Γιώργος Μαργαρίτης: «Η Επανάσταση είναι υπόθεση πολλών»

Ο Γιώργος Μαργαρίτης, Καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι ένας από τους πλέον διακεκριμένους ιστορικούς, με βασικό πεδίο έρευνας την ελληνική και ευρωπαϊκή Ιστορία, αλλά και ειδικότερα την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης και τον πόλεμο της ανεξαρτησίας.

Το πρόσφατο βιβλίο του Ενάντια σε φρούρια και τείχη – 1821, είναι, όπως το δηλώνει και ο υπότιτλός του Μια μικρή εισαγωγή για την Ελληνική Επανάσταση. Αυτό που το χαρακτηρίζει είναι η αφηγηματική δεξιοτεχνία, η ικανότητα του συγγραφέα να συνθέτει ένα τεράστιο υλικό σε μια συνεκτική εξιστόρηση. Καθόλου μικρά επιτεύγματα, ειδικά φέτος που πολλοί αναγνώστες αναζητούν βιβλία που θα τους εισάγουν στα μεγάλα προβλήματα της Ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης, χωρίς εκπτώσεις στον επιστημονικό λόγο ή απλουστεύσεις.

Σε αντίθεση με άλλα ιστορικά εγχειρήματα, που επικεντρώνονται σε επιμέρους πτυχές της Επανάστασης, εσείς επιχειρείτε με αυτό το βιβλίο, που ορίζεται ως «μικρή εισαγωγή», μια συνεκτική αφήγηση της Ελληνικής Επανάστασης, από την προετοιμασία της μέχρι τον πρώτο μεγάλο σταθμό της Επανάστασης, την Άλωση της Τριπολιτσάς. Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε ως ιστορικός σε αυτή την προσπάθεια; Ποια τα οφέλη και ποιες οι πιθανές απώλειες;

Δεν ανήκω -επιθυμώ τουλάχιστον να μην ανήκω- σε εκείνες τις σχολές ιστοριογραφίας που ταυτίζονται με τη «συλλεκτική» αρχειοδιφία, που απορρίπτουν τα σχήματα και διαχέουν τα ευρήματα και το έργο τους στο επιμέρους, το περιθωριακό, το ειδικό, το αποσπασματικό, το επουσιώδες. Το έργο του ιστορικού είναι η οικοδόμηση σχημάτων, ερμηνευτικών σχημάτων, μέσα από τη νοητική, την επιστημονική επεξεργασία των υλικών που διαθέτει. Έργο του είναι να συγκρίνει, έτσι ώστε να μπορεί να κρίνει, να συσχετίζει, έτσι ώστε να μπορεί να γενικεύσει, να παντρεύει την όποια πληροφορία με ένα ευρύτερο υπόστρωμα παιδείας και, όλα αυτά, να τα παραδίδει μέσα από την αφήγηση στο ευρύ κοινό, να τα διαχέει στη γύρω κοινωνία συμβάλλοντας στην παιδεία του κόσμου μέσα στον οποίο ζει.

Η ιστορία δεν κινείται ευθύγραμμα. Προχωρά, ελίσσεται, επιστρέφει, ολισθαίνει πάνω σε ένα τοπίο που πάντοτε είναι διαφορετικό από το προηγούμενό του, που πολύ συχνά όμως μοιάζει με το deja vu, με κάποια κατάσταση που έχει ξανασυμβεί. Η κίνησή της είναι σπειροειδής, όπως το διατύπωσε ένας μεγάλος θεωρητικός του 19ου αιώνα. Το ίδιο συμβαίνει με την ιστοριογραφία.

Γιώργος Μαργαρίτης: «Η Επανάσταση είναι υπόθεση πολλών»: Συνέντευξη με τον ιστορικό Γιώργο Μαργαρίτη με αφορμή το βιβλίο του «Ενάντια σε φρούρια και τείχη – 1821 – Μια μικρή εισαγωγή για την Ελληνική Επανάσταση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Του Κ.Β. Κατσουλάρη