Ο ΣΤΑΛΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΩΣΗΦ ΣΤΑΛΙΝ. Ο ΣΤΑΛΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΜΕΡΟΣ 4.

(Από το ομώνυμο βιβλίο του A.ΡΕΒΙΑΚΙΝ που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1946).

(Από την ιστοσελίδα : mauroflight artist)

ΜΕΡΟΣ 4.

«…ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ του προλεταριάτου, έγραφε ο Λένιν, δεν πρέπει να ταυτίζεται κατά ένα ορισμένο τρόπο με άλλα τμήματα της κομματικής υπόθεσης του προλεταριάτου… Εδώ χρειάζεται να εξασφαλιστεί η πιο μεγάλη απλοχωριά για την προσωπική πρωτοβουλία, τις ατομικές κλίσεις, την ευρύτητα της σκέψης και της φαντα­σίας, τη μορφή και το περιεχόμενο ». (Λένιν. Κομματική οργάνωση και κομματική λογοτεχνία, Άπαντα, ΙΙΙ).

Συνεχίζοντας και βαθαίνοντας τη θεωρία του Λένιν, ο σ. Στάλιν επανειλημμένα έλεγε στους κριτικούς, που δεν ένιωθαν ακόμα τη φύση του συγγραφέα:

« Ο συγγραφέας αντλεί υλικό, χρώματα για τα έργα του από τη συγκεκριμένη πραγματικότητα και σεις του υποβάλλετε το σχήμα. Αφήστε τον να διδαχτεί από τη ζωή ».

Κάποιος έκανε την παρατήρηση: ”Μα αυτό είναι εμπειρισμός”. Ο σ. Στάλιν απάντησε:

« Ανοησία! Αυτή τη λέξη μπορούμε να την εφαρμόσουμε στον πολιτικό, στον επιστήμονα, όχι όμως στο συγγραφέα. Πρέπει να καταλάβετε πως αν ο συγγραφέας αποδώσει τίμια την αλήθεια της ζωής, κατ’ ανάγκη θα κατα­λήγει στο μαρξισμό ». (Φ. Πανφέρωφ, Για την καινοτομία, το σύγχρονο θέμα και τον αγωνιστή. Περιοδικό ”Οχτώβρης” 1933, Χ).

Τα λόγια αυτά του σ. Στάλιν χτυπούν τη χοντροκομμένη κοινωνιολογική εξήγηση της τέχνης, της δημιουργικής καλλιτεχνικής εργα­σίας, την παραγνώριση της ιδιομορφίας της. Φυσικά τα λόγια αυτά δεν αποκλείουν, απεναντίας προϋποθέτουν ότι, ο συγγραφέας, ο μουσικός, ο ζωγράφος, ο καλλιτέχνης πρέπει ν’ ανεβάζει διαρκώς το πολιτικό και το ιδεολογικό του επίπεδο.

Στην έκθεσή του ατό το 18ο συνέδριο του ΚΚΣΕ (μπ.), ο σ. Στάλιν έλεγε :

« Υπάρχει ένας τομέας της επιστήμης, που η γνώση του πρέπει να γίνει υποχρεωτική για τους μπολσεβίκους, σ’ οποιονδήποτε τομέα της επι­στήμης κι αν δουλεύουν, είναι η μαρξιστική – λενινιστική επιστήμη για την κοινωνία, για τους νόμους της εξέλιξης της κοινωνίας, για τους νόμους της εξέλιξης της προλεταριακής επανάστασης, για τους νόμους της εξέλιξης της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης, για τη νίκη του κομμουνισμού. Γιατί δε μπορεί να θεωρηθεί πραγματικός λενινιστής ένας άνθρωπος που ονομάζει τον εαυτό του λενινιστή, είναι όμως κλεισμένος στην ειδικότητά του ». (Στάλιν, Έκθεση ατό 18ο συνέδριο του ΚΚΣΕ (μπ.)

Η κατάκτηση της θεωρίας του μπολσεβικισμού βοηθεί τον καλ­λιτέχνη να νιώσει πιο πλέρια την αλήθεια και να την απεικονίσει στα έργα του. Θα ήταν ανόητο να βασίζεται κανείς μόνο στην ”καλ­λιτεχνική διαίσθηση” τη στιγμή που υπάρχει ένα πανίσχυρο όργανο γνώσης, ο μαρξισμός – λενινισμός. Ωστόσο, είναι αναμφισβήτητο πως ο καλλιτέχνης ξεσκεπάζει τη μια ή την άλλη πλευρά της αλήθειας, κάποτε και με πολύ βάθος, όταν στη λίγο πολύ άμεση επαφή του με την πραγματικότητα, αναζητεί την αλήθεια με ειλικρίνεια και πάθος. Η βαθειά, άμεση σύνδεση με την πραγματικότητα έκανε πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας να εκφραστούν στα έργα τους με τέτοιο ρεαλισμό που αναγκάστηκαν,

”να στραφούν ενάντια στις ίδιες τους τις συμπάθειες και τις πολιτικές προκαταλήψεις”. (Ένγκελς, Γράμμα στο Χάρκνες).

Το γεγονός αυτό προκαθορίζει την ανάγκη μιας εντελώς ξεχωριστής συμπεριφοράς προς τον καλλιτέχνη. Το ζήτημα είναι ότι ο καλλιτέχνης στη δημιουργία του απεικονίζει την πραγματικότητα ανάλογα με τον τρόπο που τη νιώθει. Και όσο πιο στενή και πιο οργανική είναι η σύν­δεσή του με την πραγματικότητα, τόσο πιο ζωντανά είναι τα έργα του. Οι αγοραίοι κοινωνιολόγοι που θεωρούν την τέχνη σαν έκφραση της ”ταξικής ιδεολογίας”, αγνοούν το γεγονός ότι η συνείδηση απεικονίζει την πραγματικότητα με μικρότερη ή μεγαλύτερη ακρίβεια. Βλέπουν στο καλλιτεχνικό έργο είτε την αφηρημένη ιδέα, είτε τον κοινωνικό χα­ρακτήρα της μιας ή της άλλης τάξης, ψάχνουν κυρίως να βρουν μέσα του τον ταξικό προσδιορισμό του συγγραφέα, ξεχνώντας την αντι­κειμενικά μορφωτική έννοια της δημιουργίας του. Δεν οδηγούν τον τε­χνίτη του λόγου, του χρώματος, του ήχου στην πραγματικότητα, αλλά στη σχολαστικά, αφηρημένα και μηχανικά εννοούμενη ”υλιστική – διαλεχτική” διδασκαλία. Το γεγονός είναι πως ο καλλιτέχνης απεικονίζον­τας την πραγματικότητα και επιδρώντας πάνω της, υφίσταται και ο ίδιος την επίδρασή της. Όταν διαλέγει κάποιο επίκαιρο σύγχρονο θέμα αντιμετωπίζει αμέσως την ανάγκη να μελετήσει τις κυριότερες σχέ­σεις της πραγματικότητας. Αυτό τον συνδέει με τις κατευθυντικές τάσεις της σύγχρονης ζωής, πλαταίνει τον ιδεολογικό του ορίζοντα, ανυψώνει τις δημιουργικές του δυνατότητες και δίνει στα έργα του μια ξεχωριστή ζωντάνια.

Ο σ. Στάλιν επιμένει πάντα στην ειδική φύση της τέχνης και τον ειδικό χαρακτήρα της καθοδήγησής της και δίνει το παράδειγμα αυτής της καθοδήγησης στις προσωπικές του σχέσεις με τους εργάτες της τέχνης συγγραφείς, ηθοποιούς, μουσικούς κλπ.

Πολλές φορές ο σ. Στάλιν εφιστούσε την προσοχή λέγοντας πως η λογοτεχνία είναι λεπτό πράγμα:

« Να είστε, έλεγε, υπομονετικοί και πολύ προσεκτικοί με τους συγγραφείς και με τους κριτικούς. Να μη μεταφέρετε τις διοικητικές μεθόδους στη λογοτεχνία ». (Φ. Πανφέρωφ, Περιοδικό ”Οχτώβρης” Ι).

Η εκλογή του αντικειμένου που θα απεικονιστεί, η διαμόρφωση του θέματος εξαρτώνται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ταλέν­του του καλλιτέχνη, από την ιδιομορφία της πείρας του, τα κοινωνικά ενδιαφέροντα, τις δημιουργικές τάσεις κλπ. Αυτό δεν ήθελαν και δε θέλουν καθόλου να το καταλάβουν οι αγοραίοι κοινωνιολόγοι, που εφαρμόζουν τις μηχανιστικές ”θεωρίες” της κοινωνικής εντολής, της εξωτερικής επιταγής κλπ. Οι μηχανιστικές αυτές θεωρίες έκαναν στον καιρό τους να βλέπουν το συγγραφέα και το θέμα του, με τον ίδιο τρόπο που βλέπουν τα εμπορικά συμφωνητικά για τα μοσχάρια, τα πρόβατα, τα δέρματα. Έτσι ο καλλιτέχνης έχανε εκείνη την εσωτερική, την καθαρά προσωπική σχέση με το θέμα του, που υπάρχει μέσα στον κάθε αληθινό καλλιτέχνη.

Στην πάλη ενάντια στην αγοραία κοινωνιολογική αντίληψη για το θέμα, ο σ. Στάλιν έκανε τη σύσταση πως:

« Ο συγγραφέας δεν πρέπει να υποχρεώνεται να γράψει για τα κολχόζ ή το Μαγκνιτογκόρσκ. Δε μπορεί κανείς να γράψει γι’ αυτά τα πράγματα από υποχρέωση ». (Β. Στάφσκι, ”Να μην επαναπαυόμαστε, να δυναμώνουμε τη δουλειά”. ”Λογοτεχνική εφημερίδα” αρ.49 της 1 του Σεπτέμβρη 1936).

Σχετικά μ’ αυτό, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η συζήτηση του Στάλιν με τον παρασημοφορημένο σκηνοθέτη Α. Ντοβζένκο για τη δουλειά του πάνω στην κινηματογραφική ταινία ”Στσόρς”.

« Ο σ. Στάλιν, διηγείται ο Α. Ντοβζενκο, με κάλεσε ο ίδιος να τον επισκεφθώ. Αυτό έγινε την εποχή που η δουλειά για το ”Αερογκράντ” βρίσκον­ταν στη βράση της, κ’ εγώ ήμουν κυριολεκτικά τσακισμένος από τα άρθρα των εφημερίδων για τη σκηνοθεσία του «Στσορς», που μου είχε προτείνει ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς. Στο γραφείο του σ. Στάλιν γινόταν φαίνεται κάποια σύσκεψη και μπήκα μέσα όταν έγινε διακοπή και ο ίδιος δεν ήταν στο γρα­φείο. Σε λίγα λεπτά ο σ. Στάλιν ήρθε μέσα και πρώτα απ’ όλα με ρώτησε αν είχα συστηθεί με όλους. Και μόνον όταν του απάντησα καταφατικά, άρχισε να με ρωτά προσεκτικά για τη δουλειά μου στο ”Αερογκράντ”, για το αν είμαι ικανοποιημένος από τη δημιουργία αυτή και για το αν με βοήθα αρκετά η Διεύθυνση της αεροπορίας για τη φωτογράφιση των αεροπλάνων. Κοντολογής ένιωσα, πως μου εξασφαλίζονταν κάθε βοήθεια για να τε­λειώσει η ταινία. Ωστόσο σκεφτόμουνα: μήπως με κάλεσε μόνο γι αυτό; ”Και τώρα θα σας πω γιατί σας κάλεσα”, μου είπε ο σ. Στάλιν. Όταν μί­λησα την τελευταία φορά μαζί σας για το ”Στσορς”, όλα όσα σας είπα, τα είπα σαν συμβουλή. Σκεπτόμουν απλώς τι θα κάνετε π.χ. για την Ουκρα­νία. Όμως, ούτε τα δικά μου λόγια, ούτε τα άρθρα των εφημερίδων, σας δεσμεύουν σε οτιδήποτε. Είσαστε ελεύθερος άνθρωπος: θέλετε να κάνετε το ”Στσορς” ; κάντε το, αν όμως έχετε άλλα σχέδια, κάντε άλλα. Χωρίς στενοχώρια. Σας κάλεσα για να σας το πω, να το ξέρετε”. Ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς μου τα είπε αυτά σιγανά και χωρίς χαμόγελο πια, με κάποια όμως ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα. Μέσα σε κρατικές υποθέσεις τεράστιας σπουδαιότητας ο σ. Στάλιν βρήκε τον καιρό να θυμηθεί τον καλλι­τέχνη, να ελέγξει την ψυχική του κατάσταση, να του αφαιρέσει το αίσθημα έστω και μιας φανταστικής δέσμευσης και να του δώσει πλήρη ελευθερία εκλογής. Είπα στο σ. Στάλιν πως ίσα-ίσα είμαι έτοιμος να πραγματο­ποιήσω τον ”Στσορς”. Τον ευχαρίστησα για την ιδέα και κατάκρινα πολλές φορές τον εαυτό μου γιατί εγώ, ένας Ουκρανός καλλιτέχνης, δεν το σκέφτηκα μόνος μου ». (Α. Ντοβζένκο, Ο δάσκαλος και φίλος του καλ­λιτέχνη, ”Κινηματογραφική τέχνη”, αρ. 10, 1937).

Από δω βγαίνει το συμπέρασμα ότι με το να παίρνει κανείς υπόψη του την ιδιομορφία της καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν απο­κλείει την κοινωνικοπολιτική και μεθοδολογική καθοδήγησή της.

« Ο σ. Στάλιν είχε το σκοπό του όταν ρωτούσε τους κομμουνιστές αν ξέρουν τι ακριβώς γράφουν οι συγγραφείς ». (Β. Στάφσκι, ”Φι­λολογική εφημερίδα”. Αρ. 49 της 1 Σεπτέμβρη 1936).

« Ο σ. Στάλιν παρακολουθεί προσεκτικά, μέρα με τη μέρα, τη σοβιετική τέχνη κ’ εφαρμόζει συγκεκριμένα μέτρα για την παραπέρα ανάπτυξή της με την εξαιρετική εκείνη «απλότητα, λεπτότητα και ευρύτητα κατανόησης» των ζητημάτων, που έκαναν τόση εντύπωση στο Ρομαίν Ρολλάν, όταν συναντήθηκε με το Στάλιν ». (Μ. Έρλιχ, Ο Ρομαίν Ρολλάν για την επίσκεψη του στο Στάλιν «Πράβντα» 5 του Ιούλη 1935).

Αυτή η λεπτότητα και η ευρύτητα κατανόησης στην καθοδήγηση της τέχνης εκδηλώθηκαν ανάγλυφα στις συζητήσεις του σ. Στάλιν με το σκηνοθέτη του κινηματογράφου A. Π. Ντοβζένκο.

Όταν στη συνεδρίαση του προεδρείου της Κεντρικής εκτελεστικής επιτροπής της ΕΣΣΔ απονεμήθηκε στο σ. Ντοβζένκο το παράσημο του Λένιν, ο Ντοβζένκο γυρίζοντας στη θέση του, άκουσε την παρατήρηση του σ. Στάλιν: ”Τώρα μας χρωστάς τον Ουκρανό Τσαπάγιεφ”. Σε λίγο στην ίδια συνεδρίαση ο σ. Στάλιν ρώτησε το σ. Ντοβζένκο. ”Ξέρετε την ιστορία του Τσαπάγιεφ; για σκεφτείτε γι αυτόν”. (Μ. Έρλιχ, Ουκρανός Τσαπάγιεφ, ”Πράβντα”, 29 του Γενάρη 1936).

Όταν ο σ. Στάλιν βεβαιώθηκε ότι ο σ. Ντοβζένκο είναι γεμάτος χαρά και προθυμία για να πραγματοποιήσει την ταινία για τον «Ου­κρανό Τσαπάγιεφ», άρχισε να μιλάει λεπτομερειακά για τη διαφορά ανάμεσα στον Τσαπάγιεφ και το Στσορς, για την ανάγκη να χρησιμοποιηθούν τα ουκρανικά τραγούδια, η μουσική κλπ.

Η τέχνη είναι ιδιόμορφη. Ξεχωρίζει από την ειδική της φύση. Δεν πρέπει να ταυτίζεται τυπικά με τις άλλες μορφές που απεικονίζουν την πραγματικότητα. Όσοι εργάζονται στην περιοχή της τέχνης ή την καθοδηγούν, πρέπει να έχουν πάντα υπόψη τους την ειδική της φύση. Αυτό βγαίνει ξεκάθαρα από τα λόγια του σ. Στάλιν.

(Από το ομώνυμο βιβλίο του A.ΡΕΒΙΑΚΙΝ που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1946).

(Από την ιστοσελίδα : mauroflight artist)

Ανθρωπισμός και μεταμοντέρνος νεοβαρβαρισμός στην Τέχνη

Στις δημοκρατικές κοινότητες των αρχαίων ελληνικών πόλεων ο καλλιτέχνης δεν δημιουργούσε αποκομμένος από την πόλη, απομονωμένος στον δικό του κόσμο. 
Ο ρόλος του ήταν κοινωνικός και το έργο του διατελούσε , από τη γένεσή του , υπό την κρίση και τον έλεγχο του καλλιεργημένου και πάντοτε σε πολιτική , πνευματική και ηθική εγρήγορση κοινού.

Όταν ο Φειδίας ολοκλήρωσε το άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, κάλεσε τους Ηλείους να το δουν και να διατυπώσουν τις παρατηρήσεις τους.
 "Ήθελε να ακούσει", γράφει ο Λουκιανός , "τον έπαινο αλλά και τον ψόγο."
Ακουσε τα σχόλια, ο ένας βρήκε τη μύτη "παχείαν" , ο άλλος το πρόσωπο "επιμηκέστερον" κλπ.
Όταν έφυγαν οι πολίτες ο Φειδίας κλείστηκε στο εργαστήριο και άρχισε να διορθώνει το άγαλμα. 
Δεν περιφρονούσε ο καλλιτέχνης, όπως οι ξιπασμένοι συνήθως σημερινοί, τη γνώμη των θεατών! 
Πίστευε ακράδαντα πως οι πολλοί βλέπουν πιο σωστά από τον οποιονδήποτε έναν κι ας είναι αυτός ο ένας ο Φειδίας!

Στην αρχιτεκτονική τα μνημεία εναρμονίζοντο με το ελληνικό τοπίο, στην πλαστική και τη ζωγραφική ήταν κατάδηλο το στοιχείο της άμιλλας και η επιδίωξη της τελειότητας.
 Η καλλιτεχνική παιδεία στις ελληνικές πόλεις ξεκινούσε 
εξ' απαλών ονύχων. 
Τα παιδιά εδιδάσκοντο ζωγραφική πάνω σε ξύλο. 
Ελλληνική θεωρειται η ανακάλυψη της πλαστικής τέχνης με πατρίδα τη Σικυώνα, το περίφημο εικαστικό κέντρο της αρχαιότητας. 

Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ , ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΕΥΦΟΡΙA ΨΥΧΗΣ. 

Κανένας άνωθεν φραγμός καμία προκατάληψη. Ανοιχτοί όλοι οι ορίζοντες.

Σ αυτή την περίοδο της με ανθρωπιστικό και φυσιολατρικό πρόσημο επιστημονικής, φιλοσοφικής  πνευματικής κι αισθητικής έξαρσης της ανθρωπότητας, εξερευνήθηκε ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ανακαλύφθηκαν οι τεχνοτροπίες και οι τεχνικές, δοκιμάστηκαν οι πιο προηγμένες, οι πιο τολμηρές καινοτομίες, οι πιο επαναστατικές εικαστικές προσεγγίσεις και θεματολογίες, 
ο ρεαλισμός, η αφαίρεση  το μνημειακό, το συμβολικό, 
το φυσιοκρατικό, το εξιδανικευμένο. 

Οι τέχνες  στους 25 αιώνες που ακολούθησαν, αρχικά συντρίφτηκαν, ό,τι επιβίωσε έγινε όργανο εξουσιαστικής και θεοκρατικής προπαγάνδας  με την άγρια επιβολή μιας απολυταρχικής ξενόφερτης θρησκευτικής άποψης, ενοχοποιητικής του ανθρώπινου γένους, ανηλεής μέσω αυτοκρατορικής βίας αιώνων, διώκτης της ελληνικής φιλοσοφίας, τέχνης και ηθικής πλην, εν μέρει,  επιλεκτικά, του αντίθετου με όλους σχεδόν τους άλλους, τους μέγιστους φυσιοκράτες φιλοσόφους, του  ιδεοκράτη Πλάτωνα, βολικού γι αυτούς (παρά την θέλησή του) στην επιβολή ανατολίτικων  απολυταρχικών μεταφυσικών   αντιλήψεων...

 Κυριαρχήθηκαν απόλυτα από τον στυγνό σκοταδισμό, την φοβική θεοκρατική και δουλικά εξυμνητική μοναρχών και αρχόντων αντίληψη  (μεσαίωνας).  

Πολλούς αιώνες  μετά, με  την Αναγέννηση, υπήρξε  ένα φωτεινό διάστημα προσπάθειας επαναφοράς της κλασσικής αρχαιοελληνικής αισθητικής, ηθικής και κοσμοθέασης, με αχνή επιβίωση και μια κάποια ανάπτυξη εκτός επίσημης κουλτούρας, "από τα κάτω" ως τις μέρες μας. .

Μετά την αρχικά δημοκρατική φάση του καπιταλισμού όμως, αφού εδραιώθηκε και γιγαντώθηκε η κυριαρχία του, εδώ και πάνω από έναν αιώνα, με αποκορύφωση τον εξαθλιωτικό κι εξουθενωτικό των λαών σημερινό παγκοσμιοποιητικό καπιταλισμό, έχουμε την κυριαρχία προβαλλόμενων-επιβαλλόμενων πολυπλόκαμα από το μιντιακό σύστημα και την κυριαρχούσα υπερεθνική ελίτ "μεταμοντέρνων" εκδοχών τέχνης.
Άλλες  με θλιβερά χαζοχαρούμενες, αποχαυνωτικές  ως και  τερατώδεις  μορφές και περιεχόμενα (σαν πολλές επιβραβευόμενες στην Γιουροβίζιον)  άλλες,οι πιο "σοβαρές", με πομπώδεις εξεζητημένα εκκεντρικές, συχνά νεομεσαιωνικές μεταφυσικές, μορφές και τεχνοτροπίες (γιαυτό πάνε μαζί με την αισθητική των πρωτόγονων, τα όλο και πιο άφθονα  τατουάζ, δαχτυλίδια σε χείλη, μύτες, γλώσσες κλπ κλπ των νεοβαρβάρων, ειδικά των μεγαλοπόλεων...)  

Οι κυρίαρχες, επιβληθείσες από το σύστημα  σήμερα μορφές τέχνης και  τυφλά μιμητικής αισθητικής  εκφράζουν κυρίως τον νεοβάρβαρο  σουρεαλιστικό παραλογισμό  του  καπιταλισμού και, εκλεπτυσμένα, εύπεπτα, όλα  όσα προβάλλει ως αξίες ζωής αυτός...

Η ελληνική κλασσική-βαθύτατα ανθρωπιστική και φυσιοκεντρική τέχνη και φιλοσοφία αντιστοιχούσε σε μια κατά φύσιν ζωή συνδυασμένη με πολύπλευρη πνευματική και ανάπτυξη και αισθητική καλλιέργεια.
Το "έλλογα σκέπτεσθαι και κατά φύσιν πράττειν" μαζί με το "καλόν κ΄αγαθόν" όπως τα ερμήνευαν τότε.

Σήμερα, όποιες αγοραίες απ-αξίες κυριαρχούν στην τα πάντα δυναστεύουσα "παγκόσμια αγορά", η παρά φύσιν και   εμπορευματική των πάντων ζωή κι ο αντίστοιχός της παντοειδής παραλογισμός, καθορίζουν, όπως είναι φυσικό, το ποια αντίστοιχα είδη τέχνης, αισθητικής, ηθικής  κλπ επιβάλλονται. 
 Μα και το γιατί επιβάλλονται.

Κώστας  Ντουντουλάκης 
συντ/χος δάσκαλος-πτυχιούχος πολιτικών επιστημών

Η απάτη της κλιματικής αλλαγής - Νάιτζελ Φάρατζ

AYTA EINAI TA ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΡΕΚΟΡ ΑΚΡΑΙΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΩΣ ΤΟ 2.000 -ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΑΝΩ ΑΠΌ 70 ΜΕ 110 ΕΤΩΝ!!!!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO), οι καταγεγραμμένες ακραίες τιμές μετεωρολογικών παραμέτρων τον #περασμένοαιώνα πάνω στον πλανήτη, είναι οι εξής:

#Υψηλότερηθερμοκρασία: 58 °C στις 13 #Σεπτεμβρίου1922 στην Ελ Αζίζια (υψόμετρο 112m) της Λιβύης.

#Χαμηλότερη θερμοκρασία: -89,2 °C στις 21 #Ιουλίου1983 στη Βάση Βοστόκ (υψόμετρο 3420m), στην Ανταρκτική.

Υψηλότερη μέση ετήσια θερμοκρασία: 34,4 °C, το 1960 στο Νταλόλ της Αιθιοπίας.

#Μεγαλύτερηημερήσιαδιακύμανση θερμοκρασίας: 55,6 °C, με πτώση της θερμοκρασίας από τους 6,7 °C στους -49 °C, στις 23-24 #Ιανουαρίου1916 στο Μπράουνινγκ (Μοντάνα, ΗΠΑ).

#Ισχυρότεροιάνεμοι στην ξηρά από τυφώνα: 322 χλμ/ώρα, με ριπές ανέμου έως 338 χλμ/ώρα, 17-18 #Αυγούστου1969 κατά μήκος των ακτών της Αλαμπάμα και του Μισισίπι, ΗΠΑ (στη διάρκεια του Τυφώνα Καμίλ).

Υψηλότερη καταμετρημένη #ετήσιαβροχόπτωση: 2.6461,7 χιλιοστά από 1 Αυγούστου 1860 έως 31 Ιουλίου #του1861 στο Τσεπούντζι της Μεγκαλάγια στην Ινδία.

Υψηλότερη μέση ετήσια βροχόπτωση: 11874 χιλιοστά στο Μαουσινράμ της Μεγκαλάγια στην Ινδία.

Υψηλότερη ημερήσια βροχόπτωση: 1825 χιλιοστά 7-8 Γενάρη του 1966 στο νήσι Ρεϊνιόν (ανατολικά της Μαδαγασκάρης) στον Ινδικός ωκεανός.

#Λιγότερεςβροχές (Μήνες ξηρασίας): #173μήνεςδίχωςβροχή (από #Οκτώβριοτου1903 έως Ιανουάριο #του1918), Έρημος Ατακάμα, Χιλή. !!!!!

Αριθμός ημερών βροχής ανά έτος: 350 ημέρες στο όρος Βαϊαλεάλε, στο νησί Καουάι της Χαβάης.

Υψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση (SLP): 1083,3 hPa στις 31 Δεκεμβρίου 1968, στο Αγκάτα της Σιβηρίας

Χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση (SLP): 870 hPa στις 12 Οκτωβρίου 1979, 500 χλμ δυτικά της νήσου Γκόθαμ, Ειρηνικός ωκεανός (στη διάρκεια του Τυφώνα Τιπ).

Μεγαλύτερος χαλαζόκοκκος: 1,02 κιλά, στις 14 Απριλίου 1986, στο Γκοπαλγκάνζ του Μπανγκλαντές.

Πηγή: https://gr.k24.net/articles.aspx?a=5

Θεωρία περί επίκτητου γένους: Η τραγική εμπειρία της ιδεοληπτικής, ακραία αντιεπιστημονικής κι απάνθρωπης αυτής απάτης

Ο γκουρού John Money, ο πατέρας της «θεωρίας των δύο φύλων», είχε δοκιμάσει σε δίδυμα τη θεωρία του.
(Οι μελέτες για το γένος – άνδρας ή γυναίκα – καθιερώθηκαν από την πένα και το νυστέρι ενός Νεοζηλανδού, καθηγητή σεξολογίας και ψυχολογίας, ειδικευμένου στον ερμαφροδιτισμό στο Πανεπιστήμιο Τζων Χόπκινς, του Τζων Μάνεϊ.)
Αυτός είναι που από το 1955 ορίζει το γένος ως τη σεξουαλική συμπεριφορά που αποκτά κάποιος ανεξάρτητα τάχα από τη σωματική πραγματικότητα.

Το 1966, ο γιατρός Μάνεϊ ήρθε σε επαφή με ένα κατεστραμμένο ζευγάρι, τους Τέιμερ. Αυτοί είχαν δίδυμα αγοράκια ηλικίας 8 μηνών στα οποία θέλησαν να κάνουν περιτομή. Δυστυχώς, η περιτομή του Ντέιβιντ με ηλεκτρική καυτηρίαση απέτυχε και το πέος του κάηκε. Στον Μπράιαν, το δίδυμο αδελφάκι του, δεν έγινε περιτομή. Τι θα γίνει με τον μικρό Ντέιβιντ με το απανθρακωμένο πέος; Ο αδίστακτος Μάνεϊ βλέπει σ’αυτή τη μοιραία αναπηρία την ευκαιρία να αποδείξει in vivo ότι το βιολογικό φύλο είναι τάχα "μια απάτη, μια αυθαιρεσία από την οποία θα μας απαλλάξει η εκπαίδευση"!
Πείθει τους δύστυχους γονείς να μεγαλώσουν τον Ντέιβιντ σαν κορίτσι, χωρίς να του το πουν ποτέ – ούτε στον αδελφό του – ότι γεννήθηκε αγόρι. 

Ο γιατρός συνταγογραφεί στο παιδί, το οποίο μετονομάστηκε σε Μπρέντα, μια ορμονική θεραπεία και, δεκατέσσερις μήνες αργότερα, του αφαίρεσε τους όρχεις! 
Οι γονείς του ντύνουν το παιδί με φουστάνια, του χαρίζουν κούκλες, του μιλούν στο θηλυκό γένος.

Πλύση εγκεφάλου

Σε ηλικία 6 ετών, οι δίδυμοι δείχνουν να ανταποκρίνονται θετικά στον ρόλο του φύλου που τους έχουν ορίσει. Αρα η εκπαίδευση και η κοινωνία δημιουργούν το φύλο… Ο Μπάιαν είναι ένα τέλειο αγόρι και η Μπρέντα ένα χαριτωμένο κοριτσάκι. Ο Μάνεϊ τους εξετάζει μια φορά το χρόνο. Αν και είναι μόλις 6 χρονών, τους ρωτάει για τις σεξουαλικές προτιμήσεις τους, τους ζητάει να αγγίζουν το ένα το άλλο. «Ήταν πλύση εγκεφάλου», εμπιστεύτηκε η Μπρέντα – Ντέιβιντ αργότερα στον Τζων Κολαπίντο, ο οποίος, το 1998, έγραψε την ιστορία στο Ρόλινγκ Στόουνς και αργότερα στο βιβλίο: «As Nature Made Him: The Boy Was Raised As A Girl».

Ο Μάνεϊ είναι πεπεισμένος ότι έχει αποδείξει ότι το βιολογικό φύλο εξαφανίζεται όταν του «μεταγγίζουμε» ένα άλλο γένος. Δημοσιεύει πολυάριθμα άρθρα αφιερωμένα στην περίπτωση «Τζων-Τζόαν» (τα ονόματα που δίνει στους Ντέιβιντ – Μπρέντα) και αργότερα, το 1972, ένα βιβλίο «Άνδρας-Γυναίκα, Αγόρι- Κορίτσι». 

Υποστηρίζει σε αυτά ότι μόνο η εκπαίδευση κάνει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται ως άνδρες ή γυναίκες! 

Έτσι γεννήθηκε η «θεωρία του γένους».

Μόνο που η Μπρέντα μεγαλώνει με τρόπο οδυνηρό! 

Στην εφηβεία, αισθάνεται η φωνή της να γίνεται βαρειά, εξομολογείται ότι έλκεται από τα κορίτσια, αρνείται τον πλαστικό κόλπο που θέλει να της επιβάλει ο Μάνεϊ. 

Η Μπρέντα παύει να καταπίνει τη θεραπεία της, καταφεύγει στη τεστοστερόνη, παραμιλάει, πίνει υπερβολικά. 

Η Μπρέντα αισθάνεται αγόρι περιορισμένο μέσα σε ένα σώμα κοριτσιού!

 Σαστισμένοι, οι γονείς αποκαλύπτουν την αλήθεια στα δίδυμα. Η Μπρέντα γίνεται και πάλι Ντέιβιντ και παντρεύεται μια γυναίκα. 

Αλλά οι ταυτοτικές μεταπτώσεις αποσταθεροποίησαν τα αγόρια:

 Ο Μπράιαν αυτοκτονεί το 2002 και τον ακολουθεί ο Ντέιβιντ, στις 5 Μαΐου 2004!

 Γι’ αυτό το τραγικό τέλος ο Μάνεϊ δεν κάνει καμία δήλωση. Ούτε του ασκήθηκε καμία δίωξη!... 

Το 1997 ο Μίλτον Ντάιαμοντ, καθηγητής ανατομίας και αναπαραγωγικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης, καταγγέλλει την απάτη.

 Ο Μάνεϊ ανταπαντά κάνοντας λόγο για μια συνωμοσία από πρόσωπα «για τα οποία η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα έχουν γενετική προέλευση»! 

Και συνεχίστηκε η ελέω βαθέος κράτους και παρακράτους εγκληματική, λίαν κερδοφόρα γιαυτόν και ομοίους του, ασυλία...

Η "πρωτοπόρος" Νορβηγία

Έχει επιστημονική θεμελίωση η «θεωρία του γένους»; Το 2009, ο Νορβηγός δημοσιογράφος Χάραλντ Εϊα αφιερώνει ένα ντοκυμαντέρ στη θεωρία του γένους.

 Αναζητεί μια απάντηση στο ερώτημα: πώς είναι δυνατόν στη Νορβηγία, πρωτοπόρο των πολιτικών του «γένους», οι νοσοκόμες να είναι γυναίκες και οι μηχανικοί να είναι άνδρες; Ρωτάει τέσσερις κορυφές: τον Αμερικανό καθηγητή Ρίτσαρντ Λίπα, υπεύθυνο μιας παγκόσμιας σφυγμομέτρησης για τη σχέση της επιλογής επαγγέλματος με το φύλο (απάντηση: οι γυναίκες προτιμούν επαγγέλματα επαφής και φροντίδων), τον Νορβηγό Τροντ Ντίσεθ ο οποίος ερευνά τα παιχνιδάκια προς τα οποία απλώνουν τα χέρια τους τα βρέφη (απάντηση: ό,τι είναι μαλακό και απτικό για τα κορίτσια), τον Σάιμον Μπάρον – Κοέν, καθηγητή ψυχοπαθολογίας της ανάπτυξης στο Τρίνιτυ Κόλετζ του Καίμπριτζ και, την Αγγλίδα Αν Κάμπελ, ψυχολόγο της ανάπτυξης.

 Αυτοί οι ειδικοί απαντούν ότι το να γεννηθείς άνδρας ή γυναίκα συνεπάγεται μεγάλες διαφορές. Και τι τους προκαλούν οι «μελέτες για το γένος»; Ξεσπάσματα γέλιου. 

Η εξέλιξη του είδους, το πλήθος των ορμονών που ενεργούν στον εγκέφαλο κάνουν το αρσενικό και το θηλυκό διακριτά φύλα. Με τις ίδιες νοητικές ικανότητες αλλά όχι όμοια. Παρουσιάζει τις αντιδράσεις τους στους φίλους του «γένους». Οι οποίοι τους κατηγορούν ότι «είναι φανατικοί του βιολογισμού»!

 Έστω. Ο Εϊα τους παρακαλεί να εκθέσουν τις αποδείξεις τους ότι το φύλο δεν είναι παρά πολιτισμικό δημιούργημα… Σιωπή!

 Μετά τη μετάδοση του ντοκυμαντέρ, το 2010, το Νορβηγικό Κέντρο του Γένους έχασε κάθε κρατική χρηματοδότηση...

Της Εμιλί Λανέζ
gender-studies

Μετάφραση: Ευάγγελος Νιάν

ιος

Ετυμολογία: κομπιούτερ και κομβέω μα και ...turbo, yes, sponsor, pause, carat, kiss, disaster, Ajax, marmalade, mentor

1. Όταν πλημμύριζε ο Νείλος στην Αρχαία Αίγυπτο, οι αγρότες που είχαν χωράφια δίπλα στο ποτάμι έχαναν τα όρια τους.

Όταν βρέθηκε εκεί ο Θαλής ο Μιλήσιος να μετρήσει την μεγάλη πυραμίδα από την σκιά της, του ανέθεσαν να βρει έναν τρόπο έτσι ώστε μετά την άμπωτη να μπορούν να ξαναβρούν οι

Αιγύπτιοι αγρότες τα όρια των χωραφιών τους.

Έβαλε λοιπόν πασσάλους ανά τακτά διαστήματα στην άκρη του ποταμού κατά μήκος της ακτής.

Από κάθε πάσσαλο έδεσε μακριά σχοινιά προς τα έξω, προς τα χωράφια, δηλαδή κάθετα σε διεύθυνση

προς τον ποταμό. Τα σχοινιά κατά μήκος τους, ανάλογα με τις αποστάσεις έφεραν κόμβους!!!

Με την βοήθεια των κόμβων μέτρησε ακριβώς τα σύνορα του κάθε αγρού αφού είχε σταθερή απόσταση από τον ποταμό.

Η μέθοδος αυτή, του να υπολογίζεις δηλαδή με ακρίβεια, ονομάστηκε κομβέω. (Υπολογίζω, μετρώ ακριβώς με την βοήθεια κόμβων.)

Αργότερα το πήραν οι Λατίνοι όπου όσοι ήξεραν να εκτελούν μαθηματικές ή αριθμητικές πράξεις, το φώναζαν δυνατά (εξού κομπασμός), και ο υπολογισμός σε αυτούς έγινε combaso, ή compasso

(Υπάρχει και σήμερα όργανο στη ναυσιπλοΐα για υπολογισμό της πορείας του πλοίου κλπ).

Έκτoτε το μετρώ ή υπολογίζω με ακρίβεια compaso => computer.

Αγγλικά άραγε πως λέγεται το computer; Γιατί Ελληνικά ξέρουμε...

Πηγή: ηλ.τα

2.Το ξέρατε ότι το "yes" είναι ελληνικό; Το "turbo"; Το "kiss";

Το blog thedailyowl μας παρουσιάζει δέκα λέξεις με ελληνική ρίζα, που κάνουν τη δική τους "καριέρα" στο εξωτερικό, την ώρα που η ελληνική γλώσσα, απλοποιείται όλο και περισσότερο. Πάμε να τις δούμε παρακάτω.

Turbo

Και ποιός δεν την ξέρει αυτήν την μικρή λεξούλα; Από τις ηλεκτρικές σκούπες μέχρι τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, το turbo έχει χαρακτηρίσει την απόδοση πληθώρας συσκευών και κινητήρων.  Και όμως, προέρχεται από την αρχαία ελληνική  τύρβη  που σημαίνει την κυκλική και ταραχώδη κίνηση. Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς για ποιόν λόγο καθιερώθηκε στα αγγλικά. Επικουρικά, Τύρβη ήταν και μια τοπική θρησκευτική εορτή προς τιμή του Διονύσου που περιελάμβανε έναν διθυραμβικό χορό.

Yes

Και αγγλικά να μην γνωρίζει κάποιος, το “yes” σίγουρα το ξέρει. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζει είναι ότι προέρχεται από αρχαιοελληνικό μόριο  γε  που έχει μεγάλο σημασιολογικό εύρος, μέσα σε αυτό και το “βεβαίως”. Το  γε δίνει έμφαση στην λέξη που συνοδεύει και το συναντάμε συχνότατα στην ελληνιστική περίοδο.

Sponsor

Γνωστότατη σε όλους μας, με μερικούς εξ’ ημών να θεωρούν ότι ο  σπόνσορας πρόκειται για ελληνοποιημένη λέξη της αντίστοιχης αγγλικής. Δεν θα είχαν και εντελώς άδικο, αν η λέξη δεν προερχόταν από το ρήμα  σπένδω  και το ομμόριζο  σπονδή  που σημαίνουν “προσφέρω” και “προσφορά” αντίστοιχα. Αλήθεια, πόσες φορές δεν πέσαμε πάνω στην λέξη σπονδή στα μαθητικά μας χρόνια;

Pause

Λέξη που προέρχεται από την ελληνική  παῦσις  και σημαίνει το “σταμάτημα”. Η αγγλική λέξη διατήρησε αρκετά την ηχητική απόδοση της αντίστοιχης ελληνικής.

Carat

Η μονάδα μέτρησης των πολύτιμων λίθων έχει πιθανότατα ελληνική καταγωγή, καθώς προέρχεται από την λέξη  κεράτιον  που κυριολεκτικά σημαίνει το μικρό κέρατο παράλληλα όμως ήταν και η μονάδα μέτρησης για αντικείμενα μικρού βάρους (το 1/3 του οβολού). Αληθινό διαμάντι η ανακάλυψή της!

Kiss

Η ετυμολογική της ιστορία είναι μάλλον περιπετειώδης και οι γλωσσολόγοι ερίζουν για το κατά πόσο η αγγλική λέξη kiss προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρηματικό τύπο  κυνέω  (μελλ.  κῦσω) που σημαίνει “φιλώ”. Χωρίς να θέλουμε να μπούμε σε ξένα χωράφια, υπάρχουν μελετητές που υποστηρίζουν ότι υπήρχε η κοινή ινδο-ευρωπαϊκή ρίζα  Ku,  την οποία οι λατινογενείς γλώσσες – και κατ’ επέκταση η αγγλική – χρησιμοποίησαν ως βάση για τις δικές τους λέξεις. Η θεωρία στηρίζεται στο γεγονός ότι η σημασία του φιλιού ήταν πρωτεύουσας θρησκευτικής σημασίας στην λατρεία όλων των λαών, εξ’ ου και η κοινή ρίζα.

Disaster

Aς βάλουμε και την αστρολογία στο παιχνίδι των λέξεων. Η αγγλική λέξη για την “καταστροφή” προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων  dis (λατ.)  και   ἀστήρ  και έχει την έννοια της αναποδιάς που προέρχεται από την δυσμενή θέση ενός πλανήτη.

Ajax

Την ξέρετε, είτε είστε νοικοκύρης, είτε λάτρης του αγγλικού ποδοσφαίρου. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική  Αἴᾱς , τον μυθικό ήρωα του Τρωϊκού Πολέμου. Και αν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί μια ποδοσφαιρική ομάδα πήρε το όνομά της από έναν ήρωα, απορία προκαλεί η επιλογή του για να ονομαστεί ένα απορρυπαντικό.

Μarmalade

Με τόσο διάβασμα ίσως και να πεινάσατε οπότε, γιατί να μην βάλουμε στο άρθρο μας μια λαχταριστή λέξη; Η γνωστή σε όλους μας “μαρμελάδα”, έλκει την καταγωγή της από το λατινικό “ melimelum ” το οποίο προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις  μέλι  και  μῆλον   (δωρ.  μᾶλον) που σημαίνει το “μήλο” αν και είχε ευρύτερη σημασία καθώς σήμαινε γενικά τα φρούτα, ειδικά τα εξωτικά. Το οξύ που χρησιμοποιήθηκε για την διατήρηση των φρούτων τον 18ο αιώνα προερχόταν από άγουρα μήλα. Κάνατε την σύνδεση;

Mentor

Δεν θέλει μετάφραση στα ελληνικά, όλοι γνωρίζουμε την σημασία του μέντορα. Αυτό που ίσως δεν θυμόμαστε είναι ότι ο  Μέντωρ  ήταν φίλος του Οδυσσέα και σύμβουλος του Τηλέμαχου όπως διαβάζουμε στην “Οδύσσεια” του Ομήρου. Με αυτήν την σημασία, του σοφού ανθρώπου, κάνει πλέον διεθνή καριέρα.

Μπορεί και να τις ξέρατε, μπορεί και όχι. Ίσως διαφωνείτε καθώς τέτοιες λίστες δεν γίνονται αποδεκτές από όλους, ίσως όμως και να συμφωνείτε. Όποια και να είναι η δική σας θέση, το ταξίδι της γλώσσας μέσα στον χρόνο και γύρω από τον κόσμο είναι πάντα συναρπαστικό και μας μαθαίνει ότι οι γλώσσες δεν είναι απαραίτητο να… χωρίζουν τους λαούς.

turbo, yes, sponsor, pause, carat, kiss, disaster, Ajax, marmalade, mentor

Λαφονήσι και όχι Ελαφονήσι! Ετυμολογία και ναυάγια σ΄αυτό. Το εκεί ναυάγιο του υπερωκεανείου Ιμπερατρίς το 1907

Γράφει ο Κώστας Σ. Ντουντουλάκης

Η πανέμορφη νησίδα Λαφονήσι ευρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Κρήτης και είναι προσβάσιμη από την στεριά με τα πόδια από ένα σημείο της που έχει πολύ ρηχά νερά, βάθους κατά περιόδους, ανάλογα με  την εποχή και προηγηθείες φουρτούνες ή μη, από λίγα εκατοστά, ως το πολύ ένα μέτρο περίπου. 

Εντελώς λάθος, αναγράφεται συνήθως  "Ελαφονήσι" αντί του σωστού Λαφονήσι, παραφράζοντας αυθαίρετα το πώς το αποκαλούν οι ντόπιοι επί αιώνες. 

Αυτό συμβαίνει δυστυχώς και  με πλείστες όσες άλλες καταγραφές ονομασιών χωριών και τόπων σε κείμενα, πινακίδες και νεοελληνικούς χάρτες (ενώ οι ενετικοί χάρτες το αναφέρουν Laffogni όχι...Elafogni ):

Τμήμα από το χάρτη του Coronelli που απεικονίζει τη δυτική Κρήτη. Πάνω στο χάρτη έχουν

 επισημανθεί τα αρχαία ονοματα των πόλεων της Κρήτης με το σύμβολο *, ώστε να

 ξεχωρίζουν από τις νεότερες ονομασίες. Δημιουργός: Vicenco Maria Coronelli Χρώμα:

 Ασπρόμαυρο Διαστάσεις: 63,9 εκ. x 46,8 εκ. Συμπληρωματική περιγραφή: Αντίγραφο

 τμήματος χαλκογραφίας συνολικών διαστάσεων 45,5 εκ. x 120 εκ., η οποία τυπώθηκε το

 1692 στη Βενετία. Κωδικός Βικελαίας Βιβλιοθήκης : GR0000042



Καταρχήν, δε μπορεί να σταθεί νοηματικά η ονομασία «Ελαφονήσι» γιατί ούτε υπήρχαν ποτέ ελάφια στην Κρήτη, ούτε μοιάζει καθόλου με ...ελάφι το σχήμα της ιστορικής νησίδας, με τους πολλούς υφάλους και επικίνδυνες για πλεούμενα, γεμάτες παλιά και σχετικά νεότερα ναυάγια*  ρηχές ξέρες γύρω της, ειδικά στα βόρεια, δυτικά και νοτιοδυτικά της.
Όσοι κάνουν ψαροτούφεκο γύρω του, όπως τυχαίνει να κάνει εδώ και 50 χρόνια και ο υποφαινόμενος τα συναντούν συχνά.
Λόγω αυτής της επικινδυνότητας έχει τοποθετηθεί από πολύ παλιά φάρος στο βορειοδυτικό, προς το πέλαγος μέρος του νησιού.

Μια ματιά λοιπόν σε κάποιο Λεξικό της αρχαίας ελληνικής στο λήμμα λαφ-  λαφύσσω, λάφυγμα/λάφυξις σε συνδυασμό με την αναφερθείσα στην προηγούμενη παράγραφο επικινδυνότητα και τα συνεχή εκεί ναυάγια,  αρκεί για να βγει νόημα άρα και η μόνη λογική κι επιστημονική ετυμολόγηση της  εδώ και αιώνες ονομασίας Λαφο-νήσι από τους κατοίκους των γύρω χωριών.

Στο "Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης" των Liddell & Scott διαβάζουμε επί λέξη:

λαφύσσω:Μετά ποιού ήχου αναρροφώ, λάπτω*, καταβροχθίζω, απλήστως καταπίνω
*λάπτω: πίνω, ροφώ
λαφύστιος: λαίμαργος, αδηφάγος
λάφυγμα/λάφυξις: αδηφάγος προσβολή

Προφανές λοιπόν ότι ονομάστηκε έτσι επειδή στα γύρω του αβαθή ή και σε σχετικά βαθιά αλλά  με απρόβλεπτους ύφαλους νερά του λαφύσσονται, δηλαδή καταβροχθίζονται,"απλήστως καταπίνονται" κατά καιρούς    μικρά ψαροκάικα,  μα και μερικά  μεγάλα φορτηγά και άλλα πλεούμενα. Ως και ολόκληρο  υπερωκεάνειο, το Ιμπερατρίς*,  το 1907.

Έχει γράψει παλιότερα και ο κ. Mανόλης Κογχυλάκης γιατί επιβάλλεται να γράφεται και να ονομάζεται Λαφονήσι, όπως επί αιώνες λέγεται από τους κατοίκους των γύρω χωριών.

Από το ίδιο αρχαίο ρήμα προήλθε και η ονομασία λαφιάτης, του γνωστού ακίνδυνου για τον άνθρωπο μεγάλου  1,5 ως και 2 μέτρα λαίμαργου/λαφύστιου φιδιού που καταπίνει/λαφύσσει αρουραίους, λαγουδάκια κλπ

Καιρός να το καταλάβουμε όλοι, άτομα και ιδίως φορείς αυτοδιοίκησης και διακυβέρνησης, δημοσιογράφοι και κειμενογράφοι ώστε να πάψουμε να επαναλαμβάνουμε  τις ανόητες κι αυθαίρετες μετονομασίες περιοχών τόσο σε αυτή την περίπτωση όσο και πολλές άλλες.

Πχ κάποιος (άγνωστο ποιος) καταχώρησε κάποτε σε κάποια έγγραφα τον νέο οικισμό Λιβάδια του χωριού της μητέρας μου Αμυγδαλοκεφαλιού Κισσάμου σαν ..."Λειβάδια"!!!
Μάλλον, χωρίς να μπει στον κόπο να ανοίξει οποιοδήποτε λεξικό να δεί πως γράφεται η λέξη λιβάδι,  είδε κάπου πως η Λεβάδεια (από την αρβανίτικη λέξη λεβίδι)  Βοιωτίας γράφεται Λειβαδιά (μα και Λιβαδιά, ενίοτε και ...Λιβαδειά) και μπέρδεψε την λιβαδερή, με άφθονα νερά ως τη δεκαετία του ΄60 περιοχή-γιαυτό την έλεγαν οι ντόπιοι, γενεές επί  γενεών Λιβάδια,  του νέου οικισμού με την Λειβαδιά...

Και  έκτοτε οι περισσότεροι, μιμητικά, αβίαστα, με κύρια ευθύνη διαχρονικά της τοπικής αυτοδιοίκησης και του υπουργείου εσωτερικών, το έγραφαν ως πρόσφατα με ει!... 
Ευτυχώς, μετά από σειρά δημοσιευμάτων μου κι επιστολών επί μια δεκαπενταετία και πλέον σε τοπική αυτοδιοίκηση, επιτέλους οι αρμόδιοι άλλαξαν το 2020 τις πινακίδες του χωριού από Λειβάδια σε Λιβάδια...

Κώστας Ντουντουλάκης
συντ δάσκαλος, πτυχ. πολιτικών επιστημών ερασιτέχνης ερευνητής της ελληνικής γλώσσας, ιστορίας  και ετυμολογίας  

* 1. Ναυάγιο IMPERΑTRICE 1907, ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ

Τα νησάκια που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Μουσαγόραι νήσοι και σήμερα Πρασονήσι ή Άρτεμις και Πλακολήθρα ή Πλακουρήθρα αποτελούν ένα σύμπλεγμα χαμηλών σκοπέλων και υφάλων, ιδιαίτερα επικίνδυνους για τα διερχόμενα πλοία και προπαντός όταν επικρατεί θαλασσοταραχή. Γι αυτό και το πέρασμα του Λαφονησιού έχει ονομαστεί «Τάφος των καραβιών!» από τους ναυτικούς. Ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια λοιπόν που έγιναν στην περιοχή αυτή (1907) ήταν και το ναυάγιο του Imperαtrice που αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες εκείνης της εποχής. Η εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της 24ης Φεβρουαρίου 1907 μεταξύ άλλων ανέφερε:  "...Εικόνες τρόμου, φρίκης και αγωνίας, διηγούνται οι παρατυχόντες χωρικοί μας από το ναυάγιο της «Αυτοκράτειρας» (Imperatrice) πρώτος μεταξύ των συναθροισθέντων χωρικών εις τον τόπο του Ναυαγίου δια να δώσωσι χείρα βοηθείας εις τους ναυαγούς ως εξακριβώσαμεν παρά δύο αυτοπτών μαρτύρων ήτο ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Πλοκαμάκης ηγούμενος της Μονής Χρυσοσκαλίτισσας όστις υπήρξεν ο εξ ουρανού άγγελος δια τους ναυαγούς. Αυτός διηύθηνε τους προθύμους χωρικούς πως να έρχονται βοηθοί καταλληλότερον. Αυτός ίδρυσε μετά της χωροφυλακής εις το Λαφονήσι πρόχειρον σταθμόν των πρώτων βοηθειών.Αυτό δεν ησύχασεν επί δύο ημέρες και νύχτες σώζων περιθάλπων τους ναυαγούς. Πρώτος αυτός έδωσε το παράδειγμα της αυταπαρνήσεως ριφθείς εις τα λυσσώδη κύματα και διασώσας τρεις τον ένα μετά τον άλλον εκ των πρώτων ναυαγών την πρώτην ημέραν του ναυαγίου.Αυτός διέταξεν και μετέφεραν ξύλα, οίνον, τροφήν, συνδόνας, κουβέρτας, σχοινία και παν ότι ευρίσκεται εις την Μονήν προς διάσωσιν και περίθαλψιν των εξαντλημένων ναυαγών. Εν μία λέξιν πάνες ομολόγουν ότι εκ των 32 ναυαγών οίτινες περισυλλέγησαν εις την Μονήν του, αδύνατον ήτο να υπιζήσωσιν ούτε δέκα άνευ του Αρχιμανδρίτου, ο οποίος υπήρξε αληθώς ο Σωτήρ πάντω, όσων εσώθησαν εκ των ζητησάντων προς της αφίξεως του πολεμικού να σωθώσι ριπτόμενοι εις την θάλασσαν την Παρασκευήν ή επέβησαν της προχείρου σχεδίας ην εσχημάτισαν εκ του πλοίου το Σάββατον. Το πρωχόν μοναστήριο του Αρχιμανδρίτου ερημώθη εκ της θυσίας εις ήν επιβλήθη εις τροφάς και ενδύματα. Και αυτός τους τσουμπέδες του διέθεσεν ο αληθής ούτος ιερεύς του Υψίστου.Η γενναιότητης και η προσωπική αυτοθυσία του Ηγουμένου, εχρησίμευσεν ως παράδειγμα και έθηκεν υπό τας διαταγάς τους πάντας τους υπέρ εκατόν συνανθροισθέντες χωρικούς εκ των πέριξ. Και πρώτον περισυνέλεξεν δώδεκα εκ των 50 πρώτων οίτινες είχον επιβεί λέμβων αίτινες είχον ναυαγήσει εις τους βράχους της νησίδας Λαφονήσι. Τούτους αφού εθέρμανε διά μεγάλης πυράς ην ήναψε επί της νησίδος και ήτις δεν έσβησε μέχρι της Κυριακής πρωί αφού τους επανέφερε δι εντριβών με οίνον θερμόν..." Μεταξύ αυτών που βοήθησαν για την σωτηρία των ναυαγών αναφέρεται και ο Παν. Μοτάκης για τον οποίον η ίδια εφημερίδα αναφέρει : "….έναν άριστον κολυμπητήν τον Παν.Μοτάκην ώστε λησμονών τέσσερα μικρά τέκνα και την σύζυγον του ερρίφθη γυμνός εις την θάλασσαν κρατών την άκραν του σχοινιού. Κατ’ ευτυχίαν και αυτού και των επι της σχεδίας κατόρθωσαν ν’ αναβή επι αυτής και να την προσδέσει δια του σχοινιού…… Ο Μοτάκης εξελθών ημείφθη με δέκα δραχμάς για την αυταπάρνησιν του, υπο ενός μικρεμπόρου εντοπίου καλουμένου Γ. Γαλαντομάκης όστις προσέφερεν και σάκκον αλεύρου προς κατασκευήν άρτου δια τους ναυαγούς. Μετά το μεγάλο ναυάγιο του υπερωκεανίου Imperatrice το 1907 στο οποίο πνίγηκαν 300 άνθρωποι...το 1922 χτίστηκε φάρος, το φως του οποίου ήταν ορατό από 40 μίλια μακριά..."  *σημ. Κ.Ντ. διαχειριστή Αντίλογου Χανίων: ανακριβές το περί 300 πνιγέντων, αφού όλοι οι επιβαίνοντες,  βλ. επόμενο δημοσίευμα, ήταν  152 από τους οποίους σώθηκαν οι 44 -είχε πλήρωμα 114 άνδρες και μετέφερε 38 επιβάτες )  και θάφτηκαν ομαδικά στο νησί, τοποθετήθηκε φάρος που λειτουργούσε με πετρέλαιο. Ο φάρος ήταν αρκετά ψηλός με εσωτερική πέτρινη σκάλα που αριθμούσε 132 σκαλοπάτια και 12 σιδερένια. Ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς επειδή υπήρχε εκεί από το 1937 ασύρματος. Δίπλα του χτίστηκαν καταλύματα των φαροφυλάκων με φούρνο και δεξαμενή συγκέντρωσης του νερού. Δυστυχώς, τότε προκειμένου να ψηθεί ο ασβέστης που χρειαζόταν για το χτίσιμο, με άδεια του τότε δημάρχου Κούνενι (Βάθης) κόπηκαν όλοι οι κέδροι και τα άλλα δέντρα του νησιού. Ο φάρος εκείνος ήταν ένα μηχάνημα με μία λάμπα από απλό γυαλί ή και με ένα ειδικό αμίαντο πυράκτωσης. Μία σιδερένια πλάκα γύριζε το φωτιστικό μηχανισμό που η ταχύτητά του ρυθμιζόταν με βάρη για κάθε 24ωρο. Ένας μηχανισμός δηλαδή παρόμοιος με τα παλιά ρολόγια του τοίχου. Ο ανεφοδιασμός του με πετρέλαιο και άλλα απαραίτητα εφόδια γινόταν μία φορά ετησίως και πάντοτε τους καλοκαιρινούς μήνες, που οι καιροί ήταν ευνοϊκοί, με το «πλοίο των Φάρων», του τότε Βασιλικού Ναυτικού «Ωρίων», το οποίο είχε μετασκευαστεί ειδικά γι αυτό το σκοπό . Βιβλιογραφία-πηγές:  Κ. Παπαγεωργίου, Μ. Κογχυλάκης http://sadentrepese.blogspot.com/  2.  ΑΤΜΟΠΛΟΙΟ «IMPERATRICE»(1907) "Το πανέμορφο Ελαφονήσι (Σημ. Κ.Ντ: Από το 1900 το έγραφαν πολλοί λάθος έτσι, αντί Λαφονήσι...) της Κρήτης και οι γύρω απ’ αυτό σκόπελοι και ύφαλοι , ήταν γνωστά στην αρχαιότητα ως «Μουσαγόραι Νήσοι» . Εκτός  όμως από το απαράμιλλο κάλλος του, το Ελαφονήσι και η περιοχή γύρω απ’ αυτό, είναι  ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα διερχόμενα πλοία, κυρίως  όταν επικρατεί θαλασσοταραχή.   Γι’ αυτό και η περιοχή  είναι γνωστή με την, καθόλου κολακευτική ονομασία «Τάφος των ναυτικών». Στο Ελαφονήσι, ναυάγησε το αυστριακό ατμόπλοιο «Imperatrice» στις 9/2/1907 με το Ιουλιανό Ημερολόγιο) . Το πλοίο αυτό είχε ναυπηγηθεί πριν 20 χρόνια και εκτελούσε το δρομολόγιο Τεργέστη –Καλκούτα. Είχε πλήρωμα 114 άνδρες και μετέφερε 38 επιβάτες μαζί με χιλιάδες τόνους ζάχαρης και άλλων προϊόντων. Το πλοίο στις 04:10 της Παρασκευής 9/2/1907, σφήνωσε με την πλώρη στα βράχια. Στη θάλασσα έπεσαν 50 άτομα. Από αυτούς 12 σώθηκαν και 38 πνίγηκαν. Μόνο  17 από αυτούς βρέθηκαν και ενταφιάστηκαν στο Ελαφονήσι. Οι περισσότεροι πήγαν στην πλώρη για ασφάλεια, καθώς όπως αναφέραμε, το πλοίο ήταν σφηνωμένο στα βράχια και δύσκολα θα βυθιζόταν. Όταν  τα νέα μαθεύτηκαν στα Χανιά, μετά από μιάμιση  μέρα (!) έφτασαν στο Ελαφονήσι τα ρωσικά πλοία «212» τορπιλοβόλο του ρωσικού ναυτικού ,το «Κιβίνιτς» και το πλοίο «Κάστωρ». Ιδιαίτερα το «212» μετέφερε στα Χανιά πολλούς  από αυτούς που βρίσκονταν στην πλώρη του πλοίου. Σημαντική ήταν η προσφορά του ηγούμενου της Μονής Χρυσοσκαλίτισσας Γρηγόριου Πλοκαμάκη, ο οποίος ως  επικεφαλής 50 κατοίκων των γύρω χωριών  και ενός αστυνομικού, βοήθησε σημαντικά στη διάσωση πολλών ναυαγών. Οι τραυματισμένοι, 32 στον αριθμό, μεταφέρθηκαν στη Μονή, όπου 4 μοναχές τους περιέθαλψαν. Τεράστια ήταν η συμβολή του δεινού κολυμβητή Παναγή Μοτάκη,  ο οποίος  βούτηξε στη θάλασσα και δένοντας ένα σχοινί σε μια σχεδία που παρασυρόταν από το κύμα, την τράβηξε στην ακτή, σώζοντας 6 ανθρώπους που επέβαιναν σε αυτή.  Ένας αστυνομικός, αψηφώντας  τη φουρτουνιασμένη θάλασσα έπεσε στα παγωμένα νερά και έσωσε τη ζωή  μιας κοπέλας, η οποία πνιγόταν καθώς είχε γλιστρήσει  από μία σχεδία." Στο Λαφονήσι, το 1922 χτίστηκε φάρος, το φως του οποίου ήταν ορατό από 40 μίλια μακριά. Κατά την αποχώρησή  τους από την Κρήτη οι Γερμανοί, μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον ανατίναξαν…