- Θέματα - Ηρακλείτεια Διαλεκτική

- Θέματα - Ηρακλείτεια Διαλεκτική

ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΙΔΕΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ-ΗΡΑΚΛΕΙΤΕΙΑ-ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ

(του Κώστα Ντουντουλάκη)

Ο "ιδεοκράτης" Πλάτων εδίδασκε πως μόνο με την διαίσθηση και την υψηλή πνευματική εξάσκηση προσεγγίζει κανείς την αλήθεια γιατί όλα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις και την λογική μας είναι σαν σκιές των αληθινών πραγμάτων. (Περιβόητη η σχετική αλληγορία του για μια σπηλιά στην οποία οι εντός αυτής βλέπουν μόνο τις παραμορφωμένες σκιές των αντικειμένων που είναι ή περνούν έξω από αυτήν).
-Οι "φυσιοκράτες" φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης,Ηράκλειτος*, Δημόκριτος μα και ο Αριστοτέλης κλπ) διαφωνούσαν και δίδασκαν το απολύτως αντίθετο!
Ότι βάση όλων των ιδεών (ή ιδεοληψιών) μας για τα πάντα είναι η υλική πραγματικότητα που υπάρχει αντικειμενικά ανεξάρτητα από την όση και όποια πλάνη των αισθήσεών μας και από το πώς και πόσο την κατανοούμε υποκειμενικά.
Διακήρυξαν με απτά και ορθολογικά παραδείγματα την δυνατότητα ανακάλυψης βήμα βήμα, σε ένα αιώνιο ερευνητικό ταξίδι χωρίς τέλος, της επιμέρους έστω, μα απόλυτα χρηστικής,πρακτικά εφαρμόσιμης και έτσι αποδείξιμης και όχι αποφθεγματικής και δογματικής σαν την ιδεοκρατία του Πλάτωνα, επιστημονικής αλήθειας για την Φύση, την γνωσιμότητα μέσω της επίπονης, συχνά αντιφάσκουσας με παλαιότερα δεδομένα, δύσκολης, σχετικής και μεταβαλλόμενης με νεότερα δεδομένα, επιστημονικής έρευνας και ανακάλυψης. 

Γιαυτό και είναι μη δογματική αλλά διαλεκτική (μόνο) η φυσιοκρατική φιλοσοφία! 

Αυτή επαληθεύεται εξάλλου με όλα τα επιτεύγματα (θετικά και αρνητικά) της επιστημονικής γνώσης. Όλα τα τεχνικά μέσα που χρησιμοποιούμε, από τα πιο απλά ως τα πιο περίπλοκα, η διαστημική τεχνολογία, η ηλεκτρονική τεχνολογία είναι επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας και όχι δα της ...διαίσθησης και της ...ενόρασης! Με αυτές ασχολούνται τα ...μέντιουμ.

 Όσον αφορά  τον χαρακτήρα και την ανασφάλεια του ίδιου του κατά τ΄ άλλα μεγάλου φιλοσόφου  Πλάτωνα ως προς  την ( εξωραϊζόμενη κι εκθειαζόμενη από συστήματα εξουσίας που έχουν συμφέρον να μη σκεπτόμαστε με διαλεκτικό ορθολογισμό) δογματική  αγνωστικιστική κατ΄ουσίαν ιδεοκρατία του, μιλά γιαυτό  η κάθε άλο παρά αρμόζουσα σε ελεύθερο και ανώτερο  πνεύμα  πράξη του, της καύσης των συγγραμμάτων του Δημόκριτου! Κανείς φυσιοκράτης φιλόσοφος, αντίθετα με την θλιβερή πλατωνική αυτή ηθική, δεν έκαψε ποτέ συγγράμματά του... 

Θεωρούσαν ανήθικο και απόδειξη έλλειψης λογικών επιχειρημάτων το να μην αντικρούεις την αντίθετη άποψη με λόγο και αντίλογο αλλά προσπαθώντας είτε να την αποσιωπήσεις και διαστρεβλώσεις είτε (ακόμα χειρότερα) απαγορεύοντάς την και βίαια φερόμενος προς αυτήν...

*Ο Ηράκλειτος μίλησε και η σκέψη μορφώθηκε! «Η σκέψη αρθρώθηκε», γράφει ο Κώστας Αξελός, έγινε λόγος. 
Μέσα σ’ αυτό που καλείται αδιευκρίνιστα «περιέχον», υπάρχει ο άνθρωπος. Μα δεν υπάρχει μόνο αυτός. 
Τίποτα αποσπασματικό, τίποτα απομονωμένο και μερικό δε θα μας βοηθήσει να νοήσουμε τη μόνη αλήθεια που είναι ότι όλα είναι ένα.
«ουκ εμού, αλλά του λόγου ακούσαντες σοφόν έστιν εν πάντα είναι» (απ. 50)
Η αλήθεια ενυπάρχει στην ολότητα και είναι η ολότητα. 
Μέσα στο όλον που αλλιώς ονομάζεται Κόσμος, τα πάντα γίνονται, είναι, δημιουργούνται, αποκτούν νόημα σε ένα αέναο, διαρκώς μεταβαλλόμενο και αλληλεπιδρόν γίγνεσθαι των μερών και του όλου. 
Ο Κόσμος αυτός είναι αιώνιος. Δεν έχει αφετηρία ούτε τέρμα χρονικό.Δεν υπήρξε κάποια στιγμή "δημιουργίας" του.
Ο κορυφαίος όλων των ζώντων αστροφυσικών Στήβεν Χώκιν, σε αυτό ακριβώς το επιστημονικά αποδεικνυόμενο κατ΄αυτόν συμπέρασμα κατέληξε μετά από έρευνα και μελέτη δεκαετιών και το διακηρύσσει σήμερα, όπως έπραξαν και πολλοί άλλοι κορυφαίοι ξένοι και Έλληνες σύγχρονοι φυσικοί.
«Κόσμον τόνδε τον αυτόν απάντων, ουδέ τις θεών μήδ΄ ανθρώπων εποίησεν, αλλ’ ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα» όπως ακριβώς δίδαξε ο Ηράκλειτος... (απ. 30)

Η ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ "ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ" ΤΩΝ ΑΙΜΟΣΤΑΓΩΝ ΣΙΩΝΙΣΤΩΝ

Απολύτως συγκεκριμένα, σταχυολογούμε ανάμεσα σε εκατοντάδες παρόμοια ...απείρου κάλους διεστραμένα εγκληματικά και πορνογραφικά εδάφια των αιμοσταγών σιωνιστών, που δολοφόνησαν τον Ιησού ακριβώς γιατί επεχείρησε να καταργήσει αυτό το αίσχος με μιαν απολύτως αντίθετη διδασκαλία πανανθρώπινης αγάπης και δικαίωσης των φτωχών,  και εξαθλιωμένων :

Ο Αβραάμ εκδίδει την γυναίκα του Σάρρα δυο φορές ως αδελφή του! Γένεσις 12..13-18 & 20.1-3
Επαναλαμβάνει ακριβώς το ίδιο ο Ισαάκ με την γυναίκα του Ρεβέκκα! Γένεσις 26.7
Ο θεός φέρεται σαν ποταπός δηλητηριαστής δίνοντας κρέας για να χολεριάσουν πεινασμένοι άνθρωποι! «Και έσται υμίν, εις χολέραν» Ο΄ Αριθμοί 11.20. 
Ένα διεστραμμένο  ρεμάλι (ο προφήτης Ελισαίος) καταριέται ...στο όνομα του Κυρίου, σαράντα δυο παιδάκια και τα έφαγαν αρκούδες! Μασ. Β΄ Βασιλ. Β΄23,24 !!!
Γιατί στην Βίβλο διαβάζουμε το απίστευτα βαρβαρικό: «ο δίκαιος θέλει ευφρανθεί όταν ιδεί την εκδίκηση, και τους πόδας αυτού (Ο΄τας χείρας αυτού) θέλει νίψει εν τω αίματι του ασεβούς (Ο΄ αμαρτωλού)» Μασ. Ψαλμοί 58.10 (ή ΝΗ΄10) Ο΄ Ψαλμοί 57.11.
Γιατί με τις ευλογίες του Γιαχβε: «δέκα χιλιάδας ζωντανούς αιχμαλώτους οι Ιουδαίοι τους κατεκρήμνιζον από του άκρου του κρημνού, ώστε πάντες διερράγησαν»! Β΄ Χρονικών 25.12. 
Τι σημαίνουν οι πορνογραφικές περιγραφές για γαϊδουρινά μόρια και χυσίματα γαιδάρων στην Βίβλο; (Βλέπε περί Οολά και Οολιβά), Ιεζεκιήλ 23.1-34
Αν ο Μωυσής πήγε στην Αίγυπτο, έχοντας μαζί του έναν καλό "θεό", που σκότωσε αδιακρίτως ψαριά, ζώα και αμέτοχους Αιγύπτιους, τότε... ένας αληθινά κακός "θεός"... τι παραπάνω θα έκανε στην Αίγυπτο;... 
Γιατί ο Μωϋσής φεύγοντας από τη Αίγυπτο με τον λαό του, πηγαίνει προς την θάλασσα του κόλπου Σουέζ και περιμένει εκεί τον Φαραώ; Γιατί σκίζει την θάλασσα αυτή για να περάσει απέναντι, αφού δίπλα ακριβώς υπήρχαν χιλιόμετρα ολόκληρα από περάσματα και τίποτε δεν τον εμπόδιζε να συνεχίσει ανενόχλητος την φυγή του προς το Σινά;... 
Γιατί ο Μωϋσής σκότωσε ανθρώπους και ζώα στην Αίγυπτο, κάτι που εξίσου καλά θα μπορούσε να κάνει και ένας οργανωμένος δηλητηριαστής; Γιατί δεν έριξε μια κατάλληλη έκσταση στον ίδιο τον Φαραώ για να του αλλάξει απλά γνώμη; Γιατί επιτέλους δεν σκότωσε αυτόν και την οικογένεια του που είχαν την άμεση ευθύνη για τη σκλαβιά των Ιουδαίων, αλλά σκότωσε απλούς αθώους Αιγυπτίους που ήταν αμέτοχοι στις κρατικές αποφάσεις; Μήπως επειδή ο φόνος ανύποπτων Αιγυπτίων ήταν ευκολότερος από την πρόσβαση στο βασιλικό τραπέζι του Φαραώ; 
Τί είναι τά κάτοθι περιγραφθέντα υλικά στήν Παλαιά Διαθήκη : 
Ερυσίβη (φυτικό L.S.D.) Δευτ. 28.22,48
Μανδραγορας: Γεν. 30.14.
Νάρδος Ασμ.ασμ.1.12.
Άψινθος Αποκάλ. 9.4
Ύδωρ χολής Ιερεμίας (23.15).

«Θέλω ψωμίσει αυτούς αψίνθιο και θέλω ποτίσει αυτούς ύδωρ χολής»
"Λοιμός" (23 φορές στα 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης)

"Μόλυνση" –σμος = δεκάδες φορές στην Π.Δ.
Αλήθεια... τι θέλει να πει ο ποιητής;

Παλαιά Διαθήκη: Μασ. & Ο΄ Δευτερονόμιο. 14. 21.

«Ουδέν θνησιμαίον [1] θέλετε τρώγει,
εις τον ξένον τον εντός των πυλών σου
θέλεις δίδει αυτά, δια να τρώγη αυτό
ή θέλεις πωλεί αυτό εις αλλογενή
διότι λαός άγιος είσαι...

Μήπως σας θυμίζει αυτό τη συνταγή:

«Ειναι γραμμένο.
Δική μου είναι η εκδίκηση λέει ο Κύριος...
πεινά ο εχθρός σου; τάιζε αυτόν
διψά ο εχθρός σου; πότιζε αυτόν.
Διότι τούτο ποιών
θέλεις συσσωρεύσει άνθρακας πυρός
επί την κεφαλήν αυτού»;

Παροιμίες 25.21 & Προς Ρωμαίους 12.20

Χείλων ο Λακεδαιμόνιος, ο σοφός με τα περισσότερα γνωστά ως σήμερα αποφθέγματα : «Εγγύα παρά δ` άττα»: Η εγγύηση του δανεισμού φέρνει στην καταστροφή...

Ο Χίλων ή Χείλων o Λακεδαιμόνιος υπήρξε ένας από τους επτά σοφούς, ίσως ο επιφανέστερος, της αρχαιότητας αν και κατ΄ουσίαν άγνωστος για το άλλων στόχων διαχρονικό νεοελληνικό εκπαιδευτικό  σύστημα...

. Γεννήθηκε στην Σπάρτη* το 600 π.Χ και ήταν υιός του Δαμαγέτου. 

Διετέλεσε έφορος της Σπάρτης το 566 π.Χ. και υπήρξε νομοθέτης, πολιτικός και ελεγειακός ποιητής.

Υπήρξε περιώνυμος για την βραχυλογία του (λακωνισμό) η οποία αποτελούσε κατά τους αρχαίους χρόνους το γνώρισμα των Λακεδαιμονίων. Ήταν άνδρας μοναδικής σοφίας, θαυμαστός για την ευθυκρισία του, ενάρετος, ηθικός, σοβαρός και βαθυστόχαστος.

Όταν τον ρώτησαν τι είναι πιο δύσκολο στον άνθρωπο, απάντησε: 

«Τα απόρρητα σιωπάν, χολήν ευ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν». Δηλαδή,

"Το πιο δύσκολο για τον άνθρωπο, είναι να κρατά μυστικά, να συγκρατεί τα νεύρα του και να υποφέρει την αδικία".

Απεβίωσε στην Πίσα της Σικελίας, σε ηλικία 80 ετών από υπερβολική χαρά, όταν αγκάλιασε τον γιο του, ο οποίος γύρισε από τους Ολυμπιακούς αγώνες, νικητής στο άθλημα της πυγμαχίας. Το δε επίγραμμα που χάραξαν στον τάφο του έλεγε:

 «Μακάρι κι εμείς να είχαμε τέτοιο θάνατο».

Μετά τον θάνατό του, οι Σπαρτιάτες, έστησαν άγαλμα στη βάση του οποίου χάραξαν το ακόλουθο επίγραμμα:

 «Τόνδε δορυστέφανος Σπάρτα Χείλων εφύτευσεν, ός επτά σοφών πρώτος έφυ σοφός», 

που σημαίνει: 

«Αυτόν εδώ τον Χείλωνα,  που αναδείχθηκε πρώτος κατά τη σοφία από τους εφτά σοφούς γέννησε η δοξασμένη στους πολέμους  Σπάρτη».

Στην δε προμετωπίδα του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, αναγράφονται τα τρία γνωστότερα ρητά του: 

* «Μηδέν άγαν», δηλαδή «Τίποτε καθ` υπερβολή» (Μην υπερβάλλεις στα λόγια ή στις πράξεις)

 * «Γνώθι σ’ αυτόν» (Γνώρισε τον εαυτό σου)

 * «Εγγύα παρά δ` άττα» (Η εγγύηση-δηλαδή ο δανεισμός- φέρνει στην καταστροφή).

Αποφθέγματα Χείλωνα του Λακεδαιμονίου

Γνώθι σαυτόν. Να γνωρίζεις τον εαυτό σου.

Ατυχούντα μη επιγελάν. Εκείνον που ατύχησε να μην τον περιγελούμε.

Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα. Πολύ κακός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να προξενεί μόνο φόβο.

Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα. Ο άρχων πρέπει να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σαν αθάνατος.

Γήρας τιμάν. Να τιμάς τα γηρατειά.

Τον τεθνηκότα μη κακολογείν. Εκείνον που έχει πεθάνει μην τον κακολογείς.

Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων η επί τας ευτυχίας πορεύεσθαι. Να πηγαίνεις πιο γρήγορα στις δυστυχίες των φίλων σου, παρά στις ευτυχίες.

Ζημίαν αιρείσθαι μάλλον, ή κέρδος αισχρόν. Η μεν άπαξ ελύπησε. Το δε δια παντός. Να προτιμάς την ζημιά από το αισχρό κέρδος. Διότι η μεν ζημιά προξενεί μία φορά λύπη, ενώ τέτοιου είδους κέρδος σε λυπεί συνεχώς.

Γλώττης κρατείν και μάλιστα εν συμποσίω. Να συγκρατείς την γλώσσα σου, προπάντων σε συμπόσια.

Μη προτρεχέτω η γλώττα της διανοίας. Να σκέφτεσαι πριν μιλήσεις.

Χρόνου φείδου. Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου.

Μηδέν άγαν. Μην καταφεύγεις σε υπερβολές.

Σπεύδε βραδέως. Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι πάνω σ` αυτό.

Μη επιθυμείν αδυνάτων. Μην επιθυμείς όσα είναι αδύνατον να πετύχεις.

Θυμού κράτει. Να συγκρατείς τον θυμό σου.

*Σημ. "Αντίλογου": 

Στην Σπάρτη, την ..."απολίτιστη" κατά την αλαζονική των αρχόντων της τότε Αθήνας μα και και κατά την σημερινή προπαγάνδα των ιδεολογικών επιτελείων των "οικονομιών της αγοράς".

Στην Σπάρτη των μετά τη νομοθεσία του εμπνευσμένου από το Μινωικό καθεστώς Λυκούργου "Ομοίων"-όλων περιουσιακά και κοινωνικά ίσων ελευθέρων ανδρών μα και, όπως στην Μινωική Κρήτη των γυναικών, σε πλήρη αντίθεση με την Αθήνα.

Την Λακωνική Πολιτεία, την μόνη θεωρούμενη (αποσιωπούμενο κι αυτό από την προπαγάνδα των υπέρμαχων της ταξικής κοινωνίας "δημοκρατών") από τους Πλάτωνα και Αριστοτέλη ως πλησιάζουσα την ιδανική Πολιτεία!

Αυτήν του σοφού "Λακωνίζειν", αυτήν που δημιούργησε ως και τον δωρικό ρυθμό, αυτό με τον οποίο οι σπαρασσόμενοι από εσωτερικές ταξικές αντιθέσεις και ίντριγκες Αθηναίοι έχτισαν τον Παρθενώνα (ανύπαρκτος οιοσδήποτε "αθηναϊκός ρυθμός"...) με αρχιτεχνίτες από άλλες πόλεις και προπαντός, με τα κλεμμένα χρήματα του πρώην Ταμείου της Δήλου, των μάταια διαμαρτυρόμενων γιαυτό , μα και άγρια τιμωρηθέντων από αυτούς, όπως οι δύστυχοι Μήλιοι και οι Λέσβιοι, "συμμάχων" τους...

Μαζική ανεξέλεγκτη μετανάστευση,λαϊκός διεθνισμός και ηθικολογία

.
του Κώστα Ντουντουλάκη

Καμιά σχέση  δεν έχει η από αρχαιοτάτων χρόνων πατροπαράδοτη για τον λαό μας φιλοξενία ενός ή κάμποσων, λίγων, με την σημερινή ανεξέλεγκτη και χωρίς δυνατότητα εξασφάλισης ανθρώπινων συνθηκών προσωρινής έστω παραμονής, μετανάστευση δεκάδων και εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων...
Η αποσπασματική παράθεση επιλεγμένων ιστορικών παραδειγμάτων, ειδικά όταν αγνοεί ταν βασικό νόμο της αριστοτελικής και μαρξιστικής διαλεκτικής φιλοσοφίας ότι "η ποσοτική σώρευση δημιουργεί ποιοτική αλλαγή..." στρέφεται εναντίον αυτής της τραβηγμένης από τα μαλλιά επιχειρηματολογίας! Γιατί "απολογητικά" προς μια ηθικολογία που αγνοεί την ουσία τής πολιτικής ηθικής, καμώνεται πως αγνοεί την απόλυτη ιστορική αλήθεια ότι ποτέ οι μαζικές (λόγω φτώχειας ή πολέμων πάντα προφανώς) μετακινήσεις πληθυσμών δεν ήταν καλοδεχούμενες από τους γηγενείς οποιασδήποτε περιοχής.
Η αιτία του φαινομένου είναι υλικότατη και όχι ιδεολογική.
Είναι οι υπαρκτές δυστυχώς αντιθέσεις, συμφέροντα,βιώματα.
Όση ηθικολογια κι αν αντιπαρατάξει κανείς σε ένα φυσικό ή κοινωνικό φαινομενο, αερολογεί...
Μόνη θεραπεία είναι η πάλη κατά των αιτίων μαζικού ξεριζώματος ανθρώπων απ΄τις πατρίδες τους.
Η αλληλοβοήθεια των λαών (αυτό είναι λαϊκός διεθνισμός) στην πάλη κάθε λαού για ειρήνη, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη στον τόπο του!
Με προσπάθεια συλλογικής συνεργασίας όλων των τίμιων ανθρώπων της γης κατά των εμπόρων και μακελάρηδων των λαών (ΗΠΑ/ΕΕ/ΝΑΤΟ κύρια...) για έναν καλύτερο κόσμο..

Nuccio Ordine, Η χρησιμότητα του άχρηστου

Nuccio Ordine, Η χρησιμότητα του άχρηστου, μετάφραση: Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2014, ISBN: 978-960-505-138-9.

Απόσπασμα (συνίσταται η ανάγνωση ολόκληρου του βιβλίου): 

[σελ. 106] Αντίθετα, σε μια χαμένη ανθρωπότητα που έχει χάσει την ουσία της ζωής, ο Ευγένιος Ιονέσκο απευθύνει κάποιες εξαιρετικές σκέψεις, σήμερα πιο επίκαιρες από ποτέ. Σε μια διάλεξη που έδωσε τον Φεβρουάριο του 1961 παρουσία άλλων συγγραφέων, ο μεγάλος δραματουργός επαναβεβαιώνει πόσο πολύ έχουμε ανάγκη από την αναντικατάστατη αχρηστία.

Παρατηρήστε τον κόσμο να τρέχει πολυάσχολος στους δρόμους. Δεν κοιτάζουν ούτε δεξιά ούτε αριστερά, ανήσυχοι, με τα μάτια καρφωμένα στο έδαφος, σαν σκυλιά. Προχωράνε ευθεία, αλλά πάντα χωρίς να κοιτάζουν μπροστά τους, διότι καλύπτουν μια διαδρομή ήδη γνωστή τους, μηχανικά. Σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου αυτό συμβαίνει. Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οικουμενικός, είναι ο πολυάσχολος άνθρωπος που δεν έχει χρόνο, που είναι φυλακισμένος από την ανάγκη, που δεν κατανοεί πως ένα πράγμα μπορεί να μην είναι χρήσιμο· που δεν κατανοεί ούτε πως, στην πραγματικότητα, το χρήσιμο μπορεί να είναι άχρηστο, καταπιεστικό βάρος. Αν δεν καταλάβουμε τη χρησιμότητα του άχρηστου, δεν θα καταλάβουμε την τέχνη· και μια χώρα που δεν καταλαβαίνει την τέχνη είναι μια χώρα σκλάβων ή ρομπότ, μια χώρα δυστυχισμένων [σελ. 107] ανθρώπων, ανθρώπων που δεν γελάνε και δεν χαμογελάνε, μια χώρα χωρίς πνεύμα· όπου δεν υπάρχει χιούμορ, όπου δεν υπάρχει γέλιο, υπάρχει οργή και μίσος.

Ο σύγχρονος άνθρωπος, που δεν έχει πλέον χρόνο να σταθεί στα μη χρήσιμα πράγματα είναι καταδικασμένος να μετατραπεί σε άψυχη μηχανή. […]

Nuccio Ordine, Η χρησιμότητα του άχρηστου, μετάφραση: Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2014,σελ. 106-107 (απόσπασμα

TILL THE HALT: ΣΕΚ Το "Εργατικό κόμμα" της Αστικής Τάξης

TILL THE HALT: ΣΕΚ Το "Εργατικό κόμμα" της Αστικής Τάξης: Με το ΣΕΚ έχω ασχοληθεί πάρα πολύ και ο λόγος είναι οι θέσεις που πήρε στα ζητήματα της Συρίας και της Ουκρανίας. Δηλαδή την στήριξη στις...

Έκανε «κωλοτούμπα» ο Λένιν;

Σημ. Αντίλογου: Επειδή σε όλα τα φασιστικά μπλοκ οργιάζει η ακροδεξιά γκαιμπελική προπαγάνδα περί ...."χρηματοδότησης των μπολσεβίκων από τους Γερμανούς" το 1917-18 όσοι δεν θέλουν να τρώνε κουτόχορτο ας μάθουν λίγη (αποκρυπτόμενη από την καπιταλιστική ιστοριογραφία, αλλά εύκολα προσβάσιμη σε όποιον ερευνά λιγάκι) ιστορία:

• 
  

•  
•  
• 
• -

Στις 3 Μαρτίου 1918 η νέα κυβέρνηση των Μπολσεβίκων υπέγραφε μετά από δύο μήνες διαπραγματεύσεων με τις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Βουλγαρία) την περίφημη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Με αυτή τη συνθήκη τερματιζόταν η συμμετοχή της Ρωσίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρά της Τριπλής Συμμαχίας. Οι όροι της συμφωνίας ήσαν τρομερά επώδυνοι για τη ρωσική κυβέρνηση. Η Ρωσία παραχωρούσε τις χώρες της Βαλτικής στη Γερμανία και την περιοχή Καρς Ομπλάστ στον Νότιο Καύκασο στην Τουρκία. Επιπλέον, η Ρωσία ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει το αστρονομικό ποσό των έξι δισεκατομμυρίων χρυσών μάρκων ως αποζημιώσεις στη Γερμανία.

Αποτελούσε η υπογραφή αυτής της συνθήκης μία «κωλοτούμπα» των Μπολσεβίκων ή συνέχιση της πολιτικής τους;

Είναι αλήθεια ότι η αγκιτάτσια των Μπολσεβίκων, καθ' όλη τη διάρκεια του 1917, πρόβλεπε την έξοδο από τον πόλεμο και την υπογραφή μιας «έντιμης συνθήκης» με τη Γερμανία. Όμως ποτέ δεν είχαν δεχθεί ότι θα προέβαιναν σε εδαφικές παραχωρήσεις ή ότι θα κατέβαλαν πολεμικές αποζημιώσεις. Μάλιστα, όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς, τα σχέδια τα οποία υπέβαλαν προέβλεπαν τον τερματισμό των εθροπραξιών και την απόσυρση των δυνάμεων του Άξονα. Κάτι το οποίο απλά απέρριψαν αμέσως οι Γερμανοί, οι οποίοι ευθύς εξαρχής ζητούσαν εδαφικές παραχωρήσεις και πολεμικές αποζημιώσεις.

Όμως τους γερμανικούς όρους απέρριπτε ασυζητητί η Κεντρική Επιτροπή των Μποσλεβίκων που μάλιστα υπό την επιροή της αριστερής αντιπολίτευσης (Νικολάι Μπουχάριν, Καρλ Ράντεκ) ζητούσε τη συνέχιση του πολέμου ως «Επαναστατικού Πολέμου» που, όπως πίστευαν, θα οδηγούσε σε ξεσήκωμα των προλετάριων στη Γερμανία. Ο μόνος που διαφωνούσε με τις απόψεις της πλειοψηφίας ήταν ο Βλαδίμηρος Ίλιτς που (για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω) ήταν υπέρ της άμεσης υπογραφής της συμφωνίας με οποιεσδήποτε παραχωρήσεις. Να σημειωθεί, επίσης, ότι και οι άλλες επαναστατικές δυνάμεις, όπως οι Μενσεβίκοι και οι Κοινωνικοί Επαναστάτες ήταν υπέρ της συνέχισης του πολέμου εναντίον των «Πρώσων βαρβάρων» όπως τους αποκαλούσαν.
Όμως, όπως είδαμε, οι Γερμανοί απέρριψαν τις προτάσεις των Μπολσεβίκων και ανέλαβαν άμεσα στρατιωτικές επιχειρήσεις. Μετά από μερικούς μήνες και μπροστά στον κίνδυνο ολοκληρωτικής κατάρρευσης της Επανάστασης η Κεντρική Επιτροπή των Μπολσεβίκων με πλειοψηφία ενός (!) συντάχθηκε με την άποψη του Λένιν και προχώρησε στην υπογραφή της συνθήκης του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Στην ομιλία του ο Λένιν κάλεσε την ΚΕ να εγκαταλείψει τις «θεωρητικολογίες» και να υπογράψει τη συμφωνία, αν ήθελαν να διασφαλίσουν το μέλλον της Επανάστασης, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για «κωλοτούμπα» τόσο φυσικά από τους αστούς που συντάσσονταν με τις αστικοδημοκρατικές δυνάμεις του Κερένσκι, όσο και τους επαναστάτες Μενσεβίκους και Κοινωνικούς Επαναστάτες.

Ήταν, όμως, «κωλοτούμπα»;

Όχι. Αντίθετα, ήταν μία πολιτική που απέρρεε και εντασσόταν πλήρως στη στρατηγική του «επαναστατικού ντεφετισμού» του Λένιν. Σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, εκείνο που προείχε ήταν να σταθεροποιηθεί στην εξουσία η νέα κυβέρνηση των Μπολσεβίκων. Αυτό που χρειαζόταν ήταν να της δοθεί «μία ανάσα», προκειμένου να εγκαθιδρύσει τις δομές που θα διαιώνιζαν την εξουσία της. Χρειαζόταν να έχει όλες τις δυνάμεις της διαθέσιμες ώστε να τις στρέψει στην εξόντωση των «πλουτοκρατών», των «ανθρώπων του χτες», των «κουλάκων» και γενικώς όλων αυτών που συγκροτούσαν τους «βρακ ναρόδνι» («Εχθρούς του Λαού») – στους οποίους συμπεριελήφθησαν όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι πρώην συναγωνιστές, όπως οι Μενσεβίκοι, οι Αναρχικοί, οι Κοινωνικοί Επαναστάτες οι ναύτες της Κρονστάδνης κ.ά. Μπροστά, λοιπόν, σε αυτόν τον στόχο ο Λένιν ήταν έτοιμος να κάνει κάθε είδους παραχωρήσεις στον «εξωτερικό» εχθρό. Ο ένας και μοναδικός στόχος ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή του «εσωτερικού εχθρού».

Η συνθήκη, λοιπόν, με τους Γερμανούς και οι επαχθείς όροι που τη συνόδευαν επ' ουδενί λόγο δεν αποτελούσε «κωλοτούμπα», για την οποία τον κατηγορούσαν οι αφελέστατοι πολιτικοί του αντίπαλοι. Ήταν αντίθετα μία εξαιρετικά ευφυής κίνηση που του επέτρεψε να θέσει τα πανίσχυρα θεμέλια του καθεστώτος που ονειρευόταν.
(του Τάκη Μίχα)

Ο ΑΡΓΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ «ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ»

Ο ΑΡΓΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ «ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ»

ΦΑΤΣΟΒΙΒΛΙΟ, ΑΞΙΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ...ΈΠΕΑ ΠΤΕΡΌΕΝΤΑ*

(Κοινοποίηση εδώ από την σελίδα μου στο φέισμπουκ)

Απέραντη πνευματική φτώχεια, θλιβερή ψυχική φτήνεια, κομπλεξικός ναρκισσισμός, εγωπαθής ανασφάλεια και γελοία, μανιώδης εγωκεντρική προβολή του φαίνεσθαι κυριαρχεί σε πλείστα όσα χρονολόγια (ή μάλλον ...φωτογραφολόγια-κενολόγια) εδώ μέσα, όπως κάθε στοιχειωδώς αισθητικά νοήμων άνθρωπος διαπιστώνει καθημερινά.
-Ευτυχώς υπάρχουν όμως και οι φωτεινές εξαιρέσεις!
Μερικές μάλιστα ιδιαίτερα αξιόλογες, απροσδόκητα απελευθερωμένες από την εγωπαθή και άξεστη, κοινότυπη, της ...μοδός, κοινωνική οπτική.
Από και με τις οποίες (κι ας μην διατηρώ συνήθως, λόγω χρονικού περιορισμού, συχνή επαφή) διαπιστώνω πως έχω αρκετά να θαυμάσω, να μάθω, να πάρω και να δώσω, να συζητήσω, να συμφωνήσω και να διαφωνήσω,να χαρώ, να γελάσω ή να μελαγχολήσω, να αμφισβητήσω ή να επικροτήσω. Προπαντός, έτσι, να κοινωνήσω αμφίδρομα τον πραγματικό, ολιστικής αισθητικής, πρόσληψης και απεύθυνσης, με την φιλοσοφική δηλαδή πολύπλευρη και πολυδιάστατη έννοια του όρου, Έρωτα!
Τον έρωτα πέρα και πάνω από τα αποπνικτικά γύρω και παντού καψουρολιγούρικα μελό λόγια,εξυπνακίστικες ατάκες, ατάλαντους στίχους, τραγουδάκια μιας χρήσης κλπ κλπ που τον ευνουχίζουν. Έρωτα προς όλα όσα αξίζουν και ανεβάζουν την ζωή.
Αυτόν της αέναης, βασανιστικής μα υπέροχης αναζήτησης της ουσίας και της ομορφιάς του κόσμου, όλων όσα, προσπαθώντας προσωπικά μα και συλλογικά, ως κοινωνικά προσδιορισμένη και αλληλεπιδρώσα ύπαρξη, δικαιούται και αξίζει να ζήσει κανείς στο φευγαλέο, σύντομο όσο και υπέροχο κι ανεπανάληπτο πέρασμά του από την ανυπαρξία στην συνειδητή ύπαρξη και βίωση.
Αυτά κι ευχαριστώ όσους κι όσες με βοηθάτε (...άθελά σας) να κάνω και τελικά να καταθέτω από καρδιάς, χωρίς μεμψιμοιρίες ούτε εξιδανικεύσεις, καλωπισμούς και εξωραϊσμούς κάποιες σκέψεις ή ...φλυαρίες μου.

*έπεα=έπη, λόγια,

 πτερόεντα=πτερωτά. Έπεα πτερόεντα: Ομηρική έκφραση (...φτερουγάτα λόγια, λόγια του αέρα)

Κ.Ντ.

Σταύρος Λυγερός: «Οι επαγγελίες του Τραμπ φρένο στην παγκοσμιοποίηση και ευθεία απειλή για την πανίσχυρη ολιγαρχία του χρήματος»

13/11/2016

Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Το είδαμε στο ελληνικό και στο βρετανικό δημοψήφισμα, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Η αντισυστημική ψήφος είναι συνήθως βουβή. Ακολουθεί υπόγειες διαδρομές. Ειδικά όταν προέρχεται από μικρομεσαίους νοικοκυραίους με μάλλον συντηρητική ιδεολογία που δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν πολιτικό θόρυβο, όπως οι δεδηλωμένοι αριστεροί και οι αμφισβητίες των κοινωνικών κινημάτων.

Παρόλα αυτά, τόσο οι δημοσκόποι όσο και τα κατεστημένα Μίντια δεν έμαθαν το μάθημά τους. Συνέχισαν να διαβάζουν τα γεγονότα λες και βρισκόμαστε στο 2006. Γι’ αυτό και συνεχώς διαψεύδονται παταγωδώς, γεγονός που συρρικνώνει περαιτέρω την ήδη μειωμένη αξιοπιστία τους. Δεν τους είναι, άλλωστε, εύκολο να χωνέψουν το γεγονός ότι το μέχρι πριν μερικά χρόνια χειραγωγημένο ακροατήριό τους έχει περιέλθει σε κατάσταση εκλογικής ανταρσίας εναντίον των αρχουσών ελίτ.

Πριν 10 χρόνια θα ήταν αδιανόητο ο Σάντερς, ένας σοσιαλιστής από το μικρό και ασήμαντο Βερμόντ, να διεκδικούσε επί ίσοις όροις το χρίσμα των Δημοκρατικών από την Κλίντον. Και βεβαίως θα ήταν αδιανόητο ένας τύπος όπως ο Τραμπ να έπαιρνε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να εκλεγόταν πρόεδρος.

Όπως προαναφέραμε δεν πρόκειται για αμερικανική ιδιοτροπία. Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά πήγασε από την ίδια μήτρα που τροφοδοτεί ακροδεξιά και αριστερά κινήματα, τα οποία τείνουν να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση.

Στην Ελλάδα των Μνημονίων η εκλογική επιρροή του άλλοτε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ η ΝΔ αγωνίζεται να ξεπεράσει το 30%! Ο ΣΥΡΙΖΑ, που μια ζωή αγωνιζόταν να υπερβεί το 3% για να εισέλθει στη Βουλή, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και κυβερνά. Η Χρυσή Αυγή, που έπαιρνε 0,3%, σήμερα είναι σταθερά τρίτο κόμμα.

Στην άλλοτε πρωταθλήτρια του ευρωπαϊσμού Ιταλία πρώτη δημοσκοπικά δύναμη είναι το Κίνημα του Γκρίλο που έχει στη σημαία του την έξοδο από το ευρώ. Στην Αυστρία με την ισχυρή σοσιαλδημοκρατική παράδοση Πρόεδρος Δημοκρατίας πιθανότατα θα εκλεγεί ο υποψήφιος της ακροδεξιάς. Στη Γαλλία πρώτο κόμμα κατά πάσα πιθανότητα θα έλθει το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν. Από το πουθενά έχουν γίνει κεντρικοί πολιτικοί παίκτες στην Ισπανία το αριστερό κίνημα Ποδέμος και στη χώρα της Μέρκελ το ξενοφοβικό-ευρωφοβικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”.

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε παραθέτοντας και άλλα παρόμοια. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου κεντροδεξιά-κεντροαριστερά όχι μόνο αμφισβητείται αλλά και απειλείται με κατάρρευση.

Τα μικρομεσαία στρώματα, που στρέφουν μαζικά την πλάτη στις παραδοσιακά κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχουν, βεβαίως, προσβληθεί από κάποιου είδους ιδεολογικό ιό που τα ωθεί στα άκρα. Η κύρια αιτία που αμφισβητούν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων είναι ότι αυτή περισσότερο ή λιγότερο ανατρέπει τις σταθερές του βίου τους σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του δυτικού κόσμου.

Αναμφισβήτητα, οι μεγαλύτερες ή μικρότερες αλλαγές στο πολιτικό χάρτη των δυτικών χωρών είναι προϊόν των τεκτονικών αλλαγών που συνεχίζει να προκαλεί στις δυτικές κοινωνίες η οικονομική κρίση του 2008. Η κρίση, όμως, δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αυθεντικό προϊόν της απληστίας της ολιγαρχίας του χρήματος.

Η ανισοκατανομή του πλούτου έχει προσλάβει τρομακτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, στη δεκαετία του 1990 το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία του Μπους (2000-08) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία του Ομπάμα εκτοξεύθηκε στο 93%!

Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα και για την παγκοσμιοποίηση και κατ’ επέκτασιν για την εφαρμογή της ατζέντας του (νεο)φιλελευθερισμού.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που στηρίζονται. Για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό, αλλά πλέον η πραγματικότητα έρχεται με δύναμη στην επιφάνεια με τη μορφή της λιτότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος το έχει παραξηλώσει. Για την ακρίβεια, με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν μία πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη.

Αν και η οικονομική πολιτική του απερχόμενου προέδρου μετρίασε την κρίση στις ΗΠΑ, ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δυσκολεύεται και εκεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Δεν πρόκειται μόνο για τις μειονότητες και τους παραδοσιακά περιθωριοποιημένους. Η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το “τρένο” μικρομεσαίους λευκούς νοικοκυραίους και ειδικά την παραδοσιακή λευκή εργατική τάξη που έχει πληγεί καίρια από την αποβιομηχάνιση.

Η εκλογή Τραμπ είναι το προϊόν αυτής ακριβώς της κατάστασης. Μία ματιά στον εκλογικό χάρτη των ΗΠΑ δείχνει ότι η Χίλαρι ψηφίσθηκε κατά κανόνα από την ανώτερη τάξη και τα μεσαία στρώματα που έχουν ενσωματωθεί στο πλαίσιο του οικονομικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Επίσης, από τις μειονότητες (μαύροι, ισπανόφωνοι, μουσουλμάνοι κ.α.) που φοβήθηκαν από την αντιμεταναστευτική ρητορική του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων. Και οι δύο αυτές κατηγορίες ζουν περισσότερο στην ανατολική και στη δυτική ακτή, οι οποίες και βάφτηκαν γαλάζιες (Δημοκρατικοί). Αντιθέτως, οι ενδιάμεσες Πολιτείες βάφτηκαν κόκκινες (Ρεπουμπλικάνοι).

Όταν ο Τραμπ αναρωτιόταν γιατί το iphone να φτιάχνεται στην Κίνα και όχι στις ΗΠΑ, άγγιζε ευαίσθητες χορδές δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών που άμεσα ή έμμεσα έχουν πληγεί από την αποβιομηχάνιση. Ήταν προεκλογικό “πυρηνικό” όπλο η υπόσχεσή του ότι θα επιβάλλει δασμούς 35% στα εισαγόμενα για να υποχρεώσει σε επαναπατρισμό τις αμερικανικές επιχειρήσεις, που έχουν μεταφέρει τα εργοστάσιά τους σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους και ανύπαρκτων εργασιακών δικαιωμάτων.

Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η ρητορική του για λήψη δραστικών μέτρων εναντίον του μεταναστευτικού ρεύματος. Η μαζική είσοδος μεταναστών παροξύνει το ένστικτο αυτοσυντήρησης κοινωνιών που ήδη νοιώθουν ότι απειλούνται με φτωχοποίηση. Γι’ αυτά τα τμήματα του πληθυσμού, ο ανταγωνισμός από τη φθηνή εργασία των μεταναστών βιώνεται σαν πρόσθετη απειλή. Γι’ αυτό και ως αντίδραση στις ΗΠΑ επικρατεί ένα αίσθημα νοσταλγίας για τις παλιές καλές ημέρες. Αντιστοίχως, στην Ευρώπη ενισχύεται η τάση παλινδρόμησης στο εθνικό κράτος.

Οι επαγγελίες του Τραμπ συνιστούν όχι απλώς φρένο στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και ευθεία απειλή για την πανίσχυρη ολιγαρχία του χρήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σύσσωμο σχεδόν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα μεγάλα Μίντια και όλα τα παρακλάδια του αμερικανικού και διεθνούς κατεστημένου στήριξαν με πάθος τη Χίλαρι.

Ταυτοχρόνως, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να γελοιοποιήσουν και να αποδομήσουν ηθικά τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και η ηγεσία του ίδιου του κόμματός του όχι μόνο προσπάθησε να τον σαμποτάρει στην κούρσα για το χρίσμα, αλλά και όταν το κέρδισε αρκετά μέλη της έφθασαν στο σημείο να ταχθούν υπέρ της Κλίντον!

Αν και ο Τραμπ ξεκίνησε να διεκδικήσει την προεδρία μάλλον χαζοχαρούμενα, στην πορεία εξέφρασε την απόγνωση και την οργή των μικρομεσαίων λευκών νοικοκυραίων. Σ’ αυτό συνέβαλλαν αποφασιστικά με τις επιθέσεις τους οι αντίπαλοί του. Είναι από τις ειρωνείες της ιστορίας ότι ένας δισεκατομμυριούχος έφθασε να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι η παγκοσμιοποίηση είναι επιλογή των αρχουσών ελίτ και όχι φυσική εξέλιξη.

Αυτός ακριβώς, άλλωστε, είναι και ο κοινός παρονομαστής του με τις θέσεις του Σάντερς. Μπορεί οι δύο τους να έχουν μεγάλες διαφορές (π.χ. στα ζητήματα της φορολογίας, του συστήματος υγείας και της μετανάστευσης), αλλά αμφότεροι αμφισβήτησαν το “ιερό” δόγμα της ολιγαρχίας του χρήματος.

Όσο οι άρχουσες ελίτ συνειδητοποιούν ότι χάνουν τον πολιτικό έλεγχο μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας τόσο καταφεύγουν με αντιδημοκρατικές πρακτικές. Σερβίρουν νέου τύπου “αριστοκρατικές” αντιλήψεις, με σκοπό να αμφισβητήσουν την ικανότητα του λαού να αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα. Το είδαμε στην περίπτωση του Brexit, το ξαναβλέπουμε στην εκλογή Τραμπ.

Στην πραγματικότητα, αμφισβητούν τον πυρήνα της αστικής δημοκρατίας, η οποία, στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τείνει να μετατραπεί σε κέλυφος. Οτιδήποτε αμφισβητεί τη δέσμη των κυρίαρχων θέσεων χαρακτηρίζεται λαϊκισμός, απαξιώνεται και εξοβελίζεται. Είναι ενδεικτικό ότι γνωστός Έλληνας φιλελεύθερος καθηγητής έφθασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τους ψηφοφόρους του Τραμπ «ψεκασμένους».

Είναι τέτοια η περιφρόνηση που επιδεικνύουν οι άρχουσες ελίτ προς το πόπολο και έχει γίνει τέτοια κατάχρηση στην πλύση εγκεφάλου, που έχει φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν τα κατεστημένα Μίντια υποστηρίζουν με πάθος κάτι, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντανακλαστικά υιοθετεί την αντίθετη θέση.

Είναι αληθές ότι η προεκλογική μάχη Τραμπ-Κλίντον είχε πολλές “βρώμικες” πτυχές. Από την άλλη πλευρά, όμως, ήταν, ίσως, η πρώτη φορά που σε μία αμερικανική προεκλογική εκστρατεία μπήκαν στο τραπέζι τα πιο κρίσιμα ζητήματα. Μέχρι τώρα, η γενικευμένη ενοχοποίηση του κράτους ήταν κοινός παρονομαστής. Ο Τραμπ δεν ποντάρισε σ’ αυτό το χαρτί. Για την ακρίβεια, έβαλε στην άκρη τα περισσότερα από τα στερεότυπα της προεκλογικής ρητορικής των Ρεπουμπλικάνων, όπως η θρησκεία, η οπλοκατοχή κλπ.

Όπως προαναφέραμε εστίασε στο χαρτί της αντιπαγκοσμιοποίησης και της ανάσχεσης του μεταναστευτικού ρεύματος, συνδέοντας και τα δύο με τη διάχυτη οικονομικοκοινωνική ανασφάλεια της “βαθιάς Αμερικής”. Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ υπερέβη την παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή Δημοκρατικοί-Ρεπουμπλικάνοι. Ανέδειξε έναν άλλο διαχωρισμό που αναδύεται από τα σπλάχνα της αμερικανικής κοινωνίας και παραπέμπει σε μία νέα κοινωνικοταξική πραγματικότητα.

Συνεπής με τη στρατηγική του, δεν προσπάθησε να επεκταθεί, αλιεύοντας ψήφους από προνομιακά ακροατήρια των Δημοκρατικών, όπως είναι οι μειονότητες. Αντιθέτως, απευθύνθηκε με σχεδόν απόλυτο τρόπο στη λευκή “βαθιά Αμερική”. Απευθύνθηκε στους Αμερικανούς που η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το τρένο και τους οποίους η Κλίντον αποκάλεσε ωμά «θλιβερούς ανθρώπους». Σ’ αυτούς που οι Δημοκρατικοί δεν προσφέρουν καμία προοπτική, επειδή τους αντιμετωπίζουν σαν τα αναπόφευκτα θύματα της “προόδου”.

Μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν ως πρόεδρος ο Τραμπ θα παραμείνει έστω και μερικώς πιστός στην προεκλογική ατζέντα του. Δύσκολο, επειδή έχει απέναντί του σύσσωμες τις άρχουσες ελίτ των ΗΠΑ και της διεθνούς ολιγαρχίας του χρήματος. Είναι ενδεικτικός ο απαξιωτικός τρόπος που τον αντιμετώπισε προεκλογικά το ευρωιερατείο και τα κατεστημένα ευρωπαϊκά Μίντια.

Από την άλλη πλευρά, είναι εξίσου δύσκολο να μετατραπεί ολοσχερώς στο αντίθετό του. Το πιθανότερο είναι ότι θα αναζητήσει ένα βιώσιμο συμβιβασμό. Μένει, ωστόσο, να αποδειχθεί εάν κι αυτό ακόμα θα καταστεί δυνατό. Όπως, όμως, και εάν εξελιχθούν τα πράγματα, το σημαντικό είναι ότι το λαϊκό κύμα που τον έστειλε στην προεδρία δεν πρόκειται να εκτονωθεί όσο παραμένουν σε ισχύ και ενισχύονται οι αιτίες που το τροφοδοτούν.

Η εκλογή Τραμπ αναπόφευκτα θα φουσκώσει τα πανιά και των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη που έχουν στραφεί εναντίον της παγκοσμιοποίησης και της μαζικής μετανάστευσης. Ο ενθουσιώδης τρόπος, με τον οποίο υποδέχθηκαν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι ενδεικτικός προθέσεων πολιτικής αξιοποίησης, αλλά και αντανακλά τη διάχυτη εντύπωση πως έχουν τον καιρό μαζί τους.

Το ερώτημα για το πώς ο Τραμπ θα πολιτευθεί ως πρόεδρος δεν αφορά μόνο τα εσωτερικά ζητήματα. Αφορά και τον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Ο Τραμπ έπαιξε ρητορικά με τον παραδοσιακό απομονωτισμό που έχει ακόμα απήχηση στη λαϊκή βάση ειδικά των Ρεπουμπλικάνων.

Στην πραγματικότητα, όμως, προωθεί ένα διαφορετικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής από το αντιρωσικό νεοψυχροπολεμικό πνεύμα που κυριαρχεί σ’ όλο σχεδόν το αμερικανικό κατεστημένο γι’ αυτά τα θέματα. Η Χίλαρι, μάλιστα, ήταν η σκληροπυρηνική εκπρόσωπος αυτού του πνεύματος, σε σημείο που να μην είναι αδικαιολόγητη η εκτίμηση πως εάν είχε εκλεγεί θα επανερχόταν σε πρώτο πλάνο ακόμα και το ενδεχόμενο θερμής σύγκρουσης με τη Μόσχα.

Ως υποψήφιος, ο Τραμπ πήγε ανάποδα στο ρεύμα. Τάχθηκε υπέρ της εξομάλυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας με τη Ρωσία, αναγνωρίζοντας ότι έχει και αυτή θεμιτά συμφέροντα. Όπως προκύπτει από την αρνητική θέση του για την παγκοσμιοποίηση, το κύριο μέτωπό του θα είναι εμπορικού και όχι γεωπολιτικού χαρακτήρα. Θα αφορά πρωτίστως την Κίνα, αλλά δεν αποκλείεται να επηρεάσει και τις αμερικανογερμανικές σχέσεις.

Η νίκη του Τραμπ, πάντως, εκ των πραγμάτων υποβαθμίζει την πολιτική σημασία της επικείμενης επίσκεψής του Ομπάμα. Έχοντας σηκώσει μεγάλο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας της Χίλαρι, εάν είχε εκλεγεί η υποψήφια των Δημοκρατικών ο απερχόμενος πρόεδρος θα παρέμενε παίκτης με μεγάλη επιρροή και στη νέα κυβέρνηση.

Αν και μένει να δούμε τα πρώτα δείγματα γραφής του νέου προέδρου, από μόνη η εκλογή του διασαλεύει την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και στην ΕΕ. Αυτό, σε συνδυασμό με το Brexit και άλλες ανεπιθύμητες για το ευρωιερατείο εξελίξεις, ενδέχεται να προκαλέσει κάποιες ρωγμές στη γερμανική Ευρώπη. Με αυτή την έννοια, ενδεχομένως να δημιουργεί κάποια ελπίδα στην Ελλάδα. Μόνο ο χρόνος θα δείξει.

Σταύρος Λυγερός, δημοσιογράφος γεωπολιτικός αναλυτής 13/11/2016

Λιόκουρνο (Κρήτη) ή λιόκρινο, λιόκρουνο, τόπακας( σε άλλες περιοχές της Ελλάδας) : Το σπανιότατο θεραπευτικό κέρατο του φιδιού

Το λιόκουρνο και οι θεραπευτικές του ιδιότητες.   Λιόκουρνο, το κέρατο του φιδιού!!

Iscreta.GrΑπρ 30, 2015Διάφορα5

2

Γράφει ο Ανδρέας Φουράκης.

Πολλές φορές, κατά παραφθορά της λέξης, μπορεί να το ακούσουμε σαν λιόκρινο ή λιόκρουνο. Η σωστή ονομασία όμως είναι «λιόκουρνο». Έτσι αναφέρεται και στο «Ερμηνευτικό και ετυμολογικό λεξικό του δυτικοκρητικού γλωσσικού ιδιώματος» του Αντώνη Ξανθινάκη, στο οποίο ετυμολογείται από το λατινικό cornum.

Σκοπός μου δεν είναι μόνο να διαχωρίσω την αλήθεια από τη φαντασία και τα πραγματικά γεγονότα από το μύθο, που είναι βαθιά ριζωμένος, αλλά και να καταθέσω τη μαρτυρία μου για ό,τι βίωσα σχετικά, με την ελπίδα ότι κάποιοι που γνωρίζουν περισσότερα θα συμπληρώσουν πιθανόν πολύτιμες πληροφορίες ή στοιχεία για το λιόκουρνο. Αναμφισβήτητα έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος και κατά τη δική μου εκτίμηση θα πρέπει να διανύουμε ήδη πολλές γενιές, ίσως πάνω από 5 έως 7, από την εξαφάνιση αυτού του είδους του φιδιού, αν εξαιρέσει κανείς τη μοναδική εμπειρία που είχα το έτος 1952, να δω με τα ίδια μου τα μάτια το φίδι αυτό.

Καίτοι ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει υπερήλικας στη δυτική Κρήτη ο οποίος να μη γνωρίζει ή να μην έχει ακούσει για το λιόκουρνο και τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το γεγονός ίσως μ’ άφηνε αδιάφορο εάν δεν είχα ζήσει ο ίδιος τη συνάντηση αυτή. Το νεαρό της ηλικίας μου δε μου επέτρεψε να αξιολογήσω άμεσα την τύχη αυτή, κάτι που έγινε όμως αρκετά χρόνια μετά, όταν διαπίστωσα ότι ενώ όλοι ήξεραν για το λιόκουρνο, κανείς δεν το ‘χε δει απ’ όσους το γνώριζαν και βρισκόταν εν ζωή. Έτσι άρχισα να ενδιαφέρομαι για ό,τι σχετικό, περισσότερο από περιέργεια και πείσμα και λιγότερο από λαογραφικό ενδιαφέρον, το οποίο έμελλε να με καταλάβει πολύ αργότερα.

Με τη διαπίστωση πάντα ότι η φήμη του λιόκουρνου είναι πολύ βαθιά ριζωμένη και ολοζώντανη σε όλη την ύπαιθρο της δυτικής Κρήτης ενέτεινα τις προσπάθειες και τις αναζητήσεις μου επί σαράντα και πλέον χρόνια, επί ματαίω όμως, αφού δεν κατάφερα ποτέ να βρω ούτε κάτοχο καν λιόκουρνου, παρόλο που αρκετές φορές έφτασα πολύ κοντά.

Θεωρώ σκόπιμο, πριν απ΄ όλα, να αναφέρω ότι σε ολόκληρη τη δυτική Κρήτη, η λαϊκή μνήμη συνταυτίζεται απόλυτα και θεωρεί ως αξίωμα τα παρακάτω:

1) Tις θεραπευτικές ιδιότητες που απέδιδε στα κέρατα του φιδιού.
2) Tις παθήσεις που αυτά γιάτρευαν και που ήταν κυρίως οι πάσης φύσεως αλλεργίες, εκζέματα και δηλητηριάσεις.
3) Ότι για να αποβάλλει το φίδι τα κέρατα του έπρεπε να σκεπάσει κανείς αυτό με ένα άσπρο πανί κατά τους περισσότερους, κόκκινο κατά τους υπόλοιπους, οπότε αυτό τα εγκατέλειπε.
4) Το ίδιο το φίδι δεν έχει κάποιο όνομα, ονομαστά μόνο είναι τα κέρατα του ως λιόκουρνο.

Τα έτη 1950-1952 κατασκευάστηκε, με το σχέδιο Μάρσαλ, η υπάρχουσα και σήμερα γέφυρα του ποταμού Ιάρδανου στο Δήμο Πλατανιά Χανίων. Δίπλα στη γέφυρα και σχεδόν επί της δυτικής όχθης του ποταμού βρισκόταν η αγροικία του παππού μου, στην οποία περνούσα τα καλοκαίρια μου. Την εποχή εκείνη το ποτάμι ήταν ένα σπουδαίο και πλουσιότατο οικοσύστημα με πάμπολλα είδη υδροβίων πτηνών και ερπετών.

Τη χρονιά εκείνη μόλις είχε αποπερατωθεί η κατασκευή της γέφυρας κι εγώ καθισμένος στην ακροποταμιά, με τις άκρες των ποδιών μου μέσα στο νερό, απολάμβανα ένα παγωμένο ποδόλουτρο και τη γύρω φύση. Τότε από αριστερά μου και από απόσταση ίσως και μικρότερη του μέτρου έφτασε στ’ αυτιά μου ήχος σαν φύσημα και στρέφοντας το κεφάλι μου αντίκρισα ένα κουλουριασμένο φίδι σε πλήρη παραλλαγή με το αμμοχάλικο της όχθης, εξ αιτίας της οποίας δεν το είχα αντιληφθεί, αν και τόσο κοντά μου. Ποτέ άλλοτε δεν είχα επαφή με φίδι και μη διαισθανόμενος κανένα κίνδυνο ή φόβο έπιασα με το δεξί μου χέρι ένα μικρό πετραδάκι και το πέταξα πάνω στο κουλουριασμένο φίδι, περισσότερο για να δω αν ήταν κάτι το ζωντανό και αν αυτό ήταν που παρήγαγε τον ήχο του φυσήματος που είχα ακούσει.

Ακολούθησε και δεύτερο πετραδάκι και τρίτο και τότε το φίδι ανασήκωσε το κεφάλι του σε ύψος περίπου δέκα εκατοστών, επαναλαμβάνοντας τον ήχο. Αν και ουδέποτε είχα δει φίδι από τόσο κοντά με εξέπληξε το γεγονός ότι στο κεφάλι του φιδιού υπήρχαν δύο μικρά κατάλευκα κερατάκια ύψους ενός εκατοστού, τα οποία έγερναν ανεπαίσθητα προς τα πίσω και οι κορυφές τους βρίσκονταν σε ελαφρά διάσταση από τις βάσεις τους εκατέρωθεν του μέσου του κεφαλιού του, σχηματίζοντας V. Θεώρησα το γεγονός όχι σπουδαίο, αλλά αστείο, και αφού σηκώθηκα από χάμω κατευθύνθηκα προς το σπίτι και απευθυνόμενος προς την αδελφή της γιαγιάς μου Χρυσώ Τρουλλάκη και την αδελφή του πατέρα μου Ειρήνη Φουράκη (η οποία βρίσκεται ακόμη εν ζωή) τους είπα: «Ελάτε να δείτε ένα αστείο πράγμα» και συμπλήρωσα «Ένα φίδι που έχει κέρατα». Η θεία μου η Ειρήνη τότε έκανε το σταυρό της και είπε: «Ο Ιησούς Χριστός νικά! Ο διάολος θα είναι». Η Χρυσώ όμως, μ’ έπιασε από το χέρι και, τραβώντας με, μου’ πε: «Το λιόκουρνο, το λιόκουρνο θα’ ναι! Πάμε να δούμε, το’ χω ακουστά μα δεν το’ χω δει ποτέ μου».

Και οι τρεις μαζί πήγαμε δίπλα στο φίδι, που κουλουριασμένο ακόμα, δεν έδειχνε καμία διάθεση να τραπεί σε φυγή με την παρουσία μας. Μόνο ένα τμήμα του σώματος του είχε κάπως τεντωμένο προς τα πάνω σαν να ήθελε να επιδείξει τα δύο μικρά κερατάκια που σαν κατάλευκοι χαυλιόδοντες προεξείχαν. Η θεία μου η Ειρήνη, αγχώδης πάντα, τρομοκρατημένη, μας τράβαγε να φύγουμε μακριά από το φίδι, μα η Χρυσώ ήθελε να το βλέπει όπως κι εγώ και για να μη χάσουμε το θέαμα κάναμε τον κύκλο του σπιτιού και πάνω από τη γέφυρα πια το περιεργαζόμασταν για πάνω από δεκαπέντε λεπτά τουλάχιστον ακόμα, από απόσταση 3-4 μέτρων.

Τότε κάποια στιγμή η Χρυσώ είπε: «Αν είχαμε τώρα ένα κόκκινο πανί να του το πετάξουμε, να το σκεπάσει, θα άφηνε τα κέρατα του και θα έφευγε. Ξέρετε, δεν υπάρχει καλύτερο φάρμακο από το λιόκουρνο». Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα αυτά τα πράγματα. Ξαφνικά, χωρίς καθόλου να βιάζεται, το φίδι ξετύλιξε το κορμί του και σύρθηκε μέχρι το νερό, όπου άρχισε να κολυμπά νωχελικά στην επιφάνεια, με το κεφάλι απ’ έξω, κατά το γνωστό τρόπο που τα φίδια κολυμπούν. Διέσχισε το μισό πλάτος του ποταμού και τυλίχτηκε σε μια σιδερένια βέργα που είχε μείνει από τα έργα κατασκευής της γέφυρας να προεξέχει καρφωμένη ένα μέτρο περίπου έξω από την επιφάνεια του νερού. Εκεί σταμάτησε για λίγο και αμέσως μετά άρχισε να αναρριχάται προς την κορυφή της βέργας μέχρι που συνάντησε το κενό. Εκεί έμεινε για πέντε ολόκληρα λεπτά ακίνητο. Μετά έστρεψε το κεφάλι του προς τα κάτω και αφού κατέβηκε διέσχισε το υπόλοιπο του ποταμού κολυμπώντας επιφανειακά, κατά τον προηγούμενο τρόπο, μέχρι την απέναντι όχθη, όπου εξαφανίσθηκε μέσα στην πυκνή βλάστηση.

Σήμερα, φέρνοντας στο μυαλό μου τις ολοζώντανες αυτές εικόνες που χαράχτηκαν στη μνήμη μου ανεξίτηλα, βγάζω διάφορα συμπεράσματα και κάνω υποθέσεις, προσπαθώντας να αξιοποιήσω τα στοιχεία της εμπειρίας μου αυτής. Θυμάμαι ότι το φίδι βρισκόταν κουλουριασμένο σε σκιερό μέρος κι όχι σε ήλιο όπως συνηθίζουν τα ψυχρόαιμα προκειμένου να μαζέψουν θερμότητα. Υποθέτω ακόμα ότι η αναρρίχηση του στη σιδερένια βέργα που προεξείχε του νερού ίσως έγινε διότι ακουμπώντας σ’ αυτήν διαπίστωσε ότι ήταν ζεστή και άρχισε να ανεβαίνει προς την κορυφή της που ως πιο απομακρυσμένη από το νερό θα ήταν σίγουρα ακόμα πιο ζεστή, ακριβώς για να συλλέξει θερμότητα.

Αν εξαιρέσει κανείς τα κερατάκια, το φίδι δεν διέφερε σε τίποτα από ένα κοινό νερόφιδο όπως αυτά που αφθονούσαν στην περιοχή. Ήταν σχετικά μικρού μεγέθους, όχι πάνω από 50-60 εκατοστά και το χρώμα του ήταν σκούρο καφε-πράσινο με το πράσινο να υπερισχύει. Από το μήκος και το πάχος του κορμού του, με τις μετέπειτα εμπειρίες μου, μπορώ να συμπεράνω σήμερα με βεβαιότητα ότι επρόκειτο για νεαρό φίδι, 2 ετών το πολύ. Η μη φυσιολογική του αντίδραση στην παρουσία ανθρώπων μου δημιουργεί το ερώτημα μήπως βρισκόταν στο πρώτο στάδιο από το ξύπνημα μετά από τη χειμέρια νάρκη. Πάντως χτυπημένο δεν ήταν πουθενά, ενώ κατά τη φυγή του δεν επιτάχυνε την ταχύτητα κολύμβησης καταδυόμενο στον πυθμένα, όπως κάνουν όλα τα νερόφιδα όταν διαισθανθούν κίνδυνο, αλλά κολυμπούσε νωχελικά στην επιφάνεια με τρόπο και ρυθμό που αυτά κολυμπούν όταν απλώς θέλουν να μετακινηθούν.

Ένα άλλο ερώτημα που με απασχολεί είναι μήπως το είδος του φιδιού αυτό αποκτούσε τα κέρατα κατά τη χειμέρια νάρκη ή κατά την περίοδο της αναπαραγωγής του για να τα αποβάλλει αμέσως μετά. Αυτόν τον συλλογισμό μου ενισχύει η γενικώς διαδεδομένη φήμη ότι αν σκέπαζες με ένα πανί το φίδι τα κέρατα έπεφταν αμέσως. Σήμερα συλλογίζομαι ότι είναι πολύ φυσιολογικό εάν κανείς θέλει να πιάσει ένα φίδι να χρησιμοποιήσει ένα ρούχο που θα το ρίξει απάνω του, αποφεύγοντας τυχόν επίθεση του φιδιού, αλλά και να το πιάσει με γυμνά χέρια. Αν αληθεύει ότι σε μια τέτοια φάση το φίδι απέρριπτε τα κέρατα του, αυτό δεν εξηγείται αλλιώς παρά μόνο ότι αυτά ήταν ήδη έτοιμα να πέσουν.

Υποθέτω λοιπόν ότι αν όλα αυτά αληθεύουν το είδος αυτού του φιδιού θα έβγαζε ίσως για πολύ λίγο καιρό τα κέρατα αυτά, ίσως κατά την περίοδο της νάρκης, για να τα αποβάλλει αμέσως μετά το ξύπνημα. Ακόμα και μια άλλη παρατήρηση μου συνηγορεί προς αυτήν την εκδοχή. Τα δύο μικρά κερατάκια, όπως τα περιέγραψα, είχαν μια σχεδόν ανεπαίσθητη κλίση προς τα πίσω, δηλαδή ήταν σχεδόν κάθετα φυτρωμένα στο κεφάλι του φιδιού, παρεμποδίζοντας ασφαλώς την κίνηση του, ενώ αυτό υποχρεωμένο να κινείται έρποντας θα διέσχιζε πυκνή βλάστηση και φυσικά εμπόδια. Το ερώτημα είναι αν τα κερατάκια αυτά ήταν προορισμένα να τα φέρει το φίδι στο κεφάλι του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, τότε ασφαλώς, λόγω της προσαρμοστικής ικανότητας κάθε έμβιου οργανισμού στις λειτουργικές ανάγκες του, θα έπρεπε να είχαν μεγάλη κυρτότητα προς τα πίσω ώστε να εξασφαλίζουν την ελεύθερη του κίνηση δια μέσου εμποδίων Να βρισκόταν άραγε το φίδι που είδα στην έναρξη αυτής της διαδικασίας και σε αυτήν να οφειλόταν η ασυνήθιστη για ερπετό αφοβία για την ανθρώπινη παρουσία από τόσο κοντά;

Κατά τη διάρκεια των αναζητήσεων μου, μου εξιστορήθηκε περιστατικό από τη Δασκαλάκη Αργυρώ, το οποίο και αυτό κατά κάποιο τρόπο ενισχύει την εκδοχή αυτή. Συγκεκριμένα η Δασκαλάκη Αργυρώ υπήρξε μάρτυρας διαλόγου μεταξύ δύο γερόντων στο οροπέδιο του Ομαλού, που ο ένα διηγούταν στον άλλο ότι σηκώνοντας τη φρέζα ενός τρακτέρ κάτω απ’ αυτήν ήταν κουλουριασμένα δύο μεγάλα φίδια. Τότε ο άλλος τον ρώτησε: «Και βαστάγανε μωρέ το λιόκουρνο ή δεν το βαστάγανε;». Να ήταν άραγε ένα συνηθισμένο ειρωνικό πείραγμα η ερώτηση αυτή ή μια σημαντική μαρτυρία-επιβεβαίωση ότι το συγκεκριμένο φίδι άλλοτε είχε και άλλοτε δεν είχε κέρατα; Μήπως η παραγωγή ήχου από το φίδι ήταν ένα ερωτικό κάλεσμα όπως πολλά ζώα συνηθίζουν;

Το έτος 1968 ο Αρναντωνάκης Δημήτριος σε ηλικία τότε 70 ετών, καταγόμενος από τα Μεσκλά Κυδωνίας μου διηγήθηκε ότι ο ίδιος δεν είχε δει ποτέ το φίδι αυτό αλλά ο υπεραιωνόβιος πατέρας του του έλεγε ότι κάποτε υπήρχαν τέτοια φίδια στη Μαδάρα, με κέρατα τα οποία σφύριζαν τη νύχτα. Ένα άλλο στοιχείο που με κάνει σήμερα να συγκλίνω σ΄ αυτήν την εκδοχή είναι η σπανιότητα του λιόκουρνου. Ελάχιστοι και τυχεροί ήταν αυτοί που είχαν στην κατοχή τους τα κέρατα του φιδιού και περίφημοι και περιζήτητοι ήταν προκειμένου να γιατρέψουν τις διάφορες ασθένειες που αυτά πίστευαν ότι θεράπευαν. Όποιος τα είχε στην κατοχή του ήταν κάτι σαν πρακτικός γιατρός με όλα τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που αυτό συνεπαγόταν. Τι πιο φυσικό λοιπόν από το να φρόντιζαν όλοι να έχουν από ένα λιόκουρνο τους παλαιότερους καιρούς και γιατί αυτό δε συνέβαινε αλλά ο κάτοχος τους ήταν δακτυλοδειχτούμενος και ονομαστός;

Τόσο πολύ πίστευε ο κόσμος στις θεραπευτικές ιδιότητες του λιόκουρνου ώστε ο γνωστός και αγαπητός σε όλους Χανιώτης γιατρός Σφακιωτάκης Γεώργιος σε ηλικία 101 ετών μου διηγήθηκε τα παρακάτω: «Όταν ήμουν στο ιατρείο μου, στο Καστέλλι Κισσάμου, τα πρώτα χρόνια που εξάσκησα το επάγγελμα μου, κάποιος χωρικός μου έφερε το παιδί του το σώμα του οποίου ήταν γεμάτο από φουσκάλες και σπυριά και συγχρόνως βασανιζόταν από μεγάλη φαγούρα. Ενώ το εξέταζα, κάποιος παρευρισκόμενος στο ιατρείο μου, αγνοώντας την ιδιότητα μου, σε έντονο προστακτικό ύφος είπε στο γονιό του παιδιού: «Πάρε το γιο σου και πήγαινε στο Συρίλι να βρεις τη Φυλντικάκαινα που έχει το λιόκουρνο να σου το γιάνει αμέσως!».

Ο ίδιος γιατρός μου υπέδειξε συγγενείς της Φυλντικάκη με τους οποίους ήρθα σε επαφή και μου επιβεβαίωσαν ότι όντως είχε στην κατοχή της λιόκουρνο. Το ότι το λιόκουρνο ήταν καταξιωμένο από γενεές και γενεές σα φάρμακο φαίνεται και ακόμα επί των ημερών μας, όταν κάποιοι γεροντότεροι πίνοντας παλιό καλό κρασί εκδηλώνουν την ευχαρίστηση τους λέγοντας: «Αυτό δεν είναι κρασί, είναι λιόκουρνο!», εννοώντας ότι είναι φάρμακο. Και είναι αιτία σύγχυσης η παρομοίωση αυτή από τους γεροντότερους, διότι αρκετές φορές ρωτώντας νέους αν έχουν ακούσει για το λιόκουρνο ή αν ξέρουν τι είναι το λιόκουρνο, πήρα την απάντηση ότι είναι είδος κρασιού.

Απ’ ότι μπόρεσα να διαπιστώσω φαίνεται ότι το λιόκουρνο είχε κυρίως τη φήμη του αντίδοτου κατά των δηλητηριάσεων, αλλά χρησιμοποιούταν και προληπτικά για να εξουδετερώσει εσκεμμένη απόπειρα δηλητηριάσεως. Φαίνεται όμως ότι πολλοί διέσπειραν τη φήμη ότι ήταν κάτοχοι λιόκουρνου και για να αποτρέψουν πιθανές απόπειρες δηλητηριάσεως εναντίον τους, αφού υπήρχε ο κίνδυνος γι’ αυτόν που θα το επιχειρούσε να αποκαλυφθεί, όπως θα δούμε παρακάτω.

Αν ανατρέξουμε ιστορικά στο παρελθόν, από το μεσαίωνα και μετά θα διαπιστώσουμε τη χρυσή εποχή των δηλητηρίων ως μέσο εξόντωσης αντιπάλων. Μέθοδος ιδιαίτερα συνηθισμένη από τους Ενετούς, αλλά και τους Βυζαντινούς. Λογικό θα ήταν λοιπόν να εφοδιάζονται τα υποψήφια θύματα και στόχοι με λογής-λογής φυλαχτά και αντίδοτα, άλλοτε έχοντα πραγματικά κάποια ιατρική θεραπευτική αξία και άλλοτε μόνο κατά φαντασία που δημιουργούσαν έντεχνα κάποιοι επιτήδειοι. Ίσως λοιπόν η εποχή αυτή να γιγάντωσε τη φήμη της θεραπευτικής αξίας του λιόκουρνου, για την οποία δεν υπάρχει καμία πιστοποιημένη ιατρική επιβεβαίωση και την οποία αμφισβητώ κι εγώ και διεσώθη μέχρι την εποχή μας.

Από πολλές πληροφορίες συμπεραίνεται ότι γαμουλιώτες και χαροκόποι φορούσαν το λιόκουρνο στο λαιμό τους στα γλέντια και πριν πιουν κρασί το έριχναν μέσα στην κούπα. Αν το κρασί άφριζε τότε αυτό σήμαινε ότι περιείχε δηλητήριο και δεν το έπιναν. Η πλέον συνηθισμένη χρήση ήταν πάντως η εμβάπτιση του κέρατου στο νερό και μετά η κατάποση ή η επάλειψη στο σώμα στις περιπτώσεις εκζεμάτων.

Στο προαναφερθέν βραβευμένο λεξικό του Α. Ξανθινάκη διαβάζουμε: «Λιοκουρνίζω το νερό = καθιστώ με λιόκουρνο ιαματικό το νερό” (έβαζαν το λιόκουρνο μαζί με ένα εικονισματάκι σε ένα πιάτο με νερό και το εξέθεταν στον ήλιο).

Ένα ακόμη περιστατικό που διαδραματίστηκε στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων, το έτος 1958, καταμαρτυρά σαφώς την πολυτιμότητα και σπουδαιότητα που ο λαός απέδιδε στο λιόκουρνο. Οι μεταφορές δομικών υλικών, κυρίως τσιμέντου, γινόταν από τα πλοία με μακρύκαρα, οι καραγωγείς των οποίων συχνά μάλωναν μεταξύ τους συναγωνιζόμενοι το αγώγι. Προσπαθώντας να ηρεμήσει δύο απ’ αυτούς, κάποιος τρίτος τους είπε: «Ούτε το λιόκουρνο να μοιράζατε δεν θα κάνατε έτσι!».

Τον διάλογο αυτό μου μετέφερε ο καραγωγέας Σαμαρτζής Ανδρέας, εκ Χανίων, καταγόμενος από τη Μικρά Ασία και είναι μια σημαντική μαρτυρία στην οποία το λιόκουρνο θεωρείται ως πολύτιμο απόκτημα, ικανό να προκαλέσει διαμάχες διεκδίκησης. Κι εδώ ακριβώς τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Μήπως η σπανιότητα του και τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη των κατόχων του οδήγησαν πολλούς επιτήδειους σε σκόπιμη απάτη να εμφανίζουν δήθεν ως λιόκουρνο διάφορα άλλα μικροοστά διαφορετικών ζώων; Η δική μου απάντηση είναι σίγουρα ναι και θα παραθέσω κάποια αποδεικτικά στοιχεία, πέρα από το κοινό λογικό επακόλουθο.

Στα κέρατα και στα δόντια των ζώων διάφοροι λαοί απέδιδαν πολλές ιδιότητες, άλλοτε θεραπευτικές, άλλοτε μαγικές κι αφροδισιακές. Αφρικανοί κι ερυθρόδερμοι στολίζονταν με δόντια και κέρατα ζώων που εκφράζουν τη δύναμη προκειμένου να αποκτήσουν κι αυτοί, ενώ οι Ασιάτες ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν κέρατα ελαφιού, ρινόκερου κλπ ως αφροδισιακά και θεραπευτικά.

Όσο αφορά τα ερπετά με κέρατα, αν εξαιρέσει κανείς κάποια είδη σαύρας που φέρουν οστέϊνες προεξοχές στο σώμα και το κεφάλι, το μόνο κερασφόρο φίδι που είναι γνωστό στην παγκόσμια ερπετολογία είναι η αφρικανική έχιδνα η κερασφόρος που ζει χωμένη μέσα στην άμμο. Η έχιδνα αυτή όμως φέρει στο κεφάλι της δύο προεξοχές τριγωνικές, καλυμμένες με δέρμα, ως συνέχεια του δέρματος του σώματος της και αποτελούν μορφώματα που δεν είναι οστέϊνα αλλά σαρκώδη και, συνεπώς, μη διατηρήσιμα.

Συγκρίνοντας τις προεξοχές της αφρικανικής έχιδνας με τα κέρατα του φιδιού που εγώ είδα, διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει καμία συγγένεια ή ομοιότητα, ούτε κατ’ ελάχιστο. Τα δύο κατάλευκα μικρά κερατάκια του λιόκουρνου, γυμνά από δέρμα, χοντρότερα στη βάση τους και μυτερά στην κορυφή τους, αν ήταν λίγο περισσότερο γυρτά θα ήταν ακριβώς μικρογραφία χαυλιοδόντων ελέφαντα, ενώ η παρατήρηση τους από τόσο κοντά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα δεν άφησε κανένα περιθώριο αμφιβολίας ή σύγχυσης για το τι είχαμε δει.

Κρίνω σκόπιμη την παραπάνω αναφορά μου γιατί στην περιοδική έκδοση του Δήμου Χανίων «Ελλωτία», τόμος 10, σελίδα 295, δημοσιεύθηκε άρθρο του κ. Ι. Αλφιέρη στο οποίο παρουσιάζεται και φωτογραφία του λιόκουρνου, ουδόλως ανταποκρινόμενη σε αυτό που εγώ είδα και που με κάνει να πιστεύω ότι πολλοί παρουσίαζαν ως λιόκουρνο διάφορα άλλα οστάρια. Σε πρόσφατη επαφή που είχα με ειδικό ερπετολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο βεβαιώθηκα ότι ουδεμία πληροφορία υπάρχει γι’ αυτό το φίδι το οποίο όμως και αυτοί έχουν ακουστά.

Στις διάφορες αναζητήσεις μου διαπίστωσα με μεγάλη μου έκπληξη ότι η φήμη του λιόκουρνου μπορεί να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και ζωντανή στη Δυτική Κρήτη, δεν αποτελεί όμως μοναδικότητα στον ελληνικό χώρο όπως νόμιζα μέχρι τώρα. Απ’ άκρου εις άκρον όλος ο ελληνικός χώρος έχει να διηγηθεί γεγονότα, ιστορίες και θρύλους σχετικά με το λιόκουρνο που πολλές φορές αναφέρεται σαν «λιόκρινο» , «λιόκρουνο» και «τόπακας».

Ενδεικτικά αναφέρω μερικές απ’ αυτές τις πληροφορίες που συνέλεξα μέσω του διαδικτύου. Μια διαδεδομένη παράδοση θέλει ένα μικρό κερασφόρο φιδάκι, το λιόκρινο, όπως τουλάχιστον ονομάζεται στην Αργολίδα, να είναι ο φύλακας του σπιτιού και να θεωρείται μεγάλη τύχη εάν κανείς αποκτήσει τα κέρατα του και αντίστοιχα μεγάλη γρουσουζιά αν κάποιος το σκοτώσει. ΄Όπως επίσης αναφέρεται στο ίδιο κείμενο ορισμένες μάγισσες της γειτονιάς χρησιμοποιούσαν το λιόκρινο για να ξεματιάσουν από τη βασκανία.

Μια ιστορία λέει για ένα χωριό της Φλώρινας, όπου επί Τουρκοκρατίας αγόρασε ένας Τούρκος μια περιοχή στην οποία βρήκε ένα φίδι με κέρατα που κατάφερε να το αιχμαλωτίσει και το έδειξε και σ’ άλλους. Στη συνέχεια, παρόλο που του έλεγαν να μην το σκοτώσει, αυτός το σκότωσε. Μέσα στις επόμενες λίγες μέρες όλα τα σπίτια της περιοχής που του ανήκαν γκρεμίστηκαν, όχι όμως από ανθρώπινη επέμβαση.

Υπάρχει και μια ιστορία στον Έβρο που τη λένε οι παππούδες συνέχεια, αλλά και νέοι ψαράδες. Υπάρχει λένε στον ποταμό ένα φίδι με κέρατα, που ονομάζεται σαΐτα και πετάει ή μάλλον εκτινάσσεται, καλύτερα, πολύ γρήγορα όταν έχει άγριες διαθέσεις. Μια όχι και τόσο παλιά παράδοση περίπου 60 χρόνια πριν, λέει ότι σε μια τοποθεσία στη δυτική Αργολίδα ζούσε ένα πολύ μεγάλο κερασφόρο φίδι, το οποίο σκότωσε ένας άνθρωπος όταν εκείνο δοκίμασε να καταπιεί το φίλο του που κοιμόταν κάτω από ένα δέντρο.

Πριν από περίπου 5 χρόνια στην περιοχή Αλεποχώρι Μεγάρων αναφέρθηκε από λίγους ανθρώπους η ύπαρξη ενός υπερφυσικού φιδιού το οποίο έφερε τρίχωμα στο ογκώδες κεφάλι του καθώς και κέρατα.

Το θηρίο του Λεφτινιού:

Στην τοποθεσία Λεφτίνι, εκεί που μέχρι το 1960 ήταν πολλοί ποτιστικοί κήποι, ζούσε τα παλιά χρόνια ένα θηρίο με τέσσερα πόδια κι ένα κέρατο στο κεφάλι το «λιόκρουνο» που είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Τα δόντια το θηρίου ήταν φαρμακερά κι έμοιαζε με γουρουνόπουλο.

Υπήρχε όμως κι ένα άλλο θηρίο που ζούσε στα νερά του γειτονικού χωριού «Γαϊτσές» (Κέντρο). Πολλές φορές τα δύο θηρία μάλωναν. Σε μια μάχη το θηρίο του Λεφτινιού τραυματίστηκε βαριά και πήγε και ψόφησε μέσα στις καρκάνες (βαθιές τρύπες) του Πουλέϊκου κήπου στο Λεφτίνι. Οι Λεφτινιώτες που το χωριό τους ήταν κοντά στους κήπους βρήκαν ύστερα από χρόνια το λιόκρουνο του θηρίου και το πήρε ο γέρο-Γιάνναρης. Αυτός λίγο πριν πεθάνει το έδωσε στον ανηψιό του Ανδρέα Βενιζελέα. Το λιόκρουνο ήταν πολύτιμο γιατρικό για φιδοδάγκωμα. Όποιον δάγκωνε φίδι του δίνανε να πιει ένα ποτήρι νερό που μέσα είχαν διαλύσει ξύσμα από το λιόκρουνο κι ο φιδοφαγωμένος γιατρευόταν. Οι κάτοικοι του Λεφτινιού όταν νικήθηκε και ψόφησε το θηρίο τους θεώρησαν το ζήτημα πολύ προσβλητικό κι εγκατέλειψαν το χωριό τους. Μετακινήθηκαν νοτιότερα περί τα 700 μέτρα κι έχτισαν ένα νέο χωριό με το ίδιο όνομα που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Το αρχαίο Λεφτίνι ήταν μεγάλο χωριό και μάλιστα πρωτεύουσα του Δήμου Λεφτινίου. Σήμερα στο μικρό συνοικισμό Λεφτίνι ζουν μόνο 3 οικογένειες.

Ιστορίες για βοϊδοκέφαλα φίδια με τρομακτικά κεφάλια, για φίδια που φυλάσσουν χωριά και βασιλιάδες εξιστορούνται ακόμα σήμερα στην Πάτμο, στα Καλάβρυτα, στην Κεφαλλονιά, στη Μακεδονία, στις Κυκλάδες. Μια από τις πλέον διαδεδομένες (αν και σε παραλλαγές) είναι αυτή του «τόπακα». Ενός φιδιού με χρυσά κέρατα που κάθε χρόνο τα αλλάζει. Όποιος τύχει να δει ένα τέτοιο φίδι δεν πρέπει να φοβηθεί αλλά να ρίξει τα ρούχα του κάτω και να περιμένει. Το φίδι θα πάει να κυλιστεί στα ρούχα του και θ’ αφήσει εκεί τα χρυσά του κέρατα.

Στη μονή Σκαφιδιάς στην Ηλεία μεταξύ των άλλων κειμηλίων υπάρχουν και τα εξής: Πόρπες ασημένιες, σφραγίδες της μονής, κλώνοι μαργαριταριών, δαχτυλίδια, αγία ζώνη ενεπίγραφη από ιερομόναχο Ραφαήλ από Σκαφίδια (1765), ασημοζώναρα, όπλα, ορμανθός γροσίων, ογκώδες χαβάνι, λιόκρινο… κλπ.

Ακόμα στο βιβλίο «Συμβολή στα Λαογραφικά Κρήτης», Αθήνα 1949, στη σελίδα 80 η λαογράφος Ευαγγελία Φραγκάκη αναφέρει για το λιόκουρνο τα εξής: 

«Τον παλιό καιρό στην Κρήτη υπήρχαν όφιδες φαρμακεροί και είχαν κέρατα. Λένε πως ήσανε ερχόμενοι στην Κρήτη κολυμπητά από το Νησίρι. Ο Άγιος Τίτος τα εξολόθρευσε όπως και κάθε δηλητηριώδες ερπετό της Κρήτης. Των φιδιών αυτών τα κέρατα και οι γλώσσες έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Έχουν και του Αγιοκωνσταντινάτου τη χάρη, διώχνουν και τις σφαίρες, ως θεραπευτικόν επί αύτρας, επί αναφυλαξίας κλπ. Βάζεις το λιόκουρνο στο νερό, το αφήνεις στ΄ άστρα, να αστρονομιστεί και μετά πίνεις το νερό νηστικός, κάνεις επαλείψεις, μπουκώματα κλπ. Ως προστατευτικό από τα μάγια και τις σφαίρες το κρατείς απάνω σου. Στα σημερινά χρόνια τέτοια πράγματα δεν υπάρχουν μα αν καμιά φορά παρουσιαστεί μπροστά του κανενούς ένας τέτοιος όφις πρέπει να’ ναι τρομήτερος, να ρίξει μάνι-μάνι επάνω ντου ένα άσπρο πανί-μαντήλι, να πέσουν τα κέρατα». Δοξασίες, μύθοι κι αλήθειες σ’ ολόκληρο τον ελληνικό χώρο διαιωνίζουν και συντηρούν το μυστήριο του λιόκουρνου.

Στην Κρήτη συνηθισμένη ρήση είναι η παρακάτω: «Ψώμα κι αν ακούσεις, ψώμα ούλο δεν είναι». Και ίσως ταιριάζει στην περίπτωση του λιόκουρνου, μια και η αλήθεια κρύβεται ανάμεσα σε μύθους και θρύλους. Έτσι δικαιολογώ απόλυτα όσους πιστεύουν ότι το κερασφόρο αυτό φίδι είναι μόνο ένας μύθος, γιατί κι εγώ το ίδιο θα πίστευα σήμερα αν έλειπε εκείνη η συνάντηση μαζί του το ζεστό πρωινό του καλοκαιριού του 1952.

Από το Iscreta.GrΑπρ 30, 2015