"Εξαιρετικά επικίνδυνο το να εμπιστευόμαστε σε γιατρούς ή μόνο σε γιατρούς τη λήψη αποφάσεων που έχουν σχέση με την δημόσια υγεία."

Του Μανόλη Μπιζά*

 

Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι είναι πολύ πιθανό τα μέτρα που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση, να έχουν περιορίσει την εξάπλωση των κρουσμάτων Covid-19. 

Η Ελλάδα δεν ακολούθησε την πορεία της Ιταλίας, αλλά δεν ακολούθησε και την πορεία κρατών με πολύ λιγότερα κρούσματα όπως π.χ. 

η Ταϊβάν με μόνο 6 νεκρούς τη στιγμή που γράφονται αυτές οι λέξεις και πυκνότητα πληθυσμού 8 φορές μεγαλύτερη από τη δική μας, η οποία δεν έκλεισε καταστήματα και, αν και συνέστησε αποφυγή του συγχρωτισμού, πρόβλεψε και σε αυτή την περίπτωση εξαίρεση (όταν δηλαδή οι πολίτες που συγχρωτίζονται φορούν μάσκες). Μάλιστα η χώρα αυτή, αντί να μειώσει τα δρομολόγια στις δημόσιες συγκοινωνίες όπως κάναμε εμείς, τα αύξησε γιατί, πολύ απλά, με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται ο συγχρωτισμός.

Δεν ανήκω σε αυτούς που θεωρούν ότι η ζημιά από τη βίαιη κοινωνική προσαρμογή που είδαμε αντισταθμίζει με βεβαιότητα το όφελος, μιλώντας καθαρά με όρους υγείας.

 Αντιμετώπισα αυτό το διάστημα ασθενείς που πλήρωσαν πολύ ακριβά, με την υγεία τους, τα μέτρα και το φόβο που τα ΜΜΕ προκάλεσαν και θεωρώ ότι ο εγκλεισμός και ο φυσικός περιορισμός ειδικά των ευπαθών ομάδων αποτελεί παράγοντα κινδύνου, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής υγείας.

Η χρήση μάσκας, αν και δεν είναι πανάκεια, φαίνεται ότι περιορίζει κάπως την πιθανότητα μετάδοσης της νόσου. Αλλά αν με ρωτούσαν ποιος είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να μην κολλήσετε κορωνοϊό τον πατέρα σας, θα έλεγα χωρίς δεύτερη σκέψη: να μη τον ξαναδείτε ποτέ. Να μη τον ξαναγκαλιάσετε. Ο πιο σίγουρος τρόπος να μην κολλήσετε ποτέ AIDS, είναι να μην κάνετε ποτέ ξανά σεξ. Ακόμα και η χρήση προφυλακτικού δε σε προφυλάσσει 100%. Μπορεί να σπάσει. Αν με ρωτήσετε ποιος είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να καταπολεμήσετε τα θανατηφόρα ή μη τροχαία ατυχήματα, θα σας πω χωρίς δεύτερη σκέψη ότι το κράνος (μολονότι σημαντικό) δεν αρκεί: πρέπει να καταργηθεί η κυκλοφορία και τα οχήματα. Καμιά οδηγική παιδεία από μόνη της, όσο καλή και να είναι, δεν είναι ικανή να σταματήσει το μακελειό της ασφάλτου. Χώρες με εξαιρετική οδηγική παιδεία έχουν τους μισούς θανάτους σε σχέση με την Ελλάδα για τον ίδιο πληθυσμό. Και πάλι πολλούς δηλαδή. Αν με ρωτήσετε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξαφανίσετε τα εργατικά ατυχήματα, θα σας πω χωρίς περιστροφή ότι πρέπει να καταργήσεις την εργασία: όσα μέτρα και να πάρεις δεν είναι αρκετά. 

Γενικότερα, ο πιο εγγυημένος τρόπος να μην πεθάνεις, είναι να μη ζήσεις. 

Ο καλύτερος τρόπος να μην απογοητευτείς από τον έρωτα είναι να ευνουχιστείς. 

Ο κορωνοϊός μπορεί να φύγει μπορεί και όχι, αλλά σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, την περίοδο 2018-2019 είχαμε στην Ελλάδα 1071 νεκρούς από τη γρίπη, οπότε θα ήθελα να ρωτήσω, ποιο ακριβώς ποσοστό θνητότητας θεωρείτε αποδεκτό, για να ξαναδείτε τον πατέρα σας χωρίς να τον βάλετε σε κίνδυνο: 1%; 0,1%; 0,001%; Η απάντηση είναι ότι ένα τέτοιο ποσοστό είναι λίγο πολύ αυθαίρετο. Κάθε έναν που θα απαντήσει ότι θα βγάλει τη μάσκα και θα ξαναφιλά τους δικούς του μόνο όταν θα φύγει ο κορωνοϊός θα πρέπει να ρωτήσουμε γιατί δεν έκανε το ίδιο πριν 2 χρόνια με 8πλάσια θύματα και γιατί θα το κάνει από δω και πέρα εφόσον τα άλλα νοσήματα με τα οποία είχαμε να κάνουμε, θα εξακολουθούν να υφίστανται.

Δεν αργεί νομίζω να σκιαγραφηθεί τελικά μια εικόνα, η οποία μας βάζει αργά ή γρήγορα μπροστά σε ένα ερώτημα που είναι ανόητο να νομίζει κανείς ότι μπορεί να απαντηθεί από γιατρούς: Υπάρχουν άλλα αγαθά, τα οποία έχουν την ίδια ή και περισσότερη αξία από την υπεράσπιση της υγείας (ή και της επιβίωσης), και που έχουν προτεραιότητα σε περίπτωση που η τελευταία αντιτίθεται σε αυτά; 

Προσωπικά δεν έχω την απάντηση. 

Αν ανήκετε σε αυτούς που θεωρούν ότι η δημόσια υγεία χρήζει υπεράσπισης στο βαθμό που ακόμα και για χάρη της μικρής πιθανότητας να αρρωστήσει κάποιος, δεν υπάρχει όριο στις απαιτούμενες θυσίες από την πλευρά της κοινωνίας, δεν βλέπω γιατί να μη συμφωνήσετε με τον Λοβέρδο που ήθελε να δίνονται στη δημοσιότητα τα στοιχεία από όσες πόρνες έχουν νοσήσει από AIDS.

 Και αν συμφωνήσετε με αυτό, δε βλέπω γιατί να μη συμφωνήσετε να είναι δημόσια τα στοιχεία οποιουδήποτε πάσχει από οτιδήποτε. 

Αν σας έλεγε κάποιος ότι αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να μειωθεί η νοσηρότητα και η θνητότητα κατά ένα ποσοστό, θα αποδεχόσασταν μια τέτοια κατάσταση;
Ξέρω ότι πολλοί από εμάς απλά κάνουμε πως δε βλέπουμε πως τέτοια ερωτήματα δε μπορεί να υφίστανται: δε μπορεί, δεν είναι δυνατόν, ο πιο υγιεινός τρόπος ζωής (υποθέτοντας ότι η μόνιμη κοινωνική αποστασιοποίηση είναι ο πιο υγιεινός τρόπος ζωής) να είναι ασύμβατος με αγαθά όπως η ελευθερία, η κοινωνικοποίηση, η οικονομία και η ευημερία ή η αρχή ότι πρέπει να υπάρχουν απαραβίαστες συνταγματικές δεσμεύσεις (π.χ. η ελευθερία μετακίνησης) που καμία κυβέρνηση δε θα μπορεί να αναστέλλει χωρίς ρητή λαϊκή εντολή, η δημοκρατία κλπ. 

Αλλά η πρόσφατη παγκόσμια εμπειρία θα έπρεπε να έχει ήδη αρχίσει να μας υποψιάζει πως η υγεία (έστω με τη στενά εννοούμενη, την μικροβιολογική έννοια) είναι πιθανό να έρχεται υπό συνθήκες σε σύγκρουση ως προτεραιότητα με ένα σωρό άλλα αγαθά.

Αυτό νομίζω είχε κατά νου ένας μεγάλος επιδημιολόγος του 19ου αιώνα, όταν είχε πει ότι καμιά επιδημία, όσο σοβαρή και να είναι δε μπορεί να διακόπτει την επαφή των ανθρώπων. 

Δε μιλούσε ιατρικά. Και γι' αυτό ακριβώς το λόγο θεωρώ 

εξαιρετικά επικίνδυνο το να εμπιστευόμαστε σε γιατρούς ή μόνο σε γιατρούς τη λήψη αποφάσεων που έχουν σχέση με την δημόσια υγεία. 

Ο όποιος ειδικός, δε μπορεί παρά απλώς να γνωμοδοτεί. Το να χαράζει δρόμους όμως, αυτό δεν είναι δουλειά κανενός ειδικού.

 Είναι δουλειά της φιλοσοφίας που σταθμίζοντας την ειδική βαρύτητα των διαφόρων ηθικών αγαθών θα αποφασίσει τι προέχει. 

Είτε μιλάμε για δημοκρατία, είτε για κοινοβουλευτική δικτατορία (όπως αυτή που έχουμε τώρα) είτε για άλλου είδους πολίτευμα, ο δρόμος χαράζεται από τη φιλοσοφία.

*Αναρτήθηκε από τον Μανόλη Μπιζά, νευροψυχίατρο, στην σελίδα του στο φέισμπουκ στις 1πμ της 30 Απριλίου 2020