Πόσο επικίνδυνοι είναι οι άσκοποι πυροβολισμοί στον αέρα
Ένας οπλουργός και εμπειρογνώμων τεχνικός σύμβουλος εξηγεί
«Δεν υπάρχει ακίνδυνος πυροβολισμός. Ακόμα και όταν αυτός γίνεται με το όπλο στραμμένο στον ουρανό, μακριά από σημείο όπου βρίσκονται άνθρωποι, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ασφάλειας και αποτροπής τραυματισμού» λέει ο οπλουργός και εμπειρογνώμων τεχνικός σύμβουλος, κ. Αντώνης Κυριακάκης στα Χανιά.
Του ανταποκριτή μας από το flashnews.gr στην Κρήτη
«Και αυτό γιατί η σφαίρα ταξιδεύει μακριά και μπορεί να είναι επικίνδυνη ή και μοιραία ακόμα και κατά την πτώση της προς το έδαφος.
Αδιάψευστοι μάρτυρες της επικινδυνότητας των άσκοπων πυροβολισμών είναι τα ίδια τα περιστατικά ανθρώπων που τραυματίστηκαν από αδέσποτες σφαίρες, την ώρα μάλιστα που εκείνοι βρίσκονταν σε μακρινή απόσταση από το σημείο πυροβολισμού».
Τι αποστάσεις καλύπτει και τι ταχύτητες πιάνει μια αδέσποτη σφαίρα
Πώς γίνεται στην περίπτωση του άσκοπου πυροβολισμού στον αέρα, να τραυματιστεί κάποιος σε μακρινή απόσταση ακόμα και κατά την πτώση της σφαίρας;
Τους λόγους εξηγεί ένας από τους καθ’ ύλην αρμόδιους στα Χανιά, ο πτυχιούχος οπλουργός, τεχνικός σύμβουλος – εμπειρογνώμων και ε.α. σμηναγός Π.Α., Αντώνης Κυριακάκης, μέσα από την παρουσίαση των βαλλιστικών ιδιοτήτων της σφαίρας μετά την εκπυρσοκρότηση.
Όπως εξηγεί ο κ. Κυριακάκης: «Μια σφαίρα μπορεί να καλύψει απόσταση 200-300 μέτρων και να φτάσει ακόμα και τα 5 χλμ αν πρόκειται για πολεμικό όπλο με διαμέτρημα 7,62 mm. Η απόσταση που θα διανύσει η βολίδα και η ταχύτητά της εξαρτάται από το όπλο, το βάρος της σφαίρας, το είδος του βλήματος και τη γωνία του πυροβολισμού.
Υπάρχει το δραστικό βεληνεκές της βολίδας, δηλαδή η απόσταση που διανύει πριν αρχίσει να χάνει την ταχύτητα της (σε αυτή την εμβέλεια μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά) και το μέγιστο βεληνές, δηλαδή η μεγαλύτερη δυνατή απόσταση που μπορεί να καλύψει».
Ενδεικτικά αναφέροντας τις αποστάσεις και την ταχύτητα:
Ένα όπλο διαμετρήματος 0,22 έχει δραστικό βεληνεκές 411 μ., μέγιστο 1.828 μέτρα και ταχύτητα κρούσης 98 μ/δευτ ή αλλιώς 352 χλμ/ώρα
Ένα όπλο διαμετρήματος .223 ρέμινγκτον έχει δραστικό βεληνεκές 1.062 μ., μέγιστο 3.543 μ. και ταχύτητα κρούσης 178 μ/δευτ ή αλλιώς 640 χλμ/ώρα
Ένα όπλο διαμετρήματος 7,62 mm (πολεμικό τουφέκι) έχει δραστικό βεληνεκές 885 μ., μέγιστο 5.189 μ. και ταχύτητα κρούσης 262 μ/δευτ ή αλλιώς 943 χλμ/ώρα
Ένα όπλο διαμετρήματος 9 mm έχει δραστικό βεληνεκές 367 μ., μέγιστο 2.194 μ. και ταχύτητα κρούσης 114 μ/δευτ ή αλλιώς ή αλλιώς 410 χλμ/ώρα
Ένα όπλο 45αρι έχε δραστικό βεληνεκές 278 μ., μέγιστο 1.645 μ. και ταχύτητα κρούσης 108 μ/δευτ ή αλλιώς 388 χλμ/ώρα
Ένα όπλο 44αρι μάγκνουμ έχει δραστικό βεληνεκές 577 μ., μέγιστο 2.286 μ. και ταχύτητα κρούσης 114 μ/δευτ ή αλλιώς 410 χλμ/ώρα
Η ταχύτητα κατά την πτώση, η γωνία πυροβολισμού και το είδος της βολίδας
Όταν αρχίσει να πέφτει η σφαίρα σαφώς η ταχύτητά της ελαττώνεται, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι αμελητέα και ακίνδυνη. Όπως διευκρινίζει ο κ. Κυριακάκης:
«Μπορεί να μην προκαλεί κατά την πτώση της διαμπερές τραύμα, έχει τη δυνατότητα όμως να εισέλθει στο σώμα και να προκαλέσει τραυματισμό η σοβαρότητα του οποίου εξαρτάται και από το σημείο του σώματος που θα βληθεί.
Συγκεκριμένα η ταχύτητα της βολίδας όταν αυτή πλέον πέφτει, υπολογίζεται βάσει του εξής τύπου: το τετράγωνο της ταχύτητας επί τη μάζα του βλήματος δια δυο.
Σημαντικό ρόλο παίζει η γωνία από την οποία θα κρατά κάποιος το όπλο την ώρα που θα πυροβολεί. Όταν κρατά το όπλο σε γωνία περίπου 45 μοιρών, η σφαίρα καλύπτει μεγαλύτερη απόσταση, αλλά έχει μικρότερη ταχύτητα επιστροφής στο έδαφος. Αντίθετα, όταν το κρατά κάθετα, η απόσταση που διανύει η σφαίρα είναι μικρότερη αλλά η ταχύτητα με την οποία κατεβαίνει είναι μεγαλύτερη, σχεδόν η μισή της ταχύτητας με την οποία ανεβαίνει.
Επίσης έχει σημασία και το είδος της βολίδας. Στην καραμπίνα για παράδειγμα παίζει ρόλο τι θα χρησιμοποιήσεις, σκάγια, μονόβολα, τρίβολα... Υπάρχουν σκάγια πολύ ψιλά που έχουν μεγάλη διασπορά και σκάγια πολύ πιο χοντρά τα οποία πέφτοντας προς τα κάτω λόγω βάρους αναπτύσσουν μεγαλύτερη ταχύτητα και μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά σε κάποιον».
Τα αβολίδωτα θα ήταν μια κάποια λύση στο «έθιμο» των μπαλωθιών αλλά...
Δυστυχώς, είναι δύσκολο να εξαλειφθεί από την Κρήτη το κακώς εννοούμενο ως "έθιμο" των μπαλωθιών σε χαρές, γάμους και κοινωνικές εκδηλώσεις που έχει σταθεί η αιτία για ατυχήματα και τραυματισμούς (ακόμα και θανάσιμους). Το "έθιμο" αυτό θα μπορούσε ίσως να αποκτήσει πιο ακίνδυνα χαρακτηριστικά αν σε αυτές τις περιπτώσεις επιτρεπόταν η χρήση αβολίδωτων όπλων.
«Τα αβολίδωτα είναι τα όπλα που χρησιμοποιούν φυσίγγια χωρίς βλήματα, απλώς κάνουν θόρυβο. Τα χρησιμοποιούν σε εκκινήσεις αγώνων, σε εκπαιδεύσεις σκύλων κτλ. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οποιοδήποτε και δεν προκαλούν κανένα τραυματισμό. Ο ήχος είναι σαν πραγματικός ήχος όπλου αλλά δεν έχει βλήμα. Θα μπορούσε να ήταν μια λύση εκτόνωσης όσων θέλουν να ρίξουν μπαλωθιές σε κοινωνικές εκδηλώσεις στην Κρήτη, δυστυχώς όμως, δεν επιτρέπεται η χρήση τους στην Ελλάδα ενώ επιτρέπεται σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο» τονίζει ο κ. Κυριακάκης.
Το όπλο δεν είναι παιχνίδι
Επομένως, δεν χρειάζεται κάποιος να είναι σε κοντινή απόσταση από το άτομο που ρίχνει πυροβολισμό για να κινδυνεύσει, ούτε να βρίσκεται στο άμεσο πεδίο της πορείας της σφαίρας αφού αυτή μπορεί να τον τραυματίσει και κατά την πτώση της από ψηλά.
Ο κ. Κυριακάκης είναι κατηγορηματικός: «Μην χρησιμοποιεί κανείς το όπλο σε άσκοπους πυροβολισμούς. Πάντα πρέπει να χρησιμοποιείται στον χώρο του σκοπευτηρίου ή στο κυνήγι σε ασφαλές μέρος. Ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στο σπίτι. Σε κάθε περίπτωση πρέπει όσοι κατέχουν νόμιμα όπλο, ειδικότερα οι νεότεροι, να απευθυνθούν πρώτα σε κάποιον σκοπευτικό σύλλογο ή εκπαιδευτήριο, όπου θα μάθουν να το χρησιμοποιούν σωστά και θα πάρουν τις πρώτες σωστές βάσεις, οδηγίες και συμβουλές. Το όπλο δεν είναι παιχνίδι...»
Ένας άσκοπος πυροβολισμός παραμένει πάντα επικίνδυνος ακόμα κι αν υπάρχει η ψευδής εντύπωση ότι εκτελείται με «ασφάλεια»...
Frédéric Théodore Lix, Κρήτη, η μεγάλη σφαγή των Χανίων στις 11 Μαΐου 1896.
Ιστορία: Στις 3
Σεπτεμβρίου 1895 ξέσπασε νέα επανάσταση, αλλά οι σφαγές των Οθωμανών δεν
σταμάτησαν και στις 11 Μαΐου 1896 ο χριστιανικός πληθυσμός των Χανίων, ο οποίος
αποτελούσε μειονότητα στην πόλη, υπέστη μεγάλη
σφαγή, όπως και τον επόμενο χρόνο 1897, οπότε και πυρπολήθηκαν και τα κοινοτικά
καταστήματα απέναντι από τον καθεδρικό ναό, που περιλάμβαναν το επισκοπικό
μέγαρο και το παρθεναγωγείο. Τότε κορυφώθηκε η Επανάσταση. Η αποστολή ελληνικών
στρατευμάτων στο νησί οδήγησε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, κατά τον
οποίο τα οθωμανικά στρατεύματα νίκησαν κατά κράτος τα αντίστοιχα ελληνικά στο
Θεσσαλικό μέτωπο, κάτι που οδήγησε σε συνθηκολόγηση της Ελλάδος και φυσικά
απόσυρση οποιασδήποτε βοήθειας ή υποστήριξης προς την Κρήτη.
Δευτέρα 18 Μαΐου 2020
Bertrand Russell: Οι Δέκα Εντολές του Ορθολογισμού
14.05.2014
1. Μην αισθάνεσαι απολύτως σίγουρος για τίποτα.
2. Μην νομίζεις ότι αξίζει να προχωρήσεις στην απόκρυψη αποδεικτικών στοιχείων, γιατί τα στοιχεία σίγουρα θα έρθουν στο φως.
3. Ποτέ μην προσπαθείς να αποθαρρύνεις τη σκέψη, γιατί είναι σίγουρο ότι θα επιτύχεις.
4. Όταν σου εναντιωθούν, ακόμα και αν είναι η ίδια η οικογένεια σου, προσπάθησε να το ξεπεράσεις με επιχειρήματα και όχι με αυθεντία, γιατί μια νίκη που βασίστηκε στην αυθεντία δεν είναι πραγματική, είναι απατηλή.
5. Μην έχεις κανένα σεβασμό για την αυθεντία (δικαιοδοσία / εξουσία / αρχή) των άλλων, γιατί πάντα υπάρχουν αντίθετες αυθεντίες που μπορούν να βρεθούν.
6. Μην χρησιμοποιείς εξουσία για να καταπιέζεις απόψεις που νομίζεις επιβλαβείς, γιατί αν το κάνεις, οι απόψεις θα καταπιέσουν εσένα.
7. Μην φοβάσαι να είσαι εκκεντρικός στην άποψη σου, γιατί κάθε "άποψη" που είναι τώρα αποδεκτή ήταν κάποτε εκκεντρική.
8. Βρες περισσότερη ευχαρίστηση στην ευφυή διαφωνία από την παθητική συμφωνία, γιατί, αν εκτιμάς την ευφυΐα όπως θα έπρεπε, η πρώτη συνεπάγεται βαθύτερη συμφωνία από την δεύτερη.
9. Να είσαι σχολαστικά φιλαλήθης ακόμα και αν η αλήθεια είναι άβολη, γιατί είναι πιο άβολο όταν προσπαθείς να την κρύψεις.
10. Μην αισθάνεσαι ζήλεια για την ευτυχία αυτών που ζουν σε παραδείσους ανόητων, γιατί μόνο ένας ανόητος θα νόμιζε ότι αυτό είναι ευτυχία.
THE TEN COMMANDMENTS OF RATIONALISM
1. Do not feel absolutely certain of anything.
2. Do not think it worth while to proceed by concealing evidence, for the evidence is sure to come to light.
3. Never try to discourage thinking, for you are sure to succeed.
4. When you meet with opposition, even if it is from your family, endeavour to overcome it by argument and not by authority, for a victory dependent upon authority is unreal and illusory.
5. Have no respect for the authority of others, for there are always contrary authorities to be found.
6. Do not use power to suppress opinions you think pernicious, for if you do, the opinions will suppress you.
7. Do not fear to be eccentric in opinion, for every "opinion" now accepted was once eccentric.
8. Find more pleasure in intelligent dissent than in passive agreement, for, if you value intelligence as you should, the former implies a deeper agreement than the latter.
9. Be scrupulously truthful even if the truth is inconvenient, for it is more inconvenient when you try to conceal it.
10. Do not feel envious of the happiness of those who live in a fool's paradise, for only a fool will think that it is happiness.
-Bertrand Russell
Ο Μπέρτραντ Άρθουρ Γουίλιαμ Ράσελ (Bertrand Arthur William Russell) (18 Μαΐου 1872 – 2 Φεβρουαρίου 1970) ήταν Βρετανός φιλόσοφος, μαθηματικός και ειρηνιστής. Ο Ράσελ ως συγγραφέας και άνθρωπος συνέχισε την οικογενειακή παράδοση στην πολιτική σκέψη και δράση, με αντιπολεμική δράση. Γεννήθηκε στην ακμή της Βρεταννικής Αυτοκρατορίας.
Πέθανε από γρίπη, έναν αιώνα αργότερα, όταν η Βρετανία είχε περάσει δύο παγκόσμιους πολέμους. Έκανε κριτική στα πυρηνικά καθώς και την εισβολή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Το 1950 κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Υπήρξε Γ' Κόμης, μέλος του Τάγματος της Αξίας και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας. Χαρακτηριστική της απέχθειάς του προς κάθε είδους φανατισμό είναι η δήλωσή του :
"Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου, γιατί μπορεί να έκανα λάθος "
Οι κολοσσοί της Σίλικον Βάλεϊ χρωματίζουν τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας
Της Ναόμι Κλάιν
Στη σκιά
των μαζικών θανάτων, ο Άντριου Κουόμο καλεί τους δισεκατομμυριούχους να
οικοδομήσουν μια υψηλής τεχνολογίας δυστοπία
(Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα "Δρόμος της Αριστεράς" 19/5/2020)
Την περασμένη Τετάρτη [ΣτΜ: 6/5/2020], στη διάρκεια της ενημέρωσης που κάνει καθημερινά για τον κορωνοϊό ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο [1], το βαρύ κλίμα που για εβδομάδες κατέκλυζε τις οθόνες μας παραχώρησε τη θέση του σε κάτι που έμοιαζε με χαμόγελο, για λίγες φευγαλέες στιγμές. «Είμαστε έτοιμοι, είμαστε μέσα με τα χίλια» είπε ο κυβερνήτης, σε τόνο διαχυτικό. «Είμαστε Νεοϋορκέζοι, οπότε το προσεγγίζουμε δυναμικά, το προσεγγίζουμε φιλόδοξα […] Συνειδητοποιούμε ότι η αλλαγή όχι μόνο επίκειται, αλλά και μπορεί να είναι στα αλήθεια φιλική, εφόσον γίνει με τον σωστό τρόπο».
Την έμπνευση για αυτές τις απρόσμενες δόσεις «θετικής ενέργειας» τη γέννησε μια επίσκεψη, μέσω βιντεοκλήσης, του πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Google Έρικ Σμιντ. Ο Σμιντ συμμετείχε στην ενημέρωση, για να ανακοινώσει ότι θα διευθύνει μια ανεξάρτητη επιτροπή, για τον αναπροσδιορισμό [reimagine] της μετα-Covid πραγματικότητας στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, με έμφαση στη μόνιμη ενσωμάτωση της τεχνολογίας σε κάθε πτυχή της ζωής των πολιτών. «Οι κορυφαίες προτεραιότητες της προσπάθειας που κάνουμε», δήλωσε ο Σμιντ, «επικεντρώνονται στην τηλε-υγεία, στην εξ αποστάσεως μάθηση και στην ευρυζωνικότητα […]
Εργάτες που φορούν προστατευτικό εξοπλισμό θάβουν μαζικά τα θύματα του Covid-19 σε μια τάφρο στο Χαρτ Άιλαντ της Νέας Υόρκης (John Minchillo, AP Photo).
Πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις που μπορούμε να τις παρουσιάσουμε αυτή τη στιγμή, επιταχύνοντάς τες, και να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία για να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα». Για να μην υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι επιδιώξεις του πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Google ήταν εντελώς καλοπροαίρετες, είχε για φόντο του ένα κάδρο που απεικόνιζε ένα ζευγάρι χρυσά φτερά αγγέλου.
Μόλις μια μέρα νωρίτερα, ο Κουόμο είχε ανακοινώσει μια παρεμφερή συνεργασία με το Ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς για την ανάπτυξη ενός «εξυπνότερου εκπαιδευτικού συστήματος». Αποκαλώντας τον Γκέιτς «οραματιστή», ο Κουόμο είπε ότι η πανδημία έχει δημιουργήσει «μια στιγμή στην ιστορία που μας δίνει πραγματικά τη δυνατότητα να δώσουμε σάρκα και οστά στις ιδέες του [Γκέιτς] και να τις προωθήσουμε […] Τόσα κτήρια, τόσες αίθουσες διδασκαλίας – ποιος ο λόγος, με όλη αυτή την τεχνολογία που έχετε;» ρώτησε, προφανώς ρητορικά.
«Οι άνθρωποι είναι βιο-κίνδυνοι»
Χρειάστηκε κάποιος χρόνος για να έρθει το πράγμα και να δέσει, να όμως που αρχίζει να αναδύεται κάτι που μοιάζει με συνεκτικό Δόγμα του Πανδημικού Σοκ. Ας το πούμε «Νιου Ντιλ της Οθόνης». Πολύ πιο υψηλής τεχνολογίας από οτιδήποτε έχουμε δει να αναδύεται μέσα από προηγούμενες καταστροφές, το μέλλον –που σπεύδουν να του δώσουν σάρκα και οστά τη στιγμή που εξακολουθούν τα κουφάρια να στοιβάζονται σε σωρούς– αντικρίζει τις περασμένες εβδομάδες της φυσικής μας απομόνωσης όχι ως επώδυνη αναγκαιότητα για να σωθούν ζωές, αλλά ως ζωντανό εργαστήριο για την παγίωση ενός –εξαιρετικά κερδοφόρου– ανεπαφικού [no-touch] μέλλοντος.
Η Ανούτζα Σoνάλκερ, διευθύνουσα σύμβουλος της Steer Tech, εταιρείας που εδρεύει στο Μέριλαντ και πουλάει τεχνολογία συστημάτων αυτόματης στάθμευσης, συνόψισε πρόσφατα το καινούριο σλόγκαν της –λόγω ιού τώρα– εξατομικευμένης προσαρμογής υπηρεσιών στις ανάγκες του χρήστη: «Υπήρξε ένα ξεχωριστό σπάσιμο του πάγου, όσον αφορά την αποδοχή της μη-ανθρώπινης, ανέπαφης [contactless] τεχνολογίας», είπε. «Οι άνθρωποι είναι βιο-κίνδυνοι, οι μηχανές όχι».
Πρόκειται για ένα μέλλον, όπου τα σπίτια μας ποτέ πια δεν θα ξαναείναι αποκλειστικά και μόνο προσωπικοί χώροι, αλλά, μέσω ψηφιακής σύνδεσης υψηλής ταχύτητας, θα είναι και σχολειά μας, γραφεία των γιατρών μας, γυμναστήριά μας και, αν το κράτος το αποφασίσει, φυλακές μας. Βέβαια, για πολλούς από εμάς, τα ίδια αυτά σπίτια είχαν ήδη μετατραπεί σε μόνιμους χώρους εργασίας και βασικούς χώρους διασκέδασής μας πριν από την πανδημία ακόμα, και η εφαρμογή ποινών κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση «στην κοινότητα» βρισκόταν ήδη σε άνθιση. Όλες αυτές οι τάσεις, όμως, ετοιμάζονται να υποστούν, στο υπό εσπευσμένη κατασκευή μέλλον, μια ιλιγγιώδη επιτάχυνση.
Πρόκειται για ένα μέλλον, όπου, για τους προνομιούχους, σχεδόν τα πάντα παραδίνονται στο σπίτι: είτε ψηφιακά, μέσω τεχνολογίας ροής [streaming] και υπολογιστικού νέφους [cloud], είτε φυσικά, μέσω κάποιου οχήματος χωρίς οδηγό ή κάποιου τηλεσκάφους [drone] και στη συνέχεια με «κοινή χρήση οθόνης» [screen shared] σε μια πλατφόρμα διαμεσολάβησης. Πρόκειται για ένα μέλλον που απασχολεί πολύ λιγότερους εκπαιδευτικούς, γιατρούς και οδηγούς. Δεν δέχεται μετρητά ή πιστωτικές κάρτες (με πρόσχημα την ανάγκη να τεθεί ο ιός υπό έλεγχο), έχει κάποια εντελώς υποτυπώδη μέσα μαζικής μεταφοράς και πολύ λιγότερο ζωντανή τέχνη.
Πρόκειται για ένα μέλλον που ισχυρίζεται ότι θα λειτουργεί με «καύσιμό» του την «τεχνητή νοημοσύνη», μα που στην πραγματικότητα θα μπορεί να υφίσταται ως τέτοιο χάρις σε δεκάδες εκατομμύρια ανώνυμους εργαζόμενους, καταχωνιασμένους σε αποθήκες, σε κέντρα δεδομένων, σε φάμπρικες διαχείρισης περιεχομένου [content moderation], σε εργασιακά κάτεργα ηλεκτρονικής, σε ορυχεία λιθίου, σε εκμεταλλεύσεις βιομηχανικής γεωργίας, σε μονάδες επεξεργασίας κρέατος και σε φυλακές – απροστάτευτους απέναντι στις ασθένειες και την υπερεκμετάλλευση. Πρόκειται για ένα μέλλον όπου η κάθε κίνησή μας, η κάθε λέξη μας, η κάθε σχέση μας είναι ανιχνεύσιμη, εντοπίσιμη και τα δεδομένα της «εξορύξιμα» [data–mineable], δηλαδή προς άντληση και αξιοποίηση από πρωτόγνωρης κλίμακας συνεργασίες κυβερνήσεων και τεχνολογικών κολοσσών.
Ο περασμένος Φεβρουάριος έχει πια γίνει αρχαίο παρελθόν…
Αν όλα αυτά ακούγονται οικεία, είναι επειδή στην προ-Covid εποχή αυτό ακριβώς το μέλλον, το βασισμένο σε εφαρμογές και γιγαμπάιτ, μάς το πλάσαραν στο όνομα της ευκολίας, του απαρεμπόδιστου και της εξατομικευμένης προσαρμογής στις ανάγκες μας. Πολλοί από εμάς, όμως, εκφράζαμε ανησυχίες. Ανησυχίες για τα ζητήματα ασφάλειας, ποιότητας και μεροληπτικότητας στην τηλε-υγεία και στις διαδικτυακές αίθουσες διδασκαλίας. Για τον κίνδυνο που υπάρχει αυτοκίνητα χωρίς οδηγό να χτυπούν πεζούς και τηλεσκάφη να τσακίζουν δέματα (και ανθρώπους). Για τις υπηρεσίες παρακολούθησης τοποθεσίας [location tracking] και για το εμπόριο χωρίς μετρητά, που εξαλείφουν το προσωπικό μας απόρρητο και παγιώνουν φυλετικές και έμφυλες διακρίσεις. Για τις αχαλίνωτες και αδίστακτες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που δηλητηριάζουν την οικολογία της πληροφορίας μας [information ecology] και την ψυχική υγεία των παιδιών μας. Για τις «έξυπνες πόλεις», τις κατακλυσμένες από αισθητήρες, που υποκαθιστούν την τοπική αυτοδιοίκηση. Για τις σχετικά καλές δουλειές, που οι τεχνολογίες αυτές αφάνισαν. Για τις άθλιες δουλειές, που παρήγαγαν μαζικά.
Ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Άντριου Κουόμο (επάνω) και ο πρώην CEO της Google Έρικ Σμιντ (κάτω) σχεδιάζουν μια δυστοπική μετα-Covid πραγματικότητα.
Και πάνω απ’ όλα, εκφράζαμε ανησυχίες για την απειλή στη δημοκρατία, που συνιστά η συσσώρευση πλούτου και δύναμης στα χέρια μιας χούφτας εταιρειών τεχνολογίας, που είναι μετρ της αποποίησης – αποφεύγοντας να αναλάβουν την παραμικρή ευθύνη για τα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους στους τομείς όπου τώρα κυριαρχούν, είτε πρόκειται για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είτε για το λιανεμπόριο ή για τις μεταφορές.
Αυτά είναι, πια, αρχαίο παρελθόν, που το όνομά του είναι Φεβρουάριος. Σήμερα, πολλές από τις βάσιμες αυτές ανησυχίες τις σαρώνει ένα παλιρροϊκό κύμα πανικού και η ξαναζεσταμένη αυτή δυστοπία υπόκειται σε επανασχεδίαση ταυτότητας προϊόντος [2], με όρους προχειροδουλειάς. Τώρα, στο βαριά οδυνηρό φόντο των μαζικών θανάτων, η δυστοπία μάς πλασάρεται τυλιγμένη στην αμφίβολη υπόσχεση ότι οι τεχνολογίες αυτές είναι ο μόνος δυνατός τρόπος να θωρακίσουμε τη ζωή μας από την πανδημία, ότι είναι τα αναγκαία στοιχεία-κλειδιά, που χωρίς αυτά δεν μπορούμε να κρατήσουμε τους εαυτούς μας και τους αγαπημένους μας ασφαλείς. Χάρις στον Κουόμο και στις ποικίλες συμπράξεις του με δισεκατομμυριούχους (συμπεριλαμβανομένης αυτής με τον Μάικλ Μπλούμπεργκ [3], που αφορά τη διεξαγωγή τεστ και την ανίχνευση κρουσμάτων), η πολιτεία της Νέας Υόρκης αναλαμβάνει ρόλο εκθαμβωτικού εκθεσιακού χώρου, με έκθεμα το δυσοίωνο αυτό μέλλον – αλλά με τις βλέψεις να εκτείνονται πολύ πιο πέρα από τα σύνορα οποιασδήποτε πολιτείας ή χώρας.
Και ακριβώς στο κέντρο όλων αυτών βρίσκεται ο Έρικ Σμιντ. Πολύ πριν συνειδητοποιήσουν οι Αμερικανοί την απειλή του Covid-19, ο Σμιντ εξαπέλυε μια επιθετική εκστρατεία άσκησης πολιτικής πίεσης και δημοσίων σχέσεων, προωθώντας κατά γράμμα το όραμα για μια κοινωνία τύπου «Μαύρου Καθρέφτη» [4], που ο Κουόμο τον εξουσιοδότησε, μόλις, να οικοδομήσει. Στην καρδιά του οράματος αυτού βρίσκεται η χωρίς προσκόμματα ενοποίηση κυβέρνησης και μιας χούφτας κολοσσών της Σίλικον Βάλεϊ – με τα δημόσια σχολεία, τα νοσοκομεία, τα ιατρεία, την αστυνομία και τον στρατό να προχωρούν σύσσωμα σε (υψηλού κόστους) εξωτερικές αναθέσεις πολλών από τις βασικές τους λειτουργίες σε ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας. Πρόκειται για ένα όραμα που ο Σμιντ εδώ και καιρό ξεδιπλώνει, βήμα-βήμα, από τους ρόλους του ως πρόεδρος του Συμβουλίου Αμυντικής Καινοτομίας, το οποίο συμβουλεύει το Υπουργείο Άμυνας σε ζητήματα σχετικά με την αυξημένη χρήση τεχνητής νοημοσύνης στον στρατό, και ως πρόεδρος της πανίσχυρης Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας Για Την Τεχνητή Νοημοσύνη (NSCAI), η οποία συμβουλεύει το Κογκρέσο σε ζητήματα σχετικά με «τις προόδους στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης, τις σχετικές εξελίξεις στον τομέα της μηχανικής μάθησης [5] και στις συναφείς τεχνολογίες» με στόχο την αντιμετώπιση των «αναγκών εθνικής και οικονομικής ασφάλειας των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών κινδύνων». Και οι δύο επιτροπές είναι γεμάτες από πανίσχυρους διευθύνοντες συμβούλους της Σίλικον Βάλεϊ και από κορυφαία στελέχη εταιρειών όπως η Oracle, η Amazon, η Microsoft, η Facebook και, φυσικά, από τους συνεργάτες του Σμιντ στην Google.
Τώρα, στο βαριά οδυνηρό φόντο των μαζικών θανάτων, η δυστοπία μάς πλασάρεται τυλιγμένη στην αμφίβολη υπόσχεση ότι οι τεχνολογίες αυτές είναι ο μόνος δυνατός τρόπος να θωρακίσουμε τη ζωή μας από την πανδημία
Η κερδοφόρα τεχνητή νοημοσύνη και ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας
Ως πρόεδρος των επιτροπών αυτών, ο Σμιντ (που εξακολουθεί να έχει στην κατοχή του μετοχές της Alphabet, μητρικής εταιρείας της Google, αξίας μεγαλύτερης των 5,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς και μεγάλες επενδύσεις σε άλλες εταιρείες τεχνολογίας) ουσιαστικά διευθύνει, με έδρα την Ουάσινγκτον, μια δοκιμαστική φάση αναδιάρθρωσης [shakedown] για λογαριασμό της Σίλικον Βάλεϊ. Κύρια έγνοια των δύο επιτροπών είναι να ζητούν εκθετικές αυξήσεις των κυβερνητικών δαπανών για την έρευνα σε τεχνητή νοημοσύνη και σε υποδομές ενεργοποίησης τεχνολογιών, όπως το 5G – επενδύσεις που θα ωφελούσαν άμεσα τις εταιρείες στα κεφάλαια των οποίων έχουν εκτεταμένα δικαιώματα ο Σμιντ και άλλα μέλη αυτών των επιτροπών.
Πρώτα σε παρουσιάσεις κεκλεισμένων των θυρών, με κοινό νομοθέτες, έπειτα δημόσια, μέσα από άρθρα γνώμης και συνεντεύξεις, κεντρική ιδέα του επιχειρήματος του Σμιντ ήταν ότι, από τη στιγμή που η κινεζική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δαπανά απεριόριστα δημόσιο χρήμα για την κατασκευή των υποδομών που χρειάζονται για την παρακολούθηση με χρήση υψηλής τεχνολογίας, επιτρέποντας παράλληλα σε κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας όπως η Alibaba, η Baidu και η Huawei να βάλουν στην τσέπη τα κέρδη από τις πωλήσεις των εμπορικών εφαρμογών, η δεσπόζουσα θέση των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης.
Το Κέντρο Πληροφοριών Προστασίας του Ηλεκτρονικού Απορρήτου απέκτησε πρόσφατα πρόσβαση –κατόπιν αιτήματος που κατέθεσε, βάσει του Νόμου Περί Ελευθερίας της Πληροφόρησης (FOIA)– σε μια παρουσίαση που έκανε η Επιτροπή NSCAI του Σμιντ, έναν χρόνο πριν, τον Μάιο του 2019. Στις διαφάνειες της παρουσίασης διατυπώνονται μια σειρά κινδυνολογικοί ισχυρισμοί, αναφορικά με το πώς το σχετικά χαλαρό κανονιστικό πλαίσιο της Κίνας και η ακόρεστη δίψα της για παρακολουθήσεις τη βάζουν σε τροχιά να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε μια σειρά τομείς, όπως η «τεχνητή νοημοσύνη για ιατρική διάγνωση», τα αυτόνομα οχήματα, οι ψηφιακές υποδομές, οι «έξυπνες πόλεις», ο διαμοιρασμός αυτοκινήτων [6] και το εμπόριο χωρίς μετρητά.
Οι λόγοι, τους οποίους βλέπουν να ευθύνονται για το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κίνας, είναι αναρίθμητοι. Ποικίλλουν, από τον τεράστιο όγκο καταναλωτών που κάνουν αγορές μέσω διαδικτύου μέχρι την «έλλειψη απαρχαιωμένων τραπεζικών συστημάτων στην Κίνα», που της επέτρεψε να υπερπηδήσει μετρητά και πιστωτικές κάρτες και να απελευθερώσει «μια τεράστια αγορά ηλεκτρονικού εμπορίου και ψηφιακών υπηρεσιών» χρησιμοποιώντας «ψηφιακές πληρωμές»· και μέχρι μια σοβαρότατη έλλειψη γιατρών, που οδήγησε την κυβέρνηση να συνεργαστεί στενά με εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Tencent, για να χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη στην «προγνωστική» ιατρική. Στις διαφάνειες σημειώνεται ότι στην Κίνα οι εταιρείες τεχνολογίας «έχουν την εξουσιοδότηση να ξεπερνούν γρήγορα τα όποια ρυθμιστικά εμπόδια, ενώ οι αμερικανικές πρωτοβουλίες πέφτουν στο τέλμα της συμμόρφωσης με τον Νόμο Περί Της Δυνατότητας Μεταφοράς της Ασφάλισης και Περί Λογοδοσίας (HIPAA) και της έγκρισης από τον Οργανισμό Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA)».
Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, ωστόσο, η NSCAI επισημαίνει την προθυμία της Κίνας να αγκαλιάσει τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στο πεδίο της μαζικής παρακολούθησης και της συλλογής δεδομένων ως λόγο για το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Η παρουσίαση εγκωμιάζει την «απερίφραστη κυβερνητική στήριξη και συμμετοχή [στην Κίνα], λ.χ. στην εφαρμογή συστημάτων αναγνώρισης προσώπου». Υποστηρίζει ότι «η παρακολούθηση είναι από τους “πρώτους και καλύτερους πελάτες” της τεχνητής νοημοσύνης» και, ακόμη, ότι «η μαζική παρακολούθηση είναι μια αχτύπητη εφαρμογή, όσον αφορά τη βαθιά μάθηση [7]».
Αυτό είναι αξιοσημείωτο, επειδή η μητρική εταιρεία της Google, η Alphabet, προωθεί εδώ και καιρό αυτό ακριβώς το όραμα μέσω μιας θυγατρικής της, της Sidewalk Labs, επιλέγοντας μάλιστα ένα μεγάλο μέρος της προκυμαίας του Τορόντο για να το κάνει πρωτότυπο «έξυπνης πόλης». Ωστόσο, στο πρότζεκτ του Τορόντο μπήκε λουκέτο μετά από δυο χρόνια ακατάπαυστης διαμάχης σχετικά με τον τεράστιο όγκο προσωπικών δεδομένων που θα συνέλεγε η Alphabet, την έλλειψη προστασίας της ιδιωτικής ζωής και τα αμφισβητήσιμα οφέλη για την πόλη στο σύνολό της. […]
Ένας πολλαπλά εξυπηρετικός εκφοβισμός για τον «κίτρινο κίνδυνο»
Γύρω στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Σμιντ άνοιγε τις πόρτες της εκστρατείας του στο ευρύ κοινό, ίσως καταλαβαίνοντας ότι ο προϋπολογισμός, την αύξηση του οποίου ζητούσε η Επιτροπή του, δεν θα μπορούσε να εγκριθεί χωρίς πολύ μεγαλύτερους βαθμούς αποδοχής και συμφωνίας. Σε ένα άρθρο γνώμης στην εφημερίδα New York Times, με τίτλο «Διοικούσα κάποτε την Google. Η Σίλικον Βάλεϊ θα μπορούσε να ηττηθεί από την Κίνα», ο Σμιντ ζήτησε «συμπράξεις μεταξύ κυβέρνησης και βιομηχανίας, που δεν θα έχουν προηγούμενο» και, για άλλη μια φορά, έκρουσε τον κώδωνα του κίτρινου κινδύνου:
«Η τεχνητή νοημοσύνη θα ανοίξει νέα μέτωπα παντού, από τη βιοτεχνολογία ως τον τραπεζικό τομέα, ενώ αποτελεί και προτεραιότητα του Υπουργείου Άμυνας […] Εάν οι τρέχουσες τάσεις συνεχιστούν, οι συνολικές επενδύσεις της Κίνας στην έρευνα και στην ανάπτυξη αναμένεται να ξεπεράσουν αυτές των ΗΠΑ μέσα σε μια δεκαετία, δηλαδή στο ίδιο χρονικό διάστημα, πάνω κάτω, που η οικονομία της προβλέπεται να γίνει μεγαλύτερη από τη δική μας. Εάν δεν υπάρξουν αλλαγές σε αυτές τις τάσεις, στη δεκαετία του 2030 θα ανταγωνιζόμαστε μια χώρα που θα έχει μεγαλύτερη οικονομία, περισσότερες επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, καλύτερη έρευνα, ευρύτερη εφαρμογή νέων τεχνολογιών και ισχυρότερες υπολογιστικές υποδομές [computing infrastructure] […] Στην ουσία, οι Κινέζοι έχουν μπει σε ένα παιχνίδι ανταγωνισμού, για να γίνουν οι κορυφαίοι καινοτόμοι στον κόσμο, και οι ΗΠΑ δεν παίζουν με στόχο να κερδίσουν».
Η μόνη λύση, για τον Σμιντ, ήταν να ξεχειλίσει χρήμα από τα δημόσια ταμεία. Επαινώντας τον Λευκό Οίκο που ζήτησε διπλασιασμό της χρηματοδότησης της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και της κβαντικής πληροφορικής, έγραψε: «Για άλλη μια φορά, θα έπρεπε να σχεδιάσουμε τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης σε αυτούς τους τομείς, παράλληλα με τη διαμόρφωση των θεσμικών δυνατοτήτων για εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα […] Ταυτόχρονα, το Κογκρέσο πρέπει να ικανοποιήσει το αίτημα του προέδρου, να φτάσει η χρηματοδότηση σε έρευνα και ανάπτυξη το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας 70ετίας, το δε Υπουργείο Άμυνας θα πρέπει να αξιοποιήσει αυτή τη μεγάλη αύξηση πόρων, για να δημιουργήσει πρωτοποριακές δυνατότητες στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της κβαντικής, της υπερηχητικής και άλλων τεχνολογικών τομέων προτεραιότητας».
Εκπαιδευτικοί του Δημοτικού Σχολείου Γούντλιν της κομητείας Μοντγκόμερι διανέμουν υπολογιστές σε γονείς μαθητών τους (Win McNamee, Getty Images).
Το άρθρο αυτό εμφανίστηκε ακριβώς δύο εβδομάδες πριν την ανακήρυξη του ξεσπάσματος της επιδημίας του κορωνοϊού σε πανδημία – και καμία αναφορά δεν γινόταν στο ότι, ανάμεσα στους στόχους αυτής της τεράστιας επέκτασης σε όρους υψηλής τεχνολογίας, ήταν και η προστασία της υγείας των Αμερικανών. Η μόνη αναφορά που υπήρχε, ήταν πως αυτή η επέκταση είναι απαραίτητη, προκειμένου να αποφευχθεί μια ανταγωνιστική υπεροχή της Κίνας. Βέβαια, αυτό σύντομα θα άλλαζε. […]
Στο δίμηνο που ακολούθησε, ο Σμιντ αδιάκοπα υποβάλλει αυτές τις από πολλού υφιστάμενες αξιώσεις –για μαζικές δημόσιες δαπάνες σε έρευνα και υποδομές υψηλής τεχνολογίας, για μια σωρεία «συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα» στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης και για τη χαλάρωση αναρίθμητων πλαισίων προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της ασφάλειας– σε μια επιθετική άσκηση επανασχεδίασης ταυτότητας προϊόντος. Τώρα πια όλα αυτά τα μέτρα (και ακόμα περισσότερα) πλασάρονται στο ευρύ κοινό ως μοναδική ελπίδα προστασίας μας από έναν πρωτόγνωρο ιό, που μαζί του θα ζούμε για τα επόμενα χρόνια.
Μοναδικό εμπόδιο η δημοκρατία
Υπενθυμίζεται ότι, μέχρι πολύ πρόσφατα, μεγάλωνε η δημόσια αντίθεση απέναντι σε αυτές τις εταιρείες. Οι προεδρικοί υποψήφιοι συζητούσαν ανοιχτά το σπάσιμο των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας. Η Amazon αναγκάστηκε να αποσύρει τα σχέδιά της για μεταφορά των κεντρικών γραφείων της στη Νέα Υόρκη λόγω των σφοδρών αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας. Το πρότζεκτ Sidewalk Labs της Google το διαπερνούσε μια κρίση χωρίς τέλος, και οι εργαζόμενοι της ίδιας της Google αρνούνταν να κατασκευάσουν τεχνολογία παρακολούθησης με στρατιωτικές εφαρμογές.
Εν ολίγοις, η δημοκρατία –η άβολη συμμετοχή της κοινωνίας στον σχεδιασμό κρίσιμης σημασίας θεσμών και δημόσιων χώρων– αποδείχθηκε το μεγαλύτερο και μοναδικό εμπόδιο στο διάβα του οράματος που προωθούσε ο Σμιντ, πρώτα από το πόστο του στην κορυφή της Google και της Alphabet και στη συνέχεια ως πρόεδρος των δύο πανίσχυρων επιτροπών που συμβουλεύουν το Κογκρέσο και το Υπουργείο Άμυνας. Όπως αποκαλύπτουν τα έγγραφα της NSCAI, η άβολη αυτή άσκηση πίεσης από τμήματα της κοινωνίας και από εργαζομένους στο εσωτερικό των μεγα-εταιρειών της τεχνολογίας, σύμφωνα πάντα με την αντίληψη ανθρώπων όπως ο Σμιντ και ο διευθύνων σύμβουλος της Amazon Τζεφ Μπέζος, επιβράδυνε σε βαθμό εξοργιστικό την κούρσα για όπλα τεχνητής νοημοσύνης, κρατώντας μακριά από τους δρόμους στόλους ολόκληρους από αυτόνομα –και δυνητικά θανατηφόρα– αυτοκίνητα και φορτηγά, προστατεύοντας προσωπικούς φακέλους υγείας από το να γίνουν όπλο στα χέρια εργοδοτών και ενάντια σε εργαζομένους, αποτρέποντας την καθολική κάλυψη αστεακών χώρων από λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και άλλα πολλά.
Για ανθρώπους όπως ο Σμιντ και ο Μπέζος, η δημοκρατία –η άβολη για αυτούς συμμετοχή της κοινωνίας στον σχεδιασμό κρίσιμης σημασίας θεσμών και δημόσιων χώρων– επιβράδυνε σε βαθμό εξοργιστικό την κούρσα για όπλα τεχνητής νοημοσύνης
Τώρα, εν μέσω του μακελειού από τη συνεχιζόμενη πανδημία και του φόβου και της αβεβαιότητας για το μέλλον που αυτή έχει επιφέρει, οι εταιρείες αυτές βλέπουν ξεκάθαρα ότι έφτασε η κατάλληλη στιγμή για να σαρώσουν όλες αυτές τις δεσμεύσεις απέναντι στη δημοκρατία. Ώστε να αποκτήσουν τους ίδιους βαθμούς δύναμης με τους Κινέζους ανταγωνιστές τους, που έχουν την πολυτέλεια να λειτουργούν χωρίς να τους φράζουν τον δρόμο διάφορες σφήνες, εργατικών ή πολιτικών δικαιωμάτων. […]
Ερωτήματα που θα διαμορφώσουν τη ζωή μας για δεκαετίες
Για να είμαστε σαφείς, ο ρόλος της τεχνολογίας είναι αναμφίβολα σημαντικός στο κομμάτι της προστασίας της δημόσιας υγείας, που θα χρειαστεί στους μήνες και στα χρόνια που έρχονται. Το ερώτημα είναι: Θα υπάγεται η τεχνολογία αυτή στη σφαίρα της δημοκρατίας και της δημόσιας εποπτείας; Ή θα λανσαριστεί με όρους φρενίτιδας σε ένα «καθεστώς κατ’ εξαίρεση», χωρίς να τεθούν κρίσιμα ερωτήματα πάνω σε ζητήματα που θα διαμορφώσουν τη ζωή μας για τις επόμενες δεκαετίες; Ερωτήματα όπως, για παράδειγμα: Εφόσον πράγματι αντιλαμβανόμαστε πόσο κρίσιμη είναι η ψηφιακή συνδεσιμότητα σε περιόδους κρίσης, θα πρέπει, αλήθεια, τα δίκτυα αυτά και τα δεδομένα μας να είναι στα χέρια ιδιωτικών παικτών όπως η Google, η Amazon και η Apple; Εφόσον τα δημόσια ταμεία χρηματοδοτούν τόσο μεγάλο μέρος αυτής της ψηφιακής συνδεσιμότητας, μήπως θα πρέπει και να είναι στην κατοχή και υπό τον έλεγχο του δημοσίου; Εφόσον το διαδίκτυο είναι απαραίτητο για τόσο πολλά στη ζωή μας –που σαφώς είναι– μήπως θα πρέπει αυτό να αντιμετωπίζεται ως μη κερδοσκοπική, δημόσια υπηρεσία κοινής ωφέλειας;
Και, ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δυνατότητα τηλεδιάσκεψης στάθηκε σανίδα σωτηρίας στην περίοδο της καραντίνας, χρειάζεται να γίνουν σοβαρές συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσον οι τρόποι προστασίας μας με τη μεγαλύτερη σταθερότητα και αντοχή στον χρόνο είναι σαφώς πιο ανθρώπινοι. Ας πάρουμε την εκπαίδευση, για παράδειγμα. Ο Σμιντ έχει δίκιο ότι οι παραφορτωμένες με μαθητές σχολικές αίθουσες συνιστούν κίνδυνο για την υγεία, τουλάχιστον μέχρι να βρούμε εμβόλιο. Μήπως, λοιπόν, να προσλαμβάναμε άλλους τόσους εκπαιδευτικούς, να διπλασιάζαμε τον αριθμό τους, ρίχνοντας το μέγεθος της τάξης στο μισό; Μήπως να εξασφαλίζαμε ότι κάθε σχολείο έχει νοσοκόμο; Αυτό θα δημιουργούσε θέσεις εργασίας, που τόσο πολύ χρειάζονται σε μια κρίση ανεργίας επιπέδων βαθιάς οικονομικής ύφεσης, και θα έδινε περισσότερο χώρο σε όλους μέσα στο μαθησιακό περιβάλλον. Εφόσον τα κτήρια παραείναι γεμάτα, μήπως να μοιραζόταν η μέρα κατά βάρδιες και να πλήθαινε η εκπαίδευση σε εξωτερικούς χώρους, στη βάση συμπερασμάτων τόσων και τόσων ερευνών, που δείχνουν ότι, όταν τα παιδιά περνούν χρόνο στη φύση, βελτιώνεται η ικανότητά τους για μάθηση; […]
Εκτός από τις προφανείς ταξικές και έμφυλες πλευρές της μεροληψίας σε βάρος παιδιών που δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και σε οικιακούς υπολογιστές (προβλήματα που οι εταιρείες τεχνολογίας είναι πρόθυμες να λύσουν, επί πληρωμή, δηλαδή με μαζικές αγορές προϊόντων τεχνολογίας), προκύπτουν μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το αν η εξ αποστάσεως διδασκαλία μπορεί να εξυπηρετήσει πολλά παιδιά με αναπηρίες, όπως διά νόμου απαιτείται. Και δεν υπάρχει τεχνολογική λύση στο πρόβλημα της μάθησης μέσα σε ένα οικιακό περιβάλλον με πάρα πολλά μέλη ή/και κακοποιητικό. Το ζήτημα δεν είναι αν πρέπει να αλλάξουν τα σχολεία ενώπιον ενός εξαιρετικά μεταδοτικού ιού, για τον οποίο δεν έχουμε ούτε θεραπεία, ούτε εμβολιασμό. Όπως κάθε ίδρυμα που συγκεντρώνει ανθρώπους κατά ομάδες, τα σχολεία θα αλλάξουν. Το πρόβλημα, όπως πάντα σε τέτοιες στιγμές συλλογικού σοκ, είναι η απουσία δημόσιου διαλόγου σχετικά με το είδος και την κατεύθυνση των αλλαγών αυτών, όπως και με το ποιοι πρέπει να είναι οι ωφελούμενοι. Οι ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας ή οι μαθητές;
Επενδύσεις σε τεχνολογία ή επενδύσεις σε ανθρώπους;
Τα ίδια ερωτήματα πρέπει να τεθούν και για την υγεία. Η αποφυγή ιατρείων και νοσοκομείων είναι κάτι που έχει νόημα, όσο διαρκεί μια πανδημία. Όμως, είναι πολλά που δεν μπορεί να εντοπιστούν με την τηλε-υγεία, πολλά που της διαφεύγουν. Επομένως, χρειαζόμαστε μια συζήτηση τεκμηριωμένη, βασισμένη σε στοιχεία, γύρω από τα υπέρ και τα κατά της δαπάνης των περιορισμένων δημόσιων πόρων στην τηλε-υγεία – συγκριτικά με τις δαπάνες για περισσότερους νοσηλευτές, που θα είναι εξοπλισμένοι με όλον τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισμό και σε θέση να πραγματοποιούν επισκέψεις για τη διάγνωση και τη φροντίδα ασθενών στα σπίτια τους. Και, ίσως, το πιο επείγον: πρέπει να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στις εφαρμογές εντοπισμού κρουσμάτων του ιού (που, με τα κατάλληλα πρωτόκολλα προστασίας του απορρήτου, έχουν να παίξουν κάποιον ρόλο), και στις εκκλήσεις για ένα Κοινοτικό Σώμα Υγείας [Community Health Crops] που θα έδινε δουλειές σε εκατομμύρια Αμερικανούς – όχι μόνο στο κομμάτι του εντοπισμού κρουσμάτων, αλλά και στο κομμάτι της διασφάλισης ότι θα έχουν όλοι τους υλικούς πόρους και την υποστήριξη που χρειάζονται για να μπαίνουν με ασφάλεια σε καραντίνα.
Σε κάθε περίπτωση, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια σειρά επιλογών υπαρκτών και δύσκολων, που καταλήγουν στο εξής: Θα επιλέξουμε επενδύσεις σε ανθρώπους ή επενδύσεις σε τεχνολογία; Γιατί η σκληρή αλήθεια είναι ότι, όπως έχουν τα πράγματα, είναι πολύ απίθανο να κάνουμε και τα δύο. Η άρνηση να μεταφερθούν κάποιοι πόροι –δεν μιλάμε καν για τους αναγκαίους πόρους– σε πολιτείες και σε πόλεις, μέσα από διαδοχικά ομοσπονδιακά προγράμματα οικονομικής διάσωσης, σημαίνει ότι η προκαλούμενη από τον κορωνοϊό κρίση στην υγεία χτυπάει τώρα, με φόρα και άσχημα, πάνω σε μια κατασκευασμένη κρίση λιτότητας. Δημόσια σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία και μεταφορές βρίσκονται αντιμέτωπα με υπαρξιακά διλήμματα όσον αφορά το μέλλον τους. Αν οι εταιρείες τεχνολογίας βγουν νικήτριες από τη θηριώδη εκστρατεία τους υπέρ της εξ αποστάσεως μάθησης, της τηλε-υγείας, του 5G και των οχημάτων χωρίς οδηγό (το Νιου Ντιλ της Οθόνης που προωθούν), τότε, απλά και καθαρά, δεν θα περισσεύουν καθόλου χρήματα για να καλυφθούν φλέγουσες δημόσιες προτεραιότητες – πόσο μάλλον για το Πράσινο Νιου Ντιλ, που το χρειάζεται ο πλανήτης μας επειγόντως. Αντιθέτως: Το αντίτιμο για τα γυαλιστερά γκάτζετ θα είναι μαζικές απολύσεις εκπαιδευτικών και λουκέτα σε νοσοκομεία.
Η τεχνολογία μάς δίνει μεν δραστικά εργαλεία, αλλά δεν είναι όλες οι λύσεις τεχνολογικές. Και το πρόβλημα με την εξωτερική ανάθεση της λήψης βασικών αποφάσεων, όσον αφορά τον τρόπο «αναπροσδιορισμού» των πολιτειών και των πόλεών μας, από ανθρώπους όπως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Έρικ Σμιντ, είναι ότι έχουν περάσει τη ζωή τους όλη υποστηρίζοντας δημόσια την πεποίθηση πως δεν υπάρχει πρόβλημα που να μην μπορεί να το διορθώσει η τεχνολογία. Για αυτούς, και για άλλους πολλούς στη Σίλικον Βάλεϊ, η πανδημία είναι μια χρυσή ευκαιρία να γίνουν αποδέκτες όχι μόνο της ευγνωμοσύνης, αλλά και του σεβασμού και της δύναμης που αισθάνονται ότι αδίκως τούς έχουν στερήσει. Και ο Άντριου Κουόμο, βάζοντας τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Google υπεύθυνο του οργάνου που θα διαμορφώσει τους όρους εξόδου της πολιτείας από την καραντίνα, φαίνεται να του παραχώρησε κάτι που φέρνει πολύ σε δρόμο ανοιχτό με τα σκυλιά δεμένα.
* Η Ναόμι Κλάιν είναι Καναδή δημοσιογράφος και ακτιβίστρια, συγγραφέας των βιβλίων «Το Δόγμα του Σοκ» και «Αυτό Αλλάζει τα Πάντα – Καπιταλισμός Εναντίον Κλίματος». Το παρόν άρθρο (που, όπως γράφει η ίδια η Κλάιν, «είναι το πρώτο μιας σειράς άρθρων πάνω στο δόγμα του σοκ και τον καταστροφικό καπιταλισμό στην εποχή του Covid–19») δημοσιεύθηκε στις 8 Μαΐου 2020 στο ηλεκτρονικό ενημερωτικό δίκτυο The Intercept (theintercept.com). Εδώ παρουσιάζεται σε συντετμημένη μορφή, με τίτλο και μεσότιτλους της Σύνταξης. Το πλήρες κείμενο θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της εφημερίδας.
Μετάφραση: Νίκος Λάιος
Σημειώσεις του μεταφραστή:
[1] Άντριου Κουόμο: Στέλεχος του Δημοκρατικού Κόμματος και (σύμφωνα με συγκρατημένα εγκωμιαστικό άρθρο της εφημερίδας New York Times) «το πρόσωπο του Δημοκρατικού Κόμματος τούτη την ώρα» απέναντι στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση Τραμπ.
[2] Επανασχεδίαση ταυτότητας προϊόντος [rebranding]: Όρος του μάρκετινγκ που αναφέρεται στο επαναλανσάρισμα ενός υπαρκτού προϊόντος, με στόχο να γίνει πιο ελκυστικό.
[3] Μάικλ Μπλούμπεργκ: Δισεκατομμυριούχος και υποψήφιος στην πρόσφατη εσωκομματική αναμέτρηση του Δημοκρατικού Κόμματος για την ανάδειξη του επικεφαλής του στις επικείμενες προεδρικές εκλογές. Αν και αυτοχρηματοδότησε την καμπάνια του με το ιλιγγιώδες ποσό των 937 εκατομμυρίων δολαρίων, δεν κατάφερε να κερδίσει το χρίσμα. Το 2002 είχε εκλεγεί δήμαρχος της Νέας Υόρκης με την υποστήριξη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
[4] «Μαύρος Καθρέφτης»: Η τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας Black Mirror, σε κάθε αυτοτελές επεισόδιο της οποίας ξεδιπλώνεται ένα διαφορετικό ζοφερό σενάριο, υπό την ενιαία θεματολογία των αρνητικών συνεπειών που (μπορεί να) έχουν οι νέες τεχνολογίες στον άνθρωπο και στην κοινωνία.
[5] Μηχανική μάθηση [machine learning]: Μέθοδος επινόησης μοντέλων και αλγορίθμων που μαθαίνουν από τα δεδομένα, τις τάσεις τους και τις μεταξύ τους σχέσεις, ώστε να προβλέπουν αποτελέσματα. Χρησιμοποιείται στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης για την κατασκευή μηχανών που θα μαθαίνουν από τα δεδομένα.
[6] Διαμοιρασμός αυτοκινήτων [car-sharing]: Περιστασιακή χρήση αυτοκινήτων από διαφορετικούς ανθρώπους μέσω ενοικίασης για μικρές χρονικές περιόδους –συχνά για μία ώρα– και για σχετικά μικρές διαδρομές. Ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου μπορεί να είναι μια εταιρεία ή ένα φυσικό πρόσωπο. Διάφορες εταιρείες, που ασχολούνται με την ανάπτυξη τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, προωθούν την εναλλακτική αυτή ως σημαντικό κομμάτι των αστικών μετακινήσεων, τις οποίες οραματίζονται ολοένα και πιο «εξατομικευμένες σύμφωνα με τις ανάγκες του χρήστη».
[7] Βαθιά (εκ)μάθηση [deep learning]: Μοντέλα και αλγόριθμοι που επιτρέπουν σε μηχανές να μαθαίνουν από την ανάλυση σύνθετων δεδομένων για να προβούν σε λήψη αποφάσεων. Η βαθιά (εκ)μάθηση γίνεται εφικτή μέσω ενός τεχνητού νευρικού δικτύου, που μιμείται αυτό του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πιο γνωστές εφαρμογές της είναι η μηχανική όραση και η αναγνώριση ομιλίας.
Μια θέση στον προσυνεδριακό διάλογο του ΚΚΕ το 2000 του (δυστυχώς μακαρίτη από χρόνια) μέλους της ΚΕ του και κορυφαίου ιδεολογικού στελέχους του, Θανάση Παπαρήγα
ΠΡΟΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΓΕΝΙΚΩΣ...
Μερικά κρίσιμα ζητήματα ιδιαίτερης προσοχής
Για να μην απασχολώ τον αναγνώστη με μακρούς προλόγους, θα μπω άμεσα στο θέμα μου:
Εχω την αίσθηση ότι μερικά εδάφια των Θέσεων για το 16ο Συνέδριο του ΚΚΕ χρειάζονται καλύτερη επεξεργασία, ώστε να μας προφυλάσσουν από πιθανές - και εντελώς δυνατές στις σημερινές συνθήκες - παρεξηγήσεις. Συγκεκριμένα:
- Γιατί, τέλος πάντων, δίνουμε τόση σημασία και κάνουμε τόσο θόρυβο για την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό; Φοβούμαι (και εύχομαι να πέφτω εντελώς έξω) ότι, στις Θέσεις, δε φαίνεται επαρκώς ότι το υπόβαθρο όλων αυτών είναι η προστασία της εθνικής μας ανεξαρτησίας, η απόκρουση του κινδύνου της ολοκληρωτικής εθνικής μας υποδούλωσης.
Και, πράγμα ακόμη σοβαρότερο, δε φαίνεται ότι πρόκειται όχι απλώς για υπόβαθρο αλλά και για πιεστικό καθήκον. Πράγματι, ενάμιση αιώνα μετά την κραυγή αγωνίας του Α. Κάλβου, που θεωρούσε ακόμη και την καταστροφή της χώρας σαν προτιμητέα λύση «παρά προστάτας νάχωμεν», σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι όχι απλώς με «προστάτες», αλλά με δυνάμεις που απαιτούν πλήρη υποταγή και, μάλιστα, να μας αρέσει κιόλας. Ακόμη χειρότερα: Δυναμώνει εξαιρετικά ο τρομαχτικός, δε διστάζω να πω ο φρικιαστικός κίνδυνος να δούμε τη χώρα μας όχι μόνο υπόδουλη την ίδια, αλλά και όργανο για την υποδούλωση και την καταπάτηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας άλλων λαών. Αναρωτιέμαι: Δεν είναι, άραγε, χρέος και καθήκον, όχι εθελοντικό αλλά υποχρεωτικό και απαράγραπτο, όλων των Ελλήνων πατριωτών να μην αφήσουν, όσον εξαρτάται από αυτούς, κάτι τέτοιο να συμβεί;
- Είναι ο πατριώτης αναγκαστικά αντίπαλος και του καπιταλιστικού συστήματος; Η διατύπωση στη Θέση 48, Παρ. 11 (σελ. 41 του φυλλαδίου) αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας τέτοιας παρεξήγησης. Μιας παρεξήγησης, επισημαίνουμε, η οποία
1) Αντανακλά μια άποψη η οποία δεν είναι γενικά σωστή και 2) Αντανακλά μια άποψη η οποία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει δεκτή στη σημερινή συγκυρία.
Αν έχω καταλάβει καλά, η πολιτική του μετώπου δεν είναι πολιτική συσπείρωσης μόνο των αντιπάλων του καπιταλισμού, πολιτική συσπείρωσης της συνειδητής πρωτοπορίας, εκείνων, δηλαδή, που αντιλαμβάνονται σήμερα ότι οι εθνικές αντιθέσεις και ο εθνικός ζυγός δεν είναι τυχαία ούτε επιφανειακά φαινόμενα, αλλά εδράζονται στέρεα και βαθιά στην ίδια τη φύση του καπιταλισμού. Είναι πολιτική συσπείρωσης όλων όσοι θέλουν να αγωνιστούν ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιδρομή είτε είναι συνειδητοί αντίπαλοι του καπιταλιστικού συστήματος είτε όχι.
- Δε θα πρέπει, άραγε, να είμαστε κάπως πιο προσεκτικοί σε μερικές διατυπώσεις; Το κείμενο θεωρεί αναγκαίο να τονίσει δύο φορές (Θέση 24, Παρ. 1 και Θέση 48, Παρ. 11, σελ. 23 και 41 του φυλλαδίου, αντίστοιχα) ότι το ΚΚΕ είναι αντίπαλο του «εθνικισμού» και του «θρησκευτικού φανατισμού». Κατ' αρχήν, πρόκειται για όρους ασαφείς και θολούς, που απαιτούν διευκρίνιση. Πέραν, όμως, από την ανάγκη διευκρίνισης όρων, δεν μπορεί κανείς να μην ρωτήσει δυο πράγματα:
1. Δε θα έπρεπε το κείμενο να υπογραμμίζει και να προβάλλει με τουλάχιστον παράλληλο τρόπο και σε τουλάχιστον παράλληλη έκταση το σαφή κίνδυνο του μεγαλοαστικού κοσμοπολιτισμού, φιλοϊμπεριαλιστικού και υποτακτικού στον ιμπεριαλισμό από τη φύση του, αλλά και από τον σημερινό προσανατολισμό του;
2. Συμφωνεί το ΚΚΕ με την άποψη ότι «απορρίπτουμε κάθε εθνικισμό»; Θεωρεί ότι ο εθνικισμός του έθνους που καταπιέζεται είναι επίσης απορριπτέος; Ο εθνικισμός των λαών που αγωνίζονται ενάντια στην ιμπεριαλιστική υποδούλωση είναι ο ίδιος και, συνεπώς, εξ ίσου καταδικάσιμος και απορριπτέος με τον εθνικισμό της μεγάλης δύναμης των ιμπεριαλιστών κυριάρχων;
Τα θέματα αυτά, σύντροφοι, δεν είναι απλά ούτε εύκολα στις απαντήσεις τους. Συνδέονται άμεσα με το ερώτημα αν έχουμε πραγματικά καταλάβει τι σημαίνει «εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό», αν δεχόμαστε ότι, στη χώρα μας αυτή τη στιγμή, το κύριο πρόβλημα είναι αυτό που ήταν πάντα από τότε που υπάρχει νεοελληνικό κράτος: Το εθνικό πρόβλημα, με τη μορφή της εξάρτησης, σήμερα της εξάρτησης από τον ιμπεριαλισμό, σε συνθήκες πλήρους τυπικής πολιτικής ανεξαρτησίας. Συνδέονται επίσης με το ότι η ίδια η κρισιακή πορεία του ιμπεριαλισμού δυναμώνει τις εθνικές, εκκλησιαστικοθρησκευτικές, πολιτιστικές και άλλες αντιθέσεις, όπως είναι προφανές στα Βαλκάνια αλλά και αλλού (τι άλλο συμβαίνει π.χ. στη Μέση Ανατολή;). Φυσικά, οι δυνάμεις που υπηρετούν το σύστημα, το σύστημα της υποδούλωσης και της εκμετάλλευσης, δε μένουν αδρανείς. Δε θα πουν, βέβαια, ανοιχτά στα θύματα ότι πρέπει να σκύψουν τον αυχένα στον ασήκωτο ζυγό της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Αν έλεγαν κάτι τέτοιο έτσι ανοιχτά, τότε δε θα υπηρετούσαν το σύστημα, τουλάχιστον αποδοτικά. Γι' αυτό, επιστρατεύουν την «πάλη ενάντια στον εθνικισμό» κτλ. (σαν να έφταιγε αυτός και όχι ο ιμπεριαλισμός). Αν λάβουμε υπ' όψη μας ότι, πρόσφατα ακόμη, είχε επιστρατευτεί, σαν τεκμηρίωση της σωτηρίας μας από τους ξένους και, συνεπώς, της υποχρέωσής μας να τους υπακούμε εν παντί, ακόμη και... η ναυμαχία του Ναυαρίνου (φυσικά, με πλήρη παραχάραξη των ιστορικών πλαισίων που οριοθετούσαν αυτό το όντως σημαντικότατο ιστορικό περιστατικό), καταλαβαίνει κανείς τι γίνεται. Δεν είμαστε, ασφαλώς, τόσο προπετείς ώστε να πιστεύουμε ότι όλα εξαρτώνται από μας, αλλά το ερώτημα παραμένει: Οσο εξαρτώνται από μας, θα το αφήσουμε να γίνει;
Πέραν, όμως, και αυτών, συνδέονται με κάτι ίσως ακόμη σοβαρότερο: Με την πιθανότητα τα κηρύγματα αυτά να βρουν αντανάκλαση μέσα στις ίδιες τις γραμμές του ΚΚΕ. Ο κίνδυνος είναι σοβαρότατος, ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε, όπως τώρα, με δυνάμεις επιβλητικής υπεροχής, μεγάλων εμπειριών και εκτεταμένων μέσων επιβολής και επηρεασμού. Ο γράφων δε διστάζει να πει καθαρά ότι θα ήταν σοβαρό λάθος να θεωρήσουμε μερικά γνωστά γεγονότα των τελευταίων ημερών σαν ένα τυχαίο φαινόμενο και, πάντως, σαν κάτι που «θα περάσει». Δε θα περάσει καθόλου. Πρόκειται για συστηματική εκστρατεία φθοράς, μέσω ηχηρών συνθημάτων, που προσφέρονται για διείσδυση. Και η εμφάνιση, μέσα στον τρέχοντα προσυνεδριακό διάλογο, της άποψης της ανάγκης της πάλης «ενάντια στον εθνικισμό ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΟΥ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ» (υπογ. δική μας), πρέπει να μας θέσει σε κατάσταση επαγρύπνησης.
Τέλος, υπάρχει και ένα άλλο σημείο στο οποίο πρέπει να προφυλαχτούμε από παρεξηγήσεις. Το αναφέρω μόνο επιτροχάδην γιατί δεν αποτελεί το θέμα μου: Δεν πρέπει να δίνουμε αθέλητα την εντύπωση ότι δίνουμε «αφ' υψηλού μαθήματα» σε οποιονδήποτε για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Εξ όσων, τουλάχιστον, γνωρίζω και εφ' όσον δεν κάνω κάποιο ιδιαίτερα σοβαρό λάθος, το Κόμμα μας δεν έχει ποτέ ως τώρα επωμιστεί ευθύνες εξουσίας και, συνεπώς, δεν μπορεί να ξέρει επακριβώς τι αυτό σημαίνει. Πρέπει, συνεπώς, να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο ζήτημα αυτό και να μην ξεχνάμε ότι άλλο εκφράζω μια γνώμη με κάθε επιφύλαξη και άλλο προσπαθώ να γίνω καθηγητής.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ
*Ο "Αντίλογος" παραθέτει την σημείωση Θανάση Κανιάρη διαχειριστή της ιστοσελίδας "3η Διεθνής" που επαναδημοσίευσε στις 8/5/2020 το παραπάνω κείμενο του Θανάση Παπαρήγα στον δημόσιο προσυνεδριακό διάλογο του Ριζοσπάστη: Αυτά έλεγε ο Θανάσης Παπαρήγας για την αναγκαιότητα της αντιιμπεριαλιστικής πάλης από την πλευρά των κομμουνιστών το 2000. Μήπως το 2020 έχει αλλάξει κάτι δραματικά και έχει κάνει ανεπίκαιρες τις θέσεις του, ή μήπως η εξέλιξη των πραγμάτων τον έχει επιβεβαιώσει και μάλιστα πανηγυρικά!
Κοντολογίς δε νοείται κομμουνιστικό σχέδιο δράσης που δεν θα έχει στον πυρήνα του την αναγκαιότητα της αντιιμπεριαλιστικής πάλης για το σπάσιμο των δεσμών της ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ
Αυτό είναι το υπ' αριθμόν 1 καθήκον των κομμουνιστών σήμερα. Και όσοι δεν το έχουν καταλάβει, έχουν πάρει διαζύγιο από τον μαρξισμό, όσες φορές και αν κλίνουν σε όλες τις πτώσεις τη λέξη κομμουνισμός! Γιατί απλώς το όποιο σχέδιο δεν θα είναι παρά μορφή χωρίς κομμουνιστικό περιεχόμενο.
Όταν οι χρηματιστές αρχίζουν να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «λουτρό αίματος» και «νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου», καταλαβαίνεις ότι, μάλλον, πρέπει να βγάλεις τη νοσοκομειακή μάσκα και να φορέσεις το κράνος σου.
Η πρόσφατη «βουτιά» στις αμερικανικές προθεσμιακές αγορές (futures), η κατάρρευση του πετρελαίου (από την ανησυχία για τις προοπτικές της παγκόσμιας ζήτησης) και η αναζήτηση καταφυγίου στον χρυσό ήταν τα τελευταία στοιχεία που σκιαγραφούν τη μαύρη εικόνα που εξαπλώνεται σταδιακά στην παγκόσμια οικονομία.
Όσοι μπορούν να κοιτάξουν με ωμό ρεαλισμό τα στοιχεία, καταλαβαίνουν ότι οι επιπτώσεις από τον φόβο του κορονοϊού μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο επικίνδυνες (και εν δυνάμει θανατηφόρες) από τον ίδιο τον ιό. Γιατί, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξηγούσε προ ημερών ότι ο ιός δεν έχει υποστεί ακόμη κάποια σημαντική μετάλλαξη, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο και τα για τα βασικά δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας.
Όπως και ο κορονοϊός, έτσι και ο ιός του φόβου για την παγκόσμια οικονομία ξεκίνησε στην Κίνα. Ενώ όμως οι περισσότεροι σχολιαστές παρακολουθούσαν την πορεία των μεγάλων βιομηχανιών πολλοί λιγότεροι πρόσεχαν τη σφαγή που πραγματοποιείται στη βάση οικονομίας. Οι μικρές επιχειρήσεις, στις οποίες εργάζεται το 80% του πληθυσμού, αντιμετωπίζουν ήδη τρομακτικά προβλήματα ρευστότητας και ενδέχεται να στερεύσουν σε διάστημα λίγων μηνών, αφήνοντας εκατομμύρια νοικοκυριά στον αέρα.
Η παγκόσμια οικονομία περιμένει αυτές τις ημέρες το πρώτο μεγάλο «καρδιογράφημα» της κινεζικής παραγωγής. Οι δηλώσεις, όμως, του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, ότι ο «κορονοϊός θα έχει σχετικά μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία», έδωσαν μια πρόγευση της καταστροφής.
Όπως είναι φυσικό σε ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο τραντάζεται ακόμη και φήμες που κυκλοφορούν στο ίντερνετ, μια πραγματική κρίση σε μια χώρα με τραπεζικό σύστημα 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, μπορεί να προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο ψυχολογικός παράγοντας, όμως, πλήττει άμεσα και την πραγματική οικονομία. Τα πρώτα «συμπτώματα» μιας παγκόσμιας κρίσης έγιναν αντιληπτά στους αιθέρες, όταν η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) ανακοίνωσε ότι η ετήσια ζημιά στον κλάδο θα φτάσει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια. Αρκετές αεροπορικές εταιρείες αναμένεται να ανακοινώσουν τις επόμενες ημέρες αναθεωρημένα στοιχεία για την κερδοφορία τους και, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, μιλούν για αισθητή πτώση στις μετακινήσεις.
Η Ιαπωνία, στην οποία βρέθηκα αυτές τις ημέρες, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τους τρόπους με τους οποίους ο φόβος για τον κορονοϊό προσβάλλει ταυτόχρονα διαφορετικούς τομείς της οικονομίας. Οι μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας, είτε βλέπουν τα εργοστάσιά τους στην Κίνα να κλείνουν και να υπολειτουργούν, είτε αναγκάζονται να επιβραδύνουν την παραγωγή στο εσωτερικό λόγω της έλλειψης πρώτων υλών και ανταλλακτικών που προμηθεύονταν από την Κίνα. Παράλληλα οι ιαπωνικές επιχειρήσεις έχουν χάσει τεράστιο τμήμα εργατικού δυναμικού που προερχόταν από την Κίνα ενώ ο τουριστικός τομέας βυθίζεται από την διακοπή των αφίξεων από την Κίνα, που αποτελούσαν τον πυρήνα των εργασιών του. Αυτές τις ημέρες στην Ιαπωνία, εάν δεν πουλάς μάσκες και δεν είσαι δημοσιογράφος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι βλέπεις τον κύκλο εργασιών της επιχείρησής σου να «γονατίζει» από τον φόβο του κορονοϊού.
Προφανώς, ο φόβος για τον κορονοϊό δεν αποτελεί την αιτία, αλλά, απλώς, τη σπίθα, που μπορεί να τινάξει στον αέρα την άρρωστη παγκόσμια οικονομία. Οικονομολόγοι προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια ότι η αστάθεια και τα χαρακτηριστικά «φούσκας» έχουν οδηγήσει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που βρισκόταν πριν από την μεγάλη κρίση του 2007-2008. Ενώ όμως η αστάθεια είναι μεγαλύτερη, οι μηχανισμοί ελέγχου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχουν περιοριστεί (μια προσφορά της κυβέρνησης Ομπάμα, την οποία ακολούθησε η Ευρώπη και ολοκληρώνει ο Ντόναλντ Τραμπ).
Πολύ πιο κοντά σε εμάς, η ευρωζώνη -και μαζί της η ελληνική οικονομία- απολαμβάνουν μια φαινομενική σταθερότητα, χωρίς όμως να έχουν επιλύσει κανένα από τα δομικά προβλήματα που την έφεραν στο χείλος της ολοκληρωτικής κατάρρευσης την τελευταία δεκαετία. Οι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι θα ήθελαν πολύ να μπορούν να αποδώσουν όλα τα προβλήματα στον κορονοϊό, η αλήθεια, όμως, είναι ότι η σχεδόν μηδενική ανάπτυξη που σημείωσε η Γερμανία και ολόκληρη η ευρωζώνη στο τελευταίο τέταρτο του 2019 έχει άλλα αίτια. Η Ιταλία, η Γαλλία και η Γερμανία έβλεπαν την βιομηχανική τους παραγωγή να μειώνεται, πολύ πριν ακουστεί η λέξη «κορονοϊός» σε κάποιο δελτίο ειδήσεων.
Με τον ίδιο, λοιπόν, τρόπο, με τον οποίο ο ιός είναι θανατηφόρος για υπερήλικες και ειδικές ομάδες του πληθυσμού με χρόνια νοσήματα, έτσι και ο ιός του φόβου θα χτυπήσει μια άρρωστη παγκόσμια οικονομία και μια υπερήλικη Ευρώπη.
του Άρη Χατζηστεφάνου