Έθνος - κράτος και ταξική πάλη

Υπάρχει αριστερή «πατριωτική» οπτική που διαφοροποιείται από την εθνικιστική ιδεολογία; [1]

Του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού, συγγραφέα

                                                                                      Αθήνα, 6.7.2013

Για όποιον είναι εξοικειωμένος με τα μυστικά της γλώσσας δεν χρειάζεται πολύ προσπάθεια για να καταλάβει ότι η λέξη πατριωτική μπήκε σκοπίμως σε εισαγωγικά από τον αρθογράφο, γιατί ο ίδιος εκ προοιμίου αρνείται ότι υπάρχει η έννοια πατρίδα και πατριωτισμός. Ο πατριωτισμός, κατά την άποψή του, ταυτίζεται απόλυτα με την έννοια του εθνικισμού.[2] Δηλαδή πατριωτισμός = εθνικισμός. Γι’ αυτό και ο όρος «πατριωτισμός» μπαίνει σε εισαγωγικά.

Αυτό καταμαρτυρεί ο τίτλος και αυτό επιβεβαιώνεται από μια άλλη τοποθέτηση που κάνει ο Χρήστος Λιάσκος που λέει τα εξής: «Πραγματικά, δεν υπάρχει τρόπος να δούμε τα πράγματα από αριστερή οπτική γωνία, παρά μόνο με την προϋπόθεση πως μεροληπτούμε, πως προσανατολιζόμαστε δηλαδή με βάση το ταξικό κριτήριο. Τι σημαίνει όμως αυτό; Το κυριότερο είναι πως δεν κάνουμε πολιτική με όρους εθνικού ακροατηρίου, πως δεν υποκύπτουμε δηλαδή, στην ιδέα πως υπάρχουν υποθέσεις υπέρτερες αυτής του ταξικού αγώνα και της, μέσω αυτού, κοινωνικής απελευθέρωσης. Εκεί που ο αντίπαλος εμμένει στο αρραγές, το όμαιμο και το κοινό συμφέρον, εμείς βλέπουμε ασυμφιλίωτες αντιπαλότητες». Όλα αυτά σημαίνουν απλά ότι όποιος είναι υπερ της ταξικής πάλης πρέπει υποχρεωτικά να είναι εναντίον του έθνους.

Επειδή και οι απλές έννοιες χρειάζονται για ορισμένους αδαείς αποκρυπτογράφηση θα μεταφράσω αυτά που θέλει να τονίσει ο αρθρογράφος, ταυτίζοντας τα λεγόμενά του με αυτά που είχε πει ένας από τους κύριους εκφραστές της εθνομηδενιστικής ιδεολογίας ο Γιάννης Μηλιός, ο οποίος διεκδικεί μαζί με τους ομοϊδεάτες του την ιδεολογική ηγεμονία στον ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ και ό οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ είχε ισχυριστεί μαζί με κάποιους άλλους ομοϊδεάτες του ότι  «Οι ‘εμμονές περί έθνους’ είναι εντελώς - μα εντελώς (και δίχως περιστροφές) - ασυμβίβαστες με την μαρξιστική και την εν γένει ταξική θεώρηση της ιστορίας...».[3]

Και μιας και μιλάμε για τον Γιάννη Μηλιό, θα τονίσω ότι τον θεωρώ μαζί με την ομάδα του περιοδικού «Θέσεις», τον κύριο εκφραστή της κυρίαρχης ιδεολογίας του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.[4] Για το λόγο αυτό αφήνω τον Χρήστο Λιάσκο στους εθνομηδενιστικούς προβληματισμούς του και επανέρχομαι στην αντιπαράθεσή μου με απόψεις του Γιάννη Μηλιού, που καλό είναι να γίνουν συνείδηση στην κοινή γνώμη και κυρίως στα στελέχη και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ. Η σύγχυση και η παραπληροφόρηση ποτέ δεν κάνει καλό. Το ξεκαθάρισμα των εννοιών αποτελεί πρωταρχικό καθήκον για κάποιον που έχει απαιτήσεις επιστημονικής ακρίβειας. Τουλάχιστον ο Γιάννης Μηλιός, εκτός από το ολίσθημα που κάνει για λόγους ιδεοληψίας ή προπαγάνδας -όπως ισχυρίζομαι εγώ τουλάχιστον - να ταυτίζει κι αυτός αυθαίρετα τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό για να τον διαβάλει, χωρίς πειστικά επιχειρήματα, είναι κατά άλλα ειλικρινής στις απόψεις του και δεν τις κρύβει.

Όμως θα πρέπει να τις δούμε και να τις αποκρυπτογραφήσουμε, γιατί για τον πολύ, μη εξοικειωμένο κόσμο σε τέτοιες έννοιες, τα πράγματα δεν είναι απλά και δημιουργούν, πέρα από προθέσεις, σύγχυση.

Σε προηγούμενη ανάλυσή μας για το ίδιο βασικά θέμα είχα διατυπώσει ορισμένες απόψεις του Μηλιού, που μπορεί κανείς να τις βρει στην προηγούμενή μου αντιπαράθεση.[5]

Τώρα θα παραθέσω μερικές απόψεις του Μηλιού που ταυτίζονται απόλυτα με τις απόψεις του κύριου εκπροσώπου της δεξιάς «εκσυγχρονιστικής» ιδεολογίας του Κώστα Σημίτη, που είναι ο πολύς Αντώνης Λιάκος, ο οποίος εκφράζεται για το έθνος με την ίδια απαξιωτική επιχειρηματολογία.

Πραγματικά είναι απορίας άξιο πώς η αστική ιδεολογία του Κώστα Σημίτη και του Γιώργου Παπανδρέου, με κύριο εκπρόσωπο τον ιστορικό Αντώνη Λιάκο και όλους τους αποδομητές ιστορικούς της εθνικής συνείδησης, που διόρισε κατά χιλιάδες ο Κώστας Σημίτης στα ελληνικά Πανεπιστήμια, για να συντελέσουν στην κατάλυση του έθνους - κράτους ταυτίζεται με την ιδεολογία των αριστερών διανοουμένων που διόρισε η αστική τάξη της Ελλάδας στους ιδεολογικούς της μηχανισμούς. Δεν το λέω εγώ αυτό. Το λέει ο ίδιος ο Γιάννης Μηλιός σε ανύποπτο χρόνο. Διαβάστε: «Στη διαδικασία ιδεολογικού μετασχηματισμού που περιγράφουμε πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε μια μεγάλη μερίδα διανοουμένων στελεχών της παραδοσιακής Αριστεράς, αρχικά της “ανανεωτικής” και στη συνέχεια και της “ορθόδοξης” πτέρυγάς της. Η πρόσβαση (η προσδοκώμενη πρόσβαση) στις ανώτερες θέσεις των κρατικών μηχανισμών (που για πρώτη φορά κατέστη δυνατή για το χώρο αυτό μετά από την μεταπολίτευση και ιδίως μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981) αποτέλεσε τον μηχανισμό ενσωμάτωσης τους στους κοινούς τόπους της κυρίαρχης ιδεολογίας».[6] Αυτό όμως δεν είναι τίποτε μπροστά στην ομολογία ενός συνεργάτη του στο περιοδικό «Θέσεις» του Μηλιού, για τους διανοούμενους της αριστεράς ως χρήσιμους ηλίθιους της αστικής ιδεολογίας. Είναι αποκαλυπτικός ο λόγος του. Γράφει ο Δημήτρης Μπελαντής: «Με την επικράτηση του Κώστα Σημίτη στην κυβέρνηση, το κυβερνητικό κόμμα και την ελληνική κοινωνία, παρατηρήθηκε ένα καινοφανές πολιτικό φαινόμενο: η μαζική προσχώρηση της αριστερής διανόησης στο στρατόπεδο του Κώστα Σημίτη και του “αριστερού εκσυγχρονισμού”. Τα επιτελεία δεν βομβαρδίστηκαν  - κατά την προσφιλή έκφραση του Μάο - Τσε - Τουνγκ - απ’ τους αριστερούς διανοούμενους, αλλά αλώθηκαν μαζικά απ’ αυτούς. Προέκυψε η συστηματική στελέχωση των υπουργείων μ ‘αριστερούς ειδικούς συμβούλους, ιδίως εκ της ανανεωτικής Αριστεράς, και η δημιουργία ενός αριστερού think tank γύρω από την “εκσυγχρονιστική” κρατική πολιτική.[7] Αυτό που παραθέτω δεν είναι τίποτε σ’ αυτό που λέει πιο κάτω στην ανάλυσή του: «Έχουμε έτσι μία μετατόπιση των αριστερών διανοουμένων απ’ την περιφέρεια του κράτους, από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς και από τους θεσμούς οργάνωσης της συναίνεσης και της κοινωνικής αναπαραγωγής, στον σκληρό πυρήνα του κρατικού σχεδιασμού και προγραμματισμού, στην “καρδιά” του κράτους».[8]

Αν νομίζεται ότι αυτά που αποκαλύπτει ο Μπελαντής είναι ανήκουστα για τους αριστερούς διανοούμενους, τότε διαβάστε και την υπόλοιπη κατάθεσή του για να φρίξετε, αν είσαστε αριστεροί και όχι μεταλλαγμένοι: « Η πλειοψηφική τοποθέτηση των αριστερών διανοουμένων ήταν μια τοποθέτηση αποδοχής του κοινωνικού καταμερισμού εργασίας  ως τεχνικής αναγκαιότητας. της θέσης της νέας μικροαστικής τάξης και των διανοουμένων μέσα σ’ αυτόν και ειδικότερα της ανάληψης από αυτούς διευθυντικών ρόλων στην αναπαραγωγή των σχέσεων εξουσίας (ιδεολογική επιβουλή, “επιστημονική” διεύθυνση της εργασιακής διαδικασίας, λειτουργίες διεύθυνσης του κεφαλαίου».[9] Μιλάμε όχι για «χρήσιμους ηλίθιους» της «λειτουργίας διεύθυνσης του κεφαλαίου», αλλά για αριστερούς μεταλλαγμένους της έσχατης παρακμιακής διανόησης που υπηρέτησε (με το αζημίωτο φυσικά) πιστά όλο αυτό το διάστημα της μεταπολίτευσης, τη νεοφιλελεύθερη αστική τάξη και την στρατηγική της. Αυτή την αστική τάξη που υποτίθεται ήθελε να καταπολεμήσει. Δηλαδή, για να μιλήσουμε στα λαϊκά, τους «νταβατζήδες». Γι’ αυτό ή μάλλον και γι’ αυτό πάμε κατά διαβόλου!

Τα λόγια δεν έχουν πια νόημα. Δεν θα μπορούσε κανείς ούτε ως θέατρο του παραλόγου να χαρακτηρίσει κανείς αυτή τη συμπεριφορά.   

Γι’ αυτό μιλάω πολλές φορές για «διανόηση της παρακμής» και «χρήσιμους ηλίθιους» στην υπηρεσία της πανούργας αστικής τάξης (οι περισσότεροι προέρχονται από την «αριστερά) και όσων την στηρίζουν. Η περίπτωση της αποχριστιανοποίησης που επεδίωξε ο Κώστας Σημίτης, κατ’ εντολή του εβραϊκούς λόμπι, είναι ένα μικρό μόνο δείγμα της προσπάθειας κατάλυσης του έθνους - κράτους, που ήθελε να ολοκληρώσει κατ’ εντολή εξωθεσμικών κέντρων (δηλαδή των ΗΠΑ και των «άσπονδων φίλων και συμμάχων μας) και φυσικά ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, ήθελε να δημιουργήσει από την Ελλάδα μια πολυπολιτισμική, πολυφυλετική, πολυεθνική και πολυθρησκευτική χώρα, κυρίως βέβαια ισλαμική και μάλιστα με ανοιχτά σύνορα, δηλαδή με την κατάλυση των εθνικών συνόρων.

Για όποιον δεν το έχει συνειδητοποιήσει: Κατάλυση εθνικών συνόρων σημαίνει κατάλυση της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας ενός έθνους - κράτους. Τι είχε πει ο ανεκδιήγητος Κώστας Σημίτης σε μια τοποθέτησή του; Σας τη θυμίζω, γιατί πολλοί συνήθως έχουν κοντή μνήμη ή απωθούν δυσάρεστα πράγματα στο υποσυνείδητο, γιατί συνήθως έχουν λερωμένη τη φωλιά τους: «Η πολιτική μας είναι να ενισχύσουμε με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο την αδιαφορία απέναντι σε εξελίξεις με ιδεολογικό προσανατολισμό, μια χωρίς απήχηση ελληνική χριστιανή παράδοση. Να εμποδίσουμε, να αποτρέψουμε με κάθε κόστος την προσήλωση στην ιδέα του Έθνους και στη χριστιανική παράδοση, που αποδυναμώνει και εγκυμονεί κινδύνους σε μια σύγχρονη παρουσία που πρέπει να έχει η Ελλάδα».[10] «Με κάθε κόστος!» Σε πιάνει φρίκη ή όχι!

Ας θυμηθούμε ( δεν το γράφω. Απλώς ας θυμηθούμε) τι έλεγε και η Ψαρούδα - Μπενάκη για τα εθνικά σύνορα και την εθνική κυριαρχία κατά την ορκωμοσία του «σοσιαλιστή» υποψήφιου προέδρου Κάρολου Παπούλια το 2005 κατά την στιγμή της ορκωμοσίας του; Δεν νομίζω ότι χρειάζεται περισσότερα, για να ισχυριστώ ότι η «μαρξιστική» ιδεολογία που εκφράζει ο Γιάννης Μηλιός ταυτίζεται απόλυτα με την νεοφιλελεύθερη «εκσυγχρονιστική» ιδεολογία της αστικής τάξης, δηλαδή της ελληνικής καπιταλιστικής τάξης.

Η καπιταλιστική τάξη στην Ελλάδα ουδόλως ενδιαφέρεται ως πατριδοκάπηλη ή εθνοκάπηλη για το έθνος - κράτος. Αυτά ίσως γινόντουσαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια δηλαδή των αποικιοκρατικών πολέμων τότε. Έκτοτε τα πράγματα άλλαξαν. Τα καπιταλιστικά κράτη έχουν ιδρύσει την «διεθνή» του καπιταλισμού, την υπερεθνική τους σύμπραξη, που θέλει να καταλύσει στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης Νέας Τάξης τα εθνικά σύνορα, για να εφαρμόσει την καταναλωτική κοινωνία παγκόσμια, με βάση τα προτάγματα και την στρατηγική του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Δεν πιστεύω να πιστεύει κανείς ότι τα αστικά κόμματα Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ θέλουν να διασώσουν το έθνος - κράτος. Θα ήταν παράλογο! Αλλά πρέπει να προσθέσω: Σ’ αυτήν την κοινωνία του παραλογισμού που ζούμε, όλα μπορεί να είναι «λογικά!».

Πώς να συνέλθει αυτό το έθνος ότι το χτυπούν «θεοί και δαίμονες» από άριστερά και δεξιά;

Μετά απ’ όλα αυτά μπορεί κανείς εύκολα να κατανοήσει αυτό που λέει ο Μηλιός στο άρθρο του με τίτλο: «Έθνος: Ο λαός του αστικού κράτους» ότι το «ζήτημα δεν είναι, επομένως, να διαπιστώσει κανείς ότι το έθνος μπορεί να εκφράζει την αστική κυριαρχία, αλλά ότι το έθνος αποτελεί αναγκαία μορφή της καπιταλιστικής κυριαρχίας».[11] Γιατί της καπιταλιστικής κυριαρχίας και όχι της ανύπαρκτης σοσιαλιστικής κυριαρχίας;

Και ένα τελευταίο από το άρθρο, που υπονοεί πολλά: «Από την πρώτη στιγμή διαμόρφωσής του, το έθνος αποτελεί τον λαό μια αστικής πολιτικής εξουσίας, ενός καπιταλιστικού κράτους. Δεν είναι ο λαός που διαμορφώνει το κράτος του, αλλά η πολιτική - κρατική εξουσία, που σχηματίζει το λαό της».[12]

Είναι η γνωστή θεωρία των αποδομητών του έθνους κράτους ότι το έθνος το δημιουργεί το κράτος της αστικής τάξης και συνεπώς η κατάλυση του κράτους εξαφανίζει και το έθνος της αστικής τάξης.

Ένα μόνο θέλω να πω σαν συμπέρασμα όλων όσων ανέλυσα και όσων παρέλειψα και θα ήθελα να παραθέσω, αλλά δεν έχω χώρο.

Τόσο η αστική ιδεολογία όσο και η  συγκεκριμένη μαρξιστική ερμηνεία του μαρξισμού αυτής της σχολής που εκπροσωπεί ο Μηλιός και οι ομοϊδεάτες του, ταυτίζονται απόλυτα και αδιαχώρητα!

Τα υπόλοιπα (όχι όλα) τα αφήνω στην κρίση σας! Και ο θεός ή ο Μαρξ ας βάλει το χέρι του! Γιατί για μερικούς μερικούς ο Μαρξ είναι θεός! Μη χαμογελάτε, δεν είναι αστείο!

---

[1] Πρόκειται για ένα ερώτημα που έχει τεθεί από τον Χρήστο Λιάσκο της συντακτικής ομάδας της εφημερίδας Εποχή στο «Εντός Εποχής», της εφημ. «Εποχή», τεύχος 8, 8.7.2007 με τίτλο του άρθρου το επίμαχο θέμα: «Έθνος, πατρίδα, Αριστερά».

[2] Θα μπορούσε με την έννοια αυτή όσοι πιστεύουν και ομνύουν στον πατριωτισμό να θεωρηθούν βασικά Χρυσαυγήτες ή Κρυπτοχρυσαυγήτες, μιας και οι Χρυσαυγήτες δηλώνουν ξεκάθαρα ότι είναι εθνικιστές. Άρα: Πατριώτης = εθνικιστής= Χρυσαυγήτης και ας μην το συνειδητοποιείς! Το ΕΑΜ και η ΕΔΑ επίσης ως πατριωτικά κινήματα (μήπως το αμφιβάλλει κανείς) ήταν στην ουσία εθνικιστικά κινήματα και θα πρέπει να αναθεωρηθεί η άποψη γι’ αυτά. 

[3] Βλ. Σίσσυ Βωβού, μέλος της ΑΚΟΑ, Νάσος Θεοδωρίδης και Γιάννης Μηλιός, μέλη του ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ, Εφημερίδα «Εποχή» της ΑΚΟΑ, 23.12.2006.

[4] Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την προσωνυμία ΕΚΜ, δηλαδή Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο, και δεν έβαλε στον τίτλο του τον  όρο «εθνικό», όπως είχε ζητήσει, αν δεν κάνω λάθος, ο Μίκης για να προσχωρήσει στο πολιτικό σχήμα του ΣΥΡΙΖΑ.

[5] Βλ. την ανάλυσή μου με τίτλο: «Γεωπολιτική πραγματικότητα και ιδεολογικά προτάγματα

Διάλογος και αντίλογος με τον Λουκά Αξελό», 7.6.2013. και την ανάλυση με τίτλο: «Γεωπολιτική πραγματικότητα και ιδεολογικά προτάγματα

Διάλογος και αντίλογος με τον Λουκά Αξελό», 20.6.2013

[6] Βλ Γιάννης Μηλιός, Ο μαρξισμός ως σύγκρουση τάσεων, εκδ. «Εναλλακτικές εκδόσεις», Αθήνα 1999, σ. 154.

[7] Βλ. Δημήτρης Μπελαντής, «Η στροφή των διανοουμένων: «Για την αδιάκριτη γοητεία του εκσυγχρονισμού στους αριστερούς διανοούμενους», περ. «Θέσεις», τευχ. 59, Απρίλιος - Ιούνιος 1997.

[8] Ό.π.

[9] Ό.π.

[10] Βλ. Κώστα Σημίτης, Εθνικιστικός Λαϊκισμός ή Εθνική Στρατηγική, εκδ. «Γνώση», Αθήνα, 1992, σ. 75.

[11] Βλ. Γιάννης Μηλιός, Έθνος: «Ο λαός του αστικού κράτους», στο Εντός  Εποχής, τεύχ. 8, 8.7.2007, της εφημ. «Εποχή».

[12] Ό.π.