Βιβλίο-αναλυτική μελέτη: Η εμφάνιση μιας αντι-γουόκ αριστεράς του 10-14% στη Γερμανία: Συμμαχία της Σάρα Βάγκενκνεχτ – Λόγος και Δικαιοσύνη (BSW)

 

Πάτρικ Μορό,

Ph.D. ερευνητής ιστορίας και Διδάκτωρ Πολιτείας στις Πολιτικές Επιστήμες (FNSP) και ερευνητής CNRS στο Αυστρογαλλικό Κέντρο (AFC) για την Προσέγγιση στην Ευρώπη

 

Περίληψη απόψεων του συγγραφέα

Στις 23 Οκτωβρίου 2023, η Sahra Wagenknecht εγκαινίασε τη «Συμμαχία Sahra Wagenknecht – Λόγος και Δικαιοσύνη» (BSW), μια ένωση που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου πολιτικού κόμματος με το ίδιο όνομα στις 8 Ιανουαρίου 2024, ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών στις 8 και 9 Ιουνίου 2024.

Η Sahra Wagenknecht υπερασπίζεται τις αριστερές θέσεις για την οικονομία, αλλά οι δεξιές αυταρχικές πολιτικές προτιμήσεις της (απόρριψη της μετανάστευσης, κουλτούρα Woke κ.λπ.) την τοποθετούν σε ένα μοναδικό και ακατάλληλο χώρο στη γερμανική πολιτική. Θα μπορούσε να συγκεντρώσει ψηφοφόρους τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά γύρω από το έργο της, συμπεριλαμβανομένων ακτιβιστών που είναι κατά του Vax, υπέρ του Πούτιν, κατά της μετανάστευσης, κατά του Γουόκ και επιρρεπείς στον αρχισμό.

 

Mural Der Weg der Roten Fahne (1968-1969),  το Παλάτι Πολιτισμού της Δρέσδης, Σαξονία, Γερμανία

Η τοιχογραφία Der Weg der roten Fahne («Το μονοπάτι της κόκκινης σημασίας») ζωγραφίστηκε μεταξύ 1968 και 1969 από μια ομάδα καλλιτεχνών από τη Δρέσδη, στο ανατολικό γερμανικό κρατίδιο της Σαξονίας, τότε της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ).
 Η τοιχογραφία απεικονίζει την πορεία προς τον σοσιαλισμό με το στυλ του σοβιετικού ρεαλισμού. Το Ίδρυμα επέλεξε αυτό το έργο για να απεικονίσει τη δημοσίευση της μελέτης μας σχετικά με τη γέννηση του κινήματος της Sahra Wagenknecht λόγω της σύγχρονης συνάφειας του με τη γερμανική πολιτική. Πράγματι, σε αυτή τη Γη της Σαξονίας, το 2014, γεννήθηκε το κίνημα PEGIDA (Πατριώτες Ευρωπαίοι Ενάντια στον Ισλαμισμό της Δύσης) με βάση το θέμα της απόρριψης της μετανάστευσης και του εξισλαμισμού.

Σε αυτή τη χώρα είναι επίσης που το δεξιό λαϊκό κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία), που ιδρύθηκε το 2013, έχει πετύχει πολλές υψηλές βαθμολογίες και είναι πλέον ικανό για την προηγουμένη εκλογική επιτυχία. Στις 17 Δεκεμβρίου 2023, ένας ανεξάρτητος υποψήφιος που υποστηρίχθηκε από το AfD εξελέγη δήμαρχος της Pirna, μιας πόλης 40.00 κατοίκους κοντά στη Δρέσδη. Αυτή η νίκη ήταν η πρώτη για το AfD σε μια πόλη αυτού του μεγέθους. Οι εκλογές κέρδισαν στο δεύτερο γύρο παρά την έκκληση όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων της χώρας να μπλοκάρουν την ακροδεξιά.

Το νέο κόμμα που ιδρύθηκε από τη Σάχρα Βάγκενκνεχτ, η «Συμμαχία Σάχρα Βάγκενκνεχτ», προσπαθεί ξεκάθαρα να βρει τη θέση του ανάμεσα σε ένα αναθεωρημένο, ή και αναζωογονημένο, κομμουνιστικό παρελθόν και μια αυξανόμενη διαμαρτυρία από την εργατική τάξη, που ανησυχεί για την οικονομική κατάσταση. και τη μεταναστευτική πολιτική, μια μορφή διαμαρτυρίας που τώρα ωφελεί κυρίως την ακροδεξιά (AfD).

Εισαγωγή

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2023, η ανακοίνωση της βουλευτού της Bundestag, Sahra Wagenknecht, ότι θα ιδρύσει μια ένωση με την επωνυμία Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) – Für Vernunft und Gerechtigkeit e. V. («Alliance Sahra Wagenknecht BSW – Reason and Justice») με στόχο τη δημιουργία ενός νέου κόμματος στις 8 Ιανουαρίου 2024, ήταν ένα σημαντικό πολιτικό γεγονός.

Η διάσπαση της Wagenknecht, η οποία έχει χτυπήσει άσχημα το αριστερό κόμμα Die Linke («Η Αριστερά»), δεν αποτελεί έκπληξη.

 Μετά την εκλογική κατάρρευση στις εκλογές της Bundestag στις 26 Σεπτεμβρίου 2021 (4,9%) και την ήττα των περιφερειακών εκλογών στην Έσση το 2023 (3,5%) και στη Βαυαρία (1,5%) ¹ . Αυτή η διάσπαση θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξαφάνιση του Di Linke από την Bundestag στις επόμενες γενικές εκλογές το 2025, υπόθεση που ενισχύεται από μια νομοθετική μεταρρύθμιση του αντιπροσωπευτικού καθεστώτος των υποψηφίων κομμάτων ² .

Το κόμμα της Βάγκενκνεχτ θα μπορούσε τότε να καλύψει το κενό με ένα νέο πρόγραμμα και μια νέα οργάνωση που θα συγκεντρώνει μέλη από όλο το πολιτικό φάσμα.

Ποια είναι η Σάρα Βάγκενκνεχτ;

Η Sahra Wagenknecht γεννήθηκε στην Ιένα στις 16 Ιουλίου 1969 από τον πατέρα Ιρανό και τη μητέρα Γερμανίδα. Στα σχολικά της χρόνια, ήταν μέλος της Freie Deutsche Jugend – FDJ («Ελεύθερη Γερμανική Νεολαία»). Σε συνέντευξή της, εξηγεί ότι «η τυπική προστρατιωτική εκπαίδευση για τους μαθητές στο ΛΔΓ ήταν εξαιρετικά απαιτητική: [ότι] δεν μπορούσε πλέον να φάει, κάτι που οι αρχές ερμήνευσαν ως πολιτική απεργία πείνας» ³ και στη συνέχεια της απαγόρευσαν να πραγματοποιήσει τις σπουδές της. . Της επιβλήθηκε δουλειά γραμματέα και παραιτήθηκε μετά από τρεις μήνες ⁴ . Η Wagenknecht συντηρούσε οικονομικά τον εαυτό της παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα ρωσικών ⁵ .

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, διάβασε φιλοσοφική λογοτεχνία, κυρίως του Χέγκελ, και στη συνέχεια ανακάλυψε τον Μαρξ: «Μου δόθηκε η πλήρης έκδοση του Μαρξ για τα 18α γενέθλιά μου και τη μελέτησα λεπτομερώς. Παράλληλα είχα διαβάσει Χέγκελ, Καντ και Αριστοτέλη. Φυσικά και το Λουξεμβούργο, ο Χίλφερντινγκ και ο Γκέοργκ Λούκατς καθώς και ο Γκαίτε. Η κοσμοθεωρία και οι αξίες μου προήλθαν πρώτα και κύρια από τη θεωρία ^6. »

Το τέλος της ΛΔΓ ήταν, σύμφωνα με τον βιογράφο της Christian Schneider, «η στιγμή που γεννήθηκε ο πολιτικός Wagenknecht». Το βίωσε ως «μια μοναδική φρίκη», καθώς πίστευε ότι ο σοσιαλισμός της ΛΔΓ μπορούσε ακόμα να σωθεί. Στις αρχές του καλοκαιριού του 1989, προσχώρησε στο Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED) για να μεταρρυθμίσει με δικά της λόγια τον σοσιαλισμό και να αντιταχθεί στους οπορτουνιστές ⁷ . Θεωρεί και περιγράφει την πτώση του Τείχους και την ειρηνική επανάσταση που οδήγησε στο τέλος της ΛΔΓ ως αντεπανάσταση ⁸ .

Μετά την επανένωση, από το καλοκαίρι του 1990 και μετά, σπούδασε φιλοσοφία και σύγχρονη γερμανική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Friedrich-Schiller της Ιένας και στο Πανεπιστήμιο Humboldt στο Βερολίνο.

Στη συνέχεια γράφτηκε στο Ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Χρόνινγκεν για να σπουδάσει φιλοσοφία. Εργάστηκε πάνω στην απάντηση του νεαρού Καρλ Μαρξ στον Χέγκελ ⁹ . Ο μαρξισμός που την οδήγησε να σπουδάσει πολιτική οικονομία. Έκανε τη διδακτορική της διατριβή στην πολιτική οικονομία με θέμα «Τα όρια της επιλογής. Αποφάσεις αποταμίευσης και βασικές ανάγκες στις ανεπτυγμένες χώρες».

Η πολιτική της καριέρας με το PDS («Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού») και το Die Linke, από το 1991 έως το 2023, οδήγησε σε μια βόλτα με θριάμβους και ήττες. Από το 1991 έως το 2010, η Βάγκενκνεχτ μέλος της ηγεσίας της Κομμουνιστικής Πλατφόρμας (KPF), που χαρακτηρίστηκε ως ακροαριστερός από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος. Αυτή είναι μια ομάδα ορθοδόξων κομμουνιστών μελών και συμπαθούντων μέσα στο Κόμμα. Παρέμεινε μέλος ακόμη και μετά τη συγχώνευση του WASG (Arbeit & soziale Gerechtigkeit – Die Wahlalternative / Labor and Social Justice – The Electoral Alternative) ¹⁰ και του PDS στις 16 Ιουνίου 2007.

Η μεταρρύθμιση του Κόμματος εξέτασε το «θετικό μοντέλο του σταλινικού» που υπερασπίστηκε δημόσια η Wagenknecht ως εκπρόσωπος του KPF ¹¹ ότι είναι ασυμβίβαστο με το πρόγραμμα PDS.

Από το 1991 και μετά, η Βάγκενκνεχτ ήταν μέλος της διευθύνουσας επιτροπής του PDS ¹² , αλλά από την αρχή θεωρήθηκε ως «διασπαστικός παράγοντας» από τον αρχηγό του κόμματος εκείνη την εποχή, Γκρέγκορ Γκίσι. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Βάγκενκνεχτ ξεχώρισε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 γιατί «παρά τα νιάτα της, δεν φαινόταν μοντέρνα, αλλά μάλλον συντηρητική». Επισημαίνει ότι «υπήρχε τώρα αυτή η νεαρή γυναίκα που ήθελε απεγνωσμένα να επιστρέψει στα παλιά χρόνια (ΛΔΓ)» ¹³ .

Στην πραγματικότητα, η Wagenknecht αντιτάχθηκε σε μια ένωση με το WASG, το οποίο επρόκειτο να συγχωνευτεί με το Linkspartei-PDS για να δημιουργήσει το Die Linke, ένα έργο με τον επικεφαλής του Gregor Gysi και τον Oskar Lafontaine, πρώην Υπουργό-Πρόεδρο του Saarland και του SPD και μελλοντικό σύζυγο της Sahra Wagenknecht.

Ο Oskar Lafontaine, ο πρώτος πρόεδρος της Die Linke (μαζί με τον Lothar Bisky), δεν έκρυψε το γεγονός ότι ήταν πιο κοντά στις ιδεολογικές θέσεις της Wagenknecht παρά σε εκείνες των μεταρυθμιστών του PDS, οι οποίοι ήταν προσανατολισμένοι στον πραγματισμό και την πορεία προς την εξουσία στην Ανατολή.
«Ο Λαφόντεν και η Βάγκενκνεχτ ήταν κατά των ιδιωτικοποιήσεων, υπέρ της απαλλοτρίωσης και των πολιτικών απεργιών, είχαν έντονες επιφυλάξεις για τη συμμετοχή στην κυβέρνηση και υπερασπίστηκαν έναν αυστηρό προσανατολισμό της εργατικής τάξης. Αυτό οδήγησε σε μια αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων στο Die Linke». Ο «κατηγορικός ανταγωνισμός» μεταξύ «καπιταλισμού» και «σοσιαλισμού» ανακτούσε τη σημασία του ¹⁴ .

Ο κατάλογος των θέσεων της Wagenknecht στο PDS, στο Linkspartei-PDS και στη συνέχεια στο Die Linke είναι μακρύς. Από το 1991 έως το 1995 και από το 2000 έως το 2007, ήταν μέλος της διευθύνουσας επιτροπής PDS ή Linkspartei-PDS. Μεταξύ 1995 και 2000, ο Wagenknecht αποχώρησε από τη διευθύνουσα επιτροπή, επειδή ο Gregor Gysi τη θεώρησε τόσο «απαράδεκτη» που απείλησε να παραιτηθεί ¹⁵ . Το 1998, ήταν άμεση υποψήφια του PDS στις εκλογές της Bundestag στο Ντόρτμουντ. Τον Μάρτιο του 2006, ήταν ένας από τους εμπνευστές του AKL ( Antikapitalistischen Linken , [«Αντικαπιταλιστική Αριστερά»]), μιας κοινής ομάδας WASG και μελών του Αριστερού Κόμματος ¹⁶ .

Από το 2004 έως το 2009 ήταν μέλος του Κοινοβουλίου, μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής και ως αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας. Είναι μέλος της Bundestag από το 2009. Η Wagenknecht εξελέγη αντιπρόεδρος του κόμματος στο ομοσπονδιακό συνέδριο της Die Linke τον Μάιο του 2010 με 75% των ψήφων ¹⁷ , θέση που κράτησε μέχρι τον Μάιο του 2014. Από το 2007 έως το 201 Προγράμματος της Die Linke, δείγμα της επιρροής της. Το σχέδιο προγράμματος που παρουσίασε αυτή η επιτροπή του Μάρτιο του 2010 φέρει την υπογραφή της. Από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Οκτώβριο του 2015, ήταν επίσης η πρώτη αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Die Linke. Το 2019, η Βάγκενκνεχτήθηκε ότι αποχωρεί από τα διοικητικά όργανα του κινήματος λόγω εξουθένωσης και παραδόθηκε από την προεδρία της κοινοβουλευτικής ομάδας.

Τον Ιούνιο του 2021, ακτιβιστές ζήτησαν την απέλασή της επειδή προκάλεσε «σοβαρή ζημιά» στο Die Linke με το βιβλίο της Die Selbstgerechten («Καλοπροαίρετοι άνθρωποι») ¹⁸ . Το αίτημα αυτό απορρίφθηκε τελικά ¹⁹ . Μετά το συνέδριο του ομοσπονδιακού κόμματος στην Ερφούρτη τον Ιούνιο του 2022, το κίνημα Wagenknecht είναι πολύ αποδυναμωμένο ²⁰ . Οι Janine Wissler και Martin Schirdewan, εκλεγμένοι αρχηγοί του κόμματος, η Katina Schubert, η Jana Seppelt, ο Ates Gürpinar και ο Lorenz Gösta Beutin, οι νέοι αντιπρόεδροι του κόμματος, ο Harald Wolf, ο ομοσπονδιακός ταμίας, και ο Tobias Bank, ο ομοσπονδιακός γραμματέας, ήταν όλοι επικριτικοί για τον Wagenknecht. .
Η Wagenknecht γνωρίζει ότι η διάσπαση με την Die Linke είναι αναπόφευκτη και ότι η δημιουργία ενός νέου κόμματος είναι μια πιθανή επιλογή ²¹ .

Η επιτάχυνση της κρίσης μετά το συνέδριο οφειλόταν στο ουκρανικό ζήτημα και στην άνευ όρων υποστήριξη της Βάγκενκνεχτ στη Ρωσία. Το Die Linke χωρίστηκε, χάνοντας μέλη ²² . Οι υπέρ και οι κατά της Βάγκενκνεχτ συγκρούστηκαν σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης του Κόμματος και στον Τύπο. Η παρουσίαση από το Κόμμα του Μάρτιο του 2022 του Oskar Lafontaine, συζύγου της από τις 22 Δεκεμβρίου 2014, ενίσχυσε την εχθρότητα της νέας ηγεσίας της Die Linke.

Στις 10 Ιουνίου 2023, η διευθύνουσα επιτροπή της Die Linke ζήτησε από τη Wagenknecht να παραιτηθεί από την έδρα της στην Bundestag με άμεση ισχύ, λόγω αντικομματικών δραστηριοτήτων ²³ . Το αίτημα αυτό δεν είναι δεσμευτικό, αφού σύμφωνα με το άρθρο 38 παράγραφος 1 εδάφιο 2 του Βασιλικού Νόμου, η εντολή του βουλευτή του ανήκει. Στις 9 Οκτωβρίου 2023, τα μέλη του κόμματος υπέβαλαν νέο αίτημα για τον αποκλεισμό της Sahra Wagenknecht στην Επιτροπή Διαιτησίας της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, με την αιτιολογία ότι ήθελε να ιδρύσει το δικό της κόμμα ²⁴ . Στις 23 Οκτωβρίου 2023, η αποχώρησή της από το Κόμμα και παρουσίασε τον σύλλογο BSW – Für Vernunft und Gerechtigkeit στον Τύπο.

Συμπερασματικά, η Sahra Wagenknecht περιγράφεται ως μια αξιόλογη προσωπικότητα στη γερμανική πολιτική. Η δύναμη και το στυλ της υποστηρίζονται από καλά τεκμηριωμένες αναλύσεις και λαμπρή ρητορική. Παρόλα, δεν έχει καταφέρει να αναπτύξει μια ισχυρή πολιτική αντίληψη, ή τουλάχιστον όχι ακόμη. Η κριτική της στον καπιταλισμό έχει βάρος, αλλά παραμένει μια ανάλυση χωρίς διαρκή οργανωτικό αντίτυπο μέχρι σήμερα.

 

Το νέο κόμμα

Στον απόηχο των εκλογών της Bundestag του 2017, η Sahra Wagenknecht ζήτησε τη δημιουργία ενός αριστερού κινήματος συσπείρωσης – αλλά διακομματικού ²⁵ . Η ένωση Aufstehen, που καταχωρήθηκε στις 30 Αυγούστου 2018, είχε την έδρα της στο Βερολίνο. Ο θεατρικός συγγραφέας και πολιτιστικός κοινωνιολόγος Bernd Stegemann ήταν ο σκηνοθέτης του. Επισήμως, η Sahra Wagenknecht δεν ήταν μέλος της ένωσης.

Ο στόχος του κινήματος δεν ήταν να ιδρύσει ένα ανεξάρτητο κόμμα, αλλά να δώσει στη γερμανική Αριστερά που εκπροσωπείται στη Bundestag (Die Linke, SPD και Bündnis 90/Die Grünen) κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να κερδίσει ξανά ψηφοφόρους από το Alternative für Deutschland (AfD). ²⁶ .

Στην αναζήτησή της για ένα οργανωτικό μοντέλο, η Sahra Wagenknecht εμπνεύστηκε από την εκστρατεία βάσης «The People for Bernie Sanders» για την υποστήριξη του Δημοκρατικού γερουσιαστή και υποψηφίου για την προεδρία των ΗΠΑ το 2016, καθώς και από την εκστρατεία «Momentum» με επικεφαλής τον ηγέτη των Βρετανών Εργατικών Τζερέμι Κόρμπιν.

Το ζεύγος Wagenknecht-Lafontaine, που είχε πάντα στενούς δεσμούς με τον Jean-Luc Mélenchon (που συνεχίζονται μέχρι σήμερα) ²⁷ , βρήκε ένα πολιτικό και οργανωτικό μοντέλο αναφοράς στο κίνημα La France insoumise που δημιουργήθηκε στη Γαλλία για τις προεδρικές εκλογές του 2017.

Το Aufstehen έκανε μια προγραμματική προσφορά που αντικατοπτρίζεται μόνο εν μέρει στο ιδρυτικό μανιφέστο του κόμματος το 2023.

 Η ειρήνη ήταν ο πρωταρχικός στόχος και η Ευρώπη θα έπρεπε να γίνει πιο ανεξάρτητη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το κράτος έπρεπε να ρυθμίσει την οικονομία, να είναι προσανατολισμένο στην πρόνοια, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να βρει δίκαιους μισθούς και να καινοτομήσει οικονομικά. Η οικονομία έπρεπε να σέβεται το περιβάλλον. Η ιδιωτικοποίηση έπρεπε να σταματήσει και να αντιστραφεί. Για να σωθεί η δημοκρατία που κινδυνεύει, πρέπει να περιοριστούν οι λόμπι και η επιρροή των εταιρειών και των τραπεζών, να ενισχυθεί η άμεση δημοκρατία και να απαγορευθούν οι δωρεές από επιχειρήσεις σε πολιτικά κόμματα. Η δημόσια ασφάλεια έπρεπε να αποκατασταθεί με μαζικές στρατολογήσεις και καλύτερα εξοπλισμένες αστυνομικές δυνάμεις. Τα μέτρα ασφαλείας επρόκειτο επίσης να υποστηριχθούν από αυξημένους πόρους για το δικαστικό σύστημα και την επέκταση της κοινωνικής εργασίας. Η Ευρώπη επρόκειτο να μεταρυθμιστεί ως ένωση κυρίαρχων δημοκρατιών. Το δικαίωμα ασύλου έπρεπε να διασφαλιστεί για τους διωκόμενους και να παρασχεθεί βοήθεια σε πρόσφυγες από πόλεμο ή αιτίες που σχετίζονται με το κλίμα. Οι εξαγωγές όπλων σε ζώνες έντασης επρόκειτο να απαγορευθούν. Η καταπολέμηση της φτώχειας ήταν επιτακτική, αλλά με προτεραιότητα σε όσους ζουν στις χώρες καταγωγής. Τέλος, χρειαζόταν μια νέα παγκόσμια οικονομική τάξη πραγμάτων για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου για όλους, σε αρμονία με τους πόρους ²⁸ .

Μέσα σε έναν μήνα, πάνω από 100.000 άτομα είχαν εγγραφεί στον ιστότοπο 29. Μέχρι το τέλος του 2018, ο σύνδεσμος είχε 167.000 υποστηρικτές, το 80% των ισχυρών τους ατόμων δεν ανήκει σε κανένα κόμμα. Περίπου 11.000 λέγεται ότι ήταν μέλη της Die Linke, πάνω από 5.000 μέλη του SPD και περίπου 1.000 από τους Πράσινους. Ο κατάλογος των όσων υποστήριζαν τον σύνδεσμο ήταν εκτενής και αποκάλυψε επίσης τη δυσαρέσκεια μέρους της αριστεράς για την πολιτική κατάσταση ³⁰ .

Στην αναζήτησή της για μεγαλύτερη προοπτική, η Sahra Wagenknecht ανακάλυψε τα γαλλικά Gilets jaunes. (Κίτρινα Γιλέκα).
Τον Φεβρουάριο του 2019, η Aufstehen κάλεσε για μια πανεθνική δράση «Bunte Westen» («Χρωματικά Γιλέκα»). Ήταν ανεπιτυχής, με μόνο 2.000 διαδηλωτές σε όλη τη Γερμανία ³¹ . Στις αρχές Μαρτίου 2019, η Sahra Wagenknecht αποχώρησε από την ηγεσία της Aufstehen λόγω προβλημάτων υγείας ³² . Ωστόσο, αυτό μάλλον δεν είναι άσχετο με το γεγονός ότι το κίνημα απέτυχε να δημιουργήσει μια ενιαία δυναμική, αφήνοντας την αριστερά πιο διχασμένη από ποτέ και τη Σάρα Βάγκενκνεχτ σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη. Αυτή η εγκατάλειψη άφησε το σημάδι της: η Sahra Wagenknecht έχει πολλούς από τους βασικούς υποστηρικτές της, οι οποίοι είχαν επικρίνει ότι ήταν απροετοίμαστη ³³ . Αν και η Aufstehen εξακολουθεί να υπάρχει, η οργάνωση είναι ανεξάρτητη από την BSW, αλλά όχι εχθρική απέναντί ​​της.

Το Manifest  für den Frieden ³⁴ είναι μια ηλεκτρονική αίτηση που ξεκίνησε στις 10 Φεβρουαρίου 2023 από τη Sahra Wagenknecht και τη φεμινίστρια δημοσιογράφο Alice Schwarzer στο περιοδικό της Emma . Ο ακριβής αριθμός των υπογραφών δεν είναι γνωστός, αλλά προβάλλεται ο αριθμός των 899.998 ³⁵ .

Το πάθος του μανιφέστου κρύβει έξυπνα αυτό που είχε στο μυαλό της η Sahra Wagenknecht: «Σήμερα είναι η 352η ημέρα του πολέμου στην Ουκρανία. Περισσότεροι από 200.000 στρατιώτες και 50.000 άμαχοι έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής […] ένας ολόκληρος πληθυσμός έχει τραυματιστεί. Εάν οι μάχες συνεχίζονται με αυτόν τον τρόπο, η Ουκρανία θα είναι σύντομα μια ερημωμένη και κατεστραμμένη χώρα. Επίσης, πολλοί άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη φοβούνται μια επέκταση του πολέμου. Φοβούνται για το μέλλον τους και τα παιδιά τους».

Μετά από αυτή τη δήλωση αλληλεγγύης προς την Ουκρανία, ο τόνος αλλάζει: «Και ποιος είναι ο στόχος αυτού του πολέμου σήμερα, ένα χρόνο μετά;». Η απάντηση είναι «ένας πόλεμος κατά της Ρωσίας», μια φράση που επινόησε η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock ³⁶ . Ο Ζελένσκι κατηγορείται –λόγω του γεγονότος ότι απαιτεί όπλα– ότι θέλει να νικήσει τη Ρωσία: «Θα πρέπει να φοβόμαστε ότι ο Πούτιν θα εξαπολύσει μια ευρείας κλίμακας αντίθεση το αργότερο όταν δεχθεί επίθεση στην Κριμαία. Κατευθυνόμαστε τότε απαρέγκλιτα σε μια ολισθηρή πλαγιά προς τον παγκόσμιο πόλεμο και τον πυρηνικό πόλεμο; Δεν ήταν ο πρώτος μεγάλος πόλεμος που ξεκίνησε έτσι. Αλλά μπορεί να είναι ο τελευταίος».

Οι διαπραγματεύσεις είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγεις τα χειρότερα: «Η διαπραγμάτευση δεν σημαίνει συνθηκολόγηση. Διαπραγμάτευση σημαίνει συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές. Αυτό πιστεύει και ο μισός γερμανικός πληθυσμός.»
Αυτό το κείμενο (κατά τον καθεστωτικό συγγραφέα…) δείχνει de facto υποστήριξη στη ρωσική επιθετικότητα, την κατοχή της Κριμαίας και την προσχώρηση μεγάλου τμήματος της Ουκρανίας. Αυτό δεν εμπόδισε πολλούς διανοούμενους, θεολόγους, καλλιτέχνες και δημοσιογράφους να υποστηρίξουν την έκκληση.

Το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων INSA, το οποίο διενήργησε έρευνα σχετικά με την υποδοχή του μανιφέστου, έδειξε ότι το 39% των ερωτηθέντων απάντησε ότι «συμφωνεί» ή «κάπως συμφωνεί» με το κείμενο, ενώ το ίδιο ποσοστό (38%) απέρριψε την προσέγγιση. Περισσότερες γυναίκες (45%) από άντρες (34%) ενέκριναν το κείμενο. Το μανιφέστο εγκρίνεται ευρύτερα στην πρώην Ανατολική Γερμανία (48%) παρά στη Δύση (37%). Οι υποστηρικτές της Die Linke και του AfD ήταν πιο πιθανό να έχουν θετική γνώμη για το μανιφέστο (67%) ³⁷ .

Ένα κάλεσμα για συγκέντρωση με τίτλο «Aufstand für Frieden» («Εξέγερση για την Ειρήνη») συμπεριλήφθηκε στο μανιφέστο. Διεξήχθη στις 25 Φεβρουαρίου 2023 στην Πύλη του Βρανδεμβούργου ³⁸ και συγκέντρωσε 50.000 άτομα σύμφωνα με τους διοργανωτές – 13.000 σύμφωνα με την αστυνομία ³⁹ . Ενώ η συντριπτική πλειονότητα των συμμετεχόντων προερχόταν από τη γερμανική αριστερά και το ειρηνιστικό κίνημα, ηγέτες και ακτιβιστές του AfD, νεοναζί και ηγετικές προσωπικότητες του κινήματος Querdenker (κατά των μέτρων προστασίας από την πανδημία Covid-19) ήταν μεταξύ των διαδηλωτών ⁴⁰ .

Αυτό το μανιφέστο είναι ένας από τους πυλώνες του τρέχοντος κομματικού σχεδίου της Sahra Wagenknecht, το οποίο περιλαμβάνει την εκμετάλλευση του ειρηνισμού των Γερμανών για να προσελκύσει νέα μέλη στο κόμμα της.

Η δημιουργία της Sahra Wagenknecht BSW – Reason and Justice Alliance (2023) και των πρώτων μελών της

Η ένωση Bündnis Sahra Wagenknecht – BSW («Συμμαχία Sahra Wagenknecht – Λόγος και Δικαιοσύνη»), που ιδρύθηκε και εγγράφηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2023, εδρεύει στην Καρλσρούη. Είναι καταχωρημένο στο μητρώο ενώσεων στο Περιφερειακό Δικαστήριο του Mannheim και χρησιμοποιείται ως λειτουργικό εργαλείο που έχει σχεδιαστεί για να ανοίξει το δρόμο για τη δημιουργία του κόμματος «BSW – Reason and Justice». Ο σύλλογος δεν προορίζεται για πρόσληψη μελών. Διαθέτει έναν πολύ ενεργό χώρο συγκέντρωσης κεφαλαίων ( buendnis-sahra-wagenknecht.de/ ). Ο οργανωτικός πυρήνας αποτελείται από τους ιδρυτές της Aufstehen, οι οποίοι αντλούν από τη λίστα υποστηρικτών του 2018 και τη βάση δεδομένων μελών της Die Linke.

Η ένωση παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου στις 23 Οκτωβρίου 2023 από την πρόεδρο της Amira Mohamed Ali, τα μέλη της Bundestag Sahra Wagenknecht (μέλος του διοικητικού συμβουλίου) και Christian Leye (αντιπρόεδρος), Lukas Schön (εκτελεστικός διευθυντής) και ο επιχειρηματίας και ο επενδυτής πληροφορικής Ralph Suikat ( ταμίας). Ο τελευταίος – εκατομμυριούχος – παρουσιάζεται στον Τύπο ως χρηματοδότης της Sahra Wagenknecht.

Γύρω από αυτόν τον οργανωτικό πυρήνα βρίσκονται μια ντουζίνα νυν και πρώην βουλευτές.

Το κόμμα «BSW – Reason and Justice» ιδρύθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2024 στο Βερολίνο. Πρόεδροι του κόμματος είναι η Sahra Wagenknecht και η Amira Mohammed Ali, η οποία μέχρι πρόσφατα ήταν πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Die Linke στη Bundestag. Η Amira Mohammed Ali, η πρώτη μουσουλμάνα που προήγαγε κοινοβουλευτική ομάδα στην Bundestag, υιοθέτησε τη γραμμή της Sahra Wagenknecht για τη μετάβαση, αφού τάχθηκε υπέρ των ανοιχτών συνόρων και ήταν αντίθετη στην απέλαση των μεταναστών χωρίς έγγραφα. Ταμίας του κόμματος ορίστηκε και ο ταμίας του συλλόγου Ralph Suikat. Το πρώτο βήμα για το κόμμα που είναι η είσοδός του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Thomas Geisel, πρώην δήμαρχος του SPD του Ντίσελντορφ και ο Fabio De Masi, πρώην μέλος της Die Linke, θεωρούνται πιθανοί επικεφαλής της λίστας του κόμματος BSW για τις ευρωπαϊκές εκλογές ⁴¹ .

Ο Σύνδεσμος συμφώνησε ότι έχει αξιολογηθεί σε μια δήλωση με τίτλο «Γιατί φεύγουμε από την Die Linke» ⁴² , διακηρύσσοντας: «Οι συγκρούσεις των τελευταίων ετών επικεντρώθηκαν στην πολιτική τροχιά της αριστεράς. Πάντα υποστηρίξαμε ότι οι λανθασμένες προτεραιότητες και η έλλειψη εστίασης στην κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη αδυνάτιζαν την εικόνα του Κόμματος. επανειλημμένα επισημάνει ότι η εστίαση στις αστικές, νέες και ακτιβιστικές κοινότητες διώχνει τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους μας. προσπαθήσουμε να επαναλάβουμε να ανακόψουμε την παρακμή του Κόμματος αλλάζοντας τον πολιτικό του προσανατολισμό. Δεν το καταφέραμε – και στο τέλος, το κόμμα έγινε όλο και λιγότερο δημοφιλείς στους ψηφοφόρους. Οι διασπαστές δεν βλέπουν πλέον χώρο για τις απόψεις τους στο Κόμμα. Λένε ότι έχουν ως κίνητρο την αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις κρίσεις της εποχής μας και το «αποδεκτό στένεμα του διαδρόμου γνώμης», που οδήγησε στην άνοδο του AfD.

Το θέμα της χρηματοδότησης του κόμματος βρίσκεται στο επίκεντρο των ΜΜΕ. Η τεχνική που αποτελείται από πολλαπλές δωρεές μελών και οπαδών κάτω των 1.000€, που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να δηλωθούν.

Από οικονομική άποψη, η Συμμαχία Sahra Wagenknecht φαίνεται να επεκτείνεται από μια πρακτική της Μόσχας που είχε ωφελήσει το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (Deutsche Kommunistische Partei – DKP) μέχρι το 1989, και ακόμη η Ρωσία επωφελείται από μια μυριάδα πολιτικών ή οικονομικών . Μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2023, η ένωση είχε λάβει 1,1 εκατομμύρια δωρεές, ως επί το πλείστον μικρά ποσά. Ορισμένες δωρεές, που επιτρέπονται βάσει του νόμου για τις ενώσεις, προέρχονται από το εξωτερικό, από τις ευρωπαϊκές και μη χώρες. Η ένωση έχει επενδύσει τις δωρεές της με επιτόκιο 1,75% σε λογαριασμούς της Volksbank Pirna, η οποία είναι γνωστό ότι είναι κοντά στην Die Linke. Για πολλά χρόνια, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, Hauke ​​Haensel, οργανώνει «ταξίδια αναγνώρισης» στη Ρωσία για τα μέλη του συλλόγου. Η Haensel κατηγόρησε πρόσφατα την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση για «ένοχη βλακεία» για τη συμμετοχή της στην Ουκρανία. Σύμφωνα με πληροφορίες από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Bundesministerium für Arbeit und Soziales [BMAS]), το Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κόμμα της Γερμανίας (MLPD) έχει επίσης λογαριασμό στη Volksbank Pirna, όπως και το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Ruptly. , που ανήκει στο τηλεοπτικό δίκτυο Ria Novosti. Σύμφωνα με την εφημερίδα Bild , ο ταμίας της Wagenknecht, Ralph Suikat, βρίσκεται πλέον σε στενή επαφή με τη Haensel. Αυτή η οικονομική ρύθμιση, με τη μετάβαση από την ίδρυση μιας ένωσης σε εκείνη ενός κόμματος, θα μπορούσε να αποδειχθεί επικίνδυνη για τη Βάγκενκνεχτ, καθώς η νομοθεσία για τις ενώσεις και τα πολιτικά κόμματα είναι διαφορετική.

Στο συνέδριο του κόμματος του Die Linke στις 18-19 Νοεμβρίου 2023, που πραγματοποιήθηκε με στόχο τον ορισμό υποψηφίων για τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου 2024, ορίστηκε η Carola Rackete, μια γνωστή ακτιβίστρια θαλάσσιας διάδοσης προσφύγων που δεν είναι μέλος της Die Linke. Αυτή η υποψηφιότητα καταδεικνύει την επιλογή του κόμματος να συνεχίσει την υποστήριξή του για τη μετανάστευση και να αντιμετωπίσει την αντιμεταναστευτική εκστρατεία του κόμματος Βάγκενκνεχτ.

Από τον σταλινισμό στον εθνικομπολσεβικισμό;
Η Sarah Wagenknecht και το πολιτικό της δόγμα

Το ιδρυτικό μανιφέστο του κόμματος επιδιώκει να αποσπάσει τη Sahra Wagenknecht από την κομμουνιστική της αύρα και να κάνει τους ανθρώπους να ξεχάσουν το παρελθόν της ως εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Πλατφόρμας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμηθούμε την πολιτική της θέσης στη δεκαετία του '90. Όπως δείχνουν πολλά κείμενα εκείνης της περιόδου ⁴³ , η Βάγκενκνεχτ ήταν ένας θυρεός του Στάλιν, «του ανθρώπου που εκσυγχρόνισε τη Ρωσία και τη μετέτρεψε σε ηγετική δύναμη». Αν και το ανθρώπινο κόστος είναι αναμφισβήτητο, αυτά ήταν οριακά λάθη σε μια διαδικασία που ήταν συνολικά θετική. Για αυτούς τους λόγους, το 2008, η Wagenknecht τάχθηκε κατά την κατασκευή της στήλης στο κεντρικό νεκροταφείο Friedrichsfelde που έφερε την επιγραφή «Στα θύματα του σταλινισμού» ⁴⁴ . Το 2009, προσάρμοσε ελαφρώς τη θέση της, εξηγώντας ότι η ιστοριογραφία τόσο στα δεξιά και στα αριστερά είχε παραποιήσει την εικόνα του Στάλιν και ότι έπρεπε να αποσαφηνιστεί για να γίνει μια πραγματική εκτίμηση ⁴⁵ . Αυτή η νέα προσέγγιση οδήγησε στη συνέχεια σε μια απομάκρυνση από τις διατριβές του 1992: οι προηγούμενες δηλώσεις της για τη ΛΔΓ έχουν σχετικοποιηθεί.

Σήμερα, η Βάγκενκνεχτ λέει: «Ο σοσιαλισμός δεν απέτυχε με τη ΛΔΓ, γιατί δεν ήταν σοσιαλισμός. Η ΛΔΓ […] εξαφάνισε τη δημοκρατία» ⁴⁶ . Ωστόσο, αρνείται να χαρακτηρίσει τη ΛΔΓ ως παράνομο κράτος ⁴⁷ . Αυτή η θέση επιβεβαιώθηκε το 2002, όταν ήταν το μόνο μέλος της διευθύνουσας επιτροπής της Die Linke που καταψήφισε την καταδίκη της κατασκευής του Τείχους του Βερολίνου ⁴⁸ .

Οι πολλές δημοσιεύσεις της Sahra Wagenknecht αποκαλύπτουν πώς έχει εξελιχθεί το προφίλ της. Αρχικά μια αφελής σταλινική, τώρα προσπαθεί να εμφανιστεί ως θεωρητικός, υπέρ μιας σοσιαλιστικής οικονομίας βασισμένης σε τεράστια προγράμματα αναδιανομής. Από την άλλη, η απόρριψη της μετανάστευσης και του κινήματος Woke, η εχθρική της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, η έμφαση στα εθνικά σημεία και ο φιλορωσικός προσανατολισμός της εγείρουν ερωτήματα για την πιθανότητα μιας αυταρχικής και λαϊκής κατεύθυνσης. Πρόκειται για έναν περίπλοκο μετασχηματισμό, η τελική φάση του οποίου πρέπει να αναλυθεί από το 2021 έως το 2023, όταν καταρτίζεται το μελλοντικό πρόγραμμα του κόμματος Wagenknecht.

Για τους ιστορικούς της περιόδου της Βαϊμάρης, το πρόγραμμα Wagenknecht θυμίζει τον εθνικομπολσεβικισμό στη Γερμανία της δεκαετίας του 1930, μια θέση που υπερασπίστηκε ο πολιτικός επιστήμονας Peter R. Neumann ⁴⁹ . Η σύγκριση είναι δελεαστική: η γοητεία με τη Ρωσία, η επιθυμία να ξεφύγουμε από το καπιταλιστικό σύστημα, ο «αντιιμπεριαλιστικός» εθνικισμός, η αναδιανομή του πλούτου και ο οικονομικός παρεμβατικός σοσιαλισμός, ένα ιδεολογικό πλέγμα μεταξύ της εθνικιστικής δεξιάς και του κομμουνισμού… Αυτά είναι όλα κοινά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, πρέπει να παραμείνουμε προσεκτικοί: η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι του Λένιν ή του Στάλιν, η τρέχουσα οικονομική κρίση δεν είναι συγκρίσιμη με εκείνη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης τη δεκαετία του 1930, το AfD δεν είναι το NSDAP και ο «ορθόδοξος» κομμουνισμός στην η Ευρώπη βρίσκεται στο θάνατο. . Το σχέδιο Wagenknecht είναι μια παραλλαγή του μετακομμουνισμού, του οποίου η πρωτοτυπία έγκειται στο μείγμα ριζοσπαστικών σοσιαλιστικών θέσεων και κοινωνικο-πολιτιστικού «συντηρητισμού».

Οι αρχικές γραμμές του κειμένου που συνοδεύουν τη δημιουργία της ένωσης αντικατοπτρίζουν μια παράσταση που συμμερίζεται η πλειοψηφία των Γερμανών: «Η χώρα μας δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση»: η εργασία δεν θεωρείται πλέον αξία, οι πολιτικές ελίτ έχουν αδειάσει το δημόσιο ταμείο, και η ελευθερία και η διαφορετικότητα των απόψεων έχουν μειωθεί υπό την πίεση μιας αυταρχικής πολιτικής κουλτούρας. Πολλοί άνθρωποι έχουν την εμπιστοσύνη τους στο κράτος και δεν αισθάνονται πλέον ότι εκπροσωπούνται από κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα. «Η ένωση Alliance Wagenknecht δημιουργήθηκε για να προετοιμάσει ένα νέο κόμμα που θα έδινε ξανά φωνή σε αυτούς τους ανθρώπους». Ο σύλλογος υποστηρίζει την αναγνώριση κοινών αξιών και πολιτικών παραδόσεων που περιγράφονται ως θεμελιώδεις για την κοινωνική συνοχή και την αποδοχή ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους που βασίζεται στον «οικονομικό λόγο», από τις λέξεις-κλειδιά του μελλοντικού προγράμματος. Η Wagenknecht βασίζεται σε αυτό που κάνει τους ανθρώπους να ανατριχιάσουν: «κανένα τρένο δεν φεύγει στην ώρα του, πρέπει να περιμένετε μήνες για να κλείσετε ραντεβού με ένα ειδικό, υπάρχει έλλειψη δασκάλων και θέσεων παιδικών σταθμών και έλλειψη στέγης».

Ποιες είναι οι αιτίες αυτής της κατάστασης; Σύμφωνα με τον Wagenknecht, είναι η μετάβαση από μια βιομηχανική κοινωνία σε μια κοινωνία υπηρεσιών λόγω των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων της δεκαετίας του 1970 και της παγκοσμιοποίησης, που οδήγησε σε μια κοινωνική οπισθοδρόμηση για χαμηλότερα αμειβόμενες, βασικές θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα, η έλευση των «κοινωνιών της γνώσης» ωφελεί τους πτυχιούχους. Δεν αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και έχουν επαφή με άλλα κοινωνικά στρώματα. Η κοινωνία είναι διχασμένη. Έκτοτε, η «οικονομία της αγοράς» έπαψε να λειτουργεί, με τους χρηματοπιστωτικούς ομίλους να τους επιβάλλουν τους νόμους τους και να καταστρέφουν τη δημοκρατία. Ο τρέχων πληθωρισμός, που είναι κυρίαρχο θέμα στη Γερμανία, δεδομένου του αυξανόμενου κόστους των καταναλωτικών αγαθών, θεωρείται ως συνέπεια αυτού του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού».

Στόχος είναι μια θεμελιώδης διόρθωση των οικονομικών κανόνων: η δύναμη της αγοράς πρέπει να περιοριστεί και οι ομάδες που κυριαρχούν να σπάσουν:
 «Η γερμανική βιομηχανία είναι η ραχοκοκαλιά της ευημερίας μας και πρέπει να διατηρηθεί. Για άλλη μια φορά, χρειαζόμαστε πιο μελλοντικές τεχνολογίες κατασκευασμένες στη Γερμανία, περισσότερους κρυφούς πρωταθλητές, όχι λιγότερους».

Πρέπει να επισημανθεί ότι δεν αναφέρει πιθανή ευρωπαϊκή πορεία, ένα θέμα για το οποίο ήταν πάντα σκεπτικιστική, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να ζητήσει έξοδο από το ευρώ ⁵⁰ . Η Ευρώπη θεωρείται ευάλωτη στα λόμπι, αντιδημοκρατική όσον αφορά τη λογική λήψης και οικονομικά άδικη για τα κατώτερα μέσα στρώματα ⁵¹ . Απαιτείται επομένως μια ευρεία επενδυτική πολιτική και μια διεθνής στρατηγική:

«Η Γερμανία χρειάζεται μια εξωτερική οικονομική πολιτική που να επικεντρώνεται σε σταθερές εμπορικές σχέσεις με όσο το δυνατόν περισσότερους εταίρους, αντί στο σχηματισμό νέων μπλοκ και υπερβολικών κυρώσεων, και που να εγγυάται τον εφοδιασμό μας για πρώτη φορά. ύλες και φθηνή ενέργεια». Με άλλα λόγια, η Ρωσία και η Κίνα ⁵² .

Το οικολογικό ερώτημα ήρθε δεύτερο, αντανακλώντας τη μείωση της σημασίας αυτού του ζητήματος στις δημοσκοπήσεις. Η Sahra Wagenknecht επιτέθηκε στην πολιτική των Πρασίνων, υποστηρίζοντας ότι «ο ενεργειακός εφοδιασμός της Γερμανίας δεν μπορεί να διασφαλιστεί μόνο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας». Αν και δεν αναφέρει πυρηνικούς σταθμούς, υποστηρίζει σαφώς αυτήν την τεχνολογία ⁵³ .

Ανάμεσα στις άλλες προγραμματικές προτεραιότητες του νέου κόμματος, η κοινωνική δικαιοσύνη θα είναι κεντρικό θέμα. Η Sahra Wagenknecht παρουσιάζει τον εαυτό της ως υπερασπιστή των ομάδων χαμηλού εισοδήματος και υποστηρίζει κοινωνικά μέτρα για την προστασία των πιο μειονεκτούντων. Κατά την απόφασή της, η πολιτική πρέπει να αναπροσανατολιστεί «προς το κοινό καλό». Το κράτος θα είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή μιας δίκαιης μισθολογικής πολιτικής, με υψηλότερο επίπεδο κοινωνικής ασφάλισης. Ο κρατικός παρεμβατισμός θα είναι ασφαλώς περιοριστικός, αλλά θα είναι το τίμημα που θα πληρώσει για την επιλογή αυτών των στόχων.

Σε διεθνές επίπεδο, η συμμαχία είναι «στην παράδοση του Γερμανού καγκελαρίου Willy Brandt και του σοβιετικού προέδρου Mikhail Gorbachev, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στη σκέψη και τη δράση του Ψυχρού Πολέμου με μια πολιτική ύφεση, ισορροπίας συμφερόντων και διεθνούς συνεργασίας».

Οι κύριοι εχθροί της είναι οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και ο Μπάιντεν. Η Wagenknecht ονειρεύεται μια αμυντική συμμαχία, μια νέα δομή ασφαλείας που, μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να περιλαμβάνει και τη Ρωσία ⁵⁴ . Ενώ η φιλορωσική στάση της Βάγκενκνεχτ είναι ορατή στο ιδρυτικό κείμενο της συμμαχίας, τίποτα δεν λέγεται για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το ερώτημα (για τον συντηρητικό συγγραφέα…) είναι εάν η Sahra Wagenknecht είναι πράκτορας της ρωσικής επιρροής (ο ενθουσιασμός του Πούτιν για το έργο της είναι γνωστός) ή αν υπάρχει μια βασική πολιτική λογική πίσω από τη φιλορωσική της θέση.

Η απάντηση είναι σύνθετη. Από τη μία πλευρά, η Sahra Wagenknecht καταδίκασε τη ρωσική επίθεση στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ⁵⁵ . Από την άλλη, δήλωσε ότι η πολιτική που ακολούθησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια ήταν εν μέρει υπεύθυνη για την κρίση και υπερασπίστηκε την ιδέα ότι η Ευρώπη και η Ρωσία πρέπει να διατηρήσουν καλές σχέσεις προς το συμφέρον όλων και ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας που επιδιώκει η Ρωσία πρέπει να γίνει κατανοητό και αποδεκτό. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, η Βάγκενκνεχτ κατήγγειλε τη γερμανική κυβέρνηση και ζήτησε να σταματήσουν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δηλώνοντας: «Το να τιμωρείς τον Πούτιν βυθίζοντας οικογένειες στη φτώχεια και καταστρέφοντας τη βιομηχανία μας ενώ η Gazprom πραγματοποιεί κέρδη ρεκόρ – ναι, αυτό είναι ανόητο» ⁵⁶ . Τον Σεπτέμβριο του 2023, αντιτάχθηκε στην ευρωπαϊκή βοήθεια προς την Ουκρανία και ζήτησε να εξαρτηθεί η συνεισφορά της Γερμανίας από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ⁵⁷ .

Όσον αφορά το Παλαιστινιακό ζήτημα, οι διαφορές απόψεων που έχουν ήδη βρεθεί στο Die Linke είναι πιθανό να αντικατοπτρίζονται στο κόμμα του Wagenknecht. Η Sahra Wagenknecht έχει λάβει μια προσεκτική θέση για το θέμα ⁵⁸ : πρώτον, πιστεύει ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμύνεται έναντι των επιθέσεων της τρομοκρατικής πολιτοφυλακής Χαμάς. Δεύτερον, είναι υπέρ μιας λύσης δύο κρατών ⁵⁹ ; προσθέτει ότι θεωρεί ότι «η Γάζα ήταν μια υπαίθρια φυλακή για πολλά χρόνια». Τέλος, αντιμέτωπη με τη στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ, λέει ότι ελπίζει σε μια μη στρατιωτική λύση. Η Sahra Wagenknecht είχε ήδη επικριθεί ότι δεν σηκώθηκε και δεν χειροκρότησε όταν ο Ισραηλινός Πρόεδρος Shimon Peres επισκέφθηκε την Bundestag το 2010. Πράγματι, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Shimon Peres για το Ολοκαύτωμα, η Sahra Wagenknecht ήταν μία από τις βουλευτές του. , μαζί με την Christine Buchholz και τον Sevim Dağdelen, οι οποίοι δεν σηκώθηκαν από τις θέσεις τους για να χειροκροτήσουν, παρακινώντας τον Τύπο και τους ειδικούς της Die Linke να επισημάνουν τον αντισημιτισμό και τον αντισυζητισμό του κόμματος. Αργότερα θα προσπαθήσει να δικαιολογήσει τη στάση της: «Έμεινα καθισμένη […] επειδή ο Πέρες χρησιμοποίησε αυτή την ομιλία όχι μόνο για να τιμήσει τη μνήμη, αλλά και για να μιλήσει για τις υποθέσεις της Μέσης Ανατολή, και άλλα μέρη αυτής της ομιλίας θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως προετοιμασίες για πόλεμο εναντίον Ιράν» ⁶⁰ . Αντιμέτωπη με μια απότομη άνοδο του αντισημιτισμού και του αντισιωνισμού στη Γερμανία το 2023 ⁶¹ , η Wagenknecht έλαβε θέση υπέρ της προστασίας της εβραϊκής κοινότητας στη Γερμανία και απορρίπτοντας κάθε αντισημιτισμό ⁶² .

Το κείμενο της Συμμαχίας εκθέτει τους εχθρούς της: ακροδεξιές, ρατσιστικές και βίαιες ιδεολογίες, αλλά και ακυρώνει τον πολιτισμό, την πίεση του κομφορμισμού και την παρακμή της ελευθερίας της γνώμης. Η ένταση της επίθεσης της Wagenknecht στην κουλτούρα ακύρωσης πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω: κάνει μια διάκριση μεταξύ, αφενός, της παραδοσιακής αριστεράς που θαυμάζει – όπως ενσαρκώνεται από τον Jean-Luc Mélenchon – με επίκεντρο την εργατική τάξη, τους εργάτες σε βασικά επαγγέλματα,  χαμηλοί μισθοί και ταξική πολιτική και, από την άλλη, η «αριστερά του lifestyle», πανταχού παρούσα στα ΜΜΕ, τα πανεπιστήμια και τις μεγάλες πόλεις, περισσότερο αυτή στους νέους πτυχιούχους και στα μέσα και ανώτερα στρώματα.

Η Wagenknecht επικρίνει αυτή την lifestyle αριστερά επειδή αγνοεί την πραγματικότητα της ζωής για «τους από κάτω», επειδή είναι βαθιά μισαλλόδοξη και αποσιωπά οποιεσδήποτε αποκλίνουσες από τις ιδεοληψίες της απόψεις. Τέλος, η Wagenknecht επικρίνει το πολυπολιτισμικό όραμα, σύμφωνα με το οποίο οι μειονότητες, με βάση το φύλο, την καταγωγή τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή τη θρησκεία τους, αρνούνται να αναγνωρίσουν την ανωτερότητα των κοινών κανόνων, απειλώντας την κοινωνική συνοχή ⁶³ .

Το κείμενο καταλήγει για τη μετανάστευση:
«Η μετανάστευση και η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών μπορεί να εμπλουτίσουν […]. Αλλά αυτό ισχύει μόνο εάν η μετανάστευση παραμένει περιορισμένη σε τάξη μεγέθους που δεν υπερβαίνει τις δυνατότητες της χώρας μας και των υποδομών της, και εάν η ενσωμάτωση ενθαρρύνεται ενεργά και είναι επιτυχής».

Εάν η μη ευρωπαϊκή μετανάστευση είναι για την Wagenknecht σημαντικός παράγοντας κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων, οι Ουκρανοί πρόσφυγες δεν αντιμετωπίζονται καλύτερα, κατηγορούμενοι για κοινωνικό τουρισμό και απάτη της δημόσιας πρόνοιας ⁶⁴ .

 Το θέμα της μετανάστευσης στο έργο Wagenknecht ήταν ένα από τα πιο σχολιασμένα από τον Τύπο το 2023. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο: το 2015, η Wagenknecht αντιτάχθηκε στην πρόταση των μελών της Die Linke για άνοιγμα των συνόρων. Το επιχείρημα της ήταν πως αυτό το μέτρο θα ωφελούσε μόνο τις βιομηχανικές χώρες που επιδίδονται σε ντάμπινγκ μισθών και παίζουν τον ανταγωνισμό μεταξύ εθνικών και μεταναστών εργαζομένων.

Οι χώρες με υψηλό επίπεδο μετανάστευσης θεωρήθηκε ότι υπέστησαν σημαντική ζημιά, επειδή μέρος της καλά μορφωμένης τοπικής ελίτ έχει μεταναστεύσει ⁶⁵ . Τέλος, μια ανεξέλεγκτη μεταναστευτική πολιτική όπως αυτή της Άνγκελα Μέρκελ ευνοεί την ακροδεξιά ⁶⁶ , φέρνει αντιμέτωπους τους φτωχούς εναντίον των φτωχότερων ⁶⁷ και δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια ⁶⁸ .

Ωστόσο, το ιδρυτικό μανιφέστο της Συμμαχίας δεν αφορούσε δύο ζητήματα: τον Covid-19 και τον εμβολιασμό ⁷⁰ . Η Σάχρα Βάγκενκνεχτ έχει συχνά παρουσιαστεί ως ριζοσπαστική κατά των κακοποιών ⁷¹ . πραγματικότητα, παρουσιάζει τον εμβολιασμό ως ατομική απόφαση και υποστηρίζει ότι οι ομάδες υψηλού κινδύνου πρέπει να εμβολιαστούν, ακόμη και αν η αποτελεσματικότητα των εμβολίων απομένει να αποδειχθεί. Στην έκκληση της κυβέρνησης το 2022 για μαζικό εμβολιασμό για να αποτραπεί μια νοσοκομειακή κρίση η Wagenknecht  υποστηριξε ότι μια αποτελεσματική πολιτική απαιτεί πρώτα και κύρια τη μεταρρύθμιση του γερμανικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, το οποίο εδώ και καιρός βρίσκεται σε κρίση ⁷² . Ως εκ τούτου, αντιτάχθηκε στη γενική υποχρέωση εμβολιασμού και καταψήφισε ένα νομοσχέδιο που καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό στον ιατρικό τομέα ⁷³ . Το γεγονός ότι κόλλησε τον ιό δεν άλλαξε τη θέση της.

Δεδομένα γνώμης

Η διάσπαση της Wagenknecht είναι ακόμη πολύ πρόσφατη για να μας επιτρέψει να αξιολογήσουμε με ακρίβεια τις προοπτικές αυτού του νέου κόμματος. Μέχρι σήμερα, οι διαθέσιμες δημοσκοπήσεις δεν δίνουν καμία ένδειξη για πιθανές εκλογικές αλλαγές.

Πρέπει λοιπόν να ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο γερμανικό πολιτικό σύστημα προκειμένου να εντοπίσουμε τους παράγοντες που είτε ανοίγουν το δρόμο για αυτόν τον νέο παίκτη είτε εμποδίζουν την άνοδό του.

1

Η ημιτελής υπόθεση της γερμανικής επανένωσης

Η επανένωση της Γερμανίας είναι ατελής και συχνά εκλαμβάνεται ως αποτυχία, ιδιαίτερα στα νέα ομόσπονδα κράτη και στο ανατολικό τμήμα του Βερολίνου.

Το 2023, υπάρχουν δύο βαθιά διαφορετικά πολιτικά συστήματα στην πρώην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΟΔΓ). Στην Ανατολή, το εθνικολαϊκιστικό κόμμα AfD – Alternative für Deutschland («Εναλλακτική για τη Γερμανία») είναι η ηγετική πολιτική δύναμη. Η Die Linke είναι αποδυναμωμένη. και οι αγωνιζόμενοι Πράσινοι και Φιλελεύθεροι του FDP κινδυνεύουν να μην περάσουν το όριο του 5%.

Στη Δύση, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Ομολογουμένως, το AfD έχει σημειώσει πρόοδο τους τελευταίους μήνες, αλλά παραμένει πολύ πιο αδύναμος από ό,τι στην Ανατολή. Η Die Linke μειώνεται, ενώ οι Πράσινοι προσελκύουν τους περισσότερους ψηφοφόρους τους στα παλιά Bundesländer.

Σε εθνικό επίπεδο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο συνασπισμός Traffic Light («Ampelkoalition», που συνδέει το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα και τους Πράσινους) έχει την πλειοψηφία του, ότι το FDP και το Die Linke κινδυνεύουν να μην περάσουν τα 5 % αντιπροσωπευτικότητας και τέλος ότι το AfD έγινε η δεύτερη πολιτική δύναμη της χώρας. Αυτό που είναι αξιοπερίεργο είναι ότι, παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί δεν θέλουν πλέον τον συνασπισμό του Traffic Light, το CDU/CSU σημειώνει μόνο οριακή πρόοδο στις δημοσκοπήσεις και μόνο το AfD φαίνεται να ωφελείται από την τρέχουσα κρίση.

Εάν οι δημοσκοπήσεις παραμείνουν σε αυτό το σταθερό επίπεδο μακροπρόθεσμα – παρά το γεγονός ότι απέχουμε ακόμη αρκετά από τις επόμενες γενικές εκλογές του 2025 – ο μελλοντικός σχηματισμός κυβέρνησης που είναι αναπόφευκτα πολύ περίπλοκοι, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στα ομοσπονδιακά κρατίδια. Στην Ανατολή, οι περιφερειακοί συνασπισμοί τεσσάρων κομμάτων μπορούν να καταστούν απαραίτητοι για να αποτραπεί ο διορισμός υπουργών-προέδρων του AfD. Σε εθνικό επίπεδο, πολλές επιλογές είναι δυνατές: ένας μεγάλος συνασπισμός CDU/CSU-SPD. μια συμμαχία CDU/CSU-Πράσινων· μια συμμαχία CDU/CSU-Green-FDP… Όλες οι παραλλαγές δυνητικές εξηγήσεις με τον σημερινό συνασπισμό.

Από αυτούς τους συνολικούς παράγοντες, μπορούμε να συναγάγουμε μια αρχική σειρά συμπερασμάτων: ένα κόμμα Wagenknecht στο 10% ή περισσότερο θα αναστατώσει τους μηχανισμούς συνασπισμού στα νέα ομόσπονδα κράτη και θα πολλαπλασιάσει τις επιλογές σε εθνικό επίπεδο. Αυτός είναι σίγουρα ένας δύσκολος στόχος, αλλά όχι εξωπραγματικός. Υπάρχει μια σειρά από μεταβλητές που θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για αυτό το νέο κόμμα.

2

Το πολιτικό σύστημα

Όπως υπογραμμίστηκε σε δημοσιότητα του RTL/NTV το 2022 ⁷⁵ , ολόκληρο το πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει ευρέως δυσπιστία.

Εμπιστοσύνη στους θεσμούς στις αρχές του 2023 

Το βαρόμετρο RTL/NTV 2022-2023 αποκαλύπτει σαφείς διαφορές μεταξύ των νέων και των παλαιών Länder. Με εξαίρεση τους θεσμούς σε τοπικό επίπεδο, οι Ανατολικογερμανοί εξακολουθούν να έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς από τους Δυτικογερμανούς. Το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης είναι πολύ μεγάλο όταν πρόκειται για την εμπιστοσύνη στον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο (53% έναντι 65%) και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (20% έναντι 33%) ⁷⁶ .

Η ανάλυση της εικόνας και των προγραμμάτων των δημοκρατικών κομμάτων διαδραματίζει βασικό ρόλο στην πρόβλεψη μιας πιθανής ανακάλυψης για το κόμμα του Βάγκενκνεχτ.

Το CDU δεν έχει ακόμη οριστικό εκσυγχρονισμένο πρόγραμμα και ο ηγέτης του, Φρίντριχ Μερτς, έχει απογοητεύσει αρκετούς ψηφοφόρους του ⁷⁷ . Το CDU, όπως και το CSU, αδυνατεί να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του συνασπισμού Traffic Light. Το SPD πληρώνει το τίμημα της εξουσίας και των δυσκολιών της χώρας. Η εικόνα της καγκελαρίου έχει επιδεινωθεί σημαντικά. Επικρίθηκε για την αποτυχία να μειώσει την κακοφωνία στο εσωτερικό του συνασπισμού και για την έλλειψη εξουσίας. Αρκετοί από τους υπουργούς του αμφισβητούνται ⁷⁸ . Τέλος, η ιδιαίτερα επιφυλακτική πολιτική του περιορισμένης στήριξης προς την Ουκρανία σε συνδυασμό με ένα οικονομικό σκάνδαλο (η ανακατανομή 60 δισεκατομμυρίων ευρώ που προορίζονταν αρχικά για την καταπολέμηση του Covid-19 σε ένα ταμείο για τον μετασχηματισμό και το κλίμα) έχουν αποδυναμώσει την πολιτική του εικόνα. Αυτή η δημοσιονομική χειραγώγηση καταγγέλθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, πυροδοτώντας μια μεγάλη κρίση για τον συνασπισμό Traffic Light, ο οποίος βρέθηκε υποχρεωμένος να «συναρμολογήσει» έναν νέο προϋπολογισμό για το 2024 το συντομότερο δυνατό, που χαρακτηρίζεται από τεράστια εξοικονόμηση σε κλιματικά μέτρα, τιμές ενέργειας, συντάξεις , ΦΠΑ, διάφορες μορφές ενίσχυσης κ.λπ. Όλες αυτές οι αποφάσεις αποδυνάμωσαν περαιτέρω την εκλογική θέση του συνασπισμού Φανάρι στο εκλογικό σώμα.

Η εικόνα του καγκελαρίου Scholz 

Το FDP και ο αρχηγός του Christian Lindner, ο σημερινός υπουργός Οικονομικών, αμφισβητούνται επίσης όλο και περισσότερο ⁷⁹ . Οι Φιλελεύθεροι πλησιάζουν επικίνδυνα στο όριο του 5% και τα μέλη τους διχάζονται για το αν το FDP πρέπει να παραμείνει στον συνασπισμό. Τέλος, ο συνεχιζόμενος πόλεμος με τους Πράσινους βλάπτει και τα δύο μέρη.

Οι Πράσινοι, που εκλέχθηκαν στη Bundestag το 2021 και τροφοδοτήθηκαν από ένα τεράστιο κύμα συμπάθειας του κοινού, θεωρούνται πλέον ως ένα δογματικό κόμμα που δεν κατανοεί την οικονομία ⁸⁰ και υπερασπίζεται ιδεολογικές επιλογές σε αντίθεση με το προηγούμενο πρόγραμμα τους (μετανάστευση, πόλεμος στην Ουκρανία…) ⁸¹ . Η εικόνα του αρχηγού τους, Ρόμπερτ Χάμπεκ, χειροτερεύει ⁸² .

Η κρίση που επηρεάζει το Die Linke είναι τόσο οργανωτική όσο και ιδεολογική και πιθανόν να συνεχιστεί από τη διαίρεση του. Η κομματική γραμμή της Janine Wissler, η οποία επικεντρώνεται στους αστικούς πληθυσμούς, ιδιαίτερα στους νέους, στις μειονότητες, στην προώθηση του λόγου Woke και στην υποστήριξη της μετανάστευσης, δεν ταιριάζει με τα νέα Bundesländer, τα οποία χαρακτηρίζονται από γήρανση του πληθυσμού, βαθιά ριζωμένη εχθρότητα. προς μετανάστευση και υψηλό επίπεδο ανεργίας και φτώχειας. Το Κόμμα είναι επίσης πνευματικά παραλυμένο από την άνοδο του AfD στα ιστορικά προπύργια του Die Linke.

Το AfD φαίνεται να δυναμώνει. Η δημοτικότητά του τόσο στην Ανατολή και στη Δύση. Ο διαχωρισμός του κόμματος μεταξύ των συντηρητικών και της völkisch/New Dight, που ήταν παράγοντας κρίσης στο παρελθόν, έχει γίνει πλέον δευτερεύον ζήτημα. Οι μετριοπαθείς αποχώρησαν από το AfD και de facto άφησαν την ηγεσία του κόμματος στον ιδεολόγο Björn Höcke ⁸³ . Η μόνη απειλή για το κόμμα που ήταν η κατάταξη του σε εθνικό επίπεδο από την Υπηρεσία Συνταγματικής Προστασίας (Verfassungsschutzbehörde) ως εξτρεμιστικό κόμμα ⁸⁴ . Οι πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι, στρατιωτικοί, αστυνομικοί και κρατικοί υπάλληλοι θα αναγκάζονταν τότε να παραιτηθούν από τα διαφορετικά κόμματα που κινδύνευαν να χάσουν τη δουλειά τους.

Αυτή η σύντομη ανάλυση δείχνει ένα πολιτικό σύστημα που είναι λαχανιασμένο και χωρίς ιδέες. Η γερμανική δημοκρατία παραμένει ισχυρή ⁸⁵ , ακόμη κι αν κινδυνεύει να χάσει τη σταθερότητά της. Πολλοί ψηφοφόροι που είναι πλέον απέχουν αναζητούν μια νέα πολιτική επιλογή. Μια καλή ευκαιρία για ένα νέο κόμμα.

3

Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση του κόμματος της Βάγκενκνεχτ

Τα νέα ομόσπονδα κρατίδια ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού κατά τη διάρκεια της επιδημίας Covid-19. Το ισχυρό κίνημα Querdenker («αυτοί που σκέφτονται διαφορετικά») ενέτεινε τις δράσεις στους δρόμους και επιδίωξε την αντιπαράθεση με τους θεσμούς και την αστυνομία.

Το AfD και η ακροδεξιά ταυτότητα και τα νεοναζιστικά κινήματα ενώθηκαν σε αυτή τη διαμαρτυρία, η οποία έκτοτε έχει σβήσει, αλλά που σηματοδότησε ένα βήμα προς την ενίσχυση της ανατολικογερμανικής ταυτότητας ⁸⁶ .

Η Sahra Wagenknecht, όπως ένα μεγάλο μέρος των υποστηρικτών της Die Linke, της άκρας αριστερά και του εσωτερικού κινήματος, αντιτάχθηκε επίσης στον υποχρεωτικό εμβολιασμό για λόγους ατομικών ελευθεριών και δήλωσε ότι δεν εμβολιάστηκε ⁸⁷ , μια δήλωση που ενίσχυσε τη δημοτικότητά της στα μέσα ενημέρωσης.

Η Γερμανία φιλοξενεί από 2,5 έως 3,5 εκατομμύρια Ρώσους Γερμανούς ( Russlanddeutsche ) από την πρώην Σοβιετική Ένωση (Ρωσία, Καζακστάν και Ουκρανία). Αυτή η ως εξαιρετικά ετερογενής κοινότητα είναι επί το πλείστον κοινωνικά ενσωματωμένη στη δυτική, γερμανοευρωπαϊκή κοινωνία. Ωστόσο, αυτός ο πληθυσμός ήταν, τουλάχιστον μέχρι την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, υπέρ του Πούτιν και πολύ δεσμευμένος πολιτιστικά και γλωσσικά με τη ρωσική πατρίδα.

Η Ρωσία έχει πολλαπλασιάσει τους διαύλους επικοινωνίας και την προπαγάνδα της με στόχο αυτή τη μειονότητα ⁸⁸ . Πολιτικά, μετά από μια μακρά περίοδο υποστήριξης της πλειοψηφίας και ψήφου υπέρ του CDU/CSU, μια μικρή μειοψηφία των Russlanddeutsche  βρήκε στο AfD ένα νέο κόμμα εκπροσώπησης ⁸⁹ .

Η Sahra Wagenknecht, η οποία δεν κρύβει τη συμπάθειά της για τη Ρωσία ⁹⁰ , μπορεί να ελπίζει ότι θα προσελκύσει πολλούς από αυτούς τους Ρώσους Γερμανούς.

Ένα θέμα που θα μπορούσε να ωφελήσει πολύ τον Wagenknecht είναι αυτό της οικονομικής κρίσης και της έναρξης της ύφεσης στη Γερμανία ⁹² . Η Sahra Wagenknecht έχει καταλάβει τέλεια τη σημασία του. Στα βιβλία της αναλύει διεξοδικά τα τρέχοντα προβλήματα ⁹³ και εκθέτει τις λύσεις της, τις άλλες σκιαγραφήσαμε παραπάνω.

 Εάν η οικονομική κρίση ενταθεί, το κόμμα Wagenknecht θα μπορούσε να κερδίσει πολλούς ψηφοφόρους.

Ποιες είναι οι τρέχουσες ανησυχίες; Μια έρευνα εδώ, και 30 χρόνια που διεξάγεται από την ασφαλιστική εταιρεία R+V Versicherung. Η έκδοση του 2023 υπογραμμίζει την εξέλιξή τους και δείχνει πώς η κατάσταση της γνώμης αντιπροσωπεύει ένα παράθυρο ευκαιρίας για το κόμμα του Βάγκενκνεχτ, ακόμα κι αν η σημασία του δεν είναι περιορισμένη ⁹⁴ .

Ο δείκτης φόβου – ο μέσος όρος όλων των φόβων που δοκιμάστηκαν – δίνει μια ιδέα για την κατάσταση του νου στη Γερμανία. Το 2023, ο δείκτης άγχους αυξήθηκε για δεύτερη συνεχόμενη φορά: ήταν 36% το 2021,  42% το 2022 και φτάνει στο 45% το 2023, το υψηλότερο επίπεδό του εδώ και πέντε χρόνια.

Οι κύριες ανησυχίες των Γερμανών το 2023 

Οικονομία
Το 2021, η πλειοψηφία των Γερμανών φοβόταν αυξήσεις φορών και περικοπών παροχών ως αποτέλεσμα της κρίσης του Covid-19. Το 2022, ο πληθωρισμός ξεκίνησε και έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Μέχρι το 2023, το αυξανόμενο κόστος ζωής ήταν στην κορυφή της λίστας των ανησυχιών. Παρά το δυσμενές οικονομικό κλίμα και τις αρνητικές προβλέψεις, ο φόβος για οικονομική κρίση μειώνεται το 2023 (-6 ποσοστιαίες μονάδες). Επομένως, η συζήτηση για μια τελική κρίση του καπιταλισμού είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματική.

Ενόψει του Covid-19, ο φόβος για αύξηση του αριθμού των ανέργων έχει εκτιναχθεί στο 40%. Το 2023, ο φόβος να χάσει κανείς τη δουλειά του και να δει τον αριθμό των ανέργων να έχει σε εθνικό επίπεδο εξακολουθεί να ανησυχεί το ένα τέταρτο των πολιτών.

Τα τρέχοντα προβλήματα της ευρωζώνης παραμένουν ένα σημαντικό ζήτημα για τους ερωτηθέντες: τα υψηλά χρέη ορισμένων κρατών προκαλούν φόβους ότι η κρίση χρέους θα κοστίσει ακριβώς στους Γερμανούς φορολογούμενους. Ωστόσο, η ριζοσπαστική ρητορική κατά των Βρυξελλών φαίνεται επίσης να είναι σχετικά αναποτελεσματική.

Διεθνή
Το 2021, το 16% των ερωτηθέντων φοβόταν ότι η Γερμανία θα παρασυρόταν σε πόλεμο. Μέχρι το 2022, το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί στο 42%, σημειώνοντας αύξηση 26 ποσοστιαίων μονάδων. Το 2023, το ποσοστό παραμένει αμετάβλητο, με το 43% να αφορά. Η ομιλία Βάγκενκνεχτ υπέρ των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας φαίνεται να είναι ένα πολλά υποσχόμενο θέμα για το κόμμα.

 

Πολιτική
Οι Γερμανοί έχουν παραδοσιακά μικρή εμπιστοσύνη στους πολιτικούς τους. Το 2023, το 51% των ερωτηθέντων φοβάται ότι οι πολιτικοί θα καταρρεύσουν από τις ευθύνες τους (+7 μονάδες). Αυτός ο αριθμός αντικατοπτρίζει την κακή εικόνα της λειτουργίας του συνασπισμού για τα φανάρια και τη συνεχιζόμενη μεταναστευτική κρίση.

 

Μετανάστευση
Οι Γερμανοί ανησυχούν όλο και περισσότερο για τη μετανάστευση. Ο φόβος ότι το κράτος και οι αρχές θα κατακλυστουν από αιτούντες άσυλο είναι αυτός που έχει αυξηθεί περισσότερο το 2023 (+11 μονάδες). Ο φόβος για εντάσεις ή βία που προκύπτουν από τη μεταναστευτική πολιτική έχει επίσης αυξηθεί κατακόρυφα (46%, +10 μονάδες). Η «κουλτούρα καλωσορίσματος» (Willkommenskultur) της περιόδου Μέρκελ έχει πεθάνει και οι Γερμανοί θέλουν να σταματήσουν τη μετανάστευση ⁹⁵ . Φυσικά, το AfD έχει κάνει αυτό το θέμα το κύριο άλογο μάχης του, αλλά υπάρχει επίσης ένα ισχυρό αντιμεταναστευτικό κίνημα στα αριστερά και στα Bundesländer.

Η κοινωνική ρητορική της Wagenknecht (προς τον τέταρτο κόσμο και τη γερμανική εργατική τάξη) είναι ένα περιορισμένο αλλά αποτελεσματικό πλεονέκτημα λόγω της σύνδεσής της με τον «ανταγωνισμό» από τη μετανάστευση ⁹⁶ .

Εξτρεμισμός
Το 2023, το 42% των ερωτηθέντων φοβόταν τον ισλαμιστικό εξτρεμισμό: το 37% ανησυχούσε για τον δεξιό εξτρεμισμό, ενώ μόνο το 11% ανησυχούσε για τον αριστερό εξτρεμισμό. Τέλος, ο φόβος για την τρομοκρατία μειώνεται. Το 2023, αυτός ο φόβος βρίσκεται στην 19η θέση (38%).

Επομένως, το κομμουνιστικό παρελθόν της Βάγκενκνεχτ δεν αποτελεί πλέον εμπόδιο στη δημοτικότητά της στα μέσα ενημέρωσης και η ομιλία της για τους κινδύνους του εξισλαμισμού της Γερμανίας έχει καλή απάντηση ⁹⁷ .

Η πρόσφατη στάση της σχετικά με το δικαίωμα του Ισραήλ να αμύνεται ενάντια στον ισλαμισμό ενισχύει την πολιτική της συμβατότητας με τα δημοκρατικά κόμματα, ακόμα κι αν αυτό δεν σημαίνει εκλογικά κέρδη.

Ακύρωση κουλτούρας και ιδεολογία Woke
Ένα από τα κεντρικά σημεία του προγράμματος του κόμματος Wagenknecht είναι η απόρριψη της ιδεολογίας του Woke, μια άποψη που συμμερίζονται ευρέως οι ερωτηθέντες. Το 2021, μόνο το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων (26%) ήταν υπέρ της χρήσης παύλας για γραφή χωρίς φύλο ή χωρίς αποκλεισμούς. Τα δύο τρίτα άτομα σε ηλικία ψήφου (65%) απορρίπτουν τη χρήση τους στα μέσα ενημέρωσης και στον δημόσιο χώρο.

Ο περιορισμός της ελευθερίας της γνώμης είναι ένα άλλο σημαντικό ζήτημα για τη Sahra Wagenknecht, και πολύ δημοφιλείς, συμπεριλαμβανομένου του αριστερού ⁹⁸ . Μια δημοσιότητα του Allensbach από το 2021 δείχνει ότι η ελευθερία της έκφρασης δεν έχει απειληθεί ποτέ τόσο πολύ: μόνο το 45% των ερωτηθέντων ισχυρίζονται ότι μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τις σκέψεις τους, γεγονός που αμφισβητείται από ένα συγκριτικό ποσοστό των ερωτηθέντων (44%) ⁹⁹ .

 

Κλίμα
Σχεδόν οι μισοί Γερμανοί εξακολουθούν να ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή. Ο φόβος για την κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές έρχεται στις 10η και 11η θέση (47% των ερωτηθέντων). Το 2023, ο φόβος για την υπερθέρμανση του πλανήτη θα φτάσει τα υψηλότερα επίπεδα στη δυτική Γερμανία (49%) και τα χαμηλότερα επίπεδα στην ανατολική Γερμανία (40%).

Από το τσουνάμι στην Ιαπωνία, που έπληξε τη Φουκουσίμα, η έρευνα R+V τους ρώτησε ανθρώπους για τον φόβο τους για πυρηνικά ατυχήματα. Τότε, περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες δήλωσαν ότι φοβούνταν ένα τέτοιο ατύχημα. Πρέπει να ειπωθεί ότι η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια, που αναζωπυρώθηκε από τις υψηλές τιμές ενέργειας, δεν άλλαξε τις ανησυχίες των Γερμανών σχετικά με αυτό το θέμα: όπως και τα προηγούμενα χρόνια, το ένα τρίτο του πολλών δεν φοβάται τα επεισόδια σε πυρηνικούς σταθμούς. ¹⁰⁰ .

Η θέση της Wagenknecht σε αυτά τα ζητήματα (αντίθεση στους Πράσινους, υποστήριξη μιας παραδοσιακής ενεργειακής πολιτικής που χρησιμοποιεί λιγνίτη και ρωσικό αέριο) είναι σύμφωνη με τις απόψεις των κατοίκων των νέων ομοσπονδιών ¹⁰¹ .

4

Ισχυρή εκλογική δυναμική στα νέα Bundesländer

Ένα πρώτο κύμα δημοσκοπήσεων στον απόηχο της διάσπασης Wagenknecht έδειξε ισχυρή εκλογική δυναμική στη νέα Bundesländer ¹⁰² (στη Θουριγγία, θα μπορούσε να γίνει το πρώτο ή δεύτερο κόμμα), αλλά και στη Δύση στη Ρηνανία-Βεστφαλία, στη Βρέμη… 

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Insa στις 28 Οκτωβρίου 2023 για το Bild am Sonntag  ένα κόμμα της Sahra Wagenknecht θα μπορούσε να προσελκύσει το 14% των ψηφοφόρων. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το AfD θα έπεφτε στο 17%, τέσσερις μονάδες λιγότερο από πριν. 

Το SPD θα έπαιρνε 15% και το CDU/CSU 29%. Το FDP και οι Πράσινοι, με 5% και 12% αντίστοιχα, θα έχουν ο καθένας από έναν βαθμό με τη δημιουργία του κόμματος Wagenknecht. Η Die Linke, με ποσοστό μεταξύ 3 και 4%, θα έπεφτε κάτω από το σημείο αντιπροσωπευτικότητας ¹⁰³ .

Αλλά δεν είναι όλα απλή ιστιοπλοΐα. Σύμφωνα με το βαρόμετρο του RTL/N-TV της 10ης Νοεμβρίου 2023, η πλειονότητα των ερωτηθέντων (54%) δεν πιστεύει ότι το νέο κόμμα μπορεί να έχει αντίκτυπο στο γερμανικό πολιτικό τοπίο ¹⁰⁴ . Επιπλέον, το 72% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται τη Sahra Wagenknecht για την επίλυση των προβλημάτων της Γερμανίας. Μόνο το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων (23%) τη θεωρεί αρκετά ικανή και αυτή η θετική κρίση είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των Ανατολικογερμανών (39%), των υποστηρικτών του AfD (49%) και των υποστηρικτών της Die Linke (43%).

Οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με αυτήν την πρώτη δημοσιότητα απαιτούν προσοχή. Μια ερευνητική ομάδα επιχείρησε ένα μοντέλο ¹⁰⁵ χρησιμοποιώντας μια παρουσίαση του πολιτικού χώρου που αρθρώνεται γύρω από τέσσερα συστήματα ιδεολογικών προτιμήσεων: οικονομικά φιλελεύθερα/κοινωνικοπολιτισμικά φιλελεύθερα. οικονομικά φιλελεύθερος/κοινωνικοπολιτισμικά συντηρητικός· οικονομικά παρεμβατικοί/κοινωνικοπολιτισμικά φιλελεύθεροι· και οικονομικά παρεμβατική/κοινωνικοπολιτισμικά συντηρητική ¹⁰⁶ .
Η ανάλυση πολλών ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, δείχνει ότι το αριστερό-αυταρχικό τεταρτημόριο έχει έλλειμμα αντιπροσωπευτικών κομμάτων ¹⁰⁷ .

Γερμανικός κομματικός χώρος σύμφωνα με ιδεολογικές προτιμήσεις

Η παρουσία στα πολιτικά συστήματα ψηφοφόρων με κοινωνικο-πολιτισμικά αυταρχικά και κοινωνικοοικονομικά αριστερές απόψεις («αριστεροί αυτοαρχικοί») είναι ένα φαινόμενο που έχει αναλυθεί εδώ και καιρό ¹⁰⁸ και αναφέρεται στη θέση του αυταρχισμού της εργατικής τάξης. Από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η σύλληψη των «κοσμοπολιτικών νικητών» και των «κοινοτικών ηττημένων» ¹⁰⁹ της παγκοσμιοποίησης έχει γίνει κλασική. Οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης είναι άτομα που υφίστανται μια αντικειμενική ή αντιληπτή πτώση του βιοτικού τους επιπέδου λόγω των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης. Αυτή η ομάδα πλήττεται περισσότερο από τα μέτρα λιτότητας και αισθάνεται παραμελημένη από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα λόγω έλλειψης κοινωνικοοικονομικού προστατευτισμού ¹¹⁰ . Στη Γερμανία, το SPD και η Die Linke έχουν ουσιαστικά παραμελήσει αυτούς τους ψηφοφόρους. Ένα γενικό θετικό πλαίσιο για το έργο Wagenknecht.

Πιθανές εκλογικές μεταγραφές στο κόμμα Wagenknecht από την Die Linke και το AfD δείχνουν ότι οι αριστεροί αυταρχικοί ψηφοφόροι είναι λιγότερο πιθανό να ψηφίσουν υπέρ του AfD όταν δίνουν σημαντικές σε οικονομικά ζητήματα ¹¹¹ , αλλά ότι «αν ενδιαφέρονται περισσότερο για θέματα μετανάστευσης, η πιθανότητα του αυταρχικού Η αριστερή ψήφος υπέρ του AfD τόσο από το 15,7% στο 24,7%» ¹¹² . Επιπλέον, «αν θεωρούν ότι η μετανάστευση είναι το κύριο μέλημά τους, η πιθανότητα να ψηφίσουν το AfD περαιτέρω στο 34,3%».

Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι το 25% των ψηφοφόρων Die Linke στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021 αξιολογεί θετικά το κίνημα Wagenknecht. Αυτό ισχύει επίσης για το 54% των ψηφοφόρων του AfD ¹¹³ .

Εν ολίγοις, η Sahra Wagenknecht βρίσκει τους ψηφοφόρους της «μεταξύ των ανθρώπων που είναι δυσαρεστημένοι […] με τη δημοκρατία, εκείνων που τείνουν να τοποθετηθούν ως πιο κοινωνικο-πολιτιστικοί δεξιοί και προσανατολισμένοι στην αγορά, και εκείνοι που υποστηρίζουν μια πιο περιοριστική μεταναστευτική πολιτική» .

Οι συγγραφείς αυτού του ερευνητικού άρθρου καταλήγουν με αυτή τη διατριβή: 

Η Wagenknecht έχει την ικανότητα να χτίσει μια γέφυρα προς τα δεξιά, αλλά «ίσως να μην είναι σε θέση να πείσει τους ψηφοφόρους του Die Linke να ψηφίσει για ένα νέο κόμμα». Το κόμμα που κινδυνεύει περισσότερο θα είναι το AfD, καθώς η ικανότητα της Sahra Wagenknecht «να απευθύνει έκκληση στην ακροδεξιά είναι αναμφισβήτητη». Οι πιθανότητές της βρίσκονται στην ικανότητα της να προσφέρει στους αριστερούς αυταρχικούς ψηφοφόρους ένα ευπρόσδεκτο κόμμα ¹¹⁴ .

5

Βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους

Το κόμμα δημιουργήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2024 στο Βερολίνο. Η επίσημη ίδρυση έγινε στις 27 Ιανουαρίου στην ίδια πόλη. Ενώ η ίδρυση του κόμματος είναι εξασφαλισμένη, η δημιουργία περιφερειακών ομοσπονδιών και η εκλογή των αρχηγών τους θα πάρει χρόνο. Το όνομα του κόμματος θα αποφασιστεί μετά τις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές και δεν θα αναφέρεται στη Sahra Wagenknecht ¹¹⁵ .

Οι περιφερειακές εκλογές στη Σαξονία και τη Θουριγγία το 2024 θα είναι η πρώτη μεγάλη πρόκληση για το κόμμα, αποφάσισε να προτείνει υποψηφίους.

Οι ευρωεκλογές του 2024 είναι σίγουρα η καλύτερη ευκαιρία για ένα νέο κόμμα να γίνει γνωστό και να πείσει τους ψηφοφόρους που αναζητούν κόμματα.

Θα μας πουν επίσης αν το AfD θα χάσει έδαφος από το κόμμα της Βάγκενκνεχτ. Τα αποτελέσματα της θα εξαρτηθούν ιδιαίτερα από το μέλλον της συμμαχίας Traffic Light.

Η πιθανή ίδρυση ενός μεγάλου συνασπισμού θα άλλαζε εντελώς το γερμανικό εθνικό πολιτικό τοπίο.