελεσματικότητα στο σιρόπι ήταν 74% ενώ στα προσβεβλημένα από την N. ceranae η μείωση των σπορίων στο ζαχαροζύμαρο κυμάνθηκε από 18% έως 34% και στο σιρόπι από 35% έως 60% (πίνακας 2).
Σε αντίθεση με τα παραπάνω αποτελέσματα, στις δοκιμές που έγιναν στο Ινστιτούτο Μελισσοκομίας αναφέρεται αύξηση των σπορίων της Νοσεμίασης κατά 147% εντός 18 ημερών και τρία από τα 15 μελίσσια που δέχτηκαν επεμβάσεις χάθηκαν από την αρρώστια (Χαριστός & Χατζήνα 2011).
Σκόρδο για νοζεμίαση
ε) Σκόρδο: Χρησιμοποιείται από τους Έλληνες μελισσοκόμους για την αντιμετώπιση της Νοσεμίασης. Στην διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχουν αποτελέσματα από τη χρήση σκόρδου εναντίον της ασθένειας αυτής. Στα πειράματα που έγιναν στο ΑΠΘ, το σκόρδο χρησιμοποιήθηκε τόσο στο σιρόπι όσο και στο ζαχαροζύμαρο σε οκτώ διαφορετικά πειράματα. Στο σιρόπι προστέθηκαν 5 g σκόνης σκόρδου για κάθε 1 κιλό σιρόπι τροφοδότησης. Σε κάθε μελίσσι δόθηκαν 3 λίτρα σιροπιού σε διάστημα ενός μηνός. Στο ζαχαροζύμαρο προστέθηκαν 5 g σκόνης σκόρδου για κάθε 1 κιλό ζαχαροζύμαρο. Το ζαχαροζύμαρο με το σκόρδο τοποθετήθηκε στα μελίσσια καθ' όλη την διάρκεια του χειμώνα.
Το σκόρδο παρουσίασε περιορισμένη αποτελεσματικότητα εναντίον και των δύο μορφών Νοσεμίασης. Στο ζαχαροζύμαρο η αποτελεσματικότητά του κατά μέσον όρο ήταν 15% και στο σιρόπι 13% (πίνακας 2). Δεν παρουσίασε διαφορές από τα μελίσσια μάρτυρα, σε καμιά όμως περίπτωση δεν αυξήθηκε ο αριθμός των σπορίων στα μελίσσια που δέχτηκαν σιρόπι ή ζαχαροζύμαρο με σκόρδο ή χωρίς σκόρδο.
Το σκόρδο αναφέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Μελισσοκομίας και δίνεται η σχετική εφαρμογή στον πίνακα της εργασίας των Χαριστού και Χατζήνας (2011). Τα αποτελέσματα όμως της εφαρμογής αυτής δεν εμφανίζονται στις εικόνες των αποτελεσμάτων και των απωλειών και ούτε συζητιέται στο κείμενο η δράση του σκόρδου. Πιθανόν εκ παραδρομής να ξεχάστηκαν να αναφερθούν τα αποτελέσματα της ομάδας σκόρδου. Εάν όμως προστεθεί το σκόρδο, τότε οι ομάδες αυξάνονται σε 9 και τα μελίσσια σε 135 και όχι 120 όπως αναφέρεται στο σχετικό άρθρο (εννέα ομάδες των 15 μελισσιών και όχι οκτώ).
ζ) Θυμόλη: Εφαρμόστηκε πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φυσική ουσία εναντίον της Νοσεμίασης. Η χρησιμοποίησή της ξεκίνησε από την παρατήρηση ότι μελίσσια στην Αυστραλία, τα οποία τροφοδοτήθηκαν με το σιρόπι στο οποίο προστέθηκε θυμόλη ως συντηρητικό για να μην ξινίζει, δεν εμφάνισαν Νοσεμίαση για 20 χρόνια (Rice 2001)
Οι Ρώσοι ερευνητές Grobov et al (1981) χορήγησαν θυμόλη σε σιρόπι σε άρρωστα μελίσσια το καλοκαίρι και διαπίστωσαν ότι την επόμενη χρονιά ήταν απαλλαγμένα από την παρουσία σπορίων της ασθένειας. Σε εργαστηριακά πειράματα διαπίστωσαν ότι η θυμόλη μειώνει τον αριθμό των σπορίων στις προσβεβλημένες μέλισσες.
Ο Αυστραλός Rice (2001) στα πλαίσια της διδακτορικής του έρευνας ανακοίνωσε ότι η θυμόλη στο σιρόπι έχει την δυνατότητα να καταστρέφει τα σπόρια της Νοσεμίασης.
Οι Τούρκοι επιστήμονες, Yucel and Dogaroglu ( 2005) χρησιμοποίησαν τη θυμόλη σε 55 άρρωστα μελίσσια και συνέκριναν την αποτελεσματικότητά της με το Φουμιντιλ το οποίο επίσης εφαρμόστηκε σε 55 μελίσσια για 3 συνεχείς χρονιές. Χρησιμοποίησαν ένα γραμμάριο θυμόλης διαλυμένο σε 15 λίτρα σιρόπι (1:1). Η αποτελεσματικότητα της θυμόλη στην μείωση των σπορίων Νοσεμίασης, βρέθηκε ότι ήταν καλύτερη και από το Φουμιντιλ. Η χορήγηση θυμόλης αύξησε τον γόνο και τον πληθυσμό των μελισσών και προτάθηκε για τη θεραπεία της Νοσεμίασης αντί του Φουμιντιλ.
Οι Ιταλοί επιστήμονες Maistrello et al. (2008) μελέτησαν μεταξύ άλλων την αποτελεσματικότητα της θυμόλης σε ζαχαροζύμαρο (120 mg θυμόλης σε 1 κιλό ζαχαροζύμαρο). Στο τέλος του πειράματος βρήκαν ότι οι μέλισσες που τροφοδοτήθηκαν με θυμόλη είχαν 11,5 φορές λιγότερα σπόρια νοσεμίασης από τις μέλισσες μάρτυρας. Το διάστημα ζωής των μελισσών αυξήθηκε από 20 ημέρες σε 24.
Ο αμερικάνος Gene Weitzel (2008) αναφέρει ότι χρησιμοποιεί τη θυμόλη στο σιρόπι και στα υποκατάστατα γύρης κάθε χρόνο για την αντιμετώπιση της Νοσεμίασης (www.beesource.com)
Στα πειράματα που έγιναν στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας του ΑΠΘ χρησιμοποιήθηκε θυμόλη στο σιρόπι σε αναλογία 1 γραμ. σε 15 λίτρα σιροπιού σε τρία πειράματα που έγινα σε δύο συνεχείς χρονιές (Πίνακας 2). Η μείωση των σπορίων κυμάνθηκε από 50% έως 68%. Τα μελίσσια αναπτύχθηκαν κανονικά, δεν παρατηρήθηκαν απώλειες και την επόμενη χρονιά δεν εμφάνισαν προβλήματα από την ασθένεια. Επειδή η θυμολη αδρανοποιεί τα σπόρια, η παρουσία των σπορίων και μόνο στις μέλισσες δεν είναι ενδεικτικό της ασθένειας. Χρειάζονται μέθοδοι οι οποίοι να μπορούν να ξεχωρίσουν τα «ζωντανά» από τα «αδρανοποιημένα» σπόρια. Ήδη το Εργαστήριό Μελισσοκομίας έχει προχωρήσει και προς την κατεύθυνση αυτή.
Σε αντίθεση με τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διάφορες άλλες χώρες, τα πειράματα που έγιναν στο Ινστιτούτο Μελισσοκομίας έδειξαν αύξηση των σπορίων των μελισσιών που δεχτήκαν θεραπευτική αγωγή με θυμόλη κατά μέσο όρο 309% την Άνοιξη και 105% το Φθινόπωρο. Μάλιστα 4 από τα 15 μελίσσια χάθηκαν από την ασθένεια (Χαριστός & Χατζήνα 2011).
Οι παρατηρήσεις του Ινστιτούτου μελισσοκομίας για την αποτελεσματικότητα της θυμόλης έγιναν σε 18 ημέρες εντός της ίδιας χρονιάς. Για να περιοριστεί όμως το παράσιτο της νοσεμίασης σε βαθμό που δεν θα δημιουργεί προβλήματα στις μέλισσες απαιτούνται επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις. Οι αμερικάνοι επιστήμονες Furgala & Gouchnauer (1969) και Jeffre & Allen (1956) πρότειναν την χρήση του Φουμιντίλ για δεύτερη ή και περισσότερες χρονιές (μέχρι 10 χρόνια) έτσι ώστε να περιοριστεί το παρασιτικό φορτίο σε επίπεδα αδιάφορα για το μελίσσι. Επίσης οι Τούρκοι Yucel & Dogaroglou (2005) επισήμαναν ότι η θυμόλη θα πρέπει να χρησιμοποιείται για μια σειρά ετών. Στην εικόνα 1 δίνονται τα αποτελέσματα χρησιμοποίησης του Φουνμιντιλ και της θυμόλης τα έτη 2002, 2003 και 2004 όπου φαίνεται η θετική επίδραση της θυμόλης η οποία μάλιστα ήταν καλύτερη από το Φουμιντιλ. Πιθανό λοιπόν τα πρώτα αποτελέσματα του Ινστιτούτου και για το σύντομο χρονικό διάστημα που δόθηκαν να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και η συνέχιση της έρευνας για μια σειρά ετών να καταλήξει στα θετικά αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν σε άλλες διεθνής ή ελληνικές εργασίες.
grafima
Εικόνα 1. Η επίδραση του Φουμιντιλ και της θυμόλης σε προσβεβλημένα μελίσσια από Νοσεμίαση στην Τουρκία. Την πρώτη χρονιά των επεμβάσεων η επίδραση τόσο της θυμόλης όσο και του Φουμιντίλ δεν είναι ιδιαίτερα εμφανής. Την δεύτερη και τρίτη χρονιά παρατηρείται μια θεαματική μείωση των σπορίων Νοσεμίασης στα μελίσσια εκείνα που δέχτηκαν επεμβάσεις με θυμόλη (Yucel & Dogaroglou, 2005)
aloe-vera
η) Αλόη: Στο εργαστήριο μελισσοκομίας του ΑΠΘ, χρησιμοποιήθηκε και εκχύλισμα από το φυτό Αλόη σε ανάμιξη με ταμπλέτες γύρης και βιταμινών Β12 όπως προτείνεται από το Δίκτυο Ανεξαρτήτων Συνεργατών της Aloe Vera Veterinary Center. Τα πειράματα ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 2010 με ζαχαροζύμαρο και συνεχίζονται με σιρόπι. Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα δείχνουν ότι η Αλόη δεν μπορεί να βοηθήσει στη μάχη εναντίον της Νοσεμίασης. Τα πλήρη αποτελέσματα για την Αλόη θα δημοσιευτούν μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία που υπήρξε σε μεγάλο αριθμό προσβεβλημένων μελισσιών από Νοσεμίαση και τη συνεχή δοκιμή σκευασμάτων για 5 συνεχείς χρονιές και σε διαφορετικές εποχές του έτους συμπεραίνεται ότι η Νοσεμίαση είτε προέρχεται από τη N. apis είτε από την Ν. ceranae είναι επικίνδυνη ασθένεια, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή αλλά μπορεί να ελεχθεί με τους κατάλληλους χειρισμούς και επεμβάσεις. Η Νοσεμίαση μετατρέπεται σε καταστροφική και θανατηφόρα όταν συνοδεύεται από μεγάλη προσβολή από βαρρόα, κακή χρονιά, αδύνατα μελίσσια, κακές βασίλισσες, μαύρες κηρήθρες, απουσία πρωτεϊνικής τροφής το φθινόπωρο και γενικά αδιαφορία από τον μελισσοκόμο. Από τα διάφορα σκευάσματα που κυκλοφορούν προτείνεται η θυμόλη στο σιρόπι ως πλέον αποτελεσματική και λιγότερο επικίνδυνη για το μελίσσι και τα προϊόντα του σε επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις. Οι περισσότερες ερευνητικές εργασίες που έγιναν μέχρι σήμερα δείχνουν ότι βοηθάει στον περιορισμό των σπορίων εφόσον βεβαίως συνοδεύεται και με τα μέτρα υγιεινής και προστασίας του μελισσιού. Οι μελισσοκόμοι θα πρέπει να συνεχίσουν να την χρησιμοποιούν και να επιμένουν παράλληλα στα μέτρα υγιεινής και προστασίας των μελισσιών. Μεγαλύτερη ζημιά κάνει ο κακός μελισσοκόμος παρά η ασθένεια η ίδια.
Ανδρέας Θρασυβούλου Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΑΠΘ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΕΛ. ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 2011

Σάββατο 10 Μαρτίου 2018

Ο Τσε Γκεβάρα για τον Στάλιν, τον Τρότσκι και τον Χρουστσώφ.

Αντίλογος στην διαστρεβούμενη και αποσιωπούμενη πολιτική Ιστορία

Ο Τσε Γκεβάρα για τον Στάλιν, τον Τρότσκι και τον Χρουστσώφ.




Πολλοί επιτίθενται στον "σταλινισμό" και υπογράφουν ως "επαναστάτες", έχοντας δίπλα τους σημαίες και φωτογραφίες του Τσε!
Ο Τσε Γκεβάρα όμως, ήταν ένας ξεκάθαρος "αντι-ρεβιζιονιστής μαρξιστής-λενινιστής" και δυναμικός υποστηρικτής του Ιωσήφ Στάλιν.

Και οι δύο ήταν αντίθετοι στις πρακτικές του Τρότσκι και του Χρουστσώφ
Ο Τσε μισούσε την πολιτική του Χρουστσώφ.
Να  τι έλεγε κι έπραττε ο ίδιος ο Τσε για τον Ιωσήφ Στάλιν.

Το Νοέμβρη του 1960, κατά την επίσκεψη του στην Σοβιετική Ένωση, επέμενε στην κατάθεση στεφάνου στον τάφο του Στάλιν, παρά τις παραινέσεις του Κουβανού πρέσβη στη Μόσχα ώστε να μην το πράξει. Αυτό συνέβη περισσότερα από τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της περίφημης “αποσταλινοποίησης” της ΕΣΣΔ που ξεκίνησε επί Νικήτα Χρουστσώφ...
Ο συνταξιδιώτης του Τσε, Αλμπέρτο Γκρανάδο, είχε πεί ότι ο Γκεβάρα είχε ανακαλύψει τον Στάλιν (σ.μ: προφανώς εννοεί την πολιτική που εφήρμοσε ο Στάλιν στα χρόνια της ηγεσίας του) στα μέσα της δεκαετίας του 1950 (Anderson, σ.165-166 & σ.565).
Θεωρούμε τη δράση του τροτσκιστικού κόμματος ως αντεπαναστατική”, (Τσε, 1961)


Το 1955, όντας στο Μεξικό, ο Τσε έστειλε γράμμα στην θεία του υπογράφοντας ως “Στάλιν ΙΙ”:
Πιστεύω ότι η βασική ιδεολογία στην οποία ο Τρότσκι βασίστηκε ήταν λανθασμένη, (ακραία αντεπαναστατική η άρνηση της θεωρίας και πρακτικής πλατιών λαϊκών μετώπων, της θεωρίας των επαναστατικών σταδίων, και η αποπροσανατολιστική ηττοπάθεια της άποψης πως είναι αδύνατο να ξεκινήσει η οικοδόμηση σοσιαλισμού σε μια χώρα ή προπαντός ομάδα χωρών, καθώς και η άκρως γραφειοκρατική άποψή του, στην οποία αντιτάχθηκε δημόσια ο Λένιν, για μετατροπή των συνδικάτων σε όργανα του κόμματος) τα κρυφά κίνητρα της δράσης του (ήταν) λανθασμένα και τα τελευταία του χρόνια υπήρξαν σκοτεινά.
 
Οι τροτσκιστές δεν έχουν συνεισφέρει τίποτα απολύτως στο επαναστατικό κίνημα – εκεί που έδρασαν περισσότερο ήταν στο Περού αλλά στο τέλος απέτυχαν επειδή χρησιμοποιούν κακές μεθόδους”. (Παράρτημα, όπως αναφέρεται στο κείμενο “Comments on ‘Critical Notes on Political Economy’ by Che Guevara” από το Revolutionary Democracy Journal).

Παρά το γεγονός ότι ο Γκεβάρα βοήθησε στην ασφαλή απελευθέρωση ορισμένων τροτσκιστών από την φυλακή το 1965 (σ.μ: πιθανόν στην Κούβα, δεν αναφέρεται χώρα), ελευθερώθηκαν υπό τον όρο ότι θα σταματούσαν την υπονομευτική πολιτική τους δράση. (Revolutionary History 2000, Τομ.7 Αρ., σ.193-195, σ.249).

Κατά τη διαδρομή μου είχα την ευκαιρία να περάσω απ’ την “επικράτεια” της United Fruit Co., πείθοντας με ακόμη μια φορά πόσο απαίσια είναι αυτά τα καπιταλιστικά χταπόδια. Ορκίστηκα μπροστά σε μια φωτογραφία του παλαιού και θρηνημένου συντρόφου Στάλιν ότι δεν θα ησυχάσω μέχρι να δω τον αφανισμό αυτών των χταποδιών”. (Γράμμα στην θεία του Βεατρίκη, όπου περιγράφει εμπειρίες του απ’ τη διαμονή στην Γουατεμάλα το 1953. Απ’ το βιβλίο Che Guevara: A Revolutionary Life(1997) του Jon Lee Anderson).

“Ο Τρότσκι, μαζί με τον Χρουστσώφ, ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων ρεβιζιονιστών” – Γράμμα στον Αρμάντο Χαρτ, 4 Δεκέμβρη 1965.

“Ο Τρότσκι έκανε θεμελιώδη λάθη…Οι τροτσκιστές απέτυχαν παντελώς διότι χρησιμοποίησαν κακές μεθόδους” – Άπαντα Κριτική για την Πολιτική Οικονομία, 1964.

“Στα επονομαζόμενα “λάθη του Στάλιν” βρίσκεται η διαφορά μεταξύ μιας επαναστατικής και μιας ρεβιζιονιστικής αντίληψης. Πρέπει να μελετήσεις τον Στάλιν στο ιστορικό πλαίσιο που κινήθηκε, όχι να τον δεις (αποκλειστικά) ως ένα είδος αγριανθρώπου, αλλά στα συγκεκριμένα ιστορικά όρια. Ασπάστηκα τον κομμουνισμό εξαιτίας του  Στάλιν και κανείς δεν πρέπει να ‘ρθει να μου πει ότι δεν πρέπει να διαβάζω Στάλιν. Τον διάβαζα όταν ήταν κάτι πολύ κακό να διαβάζεις γι’ αυτόν. Αυτό ήταν σε μια άλλη εποχή. Και επειδή δεν είμαι πολύ ευφυής, αλλά και ξεροκέφαλος, συνεχίζω να τον διαβάζω. Ιδιαίτερα σε αυτήν τη νέα περίοδο που είναι ακόμη χειρότερο να διαβάζεις (για τον Στάλιν). Τότε, όπως και τώρα, βρίσκω μια σειρά πραγμάτων που είναι πολύ καλά”. 
(Γράμμα του Τσε προς τον René Ramos Latour, στις 14 Δεκέμβρη 1957, κορυφαίου μέλους του Κινήματος της 26ης Ιούλη που πέθανε στην μάχη).

“Στην Κούβα δεν υπάρχει τίποτα δημοσιευμένο, εάν εξαιρέσουμε τα σοβιετικά τούβλα*, τα οποία φέρουν τη δυσκολία ότι δεν σ’ αφήνουν να σκεφτείς – το κόμμα σκέφτεται για σένα και συ πρέπει να το αφομοιώσεις.
 Θα ήταν αναγκαίο να δημοσιευθούν η πλήρης εργογραφία των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν (υπογραμμισμένο από τον Τσε στο αυθεντικό έγγραφο της επιστολής) και άλλων σπουδαίων μαρξιστών. Εδώ θα μπορούσαμε να προσθέσουμε τους μεγάλους ρεβιζιονιστές (εάν θέλεις μπορείς να προσθέσεις τον Χρουστσώφ) και επίσης τον φίλο σου τον Τρότσκι ο οποίος υπήρξε και προφανώς έγραψε κάτι”. (Γράμμα στον Αρμάντο Χαρτ Ντάβαλος, πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημ. Contracorriente, Αβάνα, Σεπτέμβρης 1997).

*Σημείωση ΕκΤ:"τα σοβιετικά τούβλα" ήταν θεωρητικά εγχειρίδια που πήγαιναν στην Κούβα απο την Σοβ.Ένωση την εποχή Χρουτσώφ και που οπως φαίνεται δεν συμπαθούσε καθόλου ο Τσε.
πηγη: εδω και τωρα
Ετικέτες Κομμουνιστικό Κίνημα, Σταλιν, Τροτσκι, Τσε Γκεβαρα


**Σημ. Κ.Ντ: Το πόσο αισχρός, στην υπηρεσία των επιτελείων του σκληρού πυρήνα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης ήταν ανέκαθεν ο ρόλος των τροτσκιστών, αποδείχτηκε πέρα για πέρα, όταν αυτοί, όλες οι αλληλοκατηγορούμενες ως διαβρωμένες από πράκτορες, τροτσκιστικές ομαδούλες, εξυμνούσαν παθιασμένα την εξαρχής ανοιχτά καπιταλιστική "περεστρόικα" της πρώην σοβιετικής νομενκλατούρας, μαζί με τον Μπους, την Θάτσερ, τα χρηματιστήρια, τους Ρότσιλντ και Ροκφέλερ και όλα τα καπιταλιστικά κόμματα της οικουμένης...