Τετάρτη 28 Ιουλίου 2021

Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, ιδρυτής της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας Γιώργος Κοντογιώργης: 4η Τεχνολογική Επανάσταση, Πανδημία και Δημοκρατία


Ο Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, Γιώργος Κοντογιώργης, ιδρυτής της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, σε μια συζήτηση – αντίλογο για την «μεγάλη επανεκκίνηση» που σηματοδοτούν οι παγκόσμιοι οικονομικοί πόλοι. .
* Η κατανόηση του πού βρισκόμαστε, σε ποιο στάδιο της ανθρώπινης κατάστασης ζούμε είναι κλειδί για το πώς αλλάζει ο κόσμος μας. * Φτάνουμε άραγε στο τέλος της διαδρομής που στοιχειοθετεί την πεμπτουσία της εξέλιξης του ανθρώπου, σε σχέση με το παρελθόν, και επομένως δεν υπάρχει μέλλον ή η αμφισβήτηση του δυστοπικού παρόντος ναρκοθετείται με την απειλή μίας μελλοντικής δυστοπίας για να μην ανοίξει η συζήτηση του «Συλλογικού Εγώ» ; *Η συζήτηση για την μετα-κοινωνία ή υβριδική κοινωνία υπαρκτό ενδεχόμενο ή συνέπεια της απομόνωσης της τεχνολογίας στη σχέση της με τον άνθρωπο; * Τι ρόλο έρχεται να παίξει για τις κοινωνίες η πανδημία σε αυτή την κρίσιμη φάση και τι αλλάζει ως καταλύτης στο δίπολο τεχνολογία - κοινωνίες ανθρώπων, στην μετά αυτής εποχή; * Η τεχνολογία θα μεταλλάξει ή θα καταργήσει τον άνθρωπο ή ο κοινωνικός άνθρωπος θα οικειοποιηθεί την τεχνολογία για να αλλάξει τη θέση της κοινωνίας στη σχέση της με την οικονομία και την πολιτική;

Νέο ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης: Απαγορεύεται και ο έμμεσος εξαναγκασμός του εμβολίου κατά του κορωνοϊού!

 

Νέο ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης: Απαγορεύεται και ο έμμεσος εξαναγκασμός του εμβολίου κατά του κορωνοϊού!

Με ένα νέο ψήφισμα στις 22.6.2021, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης θέτει ευθέως τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκαλούνται από την χρήση των πιστοποιητικών εμβολιασμού για τον Covid-19 και διασαφηνίζει ακόμη μια φορά ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός για τον συγκεκριμένο ιό παραβιάζει μια σειρά από θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Στο νέο ψήφισμα αναφέρονται τα εξής:

Εάν οι συνέπειες της άρνησης εμβολιασμού – συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων περιορισμών στην απόλαυση των ελευθεριών και του στιγματισμού – είναι τόσο σοβαρές ώστε να αφαιρεθεί το στοιχείο επιλογής για απόφαση, ο εμβολιασμός ουσιαστικά καθίσταται υποχρεωτικός. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραβίαση προστατευόμενων δικαιωμάτων ή / και να εισάγει διακρίσεις.

Η Συνέλευση υπενθυμίζει το ψήφισμά της 2361 (2020) «Εμβόλια Covid-19: ηθικά, νομικά και πρακτικά ζητήματα», στα οποία κάλεσε τα κράτη μέλη να «διασφαλίσουν ότι οι πολίτες ενημερώνονται ότι ο εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός και ότι κανείς δεν υπόκειται σε πολιτική, κοινωνική ή άλλη πίεση για εμβολιασμό αν δεν το επιθυμεί ». Οποιαδήποτε έμμεση αδικαιολόγητη πίεση σε άτομα που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν μπορεί να μετριαστεί εάν τα πιστοποιητικά για τον Covid19 είναι διαθέσιμα και για άλλους λόγους εκτός από τον εμβολιασμό. (αρ.10)

Σε άλλο σημείο αναφέρεται: Ακόμη και αν τα επιστημονικά στοιχεία είναι επαρκή για να δικαιολογήσουν την ευνοϊκή μεταχείριση των κατόχων πιστοποιητικών Covid19, ενδέχεται να υπάρχουν βάσιμοι λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη μη χρήση τους. Η χρήση τους μπορεί να υπονομεύσει τη θεμελιώδη σχέση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ευθύνης και της αλληλεγγύης, η οποία είναι απαραίτητη για τη διαχείριση των κινδύνων για την υγεία. Οι δαπάνες για ένα σύστημα Covid pass ενδέχεται να στερήσουν τους λιγοστούς πόρους από άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να ανοίξουν ξανά την κοινωνία πιο γρήγορα για όλους. (αρ.9)Η Συνέλευση καλεί τα κράτη –μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης να διασφαλίζουν ότι μέτρα όπως το Covid pass που απαλλάσσουν τους κατόχους τους από ορισμένους περιορισμούς στα προστατευόμενα δικαιώματα και ελευθερίες εφαρμόζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρείται αποτελεσματική προστασία έναντι της εξάπλωσης του ιού SARS-CoV-2 και να αποφεύγονται οι διακρίσεις, ιδίως διασφαλίζοντας μεταξύ άλλων ότι λαμβάνεται δεόντως υπόψη η κατάσταση εκείνων που για ιατρικούς λόγους δεν μπορούν, ή, για λόγους προσωπικής άποψης ή πεποιθήσεων, αρνούνται να εμβολιαστούν. Όσον αφορά στην τελευταία ομάδα, (τα κράτη μέλη) πρέπει να διασφαλίζουν ότι οποιοδήποτε σύστημα Covidpass δεν ισοδυναμεί με εξαναγκασμό που καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό.

Πολύ σημαντικά είναι τα ευρήματα της έκθεσης της 7.6.2021 της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επί του θέματος.

Σύμφωνα με την έκθεση, όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, το επιχείρημα κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού είναι ότι παρεμβαίνει στο δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή (σύμφωνα με το άρθρο 8 της Σύμβασης) και στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας (σύμφωνα με το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ). Κανένα από αυτά τα δικαιώματα δεν είναι απόλυτο, και μπορούν να περιορισθούν προς το συμφέρον της προστασίας της δημόσιας υγείας. Πράγματι, στην περίπτωση της υπόθεσης Vavřička κατά της Τσεχικής Δημοκρατίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι η απαίτηση να εμβολιαστούν τα παιδιά κατά μιας σειράς ασθενειών για να φοιτήσουν στο νηπιαγωγείο δεν παραβίασε τη Σύμβαση, καθώς δεν ήταν δυσανάλογη παρέμβαση στα δικαιώματα (κρίθηκε ότι τα παιδιά δεν θα μπορούσαν μόνο να παρακολουθήσουν το νηπιαγωγείο κατά την προσχολική ηλικία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στους γονείς δεν ήταν υπερβολικές.)

Όπως σημειώνει η Επιτροπή, η ανάλυση του Δικαστηρίου στη Vavřička σχετίζεται επίσης με τη δυνατότητα «έμμεσου καταναγκασμού». Οι συνέπειες της άρνησης εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων περιορισμών στην απόλαυση των ελευθεριών και του στιγματισμού, μπορεί να είναι τόσο σοβαρές ώστε να αφαιρεθεί το στοιχείο της ελεύθερης επιλογής από την απόφαση. Ο εμβολιασμός μπορεί τότε να ισοδυναμεί με υποχρεωτικό ή να γίνεται αντιληπτός ως τέτοιος (πράγμα που είναι το ίδιο πράγμα όταν πρόκειται για καταναγκασμό). Αυτό μπορεί να δημιουργήσει παρεμβάσεις στο προστατευμένο δικαίωμα. Εάν αυτή η παρέμβαση είναι δυσανάλογη, θα μπορούσε να θεωρηθεί είτε ως παραβίαση του εν λόγω δικαιώματος, είτε ως διάκριση σε σχέση με την απόλαυση αυτού του δικαιώματος, ή και τα δύο. Επίσης, όπως είπε το Ινστιτούτο Ada Lovelace, το Covid Pass που βασίζεται στον εμβολιασμό «θα μπορούσε να μειώσει την εμπιστοσύνη και να αυξήσει την διστακτικότητα για το εμβόλιο εάν με αυτό τον τρόπο θεωρείται ότι εισάγει υποχρεωτικό εμβολιασμό «από την πίσω πόρτα».

Δείτε το Ψήφισμα της Κοινοβ. Συνέλευσης του Συμβ. της Ευρώπης (22.6.2021) εδώ

Δείτε την Έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (7.6.2021) εδώ

 

25/7/21

Κυριακή 25 Ιουλίου 2021

Η ιδεολογική σύγκρουση ΚΕΚΡωσίας με ΚΚΕ για το αν όλες οι καπιταλιστικές χώρες ή μόνο οι ΗΠΑ-Αγγλία και ΕΕ είναι σήμερα ιμπεριαλιστικές...

 (Από efsyn.gr 29.09.2015)

Οξύτατη ιδεολογική σύγκρουση ΚΕΚΡ με ΚΚΕ

    Σοβαρή ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση εκδηλώθηκε ανάμεσα στο ΚΚΕ και στο Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας, με αφορμή άρθρο της ΚΕ του τελευταίου που δημοσιεύτηκε στο 5ο τεύχος (Γενάρης 2015 στην ελληνική έντυπη έκδοση) του περιοδικού «Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση» (ΔΚΕ).

Στο προαναφερόμενό τεύχος, το οποίο ο αναγνώστης μπορεί να βρει στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.iccr.gr/ δημοσιεύεται άρθρο που υπογράφεται από την ΚΕ του ΚΕΚΡ και το οποίο φέρει τον τίτλο «Η πάλη των κομμουνιστών ενάντια στον ιμπεριαλισμό ως πηγή πολέμων».

Στο τέλος του έχει προστεθεί κριτικό σημείωμα των εκπροσώπων του ΚΚΕ, από τη σύνταξη του θεωρητικού του περιοδικού «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» (ΚΟΜΕΠ), που συμμετέχουν στη Συντακτική Επιτροπή της ΔΚΕ.

Το κριτικό αυτό σημείωμα φέρει τον τίτλο «Παρατηρήσεις των εκπροσώπων της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» (ΚΚΕ) στη Συντακτική Επιτροπή της ΔΚΕ για το άρθρο: ‘‘Η πάλη των κομμουνιστών με τον ιμπεριαλισμό ως πηγή των πολέμων’’, που παρουσίασε το ΚΕΚΡ».

Ολόκληρη η άγνωστη απάντηση του ΚΕΚΡ στο ΚΚΕ- σε μετάφραση από τα ρωσικά του Βασίλη Μακρίδη- έχει ως εξής:

Καλοπροαίρετη απάντηση προς τους φίλους μας – σχολιαστές του άρθρου του ΡΚΕΚ για την πάλη των κομμουνιστών εναντίον του ιμπεριαλισμού.

Λόγος γίνεται για τα σχόλια που έγιναν εξ ονόματος του ΚΚΕ για το άρθρο του ΡΚΕΚ «Η πάλη των κομμουνιστών ενάντια στον ιμπεριαλισμό ως πηγή πολέμων», που δημοσιεύτηκε στο № 5 του περιοδικού «Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση».

Θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι στα ερωτήματα, τις αμφιβολίες και τις αντιρρήσεις των συντρόφων έχουμε δώσει ήδη αναλυτικές τεκμηριώσεις, τόσο στις συνεδριάσεις της συντακτικής επιτροπής, όσο και στο ίδιο το άρθρο, κάτι για το οποίο ο προσεκτικός αναγνώστης μπορεί εύκολα να πειστεί.

Οι σύντροφοι έδειχναν ότι μάλλον δεν είχαν περισσότερες αντιρρήσεις, όμως αμέσως μετά τη δημοσίευση του άρθρου η μη κατανόηση εμφανίστηκε εκ νέου – και πάλι για μία σειρά ζητημάτων που είχαν ήδη εξεταστεί.

Από αυτό βγάζουμε το συμπέρασμα, ότι οι σύντροφοι δεν κατανόησαν πλήρως τα γενικά ζητήματα της λενιιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού, γι’ αυτό και παρακάτω «σκοντάφτουν» σε επιμέρους ζητήματα επιμέρους.

Από αυτού του είδους τις λανθασμένες ερμηνείες των γενικών ζητημάτων στη συζήτηση που διεξάχθηκε θα ξεχωρίσουμε δύο:

- Πρώτη: η υπεραπλουστευμένη, μη πλήρης κατανόηση και εφαρμογή της λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού·

- Δεύτερη: η μη διαλεκτική κατανόηση και σχέση προς τον ορισμό του φασισμού ως έκφρασης ενός διατηρούμενου μέσα από αλλαγές χαρακτηριστικού αυτού του φαινομένου.

Ως προς το πρώτο ζήτημα, πρώτα απ’ όλα θεωρούμε απαραίτητο να υπενθυμίσουμε, ότι ο Β.Ι. Λένιν μας καλούσε να κατανοήσουμε την οικονομική ουσία του ιμπεριαλισμού:

«Θα ήθελα να ελπίζω, ότι η μπροσούρα μου θα βοηθήσει στην κατανόηση του βασικού οικονομικού ζητήματος, χωρίς την μελέτη του οποίου δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει τίποτε από την εκτίμηση του σύγχρονου πολέμου και της σύγχρονης πολιτικής, για την ακρίβεια: από το ζήτημα της οικονομικής ουσίας του ιμπεριαλισμού». 

Τον πυρήνα της λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού αποτελεί η θέση, ότι μια χούφτα από μεγάλα ιμπεριαλιστικά κράτη, τα οποία πραγματοποίησαν το μοίρασμα του κόσμου και που μάχονται για την ανακατανομή του, σε περίοδο ιμπεριαλισμού ληστεύουν όλα τα υπόλοιπα αστικά κράτη.

Ο Λένιν έδειχνε πειστικά, πώς σχηματίζεται «η στέρεα βάση της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης και εκμετάλλευσης της πλειοψηφίας των εθνών και των κρατών του κόσμου, του καπιταλιστικού παρασιτισμού μιας χούφτας των πλουσιότερων κρατών!» 

Στις μέρες μας, η ουσία του ιμπεριαλισμού δεν έχει αλλάξει. Σήμερα αυτή η «χούφτα» έχει ως επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και συμπεριλαμβάνονται σε αυτήν λίγες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – η Βρετανία, η Γερμανία και η Γαλλία. Όλα τα υπόλοιπα αστικά κράτη αποτελούν αντικείμενο πίεσης και ληστείας.

Δυστυχώς, οι αγαπημένοι μας φίλοι αυτή τη σημαντικότατη θέση της λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού για την ανισομετρία της ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών και της εκμετάλλευσης από τα ισχυρότερα «αρπακτικά» του υπόλοιπου κόσμου την εφαρμόζουν εσφαλμένα, πιθανόν και να μην την κατανοούν πλήρως, γι’ αυτό και τα σχόλιά τους προς το συγκεκριμένο άρθρο συχνά φέρουν θεωρητικά εσφαλμένο χαρακτήρα.

Για το δεύτερο ζήτημα θα παρατηρήσουμε, ότι οι σύντροφοι εκφράζουν τη διαφωνία τους με τη χρήση από τον ΡΚΕΚ του ορισμού του φασισμού που δόθηκε από την Κομιντέρν το 1935.

Ταυτόχρονα όμως οι ίδιοι δεν δίνουν έναν δικό τους ορισμό, αλλά μόνο υπενθυμίζουν, ότι στην Κομιντέρν, τάχα, υπήρχαν και παλιότεροι ορισμοί με την απαρίθμηση διαφόρων χαρακτηριστικών του φασισμού, ενώ αυτός ο τελευταίος δόθηκε πλέον «σε άλλες ιστορικές συνθήκες, σε μια περίοδο όπου τα ιμπεριαλιστικά κράτη σχεδίαζαν την εξαφάνιση του μοναδικού σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο και η ΕΣΣΔ επιδίωκε να προκαλέσει ρήγμα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο και να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις του». 

Εδώ οι σύντροφοι απομακρύνονται από την μαρξιστική μεθοδολογία, αντιπαραθέτοντας προς έναν πιο εξελιγμένο ορισμό, που δόθηκε κατά την περίοδο της ανώτατης ανάπτυξης του συγκεκριμένου φαινομένου (φασισμού), κάποιες περισσότερο πρώιμες και, αντίστοιχα, λιγότερο ώριμες διατυπώσεις, οι οποίες δεν εξέφραζαν το διατηρούμενο εντός των αλλαγών χαρακτηριστικό, αλλά απλώς πλησίαζαν στην αποκάλυψή του και περιορίζονταν στην απαρίθμηση μιας σειράς από συμπληρωματικά χαρακτηριστικά.

Αυτά όμως είναι «επί του γενικού». Η επιστημονική ευσυνειδησία απαιτεί, ωστόσο, να ασχοληθούμε με τα συγκεκριμένα σχόλια επί της ουσίας, απαντώντας σε κάθε επιχείρημα.

Τις αντίστοιχες παραγράφους του σχολίου των Ελλήνων συντρόρων τις βάλαμε σε εισαγωγικά, τις αριθμήσαμε, τις ξεχωρίσαμε με διαφορετική γραμματοσειρά και θα τις απαντήσουμε με τη σειρά.

1❫ Οι σύντροφοι ξεκινούν: «Στην αρχή του άρθρου του ΚΕΚΡ δείχνεται η σχέση του καπιταλισμού με τον πόλεμο, όμως σύντομα το άρθρο αναπτύσσεται γύρω από την θέση του ΚΕΚΡ περί του «εξαγώγιμου φασισμού». «Φασιστικά» αποκαλούνται ορισμένα από τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κράτη (ΗΠΑ και ΕΕ). Παρακάτω το άρθρο προσπαθεί να απαντήσει στις σοβαρές αντιρρήσεις που εμφανίστηκαν σε σχέση με αυτή την ανάλυση. Ωστόσο, κατά την άποψή μας παραμένουν μερικές λεπτομέρειες αυτής της θέσης, με τις οποίες δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε».

Λάθος. Ούτε μία χώρα στο άρθρο δεν αποκαλείται φασιστική, αλλά γίνεται λόγος για την ανάλυση του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. Ταυτόχρονα καταδεικνύεται, ότι η ΗΠΑ και οι ηγετικές χώρες της ΕΕ, διατηρώντας στο εσωτερικό τους την αστική δημοκρατία, σε σχέση προς μια σειρά άλλων χωρών επιχειρούν να πραγματοποιήσουν μια ανοιχτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντδραστικών, των πιο σωβινιστικών στοιχείων του δικού τους χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, την καταστροφή των κρατών του Ιράκ και του Λιβάνου, μόνο ένας τυφλός μπορεί να μη βλέπει, ότι αυτές οι ενέργειες εμπίπτουν στον ορισμό του φασισμού, τον οποίο έδωσε το 7ο Συνέδριο της Κομιντέρν. Και, δεδομένου ότι στο εσωτερικό αυτών των χωρών δεν υπάρχει ανοιχτός φασισμός, αυτό το φαινόμενο είναι δόκιμο να χαρακτηρίζεται ως εξαγώγιμος φασισμός.

Και μόνο στη Συρία, στη Ρωσία και στη Νοτιο-Ανατολική Ουκρανία αυτή η πολιτική του εξαγώγιμου φασισμού συνάντησε σοβαρή αντίσταση και αντίδραση. Οι σχολιαστές δεν κατανοούν, ή δεν θέλουν, ή ακόμη φοβούνται να αναγνωρίσουν κατά πρόσωπο εκείνη την απειλή του εξαγώγιμου φασισμού, ο οποίος μπορεί να επιτεθεί και στη δική τους χώρα. Έτσι ή αλλιώς, όμως συμβαίνει οι σύντροφοι εκόντες-άκοντες στην πράξη να φαίνεται σαν να υπερασπίζονται την φασιστική πολιτική των ιμπεριαλιστικών χωρών στη Λιβύη, τη Συρία, την Ουκρανία, λέγοντας: «είναι κακό, αλλά δεν είναι φασισμός».

2❫ Παρακάτω συνεχίζουν: «Πρώτα απ’ όλα, θεωρούμε ότι ο διαχωρισμός των κρατών του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος να φιλοφασιστικά-φιλοπόλεμα και σε άλλα, αποκρύπτει την αιτία της γέννησης και της ενίσχυσης του φασιστικού κινήματος, η οποία βρίσκεται στον ίδιο τον μονοπωλιακό καπιταλισμό και στο εσωτερικό κάθε χώρας».

Όμως δεν είναι έτσι. Διαχωρίζει τα αστικά κράτη την περίοδο του ιμπεριαλισμού η ανισομετρία της ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών, κάτι που υπογραμμίζεται από τον Β.Ι.Λένιν στο έργο του «Ο ιμπεριαλισμός ως ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού».

Οι σύντροφοι από το ΚΚΕ, όπως ήδη σημειώσαμε, στην πράξη απορρίπτουν το θεμελιώδες θεωρητικό συμπέρασμα του Λένιν, ότι μια χούφτα από τα μεγαλύτερα ιμπεριαλιστικά κράτη ληστεύει όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Ιλίτς ακόμη πριν την είσοδο στον 20ο αιώνα σημείωνε: «Ο κόσμος χωρίστηκε σε μια χούφτα κρατών-τοκογλύφων και στη γιγαντιαία πλειοψηφία των κρατών-οφειλετών». Σήμερα αυτός ο διαχωρισμός εκφράζεται ακόμη περισσότερο αντιθετικά. Όμως οι σύντροφοι αποσπούν την προσοχή (μας) στον καπιταλιστικό κόσμο γενικά – δήθεν, (επειδή) ζει σήμερα ολόκληρος σε συνθήκες ιμπεριαλισμού, δύθεν, (επειδή) στο εσωτερικό κάθε χώρας υπάρχουν μονοπώλια, τα οποία γεννούν το φασισμό.

Ο κόσμος πραγματικά ζει σε συνθήκες ιμπεριαλισμού, όμως δεν χρειάζεται να κρύβουμε, να συσκοτίζουμε ή να αγνοούμε την θεμελιώδη διαφορά ανάμεσα στους ιμπεριαλιστικούς ληστές και στα θύματα, ή τα αντικείμενα της ληστείας. Η ανάλυση του συσχετισμού δυνάμεων του σημερινού ιμπεριαλισμού ακριβώς έτσι, όπως και στην εποχή του Λένιν, μιλά για μια εκλεπτυσμένη και με πολλούς διαύλους ληστεία του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου από μια χούφτα των πιο ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών. Οι αξιότιμοι σύντροφοι ουσιαστικά αγνοούν την πραγματική πηγή του φασισμού – τα πιο αντιδραστικά στοιχεία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου στα μεγαλύτερα ιμπεριαλιστικά κράτη.

3❫ Αυτοί (στμ: οι σύντροφοι από το ΚΚΕ) είδαν στο άρθρο ακόμη και κίνδυνο οπορτουνιστικής προδοσίας: «Συνεπώς, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με την άποψη που διαχωρίζει τα ιμπεριαλιστικά κράτη σε «κακά» («φασιστικά», «νεοφασιστικά») και σε «καλά» και με τα καλέσματα να δημιουργηθούν αταξικά «αντιφασιστικά μέτωπα» (δηλαδή συμμαχίες βασισμένες όχι σε ταξικά κριτήρια), με όλους «τους προοδευτικούς και τίμιους ανθρώπους». Αυτή η θέση αφοπλίζει το κομμουνιστικό κίνημα και την εργατική τάξη, την οδηγεί στην άρνηση της ιστορικής του αποστολής και στη διαμόρφωση της γραμμής της λεγόμενης «εξυγίανσης» του ιμπεριαλισμού από τις «φασιστικές» δυνάμεις.

Αν και σε ορισμένα σημεία γίνεται λόγος για την πάλη εναντίον του οπορτουνισμού και για την αναγκαιότητα της αναγνώρισης της δικτατορίας του προλεταριάτου, το κομμουνιστικό κίνημα καλείται σε συνεργασία με άλλες δυνάμεις, αστικές μεταξύ άλλων, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την υπόθεση του σοσιαλισμού.

Στην πράξη, στο όνομα της πάλης εναντίον του φασισμού ανοίγεται ο δρόμος για τη συνεργασία με τον οπορτουνισμό, με τη σοσιαλδημοκρατία, με τμήματα της αστικής τάξης. Προτείνεται το να επιλέξουμε ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές. Δηλαδή, σε μία περιφερειακή ή γενική πολεμική σύγκρουση, το κομμουνιστικό κίνημα θα βρεθεί στο πλευρό μερικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, με την πρόφαση ότι οι άλλες είναι «φασιστικές».

Εδώ, κατά την άποψή μας, παρατηρείται όχι μόνο μια εσφαλμένη θέση, εδώ εκδηλώνεται και ελλειπής κατανόηση της ιστορικά δικαιωμένης στρατηγικής της πάλης της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον του χιτλερικού φασισμού. Στο άρθρο μας δεν γίνεται λόγος για «κακές» ή «καλές» χώρες. Αυτή είναι μικροαστική και όχι θεωρητική προσέγγιση.

Αυτή (την προσέγγιση) – ακατανόητο με ποιον στόχο – προσπαθούν να την αποδώσουν σ’ εμάς, αν και από αυτήν «πάσχουν» οι ίδιοι οι κριτές μας. Στο άρθρο γίνεται λόγος για την πάλη εναντίον του φασισμού και για την κινητοποίηση προς αυτήν την πάλη αυτών που είναι ικανοί γι’ αυτήν, μεταξύ άλλων και με σκοπό έστω την υπεράσπιση της αστικής δημοκρατίας.

Οι σύντροφοί για κάποιον λόγο δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τη λενινιστική και τη σταλινική πείρα και μέθοδο, που συνίσταται στο ότι είναι προς το συμφέρον της παγκόσμιας εργατικής τάξης το να χτυπάει κανείς με τα χέρια μιας μερίδας αστών τους υπόλοιπους (αστούς). Ή μήπως οι σύντροφοι κατηγορούν τη Σοβιετική Ένωση για το ότι στην πάλη εναντίον του φασισμού συμμάχησε με τα μεγαλύτερα ιμπεριαλιστικά κράτη, όπως οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία; Έτσι έπραξαν η ΕΣΣΔ και ο σ. Στάλιν.

Όμως οι σύντροφοι ουσιαστικά προτείνουν να αγνοήσουμε αυτή την ιστορική πείρα μαζί με την αγνόηση εκείνου του ορισμού του φασισμού που έδωσε η Κομιντέρν. Ή μήπως οι σύντροφοι κατηγορούν τη Σοβιετική Ένωση για οπορτουνισμό και παράδοση των θέσεων της εργατικής τάξης μέσω της νίκης εναντίον του φασισμού;

4❫ Όμως να, οι σύντροφοι επιτέλους θυμούνται την ανισομετρία της ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών: «Στο άρθρο χρησιμοποιείται ο όρος «παγκόσμιος ιμπεριαλισμός». Ωστόσο, όταν αυτός ο όρος χρησιμοποιείται χωρίς παραπομπή στις ανισομετρίες της ανάπτυξης, του ανταγωνισμού ανάμεσα στις διάφορες ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και κέντρα, τότε ανάγεται σε υπερ-ιμπεριαλισμό. Κατά την άποψή μας μπορούμε να μιλάμε για ένα παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, στο οποίο κάθε καπιταλιστική χώρα συμμετέχει ανάλογα με τη δύναμη της δικής της αστικής τάξης. Στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα έχει θέση (και) ο σκληρός ανταγωνισμός και η συνεργασία της αστικής τάξης διαφόρων χωρών.

Αντίθετα, η έννοια «παγκόσμιος ιμπεριαλισμός» όχι μόνο διαγράφει αυτή τη σύνθετη πραγματικότητα, αλλά και την μπερδεύει. Η θέση που υποστηρίζει ότι «ο παγκόσμιος ιμπεριαλισμός άρχισε να δρα περισσότερο αχαλίνωτα, επιθετικά, χωρίς να υπολογίζει τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου», έμμεσα αποδέχεται, ότι ορισμένες άλλες καπιταλιστικές χώρες (πχ οι χώρες των BRICS) τηρούν το Διεθνές Δίκαιο, γι’ αυτό και δεν ανήκουν «στον πυρήνα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου». Κατά την άποψή μας, μία τέτοια θέση αποτελεί αποκοπή της οικονομίας από την πολιτική, εφόσον σήμερα σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες κυριαρχεί το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, το οποίο αποτελεί τη συγχώνευση του βιομηχανικού και του τραπεζικού κεφαλαίου. Κυριαρχούν τα μονοπώλια, το βασικό γνώρισμα του μονοπωλιακού καπιταλισμού, δηλαδή του ιμπεριαλισμού».

Ο όρος «παγκόσμιος ιμπεριαλισμός» στο άρθρο χρησιμοποείται σε συγκεκριμένο συνδυασμό με την αντιπαλότητά του προς το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, πρώτα απ’ όλα στην Ανατολική Ευρώπη με επικεφαλής την ΕΣΣΔ και γίνεται λόγος ακριβώς για τη «δύναμη κρούσης» του στο πρόσωπο του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, αφού αυτοί ακριβώς άρχισαν να δρουν περισσότερο αχαλίνωτα και επιθετικά. Άρα λοιπόν κανείς δε βάζει τίποτε στο ίδιο τσουβάλι του «υπερ-ιμπεριαλισμού και με την κατανόηση της διάταξης των δυνάμεων του ιμπεριαλισμού τα πάμε μια χαρά.

Όμως στους συντρόφους μας βγαίνει ότι όλοι στον κόσμο είναι, τάχα, ιμπεριαλιστές – και η Ελλάδα και η Αλβανία και η Συρία και… οι ΗΠΑ, η Γερμανία, το Ισραήλ. Αυτό ακριβώς και σηματοδοτεί τη μη κατανόηση της διαφοράς ανάμεσα σε αυτούς που τους κλέβουν και αυτούς, οι οποίοι κλέβουν.

Και τη μη κατανόηση του ότι μπορούμε να μιλάμε από θεωρητικής ή ιστορικής άποψης για μια χώρα ως αυτοκρατορία, μόνο εάν μια ολόκληρη σειρά άλλων χωρών βρίσκεται ουσιαστικά σε εξάρτηση υποτέλειας από αυτήν. Και εκείνο το φαινόμενο, το οποίο παλαιότερα ονομαζόταν «κολονιαλισμός» («αποικιοκρατία»), τώρα ονομάζεται «νεοκολονιαλισμός» («νεοαποικιοκρατία»). Άραγε η Λιβύη ήταν αυτοκρατορία; Άραγε τη Συρία και την Ουκρανία μπορούμε να τις αποκαλέσουμε αυτοκρατορίες;

Ναι, σε κάθε χώρα κυριαρχούν μονοπώλια. Όμως στις «αυτοκρατορίες» κυριαρχούν τα δικά τους μονοπώλια, ενώ σε όλες τις υπόλοιπες χώρες κατά κύριο λόγο κάνουν κουμάντο ξένα ή πολυεθνικά (μονοπώλια), που έχουν την έδρα τους στα μεγαλύτερα ιμπεριαλιστικά κράτη. Ναι, μια σειρά από χώρες (όπως για παράδειγμα η Ρωσία) υπόκεινται και σε ληστεία από την πλευρά των πιο ισχυρών ιμπεριαλιστών και, ταυτόχρονα και οι ίδιες προσπαθούν να ανταγωνιστούν μαζί τους και να ληστεύουν τους λιγότερο ισχυρούς.

Όμως συνολικά οι διαδικασίες ορίζονται από το γεγονός, ότι κάποιες χώρες εξάγουν κεφάλαια, ενώ κάποιες άλλες χώρες ληστεύονται πρώτες με τη βοήθεια της εξαγωγής κεφαλαίων προς τις πρώτες. Θα θέλαμε να ευχηθούμε στους συντρόφους να διαβάσουν προσεκτικότερα και να σκεφθούν καλά γύρω από το θεμελιώδες έργο του Β.Ι.Λένιν «Ο ιμπεριαλισμός ως ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Προς το παρόν οι σύντροφοί μας όχι μόνο δεν χρησιμοποιούν ακριβείς ορισμούς, αλλά και ουσιαστικά αγνοούν τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων, δεδομένου ότι τους εμποδίζει να το κάνουν η εσφαλμένη κατανόηση (της έννοιας) του ιμπεριαλισμού.

5❫ Παρακάτω οι σύντροφοι προσπαθούν να αποδείξουν κάτι για το οποίο εμείς δεν έχουμε ούτως ή αλλως καμία αντίρρηση: «Το άρθρο περιέχει επίσης ορισμένες αντιφάσεις. Έτσι, για παράδειγμα, ορισμένα ιμπεριαλιστικά κράτη ονομάζονται «φασιστικά» και πηγές του «εξαγώγιμου φασισμού», από τη στιγμή που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο.

Στο άρθρο υπάρχει η εκτίμηση ότι «ο εξαγώγιμος φασισμός είναι μια ανοιχτή και αγνοούσα τους νόμους και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου τρομοκρατική ιμπεριαλιστική πολιτική βίας και αιματηρής επίλυσης των ζητημάτων της διασφάλισης των συμφερόντων του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού, πυρήνας τους οποίου είναι το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο». Ταυτόχρονα, σε άλλο σημείο του άρθρου γίνεται η εκτίμηση, ότι «οι πόλεμοι για τις χώρες και τους λαούς μπορούν να είναι δίκαιοι και τα ζητήματα του Δικαίου της αστικής τάξης δεν έχουν εδώ καμία θέση». Ωστόσο το Διεθνές Δίκαιο αποτελεί επίσης τμήμα του Δικαίου της αστικής τάξης.

Όσο υπήρξαν η ΕΣΣΔ και οι υπόλοιπες σοσιαλιστικές χώρες, δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα της ισορροπίας ανάμεσα στις δυνάμεις του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού, η οποία και τότε ήταν αρνητική και λάμβαναν χώρα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα. Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού το Διεθνές Δίκαιο καθορίζεται αποκλειστικά από την ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη, γίνεται περισσότερο αντιδραστικό και χρησιμοποιείται από αυτά κατά το δοκούν, στα πλαίσια του μεταξύ τους ανταγωνισμού και σε βάρος των λαών».

Δεν αμφιβάλλουμε καθόλου για τον αστικό χαρακτήρα του Διεθνούς Δικαίου. Το ζήτημα είναι αλλού – οι σύντροφοι επίμονα δεν θέλουν να δουν τις διαφορές ανάμεσα στον πόλεμο γενικά ως ένοπλη διαμάχη εθνών, τάξεων ή κρατών και στον πόλεμο ενάντια στο φασισμό, ο οποίος (φασισμός) είναι αντιδραστικός όχι μόνο σε σύγκριση με την προλεταριακή, σοσιαλιστική δημοκρατία, αλλά και σε σύγκριση με την αστική δημοκρατία. Συνεπώς, δεν λαμβάνουν υπόψη και το ότι το ζήτημα των συμμάχων δεν μπορεί να λύνεται χωρίς να συνυπολογίζεται ο συγκεκριμένος χαρακτήρας του πολέμου.

Ο πόλεμος στη ΝΑ Ουκρανία γίνεται, πρώτα απ’ όλα, εναντίον του αμερικανικού και δυτικού εξαγώγιμου φασισμού και των Ουκρανών πρωτοπαλίκαρών του. Και το να μη βλέπει κανείς αυτό σήμερα, σημαίνει ότι είναι θεωρητικά και πολιτικά «άοπλος».

6❫ Πλησιέστερα προς το τέλος οι σύντροφοι προσεγγίζουν ένα πολύ σημαντικό σημείο, για το οποίο σας μιλήσαμε ήδη στην αρχή. Αν και κάπως συγκαλυμμένα, ωστόσο ουσιαστικά αναγνωρίζουν τη διαφωνία τους με τον τελικό ορισμό του φασισμού που έδωσε η Κομιντέρν. «Το άρθρο περιέχει επίσης ορισμένες αντιφατικές απόψεις γύρω από το ζήτημα του διαχωρισμού της εσωτερικής από την εξωτερική πολιτική των αστικών κρατών, όπως και των αιτίων γέννησης του φαινομένου του φασισμού.

Και, παρόλο που το άρθρο προσπαθεί να στηριχθεί στον ορισμό του φασισμού που δόθηκε από την Κομιντέρν το 1935, θεωρούμε ότι οι προαναφερόμενες προσεγγίσεις, στις οποίες επιστήσαμε την προσοχή μας, δεν προκύπτουν από αυτόν τον ορισμό. Εκτός αυτού, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε, ότι πριν από αυτόν τον ορισμό του φασισμού η Κομιντέρν στο Πρόγραμμα του 1928 έδωσε έναν άλλον ορισμό, στον οποίο σημειωνόταν ότι «σε συγκεκριμένες ειδικές ιστορικές συνθήκες, η αστική, ιμπεριαλιστική, αντιδραστική επίθεση λαμβάνει τη μορφή του φασισμού», ενώ τα γνωρίσματα του φασισμού παρουσιάζονται αναλυτικά στην Απόφαση για τη Διεθνή Κατάσταση στο 6ο Συνέδριο της Κομιντέρν το 1928.

Ωστόσο το άρθρο αγνοεί αυτές τις θέσεις και παίρνει ως βάση έναν ορισμό, που δόθηκε σε άλλες ιστορικές συνθήκες, σε μια περίοδο, όπου τα ιμπεριαλιστικά κράτη σχεδίαζαν την εξαφάνιση του μοναδικού σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο και η ΕΣΣΔ επιδίωκε να προκαλέσει ρήγμα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο και να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις του».

Σημειώσαμε ήδη, ότι οι σύντροφοι αποκλίνουν εδώ από τη μαρξιστική μεθοδολογία, αντιπαραθέτοντας σε έναν πιο εξελιγμένο ορισμό, δοσμένο κατά την περίοδο της υψηλότερης ανάπτυξης του οριζόμενου φαινομένου, μία πιο πρώιμη και αντίστοιχα λιγότερο «ώριμη» διατύπωση.

Το 7ο Συνέδριο της Κομιντέρν έλαβε υπόψην και συνόψισε όλη τη δουλειά που είχε προηγηθεί και με μαρξιστικό, διαλεκτικό τρόπο εξέτασε το αντίστοιχο φαινόμενο στη συγκεκριμένη ιστορική του εξέλιξη.

Γι’ αυτό κι εμείς, καθοδηγούμενοι από την επιστημονική προσέγγιση και τη μεθοδολογία του μαρξισμού, επιμένουμε και αποδεικνύουμε την ορθότητα του ορισμού του φασισμού που δόθηκε από το 7ο Συνέδριο της Κομιντέρν: «Ο φασισμός είναι η ανοιχτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντιδραστικών, των πιο σωβινιστικών, των πιο ιμπεριαλιστικών στοιχείων του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, μια ιδιαίτερη μορφή ταξικής κυριαρχίας της αστικής τάξης».

7❫ Στο τέλος οι σύντροφοι καλούν να κάνουμε αυτό, από το οποίο εμείς προτείναμε να ξεκινήσουμε: από τους ορισμούς και την επιστημονικότητα της προσέγγισης.

Γράφουν: «Τέλος, θεωρούμε ότι την κρίση του κομμουνιστικού κινήματος (ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική), σε συνθήκες ενίσχυσης του οπορτουνισμού είναι αδύνατο να την αντιμετοπίσουμε κολλώντας «ετικέτες». Είναι απαραίτητη μια σοβαρή, θεμελιωμένη ιδεολογικο-πολιτική αντιπαράθεση, κάτι που επιβάλλει την υποχρέωση ν’ αναπτύξουμε την επαναστατική στρατηγική μας, τις θέσεις και την επιχειρηματολογία των κομμάτων μας, όπως και τις επεξεργασίες μας. Διαφορετικά η πάλη εναντίον του οπορτουνισμού δεν θα είναι πειστική και αποτελεσματική».

Με αυτήν την τελευταία θέση μπορούμε και πρέπει να συμφωνήσουμε απόλυτα, με τη διευκρίνιση – μη αρνούμενοι, εννοείται, τους ακριβείς ορισμούς και έννοιες για το χαρακτηρισμό των εξεταζομένων φαινομένων, μη ξεχνώντας, ότι η αλήθεια είναι η αντιστοιχία της έννοιας προς το αντικείμενο.

Β.Α. Τιούλκιν, Μ.Β. Ποπόβ, Ι.Λ. Φέρμπεροβ,

μέλη της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση» από το περιοδικό της ΚΕ του ΚΕΚΡ «Σοβιετική Ένωση»

Σημείωση: Ολόκληρος ο διάλογος δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του ΚΕΚΡ στα ρωσικά .

    Σημ: Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τον Βασίλη Μακρίδη, ο οποίος μετέφρασε από τα ρωσικά (από την ιστοσελίδα του ΚΕΚΡ) και παραχώρησε στην εφημερίδα μας το σύνολο των κειμένων που αφορούν την αντιπαράθεση ΚΚΕ - ΚΕΚΡ. Οπως έχουμε αναφέρει, ο αναγνώστης μπορεί να βρει τα δύο αρχικά κείμενα- (άρθρο της Κ.Ε. του ΚΕΚΡ και απάντηση του ΚΚΕ) στην ελληνική ιστοσελίδα της ΔΚΕ. Την απάντηση του ΚΕΚΡ στην κριτική του ΚΚΕ, σε μετάφραση του Βασίλη Μακρίδη, θα τη δημοσιεύσουμε ολόκληρη στην ιστοσελίδα της «Εφ.Συν.» μαζί με όλους τους σχετικούς συνδέσμους, ώστε ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται να έχει πρόσβαση σε όλο το υλικό.

 

Νίτσε, "Γέννηση της Τραγωδίας": Ο Απόλλων και ο Διόνυσος, μέσα μας...

 Ο Απόλλων και ο Διόνυσος, μέσα μας...


Ένα από τα πιο συναρπαστικά κείμενα του 19ου αιώνα αλλά και τις πιο βαθιές αναλύσεις που διαυγάζουν την έννοια του Ελληνισμού, είναι η "Γέννηση της Τραγωδίας" του Νίτσε [εκδόθηκε το 1782, όταν ο Νίτσε ήταν μόλις 28 ετών] 

Στη Γεννηση της Τραγωδιας ο Νιτσε εισάγει το διαλεκτικό ζεύγος δύο πυρηνικών στοιχείων της ανθρώπινης συνθήκης, που έκτοτε θα περάσουν στο λεξιλόγιο όλων των σύγχρονων επιστημών του ανθρώπου: του Απολλώνιου και του Διονυσιακού στοιχείου, τα οποία συν-υπάρχουν μέσα μας, άλλοτε αλληλοσυγκρουόμενα και άλλοτε εν Αρμονία.

Η ψυχοσωματική ολοκλήρωση του ανθρώπινου όντος επιτυγχάνεται όταν αυτές οι δύο φαινομενικά αντιτιθέμενες [αλλά στην πραγματικότητα συν-πληρωματικές δυνάμεις] τεθούν σε αρμονική τροχιά μεταξύ τους, έτσι ώστε η μία να μην απωθεί την άλλη, οδηγώντας το άτομο σε αδιέξοδες υπαρξιακές συγκρούσεις και [πολύ συχνά] στην ψυχοσωματική ανωμαλία ή στην παρα-φροσύνη.

Αυτό δηλαδή που αποτελεί και τον βαθύτερο πυρήνα της Τραγικής Λύσης, ήγουν το σήμα-κατατεθέν της Ελληνικής κοσμοαντίληψης.

Τι είναι όμως το Απολλώνιο και τι το διονυσιακό στοιχείο και πως εμφανίζονται αυτά στο ψυχικό υπόστρωμα κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας;

Με πολύ αδρές γραμμές, θα σας πω ότι, καθε ενας απο μας φερει μεσα του δυο αντιτιθεμενους κοσμους.
Τον κοσμο του μετρου, της λογικης, της ισορροπίας, του ηθους, της εγκρατειας - στοιχεια που αποδιδονται στον θεο Απολλωνα. 
Και τον κοσμο της ιερης τρελας, της μεθης, του αμετρου, του σπαταλου, της λαγνειας - στοιχεια που αποδιδονται στον θεο Διονυσο. 

Το ανθρώπινο Εγώ [ego, στην ορολογία του φροϋδισμού] ειναι το πεδιο συγκρουσης αυτων των αρχεγονων εσωτερικών δυναμεων.

Η ιδέα βεβαίως της "σύγκρουσης αρχέγονων δυνάμεων" δεν είναι ελληνική αλλά περσική και αποτελεί τη βάση της πανάρχαιας θρησκείας του ζωροαστρισμού.
Σύμφωνα με τη ζωροαστρική αντίληψη, που τη γνώριζαν καλά οι Έλληνες [άλλωστε η ίδια η ονομασία "Ζωροάστρης" είναι εξελληνισμός του περσικού Ζαρατούστρα] ο άνθρωπος και η Φύση ολόκληρη, είναι το πεδίο σύγκρουσης των πιο αρχέγονων δυνάμεων της Δημιουργίας, του Καλού και του Κακού, που παρουσιάζονται με τον ανθρωπομορφισμό των θεών: Αχουρα Μάσδα και Αριμάν [θεοί του Καλού και του Κακού, αντιστοίχως]
Η ζωή, η Πλάση, η Δημιουργία, δεν είναι παρά η αέναη πάλη μεταξύ Αριμάν και Άχουρα Μάσδα, που κατά την ασιατική/Περσική αντίληψη, μετατρέπει τον άνθρωπο σε έναν άβουλο θεατή της Ύπαρξης.

Ωστόσο, στην ελληνική κοσμοαντίληψη, όπως άρχισε αυτή να εκφράζεται μέσω του Ορθού Λόγου δια των προσωκρατικών φιλοσόφων, υφίσταται μία καίρια ανατροπή στο αρχικό σχήμα της διαλεκτικής αντίθεσης Καλού-Κακού, Φωτός-Σκότους.

Οι αρχέγονες δυνάμεις της δημιουργίας δεν νοούνται πλέον ως εξωτερικές του ανθρώπου, αλλά ως εσωτερικές! Και ταυτόχρονα αίρεται ο προσδιορισμός του "Καλού ή του Κακού" στα πάντα όλα όσα υφίστανται στη Φύση και το δίπολο "Κακό-Καλό", μετατοπίζεται αποκλειστικά στο πεδίο της κοινωνίας και της Ηθικής. 

Αυτή η κομβική ανατροπή άλλαξε ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας μέσα στον Κόσμο, εισάγοντας για πρώτη φορα στην ιστορία της ανθρωπότητας την ουσία του Ελληνισμού, δηλαδή τον άνθρωπο ως δημιουργό της ζωής του και της Μοίρας του και όχι ως απλό ενεργούμενο των γιγαντιαίων δυνάμεων της Φύσης.
Στην πνευματική πορεία της Ανθρωπότητας, που ανοίχτηκε μέσω της προσωκρατικής φιλοσοφίας, δεν υπάρχουν πια δύο αντιτιθέμενες εξωτερικές δυνάμεις, τις οποίες είναι αδύνατο να επηρεάσει ο άνθρωπος δια της δράσης του [εφόσον είναι έξω από αυτόν και ασύγκριτα ισχυρότερες] αλλά, αντιθετως, οι δυνάμεις αυτές, του Φωτός και του Σκότους, του Απόλλωνος και του Διονύσου, βρίσκονται εντός του ανθρώπου, είναι εκ-φάνσεις της ίδιας της υπόστασης του και συνεπώς, μπορούν να ελεγχθούν από τον άνθρωπο, μέσω του Λόγου!

Κι εδώ εντοπίζεται πλέον η ειδοποιός διαφορά που ξεχωρίζει τον Ελληνισμό [και κατά συνέπεια ολόκληρο το πνευματικό οικοδόμημα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού] από τον ασιατικό και τον ιουδαϊκό κόσμο.

Ο Αριμάν, ο Άχουρα Μάσδα, ο Τζεχώβα, ο Σατάν και όλοι αυτοί οι τρομεροί Θεοί των ασιατών, που θέλουν τον άνθρωπο άβουλο θεατή και τυφλό σκλάβο τους, αποκόπτονται από τον ψυχοσωματικό ορίζοντα του ανθρώπινου όντος και απορρίπτονται πίσω στα σκοτάδια τους.
Ο Απόλλων και ο Διόνυσος προσδιορίζονται, μέσω του Ελληνικού Πνεύματος και του ανώτατου πεδίου έκφρασης του της Τραγωδίας, ως συστατικά στοιχεία της διαλεκτικής [κατά τον Ηράκλειτο] εξέλιξης της προσωπικότητας του.
Η αέναη μάχη Φωτός-Σκότους μεταφέρεται από το εξωτερικό πεδίο της Φύσης, στο εσωτερικό πεδίο της Ψυχής και γίνεται πλέον υπόθεση του Ελεύθερου ανθρώπου, του Πολίτη ενός οργανωμένου Άστεως, ο οποίος έχει ηθικό και πολιτικό καθήκον, να εξισορροπήσει τις αντιτιθέμενες δυνάμεις του Εγώ του και να επιτύχει την υγιή εν-αρμόνιση τους, στην διαρκώς εξελισσόμενη προσωπικότητα του.

Ο "καλός κ' αγαθός" [ωραίος και σώφρων] Έλλην πολίτης, είναι συνεπώς ο άνθρωπος που δεν έχει απωθήσει τα ένστικτα του, ούτε όμως και τους επιτρέπει να τον κατευθύνουν στις τυφλές του επιθυμίες αλλά αυτός ακριβώς που ζει εν τη Αρμονία των "ενστικτωδών" πόθων του και των "ηθικών αξιών" του.             


 Στην Ελληνική Μυθολογία έχει δραματοποιηθεί πολλαπλώς αυτή η αρχέγονη σύγκρουση
μεταξύ του Απολλώνιου και του Διονυσιακού στοιχείου, μέσα στον άνθρωπο.
Οι Βάκχες του Ευριππίδη ή ο μύθος των Μινυάδων είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Στις Βάκχες, ο βασιλιάς Πενθέας που αρνείται ολοσχερώς τον Διόνυσο, 
κατακρεουργείται από τις Μαινάδες, ανάμεσα στις οποίες βρίσκεται και η γυναίκα του...  
Μια εκπληκτική τραγωδία, που διεκ-τραγωδεί τα φοβερά παθήματα 
όσων τολμήσουν να αποκόψουν ολοκληρωτικά το διονυσιακό στοιχείο από τη ζωή τους...

Η εσωτερική αυτή συγκρουση του Απολλωνειου και του Διονυσιακου στοιχειου, που αποτελεί και τη βαθύτερη αποκάλυψη του Ελληνικού πνεύματος στην ιστορία της Ηθικής και της Γνώσης, εκφράστηκε και με ημιεπιστημονικό τρόπο, από τον Σιγκμουντ Φρόυντ αρχικά και μετέπειτα, από τον μαθητή του τον Καρλ Γιουνγκ.
Η ορολογία και η ανάλυση της φροϋδικής ψυχοδυναμικής [Φρόυντ, Γιουνγκ, Λακάν] είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, πρωτον διότι "πέρασε" έστω και παραμορφωμένη στις μάζες και δευτερον επειδή κατα-δείχνει πως εξελίχθηκαν οι πυρηνικές ιδέες του Ελληνισμού, ενσωματωμένες μέσα στο σύμπλοκο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.  

Η αβυσαλεα εσωτερική συγκρουση Απόλλωνος-Διονύσου λοιπόν, προκαλει τις ψυχικες διαταραξεις, που ο Φροϋντ στη δικη του γλωσσα, ονομασε "νευρωτικες ή ψυχωσικες" διαταραχες.

Βάσει της ψυχοδυναμικής ορολογίας,  η σύγκρουση του Εγώ[Ego] και του Υπερ-Εγώ[Hyper-Ego] με το Αυτό[Id], είναι στην ουσία η επαν-ανακάλυψη της ελληνικής σύγκρουσης Απολλώνιου και Διονυσιακού Στοιχείου.
Δεν είναι μάλιστα διόλου τυχαίο ότι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα της νεύρωσης που παρουσιάζεται εξαιτίας της απώθησης των σεξουαλικών ενστίκτων του ανθρώπου, ο Φρόϋντ τα ονόμασε "Υστερία", από την ελληνικότατη λέξη "Υστέρα", που σημαίνει τη γυναικεία κοιλιά.
Μελετώντας και ψυχαναλύοντας την ασθενή του Βέρθα Παπενχάιμ [με το ψευδώνυμο Ο.] ο μεγάλος στοχαστής κατανόησε ότι οι νευρωτικές της κρίσεις, που την έφταναν σε σημείο παράλυσης, οφείλονταν στην άλυτη σύγκρουση του Απολλώνιου με το Διονυσιακό της στοιχείο [Νους-Σώμα ή Λόγος-Επιθυμία ή Ηθική προστακτική-σεξουαλική επιθυμία, όπως και αν το πείτε].
Κι αυτή την ανίκητη διονυσιακή ή αισθησιακή ή σεξουαλική ορμή, που διέλυε την ψυχοσωματική ισορροπία της ασθενούς του, πολύ σωστά την τοποθέτησε ο Φρόυντ στην υστέρα της [στη μήτρα της]    

Φέρνοντας λοιπόν στο φως του Συνειδητού της [Απολλώνιο στοιχείο] τα νόμιμα δικαιώματα της σεξουαλικής της επιθυμίας [Διονυσιακό στοιχείο] και βοηθώντας την να τα εν-αρμονίσει, την θεράπευσε.
Όπως στην αρχαιότητα ο Έλλην ιατρομάντις Μελάμπους, είχε θεραπεύσει  δια της ψυχαναλυτικής μεθόδου, τον γιο του Ίφικλου από ανικανότητα, εξαιτίας του τρόμου του ευνουχισμού...

Ο υγιής ψυχοσωματικά ανθρωπος λοιπόν και σύμφωνα με τις συγχρονες αντιληψεις, δεν ειναι αυτος που εχει απωθησει εξ' ολοκληρου το διονυσιακο στοιχειο, διαμορφωνοντας τη συμπεριφορα του αποκλειστικα απάνω στον απολλωνιο αξονα αλλα ο ανθρωπος που εχει αποδεχτει και τους δυο αρχεγονους πολους του Εγω, επιδιωκοντας σθεναρως την αρμονικη Ισορροπια μεταξυ του Απολλωνειου και του Διονυσιακου του στοιχειου.

Δηλαδή: ο Στοχαστης-Χορευτης του Νιτσε, ο Αποκαθαρμενος ανθρωπος του Αριστοτελη, ο Θεραπευμενος εαυτος της Φροϋδικης ψυχαναλυσης.  

Η απολυτη απωθηση του Διονυσιακου μας Εγω, θα μας καταστησει πιθανον νευρωτικα ή ψυχωσικα ατομα [απωθηση του id, του Αυτου, κατα την Φροϋδικη ορολογια} ενω αντιθετα η απολυτη απωθηση του Απολλωνειου Εγω, θα μας κατεβασει στο επιπεδο του ζωωδους.

Αν θελουμε να κατακτησουμε την Αυτονομια μας, εχει σημασια να επιτρεψωμε και στα δυο αντιτιθεμενα αρχεγονα στοιχεια μας, να διαυγαστουν στο φως της συνειδησης, ακομα και αν μας τρομαζει υπερμετρα το μεθυσμενο σκοταδι τους ή η ανελεητη φωτεινοτητα τους.

Αλλωστε πως θα αποκτουσαμε συνειδηση του Φωτος, αν δεν εκτεινονταν γυρω του το Σκοτος; 

Μέσω της αποκαθαρτικής δυνάμεως της αρχαίας τραγωδίας [το έλεος, το δέος και τη λύτρωση] ο θεατής-θεραπευόμενος ένιωθε αντίστοιχη ψυχοσωματική ευ-εξία σε συλλογικό επίπεδο, όσο και ένας συμερνός θεραπευόμενος μπορεί να νιώσει στις συνεδρίες μιας ψυχοδυναμικής θεραπείας, είτε ατομικής είτε ομαδικής.
Ο Απόλλων και ο Διόνυσος λοιπόν παραμένουν ακόμα μέσα μας - και μέσα μας επίσης είναι το πεδίο όπου πρέπει να δώσουμε τη μάχη για την υγιή ψυχοσωματική μας ανέλιξη.
Οι ελληνικές ρίζες μας [για όσους τουλάχιστον έχουν την ευθυκρισία να της αναγνωρίζουν ακόμα] μας βοηθάνε τα μέγιστα, ώστε να απαγκιστρωθουμε από τις ύπουλες κατευθύνσεις, τις οποίες μας χαράζουν [ερήμην μας] οι πασης φύσεως μηχανικοί των ψυχών, προσδοκώντας να μας καταστήσουν άβουλους υποτελείς των νεοταξικών "γκουρού" και των βιοεκφυλισμένων [τάχα μου "απελευθερωμένων"] κηρύκων της σεξουαλικής ασυδοσίας, ώστε να καταντήσουμε σκλάβοι των παθών μας και των φαντασιώσεων μας.

Γυρίστε λοιπόν τις κόρες των ματιών σας προς τα μέσα και κοιτάξτε στις ψυχές σας.
Έτσι δηλαδή όπως σκάλιζαν οι Έλληνες τα αρχαία αγάλματα, με τις κόρες των ματιών τους στραμμένες προς τα μέσα, ενώ εμείς οι άφρονες σήμερα, νομίζουμε ότι απλώς τα αρχαία μάτια, ήσαν τυφλά... 

  Ποιος είπε ότι τα αρχαία αγάλματα ήσαν τυφλά;
Απλώς οι Έλληνες είχαν τη Σοφία να τα φτιάχνουν με τις κόρες στραμμένες προς τα μεσα
Για να κοιτάνε την ψυχή τους...



Λευτέρης Πανούσης 15 Απριλίου 2019

Νους και Πάθος για Ζωή: Ο αρχαίος συμβολισμός της συνύπαρξής των ως Απόλλων και Διόνυσος

Ιχνηλατώντας την πορεία του ανθρώπου από τις απαρχές της ύπαρξής του, επισημαίνουμε δυο βασικά στοιχεία – γνωρίσματα που καθόρισαν την επιβίωσή του και την εξέλιξή του. 

Τα στοιχεία αυτά είναι ο ΝΟΥΣ (Λογική, Σκέψη) αλλά και το ΠΑΘΟΣ – Ορμή για Ζωή. 

Και τα δυο βοήθησαν στην έξοδο του ανθρώπου από τον πρωτογονισμό και στη δημιουργία πολιτισμού. Η αρμονική σύμπλευση αυτών επιτάχυνε την πορεία του ανθρώπου από το «σκότος» στο «φως» από τη «δουλεία» στην «ελευθερία».

Άνθρωποι, ωστόσο, αλλά και λαοί που δεν μπόρεσαν να ισορροπήσουν τα δυο παραπάνω γνωρίσματα γνώρισαν την επιβράδυνση της πορείας τους αλλά και την καταστροφή. Η προτεραιότητα του ενός έναντι του άλλου είναι δύσκολο να αποτυπωθεί χωρίς να κινδυνεύουμε να αυθαιρετήσουμε στην αξιολόγησή μας. Κι αυτό γιατί η Λογική – Σκέψη και το Πάθος – Ορμή για τη ζωή συνθέτουν το βασικό υπόβαθρο της ανθρώπινης οντότητας και η ατροφία ή υπερτροφία του ενός δρα περιοριστικά – καταστρεπτικά και για το άλλο.

Ο Απόλλων στο  άρμα του με προπομπό την αδελφή του Ηώ



Ο Διόνυσος με την ακολουθία του



Ο Απόλλων και ο Διόνυσος

          Τα παραπάνω δυο βασικά, αλλά και αντίθετα μεταξύ τους, γνωρίσματα οι αρχαίοι Έλληνες τα ενσωμάτωσαν σε δυο θεούς. Τον Απόλλωνα και το Διόνυσο. Ο πρώτος λατρεύεται ως Θεός της λογικής, του φωτός και της ήρεμης δύναμης. Ο δεύτερος είναι ο εκφραστής του γήινου, του πάθους, της μανίας και των έντονων συναισθημάτων. Οι δυο θεοί συμπυκνώνουν δυο διαφορετικές βιοθεωρίες, δυο αντίθετα ρεύματα ζωής. Τα δυο αυτά ρεύματα – δυνάμεις βαδίζουν παράλληλασυγκρούονται μεταξύ τους για να ισορροπήσουν τελικά σε ένα ανώτερο επίπεδο ζωής και να συμπορευτούν. Οι αντίθετες αυτές δυνάμεις συντίθενται σύμφωνα με το Εγελιανό διαλεκτικό σχήμα (θέση – αντίθεση = Σύνθεση) οδηγώντας έτσι τον άνθρωπο σε νέες δημιουργίες και σε υψηλές μορφές ζωής και δημιουργίας (επιστήμη, τέχνη, θεσμοί, ηθική).

    Ειδικότερα, ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του είναι δημιούργημα τόσο του Απολλώνειου πνεύματος όσο και του Διονυσιακού

Το Απολλώνειο το συνθέτουν το φως, η καθαρή μορφή, η λογική, ο στοχασμός, η περίσκεψη, η αυτοσυγκράτηση, ο προβληματισμός, η νηφαλιότητα, η αυτοκυριαρχία, η ψυχραιμία, η σκέψη, η φρόνηση, η ηρεμία και η πνευματική γαλήνη

Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα το χαρακτηρίζει η μανία, το πάθος, το συναίσθημα, οι ψυχικές εκρήξεις, οι παρορμήσεις, τα ένστικτα, ο ηρωισμός, ο ρομαντισμός, ο οργή, η ορμή, το γήινο στοιχείο του ανθρώπου, η εύθυμη πλευρά της ζωής. Το Απολλώνειο πνεύμα ορίζεται από το «μέτρο», τη μεσότητα και την αποφυγή των υπερβολών. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα δεν τα γνωρίζει όλα αυτά και ωθεί τον άνθρωπο σε πράξεις και συμπεριφορές οριακές που όχι σπάνια τείνουν να θέσουν σε δοκιμασία και την ίδια τη ζωή. Την συνύπαρξη του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος απέδωσε με φοβερή πιστότητα ο Φειδίας στο περίφημο αέτωμα του Ναού της Ολυμπίας.

Όπως περιγράφει ο Παπανούτσος: «Άνθρωποι και θηρία μάχονται από κάτω το δεινό αγώνα της ζωής και του θανάτου…. εδώ έχουν εξαπολυθεί οι φυσικές δυνάμεις του πάθους (Διονυσιακό πνεύμα)…. Από πάνω τους, όμως, αγρυπνάει μέσα στο σιωπηρό μεγαλείο του, ήρεμος, γαλήνιος, ο Απόλλων (Απολλώνειο πνεύμα)… και τώρα πια δεν αμφιβάλλουμε ότι η μάχη θα σταματήσει, η σύμπνοια πάλι θα βασιλέψει» (Η φρόνηση και το πάθος). 

Η αξιολόγηση

Βέβαια, αξιολογώντας τη συμβολή και την αναγκαιότητα των δυο αυτών αντίθετων «πνευμάτων» – ρευμάτων (Απολλώνειο πνεύμα vs Διονυσιακό πνεύμα) εύκολα θα μπορούσε κάποιος να διολισθήσει σε μια παραδοχή περί υπεροχής του Απολλώνειου πνεύματος έναντι του Διονυσιακού. Κι αυτό, γιατί η θετική συνεισφορά του πρώτου είναι πιο εμφανής. Ωστόσο, θα ήταν μεθοδολογικό ολίσθημα αν θεωρήσουμε τον άνθρωπο μόνο «πνεύμα» και τον αποκόβαμε από το υλικό και γήινο στοιχείο. Είναι, επίσης, λάθος αν δεχτούμε πως το Διονυσιακό στοιχείο καθηλώνει το ανθρώπινο γένος στο επίπεδο του «ζώου» και στον πρωτογονισμό, ενώ το Απολλώνειο στοιχείο το εξυψώνει και το βοηθά στη μέθεξη με τα ανώτερα και «ευγενέστερα» δημιουργήματα (πνευματικός – ηθικός πολιτισμός). 

«Το πολύ ζώο παραμορφώνει τον πολιτισμένο άνθρωπο, ο πολύς πολιτισμός κάνει άρρωστα ζώα»

(Καρλ Γιουγκ)

Η απάντηση, λοιπόν, βρίσκεται στο συνταίριασμα – συνύπαρξη των δυο «δίδυμων δυνάμεων», γιατί η πραγματική ζωή προϋποθέτει την ενότητα – σύζευξη της Διονυσιακής ζωτικότητας με το Απολλώνειο μέτρο – λογική.

«Νους εστί πάντων ηγεμών των χρησίμων»

(Μένανδρος)

Η υπεροχή του Νου

Όσο, όμως, κι αν όλα επιχειρηματολογούν πως το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης ζωής και το υπόβαθρο του πολιτισμού εμπεριέχουν και προϋποθέτουν την παράλληλη πορεία και γόνιμη αλληλεπίδραση του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος, δεν παύουν οι υπέρμαχοι του πρώτου να διατυπώνουν με ευκολία και πειστικότητα επιχειρήματα υπέρ του ρόλου αυτού στο σύγχρονο πολιτισμό. Κι αυτό γιατί η ήρεμη σκέψη και η αψεγάδιαστη φρόνηση – νηφαλιότητα (Απολλώνειο πνεύμα) διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο επωάζεται η συνείδηση του ανθρώπου που συνιστά και την ειδοποιό διαφορά αυτού από τα άλλα έμβια όντα.


Ο άνθρωπος, δηλαδή, είναι το ον «που έχει συνείδηση της συνείδησής του» και εξ αυτού του γεγονότος μπορεί να κυριαρχεί στο «ά–λογο» κομμάτι της ύπαρξής του. Όσο κι αν διαφωνεί ο Φιλόσοφος Κίρκεγκωρ για τον περιορισμό του πάθους «ο άνθρωπος που χάνεται μέσα στο πάθος του χάνει λιγότερα από εκείνον που χάνει το πάθος του», ο ρόλος της νηφάλιας κρίσης και της συνείδησης είναι εμφανής σε όλα τα επίπεδα της ζωής και του πολιτισμού.

Αναλυτικότερα, η συνείδηση – πνευματική γαλήνη (Απόλλωνας) συνέβαλε στον απεγκλωβισμό του ανθρώπου από το χάος κι από τα δεσμά – όρια του εαυτού του. Με τη συνείδηση – λογική ο άνθρωπος προσδιορίζει τη θέση του στον κόσμο – σύμπαν και αυτοπροσδιορίζεται. Οργανώνει τη συμπεριφορά του, ελέγχει τις ψυχικές του λειτουργίες, ενεργοποιεί τις πνευματικές του ιδιότητες και κυριαρχεί στις αντιδράσεις του. Έχει άμεση γνώση της δύναμής του συναισθήματος, όσο κι αν αυτό πολλές φορές λειτουργεί αυτόνομα, γιατί σύμφωνα και με τον Πασκάλ «Η καρδιά έχει τους λόγους της που ο «λόγος» δεν τους γνωρίζει καθόλου». Επιπρόσθετα, το Απολλώνειο στοιχείο – πνεύμα συνέβαλε καταλυτικά στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου μέσα από τη θέσπιση ενός ηθικού κώδικα με βάση τον οποίο καθορίζει το «είναι» του, προδιαγράφει τα καθήκοντά του και αξιολογεί τις πράξεις του. Οδηγείται στην αυτογνωσία και αναγνωρίζει την κοινωνική του φύση. Μπορεί, δηλαδή, να εξηγήσει πως η κοινωνικότητα δεν προϋποθέτει και κατάργηση της ατομικότητας αλλά την υπέρβασή της.

Η ισορροπία Νου και Συναισθήματος

Ωστόσο, ο σύγχρονος άνθρωπος τείνει να συνθλιβεί από το τεχνοκρατικό πνεύμα που συνέβαλε στη γιγάντωση της Τεχνολογίας και των επιτευγμάτων της και στη συναισθηματική αφυδάτωσή του. Βιώνει, δηλαδή, τα αποτελέσματα της ανατροπής της αρμονίας ανάμεσα στο Απολλώνειο και Διονυσιακό πνεύμα (Λογική vs Πάθος), διαπράττει ύβρη, νιώθει μια αδικαιολόγητη οίηση και πληρώνει το τίμημα της υπέρβασης του μέτρου «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα˙ ει δε μη, Ερινύες μιν δίκης επίκουροι εξευρήσουσι». (Ηράκλειτος).

Απέναντι, λοιπόν, στην πραγματικότητα που δημιούργησε η δεσποτεία της τεχνολογίας οφείλουμε να αντιτάξουμε τη νηφαλιότητα που μας εμπνέει ο Απόλλωνας και το πάθος για τη ζωή που μας παρακινεί ο Διόνυσος. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, να ισορροπούμε συνεχώς πάνω στη δύναμη της Λογικής (Απολλώνειο πνεύμα) και στην ένταση  του συναισθήματος (Διονυσιακό πνεύμα). Κι αυτό, γιατί ο τεχνοκρατικός πολιτισμός – δημιούργημα του τεχνολογικού γιγαντισμού – διογκώνει επικίνδυνα τα όρια – εξουσία της λογικής – γνώσης, ενώ αντίθετα αφυδατώνει τον άνθρωπο από την ευαισθησία και τα συναισθήματα.

Ο νιτσεϊκός υπεράνθρωπος – γέννημα του τεχνοκρατικού πνεύματος – απειλεί την ανθρωπιά μας, την ενότητά μας και υφαίνει την αλόγιστη «οίηση» και την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του ανθρώπου – δημιουργού. Αντίθετα, η συναισθηματική αποξήρανση – προϊόν της άκρατης εξειδίκευσης – τείνει να μετατρέψει την καθημερινότητα του ανθρώπου και τις σχέσεις του με τους συνανθρώπους σε εφιάλτη.

«Οι πιο σημαντικές σκέψεις μας είναι εκείνες που συγκρούονται με τα αισθήματά μας»

(Πωλ Βαλερύ)

Ο άνθρωπος ως ενότητα

Μπορούμε, επομένως, να αντισταθούμε στις σειρήνες της τεχνολογίας με σύμμαχο τη λογική και το συναίσθημα για να διασώσουμε τον «άνθρωπο» ως το πιο απλό και συνάμα το πιο σύνθετο δημιούργημα του σύμπαντος. Αυτή η ισορροπία λογικής και συναισθήματος (σκέψη και παρορμήσεις) θα αποδυναμώσει όλες εκείνες τις δυνάμεις της τεχνολογίας που στοχεύουν στον πνευματικό υπερτροφισμό και στη συναισθηματική ατροφία.

Ο άνθρωπος, δηλαδή, θα πρέπει να παραμείνει «άνθρωπος» με τη ριζική έννοια του όρου (άνω + θρώσκω) αλλά διακονώντας και τον «έσω» κόσμο του. Δεν μπορούμε να «υψωθούμε» (λογική υπερτροφία) αδιαφορώντας για το συνάνθρωπο. Ο πολιτισμός (τεχνολογικός) τείνει να γεννά τέρατα που θαμπώνουν αλλά και τρομάζουν.

Με στοχαστικά, λοιπόν, βήματα και γαλήνιο πνεύμα (Απόλλων) και πλούσιοι σε συναισθήματα και πάθος για ζωή (Διόνυσος) να βαδίσουμε ενάντια σε δυνάμεις που μας αλλοτριώνουν και μας μεταλλάσσουν.

Το παραπάνω διακηρύττει εμφατικά ο χορός στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Μας υπενθυμίζει έμμεσα πως ο άνθρωπος είναι ικανός για την κορύφωσή του αλλά και για την αυτοκαταστροφή του. Η αποφυγή των αυτοκαταστροφικών συνεπειών μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τον αυτοπεριορισμό. Οι υπερβολές της σκέψης («εργαλειακός ορθολογισμός») και της Ορμής – επιθυμίας για ζωή («τυφλές παρορμήσεις») θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση του ανθρώπου.

Μόνον, όταν ο άνθρωπος αποδεχθεί την αναγκαιότητα και των δυο Θεών (Απόλλων – Διόνυσος), θα προχωρήσει μπροστά, μένοντας αυτό που είναι εδώ και χιλιάδες – εκατομμύρια χρόνια……ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

«Όταν σκέπτεσαι ή πιστεύεις ή γνωρίζεις, είσαι πολλοί άλλοι άνθρωποι. Όμως τη στιγμή που αισθάνεσαι, δεν είσαι κανένας άλλος παρά ο εαυτός σου»

(Μιχαήλ Λέρμοντορ, Ρώσος συγγραφέας)

Πηγή κειμένου: iliasgiannakopoulos.blogspot.com