Θυμαρόμελο. Ο βασιλιάς του μελιού!

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το θυμάρι είναι το σπουδαιότερο μελισσοκομικό φυτό της Ελλάδας. Η Ελλάδα θεωρείται προνομιούχος χώρα στη μελισσοκομία και αυτό το οφείλει κυρίως στο θυμάρι. Όλες οι άλλες ποιότητες μελιών που παράγονται στην Ελλάδα δεν διαφέρουν ιδιαίτερα απ’ αυτές στα υπόλοιπα μέρη του κόσμου ενώ μάλλον υστερούν σε μερικές από αυτές. 

(Μελισσοκομία Ν. Νικολαΐδη 1947).

Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, λατ. Thymus vulgaris) είναι ένας θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός που αναδύει ένα πολύ ευχάριστο άρωμα. Είναι φυτό πολυετές που αντέχει στην ξηρασία και φυτρώνει σε άγονα και πετρώδη εδάφη. 

Η ανθοφορία του θυμαριού που διαχωρίζεται σε όψιμη και πρώιμη, αρχίζει στα μεν πρώιμα (παραθαλάσσια μέρη) στα τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου   στα δε όψιμα (ορεινά) κατά το τελευταίο δεκαήμερο Ιουνίου με αρχές Ιουλίου και διαρκεί 1 μήνα με 40 ημέρες ανάλογα με την εποχή.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη θυμαριού και τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:

1. Αγριοθυμάρι. Θύμος ο κεφαλωτός Thymus capitatus (Μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.)
2. Χαμοθρούμπι. Θύμος ο γραπτός Τhymus striatus. (Πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.)
3. Σμάρι.Θύμος η Ζυγίς ή Θύμος ο αττικός Thymus atticus (Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.)

Ετυμολογικά το θυμάρι ή θύμος όπως το ονόμαζαν οι αρχαίοι, προέρχεται από την λέξη θύω, η οποία αρχικά είχε την σημασία του «βγάζω καπνούς» και αργότερα του «θυσιάζω». Από την ίδια ρίζα προέρχονται και οι λέξεις θυμίαμα και θυμιατίζω. Ονομάστηκε έτσι επειδή το χρησιμοποιούσαν  οι αρχαίοι Έλληνες ως αρωματικό θυμίαμα ή σε θυσίες στους βωμούς των θεών τους.
Το θυμάρι περιέχει αιθέριο έλαιο που το κυριότερο συστατικό του είναι η θυμόλη (ποσοστά άνω του 25%) 
Η θυμόλη έχει αντισηπτική δράση και υπήρξε φυσικός προκάτοχος των σύγχρονων αντιβιοτικών. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πόσο ασύγκριτα πολυτιμότερο είναι εξ αυτού το θυμαρόμελο, από τα άλλα είδη μελιών που μάλιστα το 70-80% εξ αυτών είναι μελιτώματα, βαμβακώδεις εκκρίσεις παρασίτων κωνοφόρων κυρίως δέντρων, ενώ άλλα, που συνήθως εισάγονται και νοθεύουν εμπορικά τα ντόπια μέλια, αν και είναι ανθόμελα (ηλιοτροπίου, βαμβακιού,τριφυλλιού κλπ) είναι χαμηλής αξίας ουσιών μα και προέρχονται συνήθως από εντατικές μονοκαλλιέργειες που λιπαίνονται και ραντίζονται,με ό,τι αυτό συνεπάγεται
Φωτογρ: Βασικά είδη ελληνικών μελιών. Πρώτο αριστερά μελίτωμα ελάτης, δεύτερο μελίτωμα πεύκου, τρίτο στο κέντρο ανθόμελο φθινοπωρινού έρεικα (ρεικιού)  τέταρτο ανθόμελο θυμαριού και τελευταίο δεξιά ανοιξιάτικο, ανθέων πορτοκαλιάς και  λιβαδιού. 

Γιαυτό πρσοσοχή μεγάλη από πού αγοράζεται μέλι και αν είναι τυποποιημένο τι προέλευση και σύσταση γράφει στα ψιλά γράμματατης ετικέτας του... 
Η θυμόλη έχει εφαρμογές και στη μελισσοκομία, αφού μπορεί κανείς να καταπολεμήσει με αυτή βιολογικά το μεγαλύτερο εχθρό της μέλισσας στην Ελλάδα (μετά τον άνθρωπο) τη βαρρόα.

Θυμάρι βρίσκεται  στην Κρήτη, σε περιοχές  του νότιου τμήματος  της Στερεάς Ελλάδαςκαι Πελοποννήσου, στα νησιά του Αιγαίου,τα Ιόνια νησιά αλλά και λίγο στα ορεινά της Πίνδου. Εντούτοις οι ποιότητες του θυμαρίσιου μελιού που παράγονται διαφέρουν μεταξύ τους. Αυτό οφείλεται εν μέρη στην διαφορετική σύσταση του εδάφους αλλά κυρίως στην ταυτόχρονη ύπαρξη και άλλων ανθοφοριών, εξαιτίας των οποίων επέρχεται μια φυσική ανάμειξη μελιού από τις ίδιες τις μέλισσες μέσα στις κηρήθρες.

Σύμφωνα με την τρέχουσα νομοθεσία, το θυμαρίσιο μέλι πρέπει να περιέχει περισσότερους από 18% γυρεόκοκκους θυμαριού σε σύνολο γυρεοκόκκων. Έτσι για να ονομαστεί ένα μέλι θυμαρίσιο πρέπει έχει περισσότερους από 18% γυρεόκοκκους θυμαριού. 
Αν έχει από 12% έως 18% το ονομάζουμε μέλι με θυμάρι και αν έχει λιγότερο θεωρείται ανθόμελο.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι άριστης ποιότητας, με εξαιρετικό χαρακτηριστικό έντονο άρωμα και κρυσταλλώνει στους 6-18 μήνες, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε θυμάρι, όσο περισσότερο θυμάρι ή, το πιο σύνηθες, όσο περισσότερο, σε βάρος της ποιότητας και γεύσης του, είναι αναμειγμένο με πευκόμελο (που είναι μελίτωμα)  τόσο καθυστερεί. 
Φωτογρ: Θυμαρόμελο σε βάζα 1 και 2 κιλών

Έχει πολύ χαμηλή υγρασία σε σχέση με άλλα ανθόμελα (πχ πορτοκαλιά, παλιούρι κτλ) είναι πιο παχύρρευστο με ανοιχτό κεχριμπαρένιο χρώμα (ενώ αναμειγμένο, ανάλογα με τον τόπο που είναι τα μελίσσια ή από τον έμπορο με πευκόμελο ή μέλι καστανιάς  είναι  πιο σκούρο). Αποτελεί περίπου το 7-8% της παραγωγής του ελληνικού μελιού και είναι το ακριβότερο. 

Το μοναδικό (προσωρινό) αρνητικό που έχει σε μια σπάνια περίπτωση το θυμαρίσιο μέλι είναι ότι σε σπανιότατες, πολύ υψηλές συγκεντρώσεις γυρεόκοκκων που ξεπερνούν το 90% λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε θυμόλη, αφήνει μια αίσθηση καψίματος στο στόμα.

Για κάποιες περιοχές αποτελεί και τον μοναδικό τρύγο άρα και στόχο για όσους  μελισσοκόμους  δεν μετακινούν τα μελίσσια τους σε άλλες ανθοφορίες. 

Σε αυτές τις περιοχές όπου δεν υπάρχουν άλλα φυτά για να γίνει πρόσμιξη στο νέκταρ, η περιεκτικότητα είναι πάρα πολύ υψηλή, το μέλι, εφόσον δεν αναμειχθεί με κατώτερης ποιότητας μέλια έχει εξαιρετική  γεύση  και  άρωμα. Την εποχή της πλήρους άνθησης και νεκταροσυλλογής μπορείς να αντιληφθείς το άρωμα του μελιού έξω απ’ την κυψέλη!

Το θυμαρίσιο μέλι είναι ένα προϊόν δύσκολο να παραχθεί, όχι τόσο γιατί τα μελίσσια θέλουν κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία πριν αλλά γιατί όσο ανθεκτικό είναι το θυμάρι ως φυτό, τόσο ευαίσθητο είναι το άνθος του. Το θυμάρι για να αποδώσει νέκταρ χρειάζεται μερικές βροχές κατά τον Απρίλιο ή και κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαΐου, δηλαδή πριν ανθίσει. Η βροχή κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του, συνήθως σταματά τη νεκταροέκκριση για μερικές μέρες και κυρίως αν ακολουθήσει ψυχρός καιρός. Κάποιες φορές η βροχή το κάνει πιο υγρό, άρα όχι και τόσο ελκυστικό για τις μέλισσες. Οι ιδανικές συνθήκες είναι θερμοκρασία 25 με 32° C, δροσερές νύχτες και ζεστές ημέρες με νότιους υγρούς άνεμους. Οι ξηροί, ψυχροί ή ορμητικοί άνεμοι το καταστρέφουν.

Επίσης ο ΝΔ άνεμος (λίβας) είναι ο φόβος και ο τρόμος των μελισσοκόμων καθώς αν επικρατήσει έστω και για 1 ημέρα, κατά την ανθοφορία του, σταματά οριστικά τη νεκταροέκκριση. Δυστυχώς αυτός ο καταστρεπτικός άνεμος είναι σύνηθες φαινόμενο την εποχή πλήρης άνθησης και γι αυτό η σοδειά είναι ασφαλέστερη στις πρώιμες τοποθεσίες. Για να δώσει έντονο άρωμα το θυμάρι θέλει θαλασσινή αύρα και ξηροθερμικό κλίμα. Όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές οι μέλισσες θα συλλέξουν ικανοποιητικές ποσότητες. 

Δεν θα γίνουν ποτέ οι τρύγοι που θα γίνουν στο πεύκο ή στο έλατο αλλά το γνήσιο θυμαρίσιο μέλι είναι το γευστικά και ποιοτικά ανώτερο και γιαυτό κατάπολύ εμπορικότερο και ακριβότερο.

Στα θυμάρια πηγαίνουν τα δυνατά μελίσσια. Εάν τα μελίσσια είναι μέτριας δυναμικότητας δεν προλαβαίνουν στο μικρό διάστημα της ανθοφορίας και να αναπτυχθούν και να παράξουν. Το φυτό δίνει μεν γύρη, χρώματος κρεμ, αλλά σε μικρές ποσότητες. Το θυμάρι είναι φυτό για τρύγο και όχι φυτό ανάπτυξης μελισσοσμηνών. Γι αυτό και οι μελισσοκόμοι πριν την ανθοφορία κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ούτως ώστε τα μελίσσια τους, να έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό πληθυσμού.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι περιζήτητο και απ’ τις μεγάλες εταιρείες τυποποίησης μελιού, καθώς αν αναμειχθεί με άλλους τύπους μελιών (ακόμα και σε μικρές ποσότητες), επηρεάζει καθοριστικά το άρωμά τους. Βέβαια καλό είναι να μένετε μακριά από τέτοια μέλια (χαρμάνια) γιατί είναι επεξεργασμένα (βρασμένα) και έχουν χάσει κάθε θρεπτική αξία.

πηγές: wikipedia, Μελισσοκομία Ν. Νικολαίδη, lexigram, bees.gr