Θυμάρι, συστατικά, χρήσεις του, ετυμολογία και θυμαρόμελο.

Το θυμάρι είναι αυτοφυές θαμνώδες φυτό.
Αντέχει στα ξηροθερμικά κλίματα και φύεται σε όλη την Ελλάδα Τα φύλα του έχουν έντονα αρωματική καυτερή γεύση και χρησιμοποιούνται στην μαγειρική. Ανήκει στην κατηγορία των αρωματικών φυτών.
Στην Κρήτη συναντούμε δύο είδη θυμαριού: Το θυμάρι με τα μοβ λουλούδια και το θυμάρι με τα λευκά λουλούδια. Και τα δύο ανθίζουν από τις αρχές Ιουνίου στα χαμηλά και καθώς περνά το καλοκαίρι προχωράει η ανθοφορία του προς τα μέρη που έχουν μεγαλύτερο υψόμετρο. Μπορούμε να δούμε ανθισμένα θυμάρια σε σημεία με μεγάλο υψόμετρο ακόμα και τον μήνα Σεπτέμβριο.
1.Συλλογή
Συλλέγουμε το θυμάρι, δύο φορές το χρόνο, τον Ιούνιο και Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. Συλλέγουμε κυρίως τις ανθισμένες κορυφές, νωρίς το πρωί και αποξηραίνουμε σε ματσάκια, σε δροσερό μέρος, μακριά από τον ήλιο, σε θερμοκρασία κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου. Για μαγειρική χρήση, καλό είναι να κρατάμε μόνο τα πράσινα φυλλαράκια και τα ανθάκια του και αφού τα θρυμματίσουμε, να τα φυλάμε σε καθαρά βαζάκια, αεροστεγώς κλεισμένα.

2.Συστατικά
Περιέχει πάνω από 1% πτητικό έλαιο (περιέχει θυμόλη, καρβακρόλη,κυμόλη, λιναλόλη, βορνεόλη), πικρά στοιχεία, τανίνη, φλαβονοειδή και τριτερπενοειδή.

3.Ιστορία και παράδοση
Η λέξη Θύμος, που είναι η επιστημονική ονομασία του θυμαριού προέρχεται από το αρχαιοελληνικό θύω = θυσιάζω, ετυμολογία που δικαιολογεί την παρουσία του θυμαριού, στο κάψιμο θυμιαμάτων στους βωμούς.
Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για να τονώνουν την εγκεφαλική λειτουργία, μαζί με μέλι και ξίδι. Οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους για να αποκτήσουν σφρίγος και ενεργητικότητα. Ο Πλίνιος το 77μ.χ συνιστούσε κομπρέσες από θυμάρι και ξίδι, για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων. Επίσης, το χρησιμοποιούσε κατά των δηγμάτων των φιδιών και των τσιμπημάτων των εντόμων. Ο Μέγας Αλέξανδρος το χρησιμοποιούσε στις εκστρατείες του κατά των φθειρών. Τον 16ο αιώνα, οι γυναίκες πρόσφεραν στους αγαπημένους τους, σούπα με τριμμένο θυμάρι και μπύρα ως αφροδισιακό. Την ίδια εποχή, χρησιμοποιούσαν το θυμάρι κατά της μελαγχολίας, γεμίζοντας τα μαξιλάρια του ασθενή, με θρυμματισμένο θυμάρι.

4.Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-To θυμάρι χρησιμοποιείται κατά της ουλίτιδας(τρίβουμε με αυτό τα ούλα), της τερηδόνας και της οδοντικής πλάκας
-γαργάρες με αφέψημα θυμαριού έχουν καλά αποτελέσματα κατά του πονόλαιμου και του έντονου βήχα. Προκαλεί απόχρεμψη και μειώνει τους περιττούς σπασμούς
-μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κοκίτη και το άσθμα
-σκοτώνει τα μικρόβια. Η θυμόλη και βορνεόλη που περιέχει του προσδίδουν ιδιαίτερες αντισηπτικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες
-το ρόφημα βοηθά την εντερική λειτουργία και καταπραϋνει τα φουσκώματα
-καταπολεμά την ατονία και το άγχος, την ψυχική και σωματική εξάντληση, την κατάθλιψη και την απάθεια
-χρησιμοποιώντας το στο μπάνιο, ανακουφίζει τους ασθενείς με ρευματισμούς
-σαν κατάπλασμα καταπραϋνει από τον κνησμό
-στα μικρά παιδιά χορηγείται για την καταπολέμηση των σκωλήκων
-γενικά χρησιμοποιείται σαν τονωτικό και δυναμωτικό του οργανισμού
-αντισπασμωδικό και μαλακτικό του στομάχου
-χρησιμοποιείται εξωτερικά σαν λοσιόν για μολυσμένα τραύματα
-βοηθά στις αναπνευστικές και πεπτικές λοιμώξεις
-βοηθά στην αντιμετώπιση της διάρροιας και στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τη γνωστή κολίτιδα
-έχει καλά αποτελέσματα στη λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα
-για τις βαθιά εγκατεστημένες λοιμώξεις των πνευμόνων

5.Διατροφή
-μαζί με ρίγανη και μαντζουράνα αρωματίζει σούπες και σάλτσες
-ταιριάζει πολύ στις ψητές μελιτζάνες και τις πιπεριές φούρνου
-πολλοί το θεωρούν ιδανικό μπαχαρικό, ακόμη και για το ψάρι

6.Τρόπος παρασκευής
Έγχυμα: ρίξτε 2 κουταλάκια του γλυκού ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε το για 10 λεπτά. Πίνετε το ρόφημα αυτό, τρεις φορές την ημέρα.

Βάμμα: 2-4 ml βάμματος, τρεις φορές την ημέρα.

Αιθέριο έλαιο: 1-5 σταγόνες μέσα στη μπανιέρα με χλιαρό νερό, κάνουμε ένα πολύ καλό ιαματικό μπάνιο, εάν υποφέρουμε από ρευματισμούς ή αρθρίτιδες.

Λέγεται επίσης, ότι 1 σταγόνα αιθέριου ελαίου πάνω στο πονεμένο δόντι, κατευνάζει τον πόνο.

Λέγεται ότι τα άτομα που υποφέρουν από αϋπνίες, κοιμούνται ευχάριστα αν βάλουν ένα βλαστάρι θυμαριού κάτω από το μαξιλάρι τους.

7.Μελισσοκομία:
Τα λουλούδια του θυμαριού έχουν χρώμα μοβ ή λευκό. Το θυμάρι δίνει πολύ μέλι και ελάχιστη γύρη. Απαραίτητη προϋπόθεση για να μελώσει το θυμάρι όπως λένε οι παλιοί μελισσοκόμοι πρέπει να επικρατούν θερμοκρασίες από 25 έως και 32 βαθμούς C

Το θυμαρίσιο μέλι έχει βαθύ χρυσαφί χρώμα και υπέροχο άρωμα. Στην Κρήτη και Κυκλάδες επικρατεί ξηροθερμικό κλίμα και σύμφωνα με τους ειδικούς αυτή είναι η αιτία που το κρητικό και κυκλαδίτικο θυμαρίσιο μέλι είναι τόσο αρωματικό. Όσο πιο ξηροθερμικό είναι το κλίμα μιας περιοχής τόσο πιο αρωματικό είναι το μέλι που παράγεται σε αυτή. Το κρητικό και κυκλαδίτικο θυμαρίσιο μέλι (μιλάμε για γνήσιο, αυτό που αμέσως ξεχωρίζει από οποιοδήποτε άλλο μέλι στην εξαιρεική και αρωματική του γεύση, γιατί στο εμπόριο γίνονται πολλά δυστυχώς...) λόγω του ξηροθερμικού κλίματος έχει λιγότερη υγρασία από μέλια άλλων περιοχών της ίδιας κατηγορίας και ίσως να είναι αυτή η αιτία που το κάνει να έχει αυτό το υπέροχο άρωμα.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι το ποιο γνωστό και το ποιο εμπορεύσιμο μέλι στην αγορά.
Πριν ξεκινήσει η ανθοφορία του θυμαριού, οι μελισσοκόμοι κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ούτως ώστε τα Μελίσσια τους, να έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό εργατικού πληθυσμού, προκειμένου να εκμεταλλευτούν την ανθοφορία αυτή.

Τα θυμάρια ωφελούνται από τις χειμερινές και ανοιξιάτικες βροχές. Παρατηρείται ότι τα θυμάρια που έχουν πλούσια βλάστηση στο τέλος της Άνοιξης έχουν πλούσια ανθοφορία και καλύτερη νεκταροέκριση το καλοκαίρι.
Τέλος οι καλοκαιρινές βροχές αναστέλλουν την νεκταροέκριση του θυμαριού, καθώς επίσης και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες επιταχύνουν την ανθοφορία του, και φυσικά τα αποτελέσματα είναι αρνητικά.

*Σημ: Δυστυχώς το θυμάρι δεν φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα, Στην ηπειρωτική Ελλάδα υπάρχει μια νοητή γραμμή στο ύψος της Λαμίας και λίγο βορειότερα που από κει και πάνω δεν γνωρίζουν καν τι είναι θυμάρι!!!

Μοναδική εξαίρεση ίσως οι περιοχές της δυτικής Ελλάδας όπου το θυμάρι ανεβαίνει λίγο βορειότερα. Δεν είναι τυχαίο που οι βορειοελαδίτες καταναλωτές δεν προτιμούν το θυμαρίσιο μέλι. Απλά δεν το δοκίμασαν ποτέ και δεν ξέρουν τι χάνουν...

Τα πιο θεραπευτικά είδη μελιού:

1.Το θυμαρίσιο

Ο Γάλλος καθηγητής Μπερνάρ Ντεκότ, μετά τον έλεγχο εκατοντάδων ειδών μελιού από ολόκληρο τον κόσμο, ανέδειξε πρώτο και με διαφορά το θυμαρίσιο μέλι, το οποίο περιέχει θυμόλη, μια φαινόλη με αναγνωρισμένες αντισηπτικές ιδιότητες. Οι έρευνές του έδειξαν ότι εξασφαλίζει την επούλωση πληγών και εγκαυμάτων δύο φορές πιο γρήγορα απ΄ ό,τι η ειδική γάζα.

2.Το μέλι μανούκα

Το μέλι μανούκα προέρχεται από τα δέντρα Leptospermum scoparium της Νέας Ζηλανδίας και είναι έως και 100 φορές πλουσιότερο από τα υπόλοιπα είδη μελιού σε μεθυλγλυοξάλη, μια ουσία που δρα δραστικά κατά του πονόλαιμου, της γαστρεντερίτιδας, της τερηδόνας, των μυκητιάσεων αλλά και των εντερόκοκκων και σταφυλόκοκκων.

Αυτά για μερικούς (δυστυχώς και κάποιους "ειδικούς") που πασχίζουν για ευνόητους ιδιοτελείς λόγους να υποβαθμίζουν το θυμαρόμελο αποκρύπτοντας τέτοια ακράδαντα πραγματικά επιστημονικά στοιχεία ξένων ερευνητών. Κατά την "λογική" τους λοιπόν, και για όλες τους (δεκάδες, ας ψάξει κανείς στο διαδίκτυο) θεραπευτικές καταπραϋντικές κλπ χρήσεις που έχει το θυμάρι ως αφέψημα, βάμμα κλπ, θα πρέπει να γίνει υποκατάσταση των πολύτιμων συστατικών του θυμαριού από τα νεροζούμια βοτάνων ή ...από απεκκρίσεις εντόμων-μελιτώματα με γελοία πρόφαση πως αυτά έχουν περισσότερο (όσο και οι φακές το πολύ ως ημερήσια πρόσληψη...) σίδηρο ή άλλα ιχνοστοιχεία που υπάρχουν άφθονα στις περισσότερες τροφές και φρούτα!!! Η θυμόλη και οι άλλες πραγματικά πολύτιμες και δυσεύρετες ουσίες που ανιχνεύουν εκστασιαζόμενοι σοβαροί ερευνητές (βλ και παλιότερη ενημέρωση στο θυμάρι και στο θυμαρόμελο ενώ δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέλι, σε καμιά σχεδόν τροφή ή φρούτο, αποσιωπώνται απαράδεκτα και θεωρούνται ...άνευ σημασίας μπροστά σε ιχνοστοιχεία (και μόνο!) άλλων μελιών, τα οποία δεν μπαίνουν οι προπαγανδιστές τους σε κόπο φυσικά να μας πουν αν είναι περισσότερα ως πρόσληψη σε μια κουταλιά σούπας μελιτώματος (τόση το πολύ τρώει συνήθως ένας καταναλωτής μελιού) από όσα σε μια μερίδα κρέας ή φακές ή πεντέξι σύκα, σταφύλια, μια χούφτα ξηρούς καρπούς κλπ...

Τέλος, να  εδώ, μια ακόμα έντιμη  παρουσίαση για το θυμαρόμελο από το κατ΄εξοχήν έγκυρο και σοβαρό περιοδικό των μελισσοκόμων.
 (Πηγή : "Μελισσοκομικό Βήμα")

Ο "βασιλιάς" των ελληνικών μελιών και σίγουρα ένα και από τα καλύτερα μέλια στον κόσμο, παράγεται από έναν ταπεινό φρυγανοειδή θάμνο που με τίποτα δεν τραβάει το μάτι ώσπου να γεμίσει μαβιά άνθη. Ωστόσο το άρωμα του συμμετέχει στην μυρωδιά του ελληνικού καλοκαιριού και το χρώμα του δίνει χρώμα στο ξερό καλοκαιρινό τοπίο. Μιλάμε φυσικά για το θυμάρι από το οποίο παράγεται το 10% της ετήσιας σοδειάς μελιού...
...Το θυμαρίσιο μέλι είναι περιζήτητο και ακριβό όχι μόνο για την υπέροχη γεύση και το αρωμά του αλλά και επειδή δεν μπορεί να παραχθεί σε μεγάλη ποσότητα. Το ελληνικό θυμαρίσιο μέλι  ξεχωρίζει  από τα άλλα της μεσογείου. Μας το δήλωσαν αυτό οι Γάλλοι, Ισπανοί και Ιταλοί μελισοκόμοι που δοκίμασαν το θυμαρόμελο στο περίπτερο της Ο.Μ.Σ.Ε στο Μονπελιέ και το επαίνεσαν με την ψυχή τους.

Με χρώμα κεχριμπαρένιο που φτάνει να κοκκινίζει σαν του κονιάκ , δυνατό ιξώδες, μοναδικό άρωμα και έντονη γεύση που αφήνει ένα χαρακτηριστικό κάψιμο στο λαιμό είναι ίσως το πιο εύκολα αναγνωρίσιμο μέλι. Στις πιο μονοανθικές του εκδόσεις αργεί να κρυσταλλώσει συγκριτικά με τα άλλα ανθόμελα (6-18 μήνες).

Όσο μοναδικά είναι τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά εξίσου μοναδικές είναι και οι βιολογικές του ιδιότητες. Στην εξαιρετική της εργασία με τίτλο "Μελέτη χημικών συστατικών - Βιολογικές δράσεις Ελληνικών θυμαρίσιων μελιών" , η Δρ.Ιωάννα Χήνου αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Φαρμακευτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών , τις περιγράφει ως εξής:

Τα ελληνικά θυμαρίσια μέλια με υψηλά % ποσοστά από γυρεόκοκκους  Thymus sp. (μεγαλύτερα από 50%, είναι τα μόνα ελληνικά μέλια που περιέχουν μια τριόλη (χημικό όνομα E-4(1.2.4- Trihydroxy-2.6.6.-trimethycyclohexyl)- but-3-en-2-one). Η τριόλη αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως χημικός δείκτης  - αποτύπωμα , για την διάκριση-ταυτοποίηση των μελιών αυτών. Η έρευνα της κ.Χήνου έδειξε ότι η παραπάνω ουσία δεν προκύπτει από το φυτό (από αποικοδόμηση καροτενοειδών του) αλλά από χημική μετατροπή καροτενοειδών κατά την διάρκεια ή μετά την μεταφορά στην κυψέλη από τις μέλισσες .

Μελετήθηκαν επίσης τα πτητικά συστατικά των ελληνικών θυμαρίσιων μελιών . Μεταξύ αυτών ανιχνεύθηκαν παράγωγα του 3,4,5 trimethoxybenzoate, που μέχρι σήμερα είχαν αναφερθεί μόνο σε δείγματα μελιού Μανούκα της Αυστραλίας (Leptospermumscoparium) ,  ενώ ιδιαίτερα αξιοσημίωτη ήταν η παρουσία και απομόνωση - ταυτοποίηση της ουσίας  3-hydroxy-4-phenyl-2-butanone, ενός φυσικού προϊόντος με εξαίσια οσμή, που δεν έχει ανιχνευθεί ποτέ μέχρι σήμερα , σε κανένα είδος μελιού και σε κανένα φυτό της Ελληνικής χλωρίδας. Είχε όμως προηγούμενα αναφερθεί ως συστατικό των αιθέριων ελαίων των υποτροπικών φυτών Mimusops elengi L. από την Μαλαισία και Wisteria floribunda από την Ιαπωνία.

Όλα τα δείγματα θυμαρίσιων μελιών εμφάνισαν μέση έως ισχυρή αντιμικροβιακή δράση έναντι πρότυπων Gram (+) βακτηριακών στελεχών S. aureus, S.epidermidis, E.coli, P.aeruginosa, K.pneumomiae, E.cloaceae των βακτηρίων της στοματικής κοιλότητας S.viridians και S.mutans και των περισσοτέρων από 17 κλινικά ανθεκτικά βακτηριακά στελέχη, καθώς και των ανθρωποπαθογόνων C.albicans, C.tropicalis και C.Glabrata.
Τα θυμαρίσια μέλια με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε τριόλη , άρα και μεγαλύτερη αναλογία γυρεοκόκκων θυμαριού, είχαν και ισχυρότερη αντιμικροβιακή δράση.

Ενώ η αντιοξειδωτική  δράση του θυμαρίσιου μελιού δεν φαίνεται να είναι μεγάλη, φαίνεται όμως να έχει χημειοπροστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του μαστού , προστάτη και ενδομητρίου.

Παραδοσιακά το θυμαρίσιο μέλι χρησιμοποιείται σε λοιμώξεις του αναπνευστικού , ως τονωτικό του οργανισμού, για την καλύτερη πέψη και λύση των σπασμών του στομάχου  του εντέρου. Σε πληγές ως αντισηπτικό και επουλωτικό, έχει χρησιμοποιηθεί και από τον Δρ Ντεσκότ επί 25 χρόνια , στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λιμόζ.

Θα μπορούσε το ελληνικό θυμαρίσιο μέλι να έχει τη διεθνή προβολή και θεραπευτική κατοχύρωση που έχει το μέλι Μάνουκα;
Πιστεύουμε ότι σίγουρα μπορεί, εφόσον συνδυαστούν οι έρευνες των επιστημόνων με τις σωστές κινήσεις προώθησης εκ μέρους του μελισσοκομικού κλάδου και εφόσον όλοι όσοι το παράγουν τηρούν πολύ πιστά την ορθή μελισσοκομική πρακτική.