Ανθρωπισμός και μεταμοντέρνος νεοβαρβαρισμός στην Τέχνη

Στις δημοκρατικές κοινότητες των αρχαίων ελληνικών πόλεων ο καλλιτέχνης δεν δημιουργούσε αποκομμένος από την πόλη, απομονωμένος στον δικό του κόσμο. 
Ο ρόλος του ήταν κοινωνικός και το έργο του διατελούσε , από τη γένεσή του , υπό την κρίση και τον έλεγχο του καλλιεργημένου και πάντοτε σε πολιτική , πνευματική και ηθική εγρήγορση κοινού.

Όταν ο Φειδίας ολοκλήρωσε το άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, κάλεσε τους Ηλείους να το δουν και να διατυπώσουν τις παρατηρήσεις τους.
 "Ήθελε να ακούσει", γράφει ο Λουκιανός , "τον έπαινο αλλά και τον ψόγο."
Ακουσε τα σχόλια, ο ένας βρήκε τη μύτη "παχείαν" , ο άλλος το πρόσωπο "επιμηκέστερον" κλπ.
Όταν έφυγαν οι πολίτες ο Φειδίας κλείστηκε στο εργαστήριο και άρχισε να διορθώνει το άγαλμα. 
Δεν περιφρονούσε ο καλλιτέχνης, όπως οι ξιπασμένοι συνήθως σημερινοί, τη γνώμη των θεατών! 
Πίστευε ακράδαντα πως οι πολλοί βλέπουν πιο σωστά από τον οποιονδήποτε έναν κι ας είναι αυτός ο ένας ο Φειδίας!

Στην αρχιτεκτονική τα μνημεία εναρμονίζοντο με το ελληνικό τοπίο, στην πλαστική και τη ζωγραφική ήταν κατάδηλο το στοιχείο της άμιλλας και η επιδίωξη της τελειότητας.
 Η καλλιτεχνική παιδεία στις ελληνικές πόλεις ξεκινούσε 
εξ' απαλών ονύχων. 
Τα παιδιά εδιδάσκοντο ζωγραφική πάνω σε ξύλο. 
Ελλληνική θεωρειται η ανακάλυψη της πλαστικής τέχνης με πατρίδα τη Σικυώνα, το περίφημο εικαστικό κέντρο της αρχαιότητας. 

Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ , ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΕΥΦΟΡΙA ΨΥΧΗΣ. 

Κανένας άνωθεν φραγμός καμία προκατάληψη. Ανοιχτοί όλοι οι ορίζοντες.

Σ αυτή την περίοδο της με ανθρωπιστικό και φυσιολατρικό πρόσημο επιστημονικής, φιλοσοφικής  πνευματικής κι αισθητικής έξαρσης της ανθρωπότητας, εξερευνήθηκε ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ανακαλύφθηκαν οι τεχνοτροπίες και οι τεχνικές, δοκιμάστηκαν οι πιο προηγμένες, οι πιο τολμηρές καινοτομίες, οι πιο επαναστατικές εικαστικές προσεγγίσεις και θεματολογίες, 
ο ρεαλισμός, η αφαίρεση  το μνημειακό, το συμβολικό, 
το φυσιοκρατικό, το εξιδανικευμένο. 

Οι τέχνες  στους 25 αιώνες που ακολούθησαν, αρχικά συντρίφτηκαν, ό,τι επιβίωσε έγινε όργανο εξουσιαστικής και θεοκρατικής προπαγάνδας  με την άγρια επιβολή μιας απολυταρχικής ξενόφερτης θρησκευτικής άποψης, ενοχοποιητικής του ανθρώπινου γένους, ανηλεής μέσω αυτοκρατορικής βίας αιώνων, διώκτης της ελληνικής φιλοσοφίας, τέχνης και ηθικής πλην, εν μέρει,  επιλεκτικά, του αντίθετου με όλους σχεδόν τους άλλους, τους μέγιστους φυσιοκράτες φιλοσόφους, του  ιδεοκράτη Πλάτωνα, βολικού γι αυτούς (παρά την θέλησή του) στην επιβολή ανατολίτικων  απολυταρχικών μεταφυσικών   αντιλήψεων...

 Κυριαρχήθηκαν απόλυτα από τον στυγνό σκοταδισμό, την φοβική θεοκρατική και δουλικά εξυμνητική μοναρχών και αρχόντων αντίληψη  (μεσαίωνας).  

Πολλούς αιώνες  μετά, με  την Αναγέννηση, υπήρξε  ένα φωτεινό διάστημα προσπάθειας επαναφοράς της κλασσικής αρχαιοελληνικής αισθητικής, ηθικής και κοσμοθέασης, με αχνή επιβίωση και μια κάποια ανάπτυξη εκτός επίσημης κουλτούρας, "από τα κάτω" ως τις μέρες μας. .

Μετά την αρχικά δημοκρατική φάση του καπιταλισμού όμως, αφού εδραιώθηκε και γιγαντώθηκε η κυριαρχία του, εδώ και πάνω από έναν αιώνα, με αποκορύφωση τον εξαθλιωτικό κι εξουθενωτικό των λαών σημερινό παγκοσμιοποιητικό καπιταλισμό, έχουμε την κυριαρχία προβαλλόμενων-επιβαλλόμενων πολυπλόκαμα από το μιντιακό σύστημα και την κυριαρχούσα υπερεθνική ελίτ "μεταμοντέρνων" εκδοχών τέχνης.
Άλλες  με θλιβερά χαζοχαρούμενες, αποχαυνωτικές  ως και  τερατώδεις  μορφές και περιεχόμενα (σαν πολλές επιβραβευόμενες στην Γιουροβίζιον)  άλλες,οι πιο "σοβαρές", με πομπώδεις εξεζητημένα εκκεντρικές, συχνά νεομεσαιωνικές μεταφυσικές, μορφές και τεχνοτροπίες (γιαυτό πάνε μαζί με την αισθητική των πρωτόγονων, τα όλο και πιο άφθονα  τατουάζ, δαχτυλίδια σε χείλη, μύτες, γλώσσες κλπ κλπ των νεοβαρβάρων, ειδικά των μεγαλοπόλεων...)  

Οι κυρίαρχες, επιβληθείσες από το σύστημα  σήμερα μορφές τέχνης και  τυφλά μιμητικής αισθητικής  εκφράζουν κυρίως τον νεοβάρβαρο  σουρεαλιστικό παραλογισμό  του  καπιταλισμού και, εκλεπτυσμένα, εύπεπτα, όλα  όσα προβάλλει ως αξίες ζωής αυτός...

Η ελληνική κλασσική-βαθύτατα ανθρωπιστική και φυσιοκεντρική τέχνη και φιλοσοφία αντιστοιχούσε σε μια κατά φύσιν ζωή συνδυασμένη με πολύπλευρη πνευματική και ανάπτυξη και αισθητική καλλιέργεια.
Το "έλλογα σκέπτεσθαι και κατά φύσιν πράττειν" μαζί με το "καλόν κ΄αγαθόν" όπως τα ερμήνευαν τότε.

Σήμερα, όποιες αγοραίες απ-αξίες κυριαρχούν στην τα πάντα δυναστεύουσα "παγκόσμια αγορά", η παρά φύσιν και   εμπορευματική των πάντων ζωή κι ο αντίστοιχός της παντοειδής παραλογισμός, καθορίζουν, όπως είναι φυσικό, το ποια αντίστοιχα είδη τέχνης, αισθητικής, ηθικής  κλπ επιβάλλονται. 
 Μα και το γιατί επιβάλλονται.

Κώστας  Ντουντουλάκης 
συντ/χος δάσκαλος-πτυχιούχος πολιτικών επιστημών