«Ο Πήλιο-Γούσης- Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση»

"...Οι κυριότεροι λόγοι που ο Περραιβός «παρέδωσε» στην ιστορία τον Πήλιο Γούση ως προδότη:

α) Το γεγονός ότι ο Χ. Περραιβός ήταν αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελαίων και αντιπαλεύονταν τη φάρα των Μποτσαραίων (και Παλάσκας, Κουτσονίκας κ.ά.) στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιο Γούσης, άρα είχε κάθε λόγο να πέσει στη δυσμένεια του Χ. Περραιβού. 

β) Στη Συνέλευση της Κέρκυρας (το 1814) ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί τότε. Ο Πύλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, με μια ανύπαρκτη προδοσία. To 1815 στην 2^η έκδοση του βιβλίου του, ο Περραιβός τον έγραψε προδότη, πράγμα που δεν είχε γράψει στην 1^η έκδοση το 1814!!

 Στην διαφωνία τους αυτή (όπως αναφέρεται, ο Πήλιο Γούσης του είπε μεταξύ άλλων:  «…Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των….». Πέραν των όσων αναφέρει ο κ. Τζιόβας στην έρευνά του, το γεγονός που και πολλοί άλλοι επικαλέσθηκαν και προκαλεί εύλογη απορία, είναι οι «άγραφοι» νόμοι των Σουλιωτών. Όι Σουλιώτες, σε θέματα προδοσίας ήταν αμείλικτοι. Πώς ήταν λοιπόν δυνατόν να άφηναν ατιμώρητο τον Πύλιο Γούση, να τον δέχονται στις τάξεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις να τον ορίζουν κι εκπρόσωπό τους σε διάφορα θέματα. Αντίθετα, ήταν γενναίος συμπολεμιστής στους αγώνες τους, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία του και για την αγάπη του στην πατρίδα του, το Σούλι.

          γ) Ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 τουρκαλβανοί «…κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πύλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν».

Αυτό είναι βέβαια ευρύτερα γνωστό. Μάλιστα πολεμούσε μέσα από το σπίτι των Ζερβαίων και τραυματίστηκε στον ώμο. 

Μετά την συνθηκολόγηση ο Πήλιος έφτασε στο Ζάλογγο. Στη μάχη που ακολούθησε πολέμησε γενναία και τραυματίστηκε. Ο πατέρας του, ο θείος του, τα ανίψια του και η κόρη του σκοτώθηκαν.

Ανακρίβειες γραφόντουσαν σε κάθε εποχή! Μη μπορώντας να συνεχίσουν να κατηγορούν τον Πύλιο Γούση κάποιοι…, έγραψαν ότι υπήρχε κι άλλος Πύλιο Γούσης…Κερκυραίος ! Φυσικά αυτό ξεπερνάει και τις αστειότητες. Ο ίδιος ο Πύλιο Γούσης ήταν στην Κέρκυρα μαζί με όλους τους Σουλιώτες μετά το 1803-1804.

Είναι γνωστό ότι στην Ήπειρο υπήρχε η εκδίκηση (βεντέτα) σε περιπτώσεις, φόνου, προσβολής, προδοσίας. Πόσο μάλλον στο Σούλι.

Κυκλοφορούσε ανάμεσα στους Σουλιώτες χωρίς κανείς Σουλιώτης να του προσάψει κατηγορία προδοσίας, ούτε να σκοτώσει ή έστω να τον δολοφονήσει ως προδότη. Ούτε στο Σούλι, ούτε στην Πάργα που πήγαν μετά την αποχώρηση από το Σούλι, ούτε στην Κέρκυρα που έμειναν για χρόνια.

Το δε 1819 έγινε μέλος της μεγαλύτερης μυστικής οργάνωσης για την απελευθέρωση, την Φιλική  Εταιρεία.  

2^η πολιορκία, Μεσολόγγι 3 Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πύλιο Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια:

«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν».

Ο Πύλιο Γούσης με τον βαθμό του αντιστρατήγου, σκοτώθηκε  πολεμώντας ηρωικά, αν και τραυματισμένος, στην έξοδο του Μεσολογγίου τη νύχτα τής 11ης προς 12η Απριλίου 1826..."

Γράφει ο Σωτήρης Λ. Δημητρίου

Βασίλης Παυλίδης  (1914 – 1983): «Από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών, γράφτηκε ως προδότης ο Πύλιο Γούσης».   

Πύλιο* Γούσης

Ο πατέρας Γιώργης (Γούση Μπούσμπος) και ο γιος Σπύρο (Πύλιο) Μπούσμπος .Αδερφός του ο οπλαρχηγός Λάμπρος Γούσης, (1775 – 1871)

Πατέρας λοιπόν του Πύλιο (Σπύρο) Γούση ήταν ο Γούσης (Γιωργούσης) Μπούσμπος.

 Στην Ήπειρο συνηθισμένο να φωνάζουν το όνομα με το πατρώνυμο. Ο Πύλιος του Γούση (Πύλιο Γούσης), ακόμη και τώρα.

 

Έχει γραφεί σε πολλά βιβλία ότι στην κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά πιθανόν να συνετέλεσε η αμφιλεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση, ο οποίος, κατά την παράδοση, οδήγησε από ένα άγνωστο μονοπάτι τους Αλβανούς στα νώτα των Σουλιωτών. 

Όμως για τον Πύλιο Γούση, τα πράγματα δεν είναι όπως μεταφέρθηκαν από τον Περραιβό.

Ο Πύλιος Γούσης ήταν Σουλιώτης πολεμιστής, πολέμησε τα έτη 1800-1804 κατά των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά, μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το έτος 1819 

και έπεσε ηρωικά ως αξιωματικός κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου το έτος 1826.

Το όνομα του Πύλιου Γούση είναι χαραγμένο σε έναν από τους τάφους στο Ηρώο Μεσολογγίου. 

Πως όμως του βγήκε το όνομα του Πύλιου Γούση;

             Η κακή φήμη βγήκε από τον συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό, τέως αξιωματικό του Βενετικού στρατού, ο οποίος έγραψε ότι «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπέθεροί του Πύλιος Γούσης και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή Πασά την πατρίδα τους το Σούλι». 

Θεωρείται βέβαιο όμως ότι αυτά τα έγραψε ο Χριστόφορος Περραιβός για προσωπικούς λόγους, διότι οι ανωτέρω τρεις είχαν κάποτε αντιδράσει στην αποστολή του ως πληρεξούσιου στον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο της Ρωσίας..

Ωστόσο, αισθάνομαι την ανάγκη , να τονίσω ότι αυτή η δεύτερη έκδοση θα πρέπει να αποτελέσει, αφού αξιολογηθεί , το κύκνειο άσμα μιας ιστορικής αδικίας προς έναν αθώο Σουλιώτη αγωνιστή , ο οποίος παραδόθηκε για τόσα χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού και, όπως παρατηρεί ο Βασίλης Παυλίδης, από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών μας.. 

Έτσι πιστεύω ότι θα πρέπει ν΄ αναθεωρήσουμε ορισμένα σκοτεινά σημεία της ιστορίας μας, η οποία κάνει, πολλές φορές, λάθη τραγικά και να μη καταδικάζουμε αβασάνιστα ανθρώπους ως προδότες υψηλών ιδανικών . 

Με το ψέμα της δήθεν προδοσίας του Πύλιου Γούση στο Σούλι γαλουχήθηκαν πολλές γενιές Ελλήνων, γράφτηκαν ποιήματα και παίχθηκαν τραγωδίες, που βασίζονταν σε αστήριχτα παραμύθια. Από αυτά τα παραμύθια ,έχουμε χρέος, ν’ απαλλάξουμε τις ερχόμενες γενιές, στις οποίες θα πρέπει να δώσουμε πνευματική κληρονομιά , την ιστορική αλήθεια.  

Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα». 

Ο Π. Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.

Οι κυριότεροι λόγοι που ο Περραιβός «παρέδωσε» στην ιστορία τον Πήλιο Γούση ως προδότη:

α) Το γεγονός ότι ο Χ. Περραιβός ήταν αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελαίων και αντιπαλεύονταν τη φάρα των Μποτσαραίων (και Παλάσκας, Κουτσονίκας κ.ά.) στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιο Γούσης, άρα είχε κάθε λόγο να πέσει στη δυσμένεια του Χ. Περραιβού. 

β) Στη Συνέλευση της Κέρκυρας (το 1814) ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί τότε. Ο Πύλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, με μια ανύπαρκτη προδοσία. To 1815 στην 2^η έκδοση του βιβλίου του, ο Περραιβός τον έγραψε προδότη, πράγμα που δεν είχε γράψει στην 1^η έκδοση το 1814!!

 Στην διαφωνία τους αυτή (όπως αναφέρεται, ο Πήλιο Γούσης του είπε μεταξύ άλλων:  «…Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των….». Πέραν των όσων αναφέρει ο κ. Τζιόβας στην έρευνά του, το γεγονός που και πολλοί άλλοι επικαλέσθηκαν και προκαλεί εύλογη απορία, είναι οι «άγραφοι» νόμοι των Σουλιωτών. Όι Σουλιώτες, σε θέματα προδοσίας ήταν αμείλικτοι. Πώς ήταν λοιπόν δυνατόν να άφηναν ατιμώρητο τον Πύλιο Γούση, να τον δέχονται στις τάξεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις να τον ορίζουν κι εκπρόσωπό τους σε διάφορα θέματα. Αντίθετα, ήταν γενναίος συμπολεμιστής στους αγώνες τους, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία του και για την αγάπη του στην πατρίδα του, το Σούλι.

          γ) Ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 τουρκαλβανοί «…κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πύλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν».

Αυτό είναι βέβαια ευρύτερα γνωστό. Μάλιστα πολεμούσε μέσα από το σπίτι των Ζερβαίων και τραυματίστηκε στον ώμο. 

Μετά την συνθηκολόγηση ο Πήλιος έφτασε στο Ζάλογγο. Στη μάχη που ακολούθησε πολέμησε γενναία και τραυματίστηκε. Ο πατέρας του, ο θείος του, τα ανίψια του και η κόρη του σκοτώθηκαν.

Ανακρίβειες γραφόντουσαν σε κάθε εποχή! Μη μπορώντας να συνεχίσουν να κατηγορούν τον Πύλιο Γούση κάποιοι…, έγραψαν ότι υπήρχε κι άλλος Πύλιο Γούσης…Κερκυραίος ! Φυσικά αυτό ξεπερνάει και τις αστειότητες. Ο ίδιος ο Πύλιο Γούσης ήταν στην Κέρκυρα μαζί με όλους τους Σουλιώτες μετά το 1803-1804.

Είναι γνωστό ότι στην Ήπειρο υπήρχε η εκδίκηση (βεντέτα) σε περιπτώσεις, φόνου, προσβολής, προδοσίας. Πόσο μάλλον στο Σούλι.

Κυκλοφορούσε ανάμεσα στους Σουλιώτες χωρίς κανείς Σουλιώτης να του προσάψει κατηγορία προδοσίας, ούτε να σκοτώσει ή έστω να τον δολοφονήσει ως προδότη. Ούτε στο Σούλι, ούτε στην Πάργα που πήγαν μετά την αποχώρηση από το Σούλι, ούτε στην Κέρκυρα που έμειναν για χρόνια.

Το δε 1819 έγινε μέλος της μεγαλύτερης μυστικής οργάνωσης για την απελευθέρωση, την Φιλική  Εταιρεία.  

2^η πολιορκία, Μεσολόγγι 3 Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πύλιο Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια:

«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν».

Ο Πύλιο Γούσης με τον βαθμό του αντιστρατήγου, σκοτώθηκε  πολεμώντας ηρωικά, αν και τραυματισμένος, στην έξοδο του Μεσολογγίου τη νύχτα τής 11ης προς 12η Απριλίου 1826. Στο Μεσολόγγι είχαν καταφύγει ύστερα από πολλές περιπλανήσεις κι αγώνες αρκετοί Σουλιώτες. Πριν από το θάνατό του είχε βοηθήσει στην αντίσταση των Μεσολογγιτών, κατά την πολύμηνη πολιορκία τους από τους Τούρκους. Κάποτε η ιστορία θα πρέπει να στέκεται πάνω από προσωπικές διαφορές κι έριδες και να αποδίδει τα γεγονότα όπως έγιναν κι όχι όπως τα περιγράφουν «μαγειρεμένα» κάποιοι, ανάλογα με συμπάθειες κι αντιπάθειες. Η Ιστορία όμως έτσι κι αλλιώς «γράφεται» από τους αγώνες των ανθρώπων, αλλά επίσης κι από ανθρώπους γράφεται, για να φτάσει στις επόμενες γενιές!

          Πρέπει εν πάση περιπτώσει θα πρέπει να αποκατασταθεί και επισήμως η ιστορική αδικία, από τον Χριστόφορο Περραιβό, του οποίου οι τροποποιήσεις στην 2^η έκδοση, εμφανίζουν τον Π. Γούση ως προδότη και παρά τις εμφανείς αντιφάσεις που πέφτει, επικράτησαν για πάρα πολλά χρόνια ακόμη και σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, στα σχολικά βιβλία, και φυσικά, στο μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης.

          Στον «κήπο των ηρώων», στο μνημείο των νεκρών είναι μεταξύ των φονευθέντων ηρώων της εξόδου και το όνομα του Πύλιο Γούση.

Οι Μεσολογγίτες καθόλου δεν έλαβαν υπ’ όψιν την κατασυκοφάντηση του Πύλιο Γούση από τον Περραιβό.

Λυπηρό είναι όμως ο πρώην υπουργός άμυνας, που πρόσφατα θέλωντας να κατηγορήσει κάποιους βουλευτές ως προδότες, να τους αποκαλέσει: «Πυλιογούσηδες» είτε από άγνοια είτε μη πολύσκεπτόμενος από τον θυμό και την σύγχισή του.

Αποκατάσταση λοιπόν της ιστορίας από χαλκευμένες κατηγορίες ενός μόνο ανθρώπου που χρησιμοποίησαν ως «πηγή», «από ελαφρότητα κάποιοι νεωτέροι ιστορικοί», όπως είχε γράψει ο Βασίλης Παυλίδης.  

Πάνου Δημ. Τζιόβα, «Ο Πήλιο-Γούσης- Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση», 

Ιωάννινα 1999, σ. 96, (19-2-2013)

Βασίλης Παυλίδης  (1914 – 1983)

Νικόλαος Κασομούλης (1795-1872)

http://users.sch.gr/panlampri/index.files/Page8088.htm  http://el.wikipedia.org/wiki/Ιγνάτιος_Ουγγροβλαχίας

*Σημ.: Γράφω με «υ» τον Πύλιο Γούση, διότι θεωρώ ότι είναι το σωστό. Δεν προέρχεται από το Πήλιο Μαγνησίας ώστε να είναι με «η». Το όνομα είναι υποκοριστικό από το: «Σπύρος». Συνηθισμένο στους αρβανιτόφωνους της Θεσπρωτίας, Φαναρίου Πρεβέζης και σε προέκταση σε όλη την Ήπειρο ακόμη και σήμερα!