Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος: Η αμείλικτη δύναμη των αριθμών

 Η δύναμη των αριθμών

του Νίκου Κυριαζή*

Την 1η Σεπτεμβρίου 2019 συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την αρχή του Β’ Παγκοσμίου με την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Πολωνίας και την κήρυξη πολέμου, αμέσως μετά, από τη βρετανική αυτοκρατορία και τη Γαλλία. Ο πόλεμος έγινε παγκόσμιος το 1941, με την επίθεση (22 Ιουνίου) της Γερμανίας εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης και της Ιαπωνίας στις ΗΠΑ (7 Δεκεμβρίου).

Πρελούδιο του πολέμου μπορεί να θεωρηθεί ο ισπανικός εμφύλιος, με την Ιταλία και τη Γερμανία (Λεγεώνα Κόνδωρ) να υποστηρίζουν τον Φράνκο και τη Σοβιετική Ένωση να υποστηρίζει την εκλεγμένη κυβέρνηση. 

Στην Ασία, ο πόλεμος είχε αρχίσει ήδη το 1937 με την επίθεση της Ιαπωνίας στην Κίνα (επεισόδιο της γέφυρας του Μάρκο Πόλο, κατάληψη Πεκίνου, Σαγκάης, Νανζίν κ.λπ.).

Το πόσο φρικτός θα ήταν άλλωστε φάνηκε από το όργιο λεηλασίας, βιασμών και φόνων από τους Ιάπωνες όταν κατέλαβαν το Νανζίν (πρωτεύουσα της Κίνας μετά την πτώση του Πεκίνου), που στοίχισε, σύμφωνα με κινεζικές πηγές, πάνω από 200.000 νεκρούς αμάχους από τον ιαπωνικό στρατό.

Στην αρχή του πολέμου οι δυνάμεις του Αξονα ήταν καλύτερα προετοιμασμένες, όχι τόσο στους αριθμούς, ούτε καν στην ποιότητα, αλλά στο στρατηγικό και τακτικό δόγμα. 

Στη μάχη της Γαλλίας π.χ. οι Γαλλοβρετανοί, Βέλγοι και Ολλανδοί διέθεταν περισσότερα τανκς και αεροπλάνα από τους Γερμανούς και το γαλλικό τανκ Β ήταν ανώτερο σε θωράκιση και πυροβόλο από κάθε γερμανικό, ενώ τα γαλλικά καταδιωκτικά Devoitine 520 και τα βρετανικά Spitfire ήταν ισάξια με το γερμανικό Messerschmitt 109. Οι Γερμανοί όμως συγκέντρωσαν τα τανκς και τα αεροπλάνα τους, ενώ οι σύμμαχοι τα είχαν διάσπαρτα σε όλο το μέτωπο.

Το μεγάλο πρόβλημα ωστόσο των Γερμανών και των Ιαπώνων ήταν το παραγωγικό δυναμικό. Ηταν προετοιμασμένοι για σύντομο πόλεμο, όχι για πόλεμο τριβής. 

Σε τέτοια περίπτωση, όπως εξελίχθηκε ο πόλεμος, η δυσαναλογία παραγωγικού δυναμικού και ΑΕΠ έκανε τη νίκη των συμμάχων αναπόφευκτη. Ήδη από το 1940, στη μάχη της Αγγλίας, η παραγωγή καταδιωκτικών Spitfire και Hurricane ήταν μεγαλύτερη από την παραγωγή του Me-109.

Η Βρετανία κινδύνεψε να χάσει τη μάχη όχι από έλλειψη αεροπλάνων αλλά από έλλειψη πιλότων, πρόβλημα που λύθηκε χάρη στην ένταξη στην πρώτη γραμμή, τον Σεπτέμβριο του 1940, Πολωνών, Τσέχων, Καναδών και άλλων εθνικοτήτων (ακόμα και ενός Εβραίου).

Το ότι η Γερμανία και η Ιαπωνία προσανατολίζονταν σε βραχυχρόνιο πόλεμο φαίνεται από το ότι καμία από τις δύο χώρες δεν έθεσε ουσιαστικά σε υπηρεσία βαρύ βομβαρδισμό, με εξαίρεση το γερμανικό Heinkel 177 από το 1943, που παρήχθη μόνο σε 1.162 κομμάτια και ήταν ίσως το πιο επιτυχημένο μέσο βομβαρδιστικό όλων των εμπολέμων.

Οι Ιάπωνες, που είχαν ξεκινήσει τον πόλεμο με τους πιο έμπειρους και καλά εκπαιδευμένους πιλότους του Ναυτικού (έπειτα από τέσσερα χρόνια πολέμου με την Κίνα), δεν είχαν φροντίσει για την αντικατάσταση των απωλειών. Κάθε νέος πιλότος που αντικαθιστούσε έναν βετεράνο που χανόταν ήταν χειρότερα εκπαιδευμένος.

Τον Οκτώβριο του 1944 στις ναυμαχίες του κόλπου του Λέιτε ήταν τόσο απελπιστική η κατάσταση που τα ιαπωνικά αεροπλανοφόρα διέθεταν μόλις 100 αεροπλάνα από τα 500 που θα έπρεπε να διαθέτουν κανονικά. Ετσι οι Ιάπωνες κατέφυγαν στη λύση απελπισίας των πιλότων αυτοκτονίας, των καμικάζι.

Ας δούμε τώρα τη συγκριτική παραγωγή επιλεγμένων οπλικών συστημάτων.

Ναυτικό

Στο Ναυτικό, 

η Γερμανία είχε 4 θωρηκτά, 1 αεροπλανοφόρο (Graf Zeppelin) που δεν ολοκληρώθηκε, 6 βαριά και 6 ελαφριά καταδρομικά. Ως βαριά καταδρομικά κατατάσσονται τα «θωρηκτά τσέπης». Κατασκεύασαν πάνω από 1.000 υποβρύχια.

Η Ιαπωνία διάθεσε συνολικά 27 μεγάλα και μικρά αεροπλανοφόρα, 12 θωρηκτά, 18 βαριά καταδρομικά, 30 ελαφρά και περίπου 300 αντιτορπιλικά. 

Η Ιταλία είχε 7 θωρηκτά, ένα ημιτελές αεροπλανοφόρο και 7 βαριά καταδρομικά.

Απέναντί τους 

οι ΗΠΑ ναυπήγησαν στη διάρκεια του πολέμου 

31 βαριά αεροπλανοφόρα που προστέθηκαν στα 8 προπολεμικά, 

137 ελαφρά πλοία και σκάφη συνοδείας, 

περίπου 100 βαριά και ελαφρά καταδρομικά,

 10 θωρηκτά (που προστέθηκαν στα 16 προπολεμικά)

 1.172 αντιτορπιλικά και περίπου 1.900 ανθυποβρυχιακά, κορβέτες, φρεγάτες κ.λπ.

Ετσι, λαμβάνοντας υπόψη πως περίπου τα μισά αντιτορπιλικά και ανθυποβρυχιακά των ΗΠΑ βρίσκονταν στον Ειρηνικό, η αναλογία συμμαχικών ανθυποβρυχιακών (περίπου 2.500) προς γερμανικά υποβρύχια στη μάχη του Ατλαντικού ήταν 2,5 προς 1, χωρίς να συνυπολογίζονται τα αεροπλάνα των αεροπλανοφόρων συνοδείας.

Αεροπορία

Στην Αεροπορία, η Γερμανία κατασκεύασε, όπως αναφέρθηκε, 1.162 βαριά (τετρακινητήρια) βομβαρδιστικά, η Ιαπωνία καθόλου, η Σοβ. Ενωση μερικές εκατοντάδες. Η Μ. Βρετανία συνολικά 15.774 (Sterling, Halifax, Lancaster) και οι ΗΠΑ περίπου 35.000 (Β-17, Β-24, Β-29).

Η Γερμανία κατασκεύασε περίπου 65.000 καταδιωκτικά και καταδιωκτικά βομβαρδιστικά (Me-109, Me-262 & FW-190) και καταδιωκτικά νυκτός. 

Η Ιαπωνία περίπου 25.000 (περίπου 10.700 Zero του Ναυτικού και 5.500 Oscar του Στρατού ήταν οι πολυπληθέστεροι τύποι).

Η Σοβιετική Ένωση κατασκεύασε πάνω από 45.000 MiG, YaK και La (διαφόρων τύπων).

Η Μ. Βρετανία και η Κοινοπολιτεία 57.729 (Hurricane, Spitfire, Typhoon, Tempest, Meteor), 

οι ΗΠΑ 102.790 (P-39, P-38, P-40, P-47, P-41 & Wildcat, Hellcat & Corsair του Ναυτικού).

Η συνολική παραγωγή μαχητικών αεροπλάνων  όλων των τύπων,

της Γερμανίας ήταν 150.000,

 των ΗΠΑ 192.000, αλλά ανάμεσά τους τα βαριά βομβαρδιστικά, 

 της Σοβιετικής Ένωσης περίπου 90.000, 

της Μεγ. Βρετανίας πάνω από 100.000.

Τεθωρακισμένα

Στα τανκς 

η παραγωγή της Γερμανίας ήταν, από το 1939 και μετά, για να είναι συγκρίσιμη με των ΗΠΑ, περίπου 18.000, από τα οποία 5.500 Panther και 1.500 Tiger & King Tiger. 

Η Σοβιετική Ένωση χωρίς τους προπολεμικούς τύπους κατασκεύασε περίπου 37.000, κυρίως βαριά Τ-34 και «Ιωσήφ Στάλιν» 1 και 2.

Η Μ. Βρετανία περίπου 14.000 (Churchill, Cromwell & Crusader), 

οι ΗΠΑ περίπου 47.000, από τα οποία 30.000 Sherman και σχεδόν 17.000 ελαφρά Μ3 και Μ5 Stuart.

Η ιαπωνική παραγωγή ήταν μόλις 5.000, όλα ελαφρά Chi-Ha και HoNi, τελείως ξεπερασμένα από τα αμερικανικά και τα σοβιετικά. Ενα ChiHa ζύγιζε 9 τόνους με πυροβόλο βραχύκαννο 57 χιλ., το οποίο δεν είχε καμία τύχη έναντι των 30 τόνων του Sherman και του Τ-34 με πυροβόλα 75 ή 76 χιλ. και 76 και 85 χιλ.

Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό πως η τελική νίκη των Συμμάχων ήταν βέβαιη.

*Ο Νίκος Κυριαζής είναι συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων και καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

(Από efsyn 27.10.2019)