Καθηγητής Γενετικής Μπράιαν Σάικς: Η επιστημονική μελέτη προέλευσης DNA αποδεικνύει πως η προ των παγετώνων Ελλάδα και όχι η Αφρική ήταν η κοιτίδα των αρχαιότερων ανθρώπων!

 Το 1994 ο καθηγητής Μπράιαν Σάικς, αυθεντία στο DNA και στην ανθρώπινη εξέλιξη, κλήθηκε να εξετάσει τα παγωμένα απομεινάρια ενός άντρα που είχε παγιδευτεί σ έναν παγετώνα στη Βόρεια Ιταλία πριν από 5.000 χρόνια.

Ο καθηγητής Σάικς κατάφερε να εντοπίσει ένα ζωντανό απόγονο αυτού του Ανθρώπου των Πάγων στην Βρετανία.
Πώς τα κατάφερε; Οι Επτά κόρες της Εύας είναι μια αφήγηση από πρώτο χέρι της έρευνάς του για ένα ξεχωριστό γονίδιο που μεταβιβάζεται αναλλοίωτο από γενιά σε γενιά μέσω της μητέρας, επιτρέποντάς μας έτσι να ανιχνεύσουμε τους γεντικούς προγόνους μας στο χώρο και το χρόνο. Ο καθηγητής Σάικς ανακάλυψε ότι σχεδόν όλοι οι σημερινοί Ευρωπαίοι κατάγονται από μία από τις επτά γυναίκες τις οποίες ονόμασε Ούρσουλα, Ξένια, Έλενα, Βέλντα, Τάρα, Κατρίν και Τζασμίν.
Απ αυτήν την εκπληκτική επιστημονική και περιπετειώδη αφήγηση μαθαίνουμε πού ζούσαν οι αρχαίοι γενετικοί μας πρόγονοι, πώς ήταν η ζωή τους, καθώς και ότι ο καθένας από μας είναι μια ζωντανή μαρτυρία της σχεδόν θαυματουργής δύναμης του DNA μας. Είν ένα βιβλίο που όχι μόνο επανεξετάζει τον τρόπο με τον οποίο έχουμε εξελιχθεί, αλλά παράλληλα απευθύνεται στην αίσθηση που έχουμε για την ατομικότητα και την ταυτότητά μας.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Σχεδόν κάθε σύγχρονος Ευρωπαίος συνδέεται μέσω της μητέρας του, της μητέρας της μητέρας του, της δικής της μητέρας κ.ο.κ. με μία από επτά συγκεκριμένες γυναίκες που έζησαν 10.000 ως 45.000 χρόνια πριν και από τις οποίες προήλθαν οι πληθυσμοί της Ευρώπης. Με άλλα λόγια μόλις επτά γυναίκες, που μπορούμε να προσδιορίσουμε κατά προσέγγιση πότε έζησαν, είναι οι βιολογικοί μητρικοί πρόγονοι 650 εκατ. ζώντων Ευρωπαίων! Αυτός ο εκπληκτικός ισχυρισμός ανήκει στον καθηγητή ανθρώπινης γενετικής στην Οξφόρδη Μπράιαν Σάικς και αποτελεί την καρδιά του βιβλίου του. Ο Σάικς άρχισε να αποκτά διεθνή αναγνώριση το 1989 καθώς ήταν ο πρώτος που κατόρθωσε να εξαγάγει γενετικό υλικό, DNA, από τα οστά ανθρώπου που έζησε εκατοντάδες χρόνια πριν. Εκτοτε γνώρισε ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες, όπως την ανάκτηση το 1994 DNA του λεγόμενου «ανθρώπου των πάγων», που έζησε στις Αλπεις πριν από 5.000 χρόνια. Αν και από τεχνική άποψη η αποκατάσταση της αλληλουχίας των βάσεων που βρίσκονται σε κύτταρα ενός ανθρώπου που έχει πεθάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι από μόνη της ένα σπουδαίο επίτευγμα, το ενδιαφέρον ξεκινά από κεί και πέρα. Τι πληροφορίες μπορεί να δώσει; Πώς μπορεί να συνδυαστεί με σύγχρονο DNA και σε τι συμπεράσματα να οδηγήσει;

Ο συγγραφέας καταπιάνεται με αυτά τα ερωτήματα περιγράφοντας την προσωπική του επιστημονική εξέλιξη στο πλαίσιο της προόδου της γενετικής, όσον αφορά τις γνώσεις που παράγει για τη γενετική μας ιστορία. 

Πρόκειται για μια συναρπαστική εκλαϊκευτική εξιστόρηση δοσμένη με αρκετό χιούμορ και επί μέρους «επεισόδια», όπως το γιατί ο homo sapiens δεν κατάγεται από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, την προέλευση των πληθυσμών της Πολυνησίας, τον ρόλο της γενετικής στη διαλεύκανση της τύχης των τελευταίων μελών της δυναστείας των Ρομανόφ αλλά και τη γενετική καταγωγή των... χάμστερ. 

Το βιβλίο γίνεται κατανοητό και από έναν αναγνώστη που δεν έχει γνώσεις βιολογίας. Πιθανόν θα δυσκολευθεί σε κάποια επί μέρους σημεία, κυρίως ως προς τεχνικά και μεθοδολογικά ζητήματα, αλλά με λίγη προσπάθεια θα συλλάβει την ουσία. Και η ουσία έγκειται στο μιτοχονδριακό DNA.

Το μιτοχονδριακό DNA βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα και όχι στον πυρήνα του κυττάρου. Είναι το τμήμα του DNA που μεταβιβάζεται αποκλειστικά από τη μητέρα στο τέκνο της, χωρίς προσμείξεις από την πλευρά του πατέρα.

 Αυτό σημαίνει ότι μεταβιβάζεται απαράλλακτο από γενιά σε γενιά μέσω των θηλυκών απογόνων, εκτός αν επισυμβεί κάποια τυχαία μετάλλαξη. 

Οι γενετιστές έχουν επικεντρωθεί σε ένα προνομιακό για την έρευνά τους τμήμα του μιτοχονδριακού DNA, την περιοχή ελέγχου. Αυτή η περιοχή φαίνεται ότι δεν επιτελεί κάποια λειτουργία και για αυτό αν παρουσιαστεί εκεί μετάλλαξη δεν επιφέρει αλλοιώσεις στον οργανισμό. Εχει προσδιοριστεί ότι γίνεται μια μετάλλαξη σε συγκεκριμένη θέση περίπου κάθε 10.000 χρόνια, ρυθμός πολλές φορές ταχύτερος από τις μεταλλάξεις που γίνονται στο υπόλοιπο DNA. 

Γιατί παρουσιάζει ενδιαφέρον κάτι τέτοιο; Διότι μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια ότι δύο άνθρωποι που παρουσιάζουν μία διαφορά στην περιοχή ελέγχου του μιτοχονδριακού DNA τους είχαν κοινό πρόγονο πριν από 10.000 χρόνια! 

H συνδυαστική εφαρμογή όλων των παραπάνω σε εκατοντάδες δείγματα DNA σύγχρονων Ευρωπαίων, επεξεργασμένα με το κατάλληλο μαθηματικό μοντέλο, οδήγησε τον Σάικς στο κοινά αποδεκτό πια συμπέρασμα ότι το 95% των σημερινών γηγενών Ευρωπαίων προέρχεται από επτά διακριτές γενετικές πληθυσμιακές ομάδες. Καθεμία από τις ομάδες αυτές ξεκινά από μια συγκεκριμένη γυναίκα.



Οι επτά «μητέρες» μας

Αντί να τελειώσει το βιβλίο κάπου εδώ, συνεχίζεται με το πλέον ευκολοδιάβαστο αλλά και πλέον αδύναμο, τμήμα του. H επιστήμη παραχωρεί τη θέση της στην εικοτολογία και ο Σάικς βγαίνει από τα επιστημονικά του χωράφια για να εξιστορήσει συνοπτικά με παραστατικό τρόπο την υποθετική ζωή καθεμιάς από τις επτά «μητέρες» των Ευρωπαίων, στις οποίες μάλιστα δίνει και ονόματα. Διαβάζουμε, ας πούμε, ότι η Ούρσουλα γεννήθηκε πριν από 45.000 χρόνια στους πρόποδες του Παρνασσού!...

...Αν εξαιρέσουμε αυτό το κομμάτι, το βιβλίο είναι σαφώς καλογραμμένο. Μπορεί μάλιστα να διαβαστεί και ως μια εκ των έσω, βιωματική, εξιστόρηση του πώς παράγεται το επιστημονικώς σκέπτεσθαι και εργάζεσθαι. 

Μια δραστηριότητα με πολλές στιγμές βασανιστικής απομόνωσης σε αίθουσες εργαστηρίων, βιβλιοθήκες, λαβυρινθώδεις στοχασμούς, αλλά και ένα συλλογικό έργο στο οποίο συμβάλλουν χιλιάδες διαφορετικά πνεύματα που συμπληρώνουν, επιβεβαιώνουν, προσθέτουν ή αμφισβητούν, διαψεύδουν, διορθώνουν την υπό συνεχή αναθεώρηση επιστημονική γνώση· μια δραστηριότητα με στιγμές έμπνευσης και θριάμβου, αλλά και στιγμές αποτυχίας και απογοήτευσης· στιγμές που δοξάζεται το ήθος και η συνεργασία και άλλες που κυριαρχεί η εμπάθεια και ο πλέον επαίσχυντος ανταγωνισμός· μα πάνω από όλα, μια δραστηριότητα που απαιτεί μόχθο, πάρα πολύ μόχθο.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-02-2004

Τευχος 4 Οι μητέρες όλων των Eυρωπαίων Ένας Bρετανός καθηγητής βρίσκει μέσω DΝΑ την προσωπική μας γενετική καταγωγή ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ Θέλετε να μάθετε από ποια «κόρη της Εύας» κατάγεστε εσείς προσωπικά; Με μια ανάλυση του DNA σας, ο καθηγητής της Οξφόρδης Μπράιαν Σάικς μπορεί να σας διαφωτίσει. Μπράιαν Σάικς. Ο "ντετέκτιβ" του DNA από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Με την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί στη μελέτη του DNA, μπορούμε πλέον να προχωρούμε προς τα πίσω στη γενεαλογία πολύ περισσότερο απ' ό,τι επιτρέπουν η μνήμη και τα μνημεία. Και καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζητούν να μάθουν την προσωπική καταγωγή τους, αυξάνονται και οι εταιρείες που μας επιτρέπουν να ανατρέχουμε στις γενετικές ρίζες μας με ένα τεστ DNA. H Oxford Ancestors, που ιδρύθηκε το 2000 από τον καθηγητή ανθρώπινης γενετικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Μπράιαν Σάικς, απασχολεί οκτώ γενετιστές και χειρίζεται πάνω από 5.000 αιτήσεις τον χρόνο (www.oxfordancestors.com).  «Είναι εντελώς δημοκρατικό», λέει ο καθηγητής στη βρετανική εφημερίδα "Ντέιλι Εξπρές". «Δεν χρειάζεται να είσαι πλούσιος, να έχεις τίτλους ή γη για να ανιχνεύσεις τους προγόνους σου». Με τον Άνθρωπο του Τσένταρ για παράδειγμα, τον αρχαίο σκελετό που ανακαλύφθηκε το 1997 στη γη του Μαρκησίου του Μπαθ, το DNA απέδειξε πως ο μαρκήσιος δεν είχε καμιά συγγένεια - αλλά ο μπάτλερ του είχε!... Ο καθηγητής Σάικς είναι ο άνθρωπος που εξέτασε το DNA του Ότζι, του Ανθρώπου των Πάγων που βρέθηκε το 1991 στο αυστριακό Τιρόλο.  Μέσω της έρευνας αυτής απέδειξε πως το 97% των σύγχρονων Ευρωπαίων κατάγονται από κάποια από τις επτά γυναίκες που έζησαν κατά την Εποχή των Παγετώνων σε διάφορα μέρη της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Τις ονόμασε «οι Επτά Κόρες της Εύας» και το ομώνυμο βιβλίο του έγινε μπεστ-σέλερ. Αυτό που μας συνδέει σήμερα με τις γυναίκες αυτές είναι το μιτοχονδριακό DNA, το οποίο μεταβιβάζεται μόνο στις γυναίκες απογόνους μέσω του ωαρίου. Οι άνδρες έχουν κι αυτοί μιτοχονδριακό DNA από τις μητέρες τους, αλλά δεν το μεταβιβάζουν στους απογόνους τους και η γραμμή του μιτοχονδριακού DNA μιας γυναίκας σταματάει αν αποκτήσει μόνο γιους. Οι Επτά Κόρες της Εύας είναι οι μητέρες της Ευρώπης, αλλά σ' ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν συνολικά 36 μητέρες φυλών. H Ιαπωνία έχει εννέα, η Αφρική έχει 13, και η Ινδία, η Αυστραλασία και η Κεντρική Ασία έχουν 7. Και είναι πιθανό να προκύψουν και άλλες, καθώς τα τεστ του DNA διαδίδονται όλο και περισσότερο. * Σημείωση "Αντίλογου Χανίων": Η "Ούρσουλα" λοιπόν έζησε στην Ελλάδα πριν από 45.000 χρόνια. Οπότε, ακόμα κι αν δεν υπήρχαν τα οστά του "Αρχάνθρωπου των Πετραλώνων Χαλκιδικής ηλικίας κατά τον Άρη Πουλιανό, κατά την Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια  και τις παλαιότερες επιστημονικές μετρήσεις  600-700 χιλιάδων ετών, κατά μερικούς πολέμιους των ανακαλύψεων Πουλιανού "μόνο" 400.000 ετών, καταρρίπτεται το καινοφανές δόγμα μη επιστημονικών σκοπιμοτήτων, περί "προελεύσεως των ανθρώπων από την Αφρική προ 40.000 ετών." ΤΑ ΝΕΑ , 08/09/2005 , Σελ.: N55