ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΨΕΥΤΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ-Απάντηση στις συκοφαντίες τού Νεοπαγανισμού Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας: Ο εμπρησμός τής Ρώμης από τον Νέρωνα // Η αμφισβήτηση των αφηγήσεων στην Καινή Διαθήκη Πράκτορας των Ρωμαίων και εμπρηστής ο απόστολος Παύλος;

*Αναδημοσιεύουμε ως Αντίλογος Χανίων μια σειρά διάφορων (και αντίθετων μεταξύ τους) απόψεων περί χριστιανισμού και θρησκείας γενικότερα, για αμφίπλευρη πληροφόρηση και προβληματισμό πάνω στα στοιχεία, αναλύσεις και επιχειρήματα των δυο πλευρών.Δείτε και τα προηγούμενα και  επόμενα...

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΨΕΥΤΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ!!

Απάντηση στις συκοφαντίες τού Νεοπαγανισμού Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Συκοφαντίες

Ο εμπρησμός τής Ρώμης από τον Νέρωνα // Η αμφισβήτηση των αφηγήσεων στην Καινή Διαθήκη

Πράκτορας των Ρωμαίων και εμπρηστής ο απόστολος Παύλος; Επιμέλεια: Θ. Ι. Ρηγινιώτης

Τα αρχαία πρόσωπα και γεγονότα, καθώς και τα αρχαία κείμενα, μπορούν να ερμηνευτούν όπως βολεύει τον καθένα, παίρνοντας ακόμη και τις πιο αντιφατικές ερμηνείες, ανάλογα με τις ιδεολογικές προϋποθέσεις και τις επιδιώξεις κάθε μελετητή. Έτσι, ο απόστολος Παύλος κατά καιρούς έχει συκοφαντηθεί ως πράκτορας των Εβραίων (του Μεγάλου Συνεδρίου της Ιερουσαλήμ) που διέδωσε το χριστιανισμό, ώστε να κυριαρχήσει παγκόσμια το «εβραϊκό πνεύμα» που δήθεν αυτός εκφράζει, ενώ τώρα βλέπουμε να κατηγορείται ως πράκτορας των Ρωμαίων που κατ’ ουσίαν εξαπάτησε και τους Εβραίους (στους οποίους αρχικά προσχώρησε) και τους χριστιανούς. Επίσης έχει διατυπωθεί η άποψη, σε νεότερη «μελέτη», ότι ο Παύλος …δεν υπήρξε καν, αλλά ήταν ο ίδιος ο Ιησούς, που μεταμφιέστηκε και άλλαξε ταυτότητα για να αποφύγει την «αληθινή εκτέλεσή του», αφού κατά την άποψη αυτή φυσικά η ανάστασή Του ήταν απλά μύθος. Επειδή η λεπτομερής αναίρεση της ιδέας περί του Παύλου ως …Ρωμαίου πράκτορα και των συνοδευτικών ιδεών απαιτεί πολύ χρόνο και εκτενές κείμενο, θα σχολιάσω ολίγα δίνοντας αφορμή σε ειλικρινείς μελετητές να ερευνήσουν τα υπόλοιπα. Ο «πατέρας του χριστιανισμού»; Κατ’ αρχάς, ο Παύλος κατά κανένα τρόπο δεν υπήρξε «πατέρας του χριστιανισμού», όπως αρέσκονται να διατείνονται διάφοροι. Από τις αρχαίες πηγές φαίνεται ότι ο Παύλος δεν επηρέασε καθόλου το χριστιανισμό, εκτός από την ώθηση που έδωσε για την απομάκρυνσή του από τον ιουδαϊσμό, με τη μη τήρηση του Νόμου από τους εξ εθνικών χριστιανούς (που επέφερε την κατάργηση του Νόμου στους χριστιανούς γενικότερα), η οποία και πάλι α) είναι σύμφωνη με τη διδασκαλία του Χριστού, ο οποίος δίνει την «καινήν εντολήν» της αγάπης και αφήνει παραγγελίες για βάπτισμα και θεία Μετάληψη, και όχι για θυσίες και καθαρμούς κ.τ.λ., και β) αποφασίστηκε από την αποστολική σύνοδο και όχι από τον ίδιο τον Παύλο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πριν καν την ανάληψη αποστολικής δράσης από τον Παύλο, ο άγιος διάκονος Φίλιππος είχε βαφτίσει τον Αιθίοπα ευνούχο και ο Πέτρος τον εκατόνταρχο Κορνήλιο, στην περίπτωση του οποίου συνέβη και το περίφημο όραμα, που έδειξε στον Πέτρο ότι ο χριστιανισμός δεν πρέπει να περιοριστεί στους Εβραίους, όραμα που επικαλέστηκε ο Πέτρος ενώπιον των ιουδαιοχριστιανών που αντιδρούσαν (όπως αντέδρασαν αργότερα, εναντίον του Παύλου) αλλά και κατά την αποστολική σύνοδο (βλ. Πράξεις, κεφ. 10, 11 και 15). Μια ανάγνωση των ευαγγελίων και των επιστολών που έγραψαν άλλοι απόστολοι φανερώνει ότι δεν υπάρχει καμιά διαφωνία ανάμεσα στη διδασκαλία του Χριστού, των λοιπών αποστόλων και του Παύλου. Σύμφωνα με ολόκληρη την Καινή Διαθήκη ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, ο Μεσσίας που προαναγγέλθηκε από τους προφήτες, σταυρώθηκε για τη σωτηρία του κόσμου, ίδρυσε την Εκκλησία, κάλεσε τους ανθρώπους να ενωθούν με Αυτόν με την ένταξή τους στην Εκκλησία (η οποία γίνεται με το βάπτισμα), άφησε την εντολή της αγάπης, παρέδωσε τη θεία Μετάληψη και θα επανέλθει ως κριτής κατά την «Ημέρα του Κυρίου», που θα είναι η μέρα της ανάστασης των νεκρών. Ένα μικρό δείγμα της χριστιανικής διδασκαλίας όπως την παραδίδει ο απόστολος Πέτρος βλ. εδώ:http://www.oodegr.com/oode/islam/kd_mwameth/petros_1.htm. Ο Παύλος εξάλλου δε θα μπορούσε να αλλάξει το χριστιανισμό και να τον μετατρέψει σε αυτό που ξέρουμε, γιατί ήταν ένας έναντι όλων των υπόλοιπων (δεκάδων) αποστόλων. Στα μέρη όπου δίδαξε ο ίδιος, δίδαξαν και άλλοι απόστολοι, όπως ο Πέτρος, ο Ανδρέας και ο Ιωάννης (ο Ιωάννης πιθανόν δεν ήταν στην Έφεσο τον ίδιο καιρό με τον Παύλο –δεν ξέρουμε πότε πήγε, αλλά ο Παύλος πήγε αδιαμφισβήτητα, αφού μαρτυρίες σαν των Πράξεων κεφ. 19 αποκλείεται να είναι φανταστικές– γι’ αυτό και δεν αναφέρεται συνάντησή τους εκεί), πώς λοιπόν ο Παύλος, ένας «άσχετος» κατά τους συκοφάντες του, ακύρωσε τους πάντες και «επέβαλε» ως χριστιανισμό «αυτό που ήθελε»; Απόδειξη ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη είναι ότι δε θ’ αλλάξει καθόλου ο χριστιανισμός, αν αφαιρέσουμε από την Καινή Διαθήκη ολόκληρη τη διδασκαλία του Παύλου, όπως εκφράζεται είτε στις επιστολές του είτε στις Πράξεις των Αποστόλων. Η αξιοπιστία των Πράξεων – Άρειος Πάγος Οι Πράξεις των Αποστόλων είναι αδύνατο να περιέχουν φανταστικές διηγήσεις. Ο χρόνος συγγραφής τους πρέπει να τοποθετηθεί πριν το 65 μ.Χ., αφού η αφήγηση διακόπτεται απότομα και δεν κάνει λόγο για το διωγμό του Νέρωνα και τα γεγονότα γύρω απ’ αυτόν. Γράφονται λοιπόν ενώ όλοι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων είναι ζωντανοί. Αφηγήσεις επεισοδίων όπου ολόκληρες πόλεις αναστατώνονται, συμμετέχουν Ρωμαίοι, τοπικοί άρχοντες κ.τ.λ., δε μπορεί να είναι φανταστικές, γιατί κανένα δε θα έπειθαν, αφού η καταγραφή είναι σχεδόν σύγχρονη των γεγονότων. Είναι εξαιρετικά ακραία η σκέψη ότι ολόκληρη η Καινή Διαθήκη περιέχει κατασκευασμένες διηγήσεις, οι οποίες εντούτοις κατόρθωσαν να γίνουν πιστευτές ως αληθινές, να επηρεάσουν τόσο πολύ κόσμο, όλων των κοινωνικών στρωμάτων, να οδηγήσουν χιλιάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικής τάξης να προτιμήσουν βασανιστήρια και θάνατο από το να αρνηθούν το Χριστό (ή μήπως ΚΑΙ αυτό είναι «ψέμα»;) και με τον ισχυρισμό φυσικά ότι γίνονται άγιοι και έχουν προσωπική επαφή με το Χριστό και ένωση με αυτόν. Τα πρόσωπα που αναφέρονται στις Πράξεις και είναι γνωστά από την ιερά παράδοση, όπως ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, προφανώς είναι αληθινά. Η αναφορά των Πράξεων δεν έχει γίνει αιώνες μετά, η δε ιερά παράδοση αποτελεί επίσης ιστορική πηγή, άσχετα αν αυτό δεν αρέσει σε ανθρώπους ιδεολογικά προκατειλημμένους ενάντια στο χριστιανισμό. Για το Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη συγκεκριμένα, ο εκκλησιαστικός ιστορικός Ευσέβιος μεταφέρει την πληροφορία: «μαρτυρείται επί τούτοις και τον Αρεοπαγίτην εκείνον, Διονύσιος όνομα αυτώ, ον εν ταις Πράξεσι μετά την εν Αρείω Πάγω προς Αθηναίους Παύλου δημηγορίαν πρώτον πιστεύσαι ανέγραψεν ο Λουκάς, της εν Αθήναις εκκλησίας πρώτον επίσκοπον αρχαίων τις έτερος Διονύσιος, της Κορινθίων παροικίας ποιμήν, γεγονέναι ιστορεί» (Εκκλησιαστική Ιστορία, 3, 14, 10). Οι ομιλίες που περιέχουν οι Πράξεις προφανώς είναι καταγεγραμμένες κατά το νόημα, όχι κατά λέξη, όπως όλες οι ομιλίες στα ιστορικά έργα της αρχαιότητας (γνωστό το φιλολογικό πρόβλημα για τις δημηγορίες στο έργο του Θουκυδίδη). Γι’ αυτό π.χ. στην ομιλία του απ. Παύλου στην Αθήνα δεν αναφέρεται το όνομα του Ιησού Χριστού, ενώ δε μπορεί ο Παύλος να μην το ανέφερε, ούτε είναι δυνατόν να μίλησε τόσο λίγη ώρα, όση διαρκούν τα λόγια που καταγράφει ο Λουκάς. Σημειωτέον ότι, η εικόνα της επίσκεψης του Παύλου στην Αθήνα και γενικά η εικόνα του, όπως δίνεται από τον ευαγγελιστή Λουκά, κάθε άλλο παρά εξιδανικευμένη είναι, πράγμα που συνηγορεί πάρα πολύ υπέρ της αξιοπιστίας της. Για το θέμα της ιστορικής αξιοπιστίας των Πράξεων και γενικά της Κ. Διαθήκης παραπέμπω τον πραγματικά ενδιαφερόμενο στη μελέτη του Ν. Βασιλειάδη «Αρχαιολογία και Αγία Γραφή», εκδ. Σωτήρ, και στο άρθρο «Η αδιανόητη πίστη» του James Patrick Hoiding, που δημοσιεύεται εδώ:http://www.oodegr.com/oode/orthod/genika/17simia.htm. Για χρονολογικές ενδείξεις της Κ.Δ. βλ. και εδώ: http://www.oodegr.com/oode/biblia/grafi_siamakis1/parad_grafis_siamakis1.htm. Για το ζήτημα της ομιλίας του Παύλου στον Άρειο Πάγο παραθέτω τα εξής ενδιαφέροντα από την Ελληνική Βικιπαίδεια: «Ο Απόστολος Παύλος οδηγήθηκε στον Άρειο Πάγο, γύρω στο 51 μ.Χ., μετά από διάλογο που είχε με τους Στωικούς και τους Επικουρείους στην αγορά της Αθήνας, έναν από τους τόπους όπου κήρυττε εκτός από την τοπική ιουδαϊκή συναγωγή. Ωστόσο, είναι δύσκολο να διευκρινιστεί αν ο «Άρειος Πάγος» που αναφέρουν οι Πράξεις των Αποστόλων ήταν ο γνωστός λόφος ή το σεβαστό δικαστικό σώμα. Αμφότερες οι εκδοχές έχουν τα επιχειρήματά τους. Το ότι ο Παύλος δικάστηκε από τον Άρειο Πάγο είναι κάτι που μαρτυρούν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Επιπλέον, έχει σχολιαστεί ότι το πρωτότυπο κείμενο της αφήγησης δίνει την αίσθηση πως ο Άρειος Πάγος ήταν όντως το δικαστικό σώμα («Σταθείς δε ο Παύλος εν μέσω του Αρείου Πάγου έφη [...] Και ούτως ο Παύλος εξήλθεν εκ μέσου αυτών», Πράξεις 17:22, 33). Το γεγονός, επίσης, ότι οι επικριτές του Παύλου υποστήριζαν πως κήρυττε «ξένα δαιμόνια» μπορεί να συσχετιστεί με τις αρμοδιότητες του δικαστικού σώματος του Αρείου Πάγου, μεταξύ των οποίων ήταν η προάσπιση της θρησκείας και των ηθών των Αθηνών. Μάλιστα, η περίπτωση του Παύλου φαίνεται να μοιάζει με αυτήν του Σωκράτη, καθώς ο τελευταίος είχε προσαχθεί στον Άρειο Πάγο με την κατηγορία ότι διέφθειρε τους νέους, αμελούσε τα παραδοσιακά θρησκευτικά καθήκοντα και εισήγε θρησκευτικούς νεωτερισμούς. Αν ωστόσο ο Παύλος όντως δικάστηκε, τότε πιθανότατα αυτό έγινε στη Βασιλική Στοά, που βρισκόταν στην αγορά, διότι θεωρείται ότι εκείνη την εποχή στον χώρο του λόφου γίνονταν δίκες μόνο για ανθρωποκτονίες. Δεδομένης της εκδοχής της δίκης, η υπόθεση του Παύλου θεωρήθηκε ανάξια περαιτέρω εξέτασης λόγω της αναφοράς του στην ανάσταση των νεκρών. Στον αντίποδα των επιχειρημάτων επισημαίνεται πως στην ομιλία του Παύλου στον Άρειο Πάγο υπήρχε αρκετός κόσμος, συμπεριλαμβανομένων και γυναικών, γεγονός που ίσως δεν θα συνέβαινε αν γινόταν κανονική δίκη. Επιπλέον, η αφήγηση του συμβάντος στις Πράξεις των Αποστόλων δεν περιέχει κάποια δικαστική διαδικασία. Αν επομένως δεν έγινε δίκη, τότε ο Παύλος οδηγήθηκε στον λόφο του Αρείου Πάγου, με σκοπό να τον ακούσουν οι παριστάμενοι, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για φιλοσοφική συζήτηση.—Βλ. Πράξεις 17:21. Σύμφωνα με μια τρίτη άποψη, η οποία προσπαθεί να συνδυάσει τα επιχειρήματα των άλλων δύο, ο Παύλος παρουσιάστηκε ενώπιον του σώματος του Αρείου Πάγου αλλά όχι για δίκη. Επρόκειτο απλώς για μια ακροαματική διαδικασία, προκειμένου οι άρχοντες να κρίνουν αν το κήρυγμα του Παύλου εγκυμονούσε πνευματικούς κινδύνους για τους Αθηναίους.» (Τέλος του παραθέματος) Το γεγονός ότι υπάρχει αυτή η ασάφεια δε σημαίνει φυσικά ότι η ιστορία είναι φανταστική, αλλά ότι για τον αναγνώστη της εποχής εκείνης τα πράγματα ήταν σαφή – γι’ αυτό άλλωστε το επεισόδιο με τον Άρειο Πάγο δεν αμφισβητήθηκε στην αρχαιότητα λόγω, υποτίθεται, αναρμοδιότητας του χώρου για τέτοια δραστηριότητα. Ο Λουκάς κατά κοινή ομολογία είναι ένας πολύ προσεκτικός ιστορικός ερευνητής, τα ιστορικά πρόσωπα και τα γεγονότα που αναφέρει επιβεβαιώνονται από τις υπόλοιπες πηγές (βλ. Βασιλειάδη, ό.π.). Τα περαιτέρω αφήνω να τα κρίνει ο αναγνώστης του παρόντος – ας του δείξουμε και λίγη εμπιστοσύνη. Παύλος και Εβραίοι Αν ο Παύλος ήταν όντως Ιουδαίος που μεταστράφηκε, και μάλιστα σημαντικός Ιουδαίος, οι πρώην ομόθρησκοί του επιχείρησαν να τον θανατώσουν; Φυσικά, αυτό αναφέρεται καθαρά στις Πράξεις των Αποστόλων. Το προσπάθησαν και στη Δαμασκό και αργότερα, όταν ήρθε στην Ιερουσαλήμ και άρχισε να διηγείται τη μεταστροφή του (Πράξεις, 9, 22-30). Γι’ αυτό οι χριστιανοί τον φυγάδευσαν στην Καισάρεια και κατόπιν στην πατρίδα του, την Ταρσώ (ό.π.). Εκεί, στην Ταρσώ, πήγε και τον βρήκε ο άγιος απόστολος Βαρνάβας και τον έφερε στην Αντιόχεια (Πράξεις 11, 25), πράγμα που επιβεβαιώνει φυσικά την καταγωγή του από εκεί. Αν δεν τον ξεσήκωνε ο Βαρνάβας, ο Παύλος δε φαίνεται να είχε πρόθεση να αναλάβει αποστολική δράση στο χριστιανισμό. Στην Αντιόχεια, κατά τη διάρκεια λειτουργίας, παρουσία σημαντικών και αγίων χριστιανών (όπως οι «Συμεών ο επικαλούμενος Νίγερ, και Λούκιος ο Κυρηναίος, Μαναήν τε Ηρώδου του τετράρχου σύντροφος»), ο Βαρνάβας και ο Παύλος προσκλήθηκαν από το Άγιο Πνεύμα να αναλάβουν αποστολική δράση και έτσι άρχισαν οι περιοδείες τους (Πράξεις, αρχή κεφ. 13). Η πρόσκληση αυτή δεν ήταν ένα «κόλπο του Παύλου», που «ξεγέλασε τους χριστιανούς», όπως φαίνεται από την αναφορά σ’ αυτές τις σημαντικές προσωπικότητες της Εκκλησίας. Στη συνέχεια ο Παύλος εξακολούθησε να καταδιώκεται από τους Ιουδαίους (βλ. π.χ. Πράξεις κεφ. 17 και κεφ. 20, 3). Και χρόνια αργότερα, όταν επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ, έπεσε θύμα νέας απόπειρας των Ιουδαίων εναντίον του, από την οποία και σώθηκε επειδή ο Ρωμαίος χιλίαρχος τον συνέλαβε ως επαναστάτη, σώθηκε δε από τους Ρωμαίους επικαλούμενος την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη (Πράξ. 21, 27 κ.εξ., και κεφ. 22). Και όταν κάποιοι Ιουδαίοι ορκίστηκαν να τον δολοφονήσουν, οι Ρωμαίοι τον οδήγησαν στην Καισάρεια, προς τον ηγεμόνα, με μεγάλη στρατιωτική δύναμη (Πράξεις 23, 12 κ.εξ.) Γιατί τον προστάτευσαν τόσο; Μήπως ήταν πράκτοράς τους; Όχι, αλλά γιατί ήταν ένας Ρωμαίος απειλούμενος από τους Ιουδαίους. Αν ήταν αφύσικη η προστασία του δε θα μπορούσε να κρυφτεί το γεγονός. Και, αν ο Λουκάς ήθελε να αποσιωπήσει στοιχεία από την όλη δράση του Παύλου, δε θα έγραφε κάτι τόσο «προδοτικό» της δήθεν μυστικής του ιδιότητας. Ομοίως, από την παραμονή του Παύλου στη φυλακή και τις συζητήσεις του με τους ηγεμόνες Φήλικα και Φήστο και τον Ηρώδη Αγρίππα (από κεφ. 24 και κάτω) δεν συνάγεται καμιά ιδιότητά του ως πράκτορα. Συνάγεται μόνο ότι ήταν ένας εξαιρετικά μορφωμένος και αξιόπιστος άνθρωπος, όχι δηλαδή ένας «ημιμαθής βάρβαρος», όπως τον χαρακτηρίζει παρακάτω ο συντάκτης του εν λόγω άρθρου. Τέλος, αν αναφέρουμε ότι ο Παύλος είπε προς το πλήθος των Ιουδαίων: «εγώ μεν ειμί ανήρ Ιουδαίος, γεγεννημένος εν Ταρσώ της Κιλικίας, ανατεθραμμένος δε εν τη πόλει ταύτη παρά τους πόδας Γαμαλιήλ» (Πράξ. 22, 3). Αν δεν ήταν μαθητής του Γαμαλιήλ, όπως κατηγορείται, δε θα μπορούσε να πει ένα τέτοιο ψέμα στο συναγμένο πλήθος των Ιεροσολύμων. Ωστόσο, αν και η απουσία εξωχριστιανικών μαρτυριών για μαθητεία του Παύλου στο Γαμαλιήλ κάνει κάποιους να το θεωρήσουν ψεύδος, δε φαίνεται να συγκινούνται από την απουσία πηγών που να υποστηρίζουν ότι οι χριστιανοί πυρπόλησαν τη Ρώμη και ότι γενικά ασκούσαν «τρομοκρατία», όπως διατείνονται με ζήλο διάφοροι νεόκοποι «μελετητές»… Αλλά ξεχάσατε να μας πείτε, αδελφοί, τι κέρδισε ο Παύλος με όλα αυτά. Να σας πω εγώ: απογοητεύσεις, συκοφαντίες (μέχρι την εποχή μας), κινδύνους, ξύλο, φυλακίσεις και τελικά αποκεφαλισμό. Μα θα έπρεπε να είναι το μεγαλύτερο κορόιδο κι όχι «πονηρός πράκτορας». Πλούτο κέρδισε; Πού είναι; Μήπως εξουσία; Πού είναι, όταν συνεχώς γύριζε από τόπο σε τόπο, εισπράττοντας ύβρεις και ραβδισμούς, για να κηρύσσει όχι τον εαυτό του, αλλά ένα διωγμένο, «νικημένο» και σταυρωμένο Μεσσία, «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν» (Α΄ Κορινθ. 1, 23); Αρνήθηκε και να γίνει ηγέτης χριστιανικής μερίδας, όταν του δόθηκε η ευκαιρία, αντιτείνοντας: «Μήπως ο Παύλος σταυρώθηκε για σας; Ή στο όνομα του Παύλου βαφτιστήκατε;» (βλ. Κορινθ. 1, 10 κ.εξ.). Θέλεις να δεις ένα πραγματικό ψευδαπόστολο; Δες το Μωάμεθ: ο «Θεός» έδωσε εντολή στους ανθρώπους να υποτάσσονται «στον παντοδύναμο Θεό και στον προφήτη του» (όπως αναφέρεται στο Κοράνι), έγινε ηγέτης μιας αυτοκρατορίας και εξάπλωσε τη διδασκαλία του με το ξίφος, παίρνοντας δούλους, γυναίκες και λάφυρα. Συγκρίνεται με τον Παύλο, που όλη η ζωή του ήταν μόνο ταλαιπωρίες; Νέρων, χριστιανοί και εμπρησμός της Ρώμης Η συκοφαντία ότι ο Παύλος έκαψε τη Ρώμη (κατ’ εντολήν, υποτίθεται, του συνωμότη Σενέκα) απαντάται εκτενέστατα εδώ:http://www.apologitis.com/gr/ancient/romi.htm#ΠΑΥΛΟΣ_ΡΩΜΗ, για όποιον ενδιαφέρεται για την ιστορική αλήθεια. Εδώ ας αναφέρουμε μόνον ότι: Α) Η υποτιθέμενη «αλληλογραφία Σενέκα και Παύλου» αφορά μόνο σε θεολογικά ζητήματα και καθόλου σε πολιτικά. Δεν ενοχοποιεί τον Παύλο σε τίποτα (και, αν τον ενοχοποιούσε, δε θα γίνονταν αναφορές σ’ αυτήν από Ιερώνυμο και Αυγουστίνο). Εξάλλου, στην επιστολή 11 γίνεται αναφορά στην πυρκαγιά της Ρώμης με έκφραση συμπαράστασης στους χριστιανούς που «τιμωρούνται, ενώ είναι αθώοι», και σαφή υπαινιγμό στην ενοχή του αυτοκράτορα: «Η πηγή των συχνών εμπρησμών που η Ρώμη υφίσταται είναι ολοφάνερη. Αλλά εάν επέτρεπαν στους απλούς ανθρώπους να πουν την αιτία, και εάν ήταν επιτρεπτό να μιλήσει κάποιος ακίνδυνα σε αυτούς τους δύστυχους καιρούς, όλα τώρα θα ήταν ξεκάθαρα για όλους. Χριστιανοί και Εβραίοι, που κατηγορούνται ως εμπρηστές –αλίμονο!– θανατώνονται, όπως συνηθίζεται σε αυτή την περίπτωση…» (βλ. Ιω. Δ. Καραβιδόπουλος, Απόκρυφα χριστιανικά κείμενα,  Β΄, Απόκρυφες Πράξεις, Επιστολές, Αποκαλύψεις, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 383-393). Επιπλέον, η αλληλογραφία αυτή είναι πλαστή («η συγγραφή των επιστολών τοποθετείται στον 4ο αιώνα», Καραβιδόπουλος, σελ. 384), γι’ αυτό και δεν περιλαμβάνεται στην Καινή Διαθήκη. Β) Το να υποθέσουμε ότι οι χριστιανοί πυρπόλησαν τη Ρώμη μάς υποχρεώνει να πιστέψουμε ότι ήταν μια οργάνωση εξτρεμιστών, που μπορούσαν να επιδοθούν σε φόνους και εμπρησμούς, αλλά που ΔΕ μιλούσαν ποτέ για τα πραγματικά πιστεύω, τους πολιτικούς σκοπούς και τις πράξεις τους, ούτε στα έγγραφα που προορίζονταν να διαβαστούν μόνον από χριστιανούς, όπως τα ευαγγέλια και οι επιστολές του Παύλου και των λοιπόν αποστόλων! Αλλά, αντίθετα, κηρύσσουν μόνον αγάπη και συγχώρεση των εχθρών, προβάλλοντας τη συμπονετική στάση του Ιησού προς τους αμαρτωλούς, τους αλλόθρησκους (π.χ. Σαμαρείτες) κ.τ.λ., σε τέτοιο απόλυτο βαθμό, ώστε να μην έχουμε καθόλου πηγές που να μαρτυρούν το αντίθετο!... Ας αναφέρω εδώ ότι οι λόγοι του Ιησού «ήρθα να βάλω φωτιά στη γη…» (Λουκ. 12, 49) και «δεν ήρθα να φέρω ειρήνη, αλλά μαχαίρι» (Ματθ. 10, 34) σημαίνουν ο μεν πρώτος την πυρπόληση των ψυχών, ο δε δεύτερος (όπως φαίνεται σε όλο το κεφάλαιο) τη θανάτωση των χριστιανών από τους δικούς τους ανθρώπους κατά τους διωγμούς. Αλλιώς, εξάλλου, θα υπήρχε αντίφαση με την τόσο εμφατική διδασκαλία του Χριστού περί αγάπης και αυτή η αντίφαση ούτε θα έπειθε τον κόσμο να αποδεχτεί το χριστιανισμό, ούτε θα περνούσε απαρατήρητη. Επιπλέον, γιατί αυτοί οι «τρομοκράτες» δεν πολέμησαν ποτέ εναντίον των Ρωμαίων κατά τη διάρκεια των διωγμών, αλλά πήγαιναν σαν πρόβατα επί σφαγή; Γιατί η άρνηση της πίστης αυτόματα σήμαινε αθώωση του χριστιανού (άρα κανείς δεν είχε διαπράξει πραγματικά αδικήματα); Και γιατί δεν διώχθηκαν οι χριστιανοί (αν είχαν βρεθεί ένοχοι ανατρεπτικών και εγκληματικών ενεργειών) από τους μετά το Νέρωνα αυτοκράτορες, αλλά ο επόμενος διωγμός έγινε μόνο από το Δομιτιανό; Αν τέλος ο Παύλος είχε οργανώσει τον εμπρησμό ερήμην της Εκκλησίας, και γι’ αυτό δήθεν γράφει (Β΄ Τιμ. 1, 15-16) ότι όλοι τον εγκατέλειψαν στην Ασία, ενώ η οικογένεια του Ονησιφόρου δε ντράπηκε για τις αλυσίδες του, τότε είναι παράλογο ένας τέτοιος «προδότης» να τιμάται τόσο πολύ από τους χριστιανούς και μάλιστα ΑΜΕΣΩΣ, αφού ήδη οι αποστολικοί Πατέρες (π.χ. Κλήμης Ρώμης, Ιγνάτιος Αντιοχείας, Πολύκαρπος Σμύρνης, όλοι τέλη 1ου και αρχές 2ου αι.) τιμούσαν τον ίδιο και γνώριζαν τις επιστολές του, τις θεωρούσαν ιερά κείμενα, ενώ κανείς δεν τον κατηγόρησε για ενέργειες σαν αυτές που συζητάμε εδώ. Βλ.http://www.oodegr.com/oode/grafi/apokryfa/apokr_evaggelia1.htm. Μήπως οι μαρτυρίες για τον εμπρησμό της Ρώμης από το Νέρωνα (όχι από τον ίδιο προφανώς, ο οποίος απουσίαζε, όπως επαναλαμβάνουνε συνεχώς οι αντίθετοι προς το χριστιανισμό, αλλά από τους ανθρώπους του) είναι κατασκευασμένες από τους «εχθρούς του»; Όχι, γιατί αναφέρουν την ενοχή του Νέρωνα ως ΓΝΩΣΤΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ κατά την εποχή τους. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι χριστιανοί Απολογητές, που απαντούν στις τότε κατηγορίες κατά των χριστιανών, δεν αναφέρονται καθόλου στο θέμα του εμπρησμού της Ρώμης: ότι όλοι γνώριζαν πως οι χριστιανοί ήταν αθώοι για την πράξη αυτή. Ας δούμε τι λένε οι (ειδωλολάτρες και όχι χριστιανοί) Ρωμαίοι ιστορικοί, από το ανωτέρω άρθρο περί Παύλου και Ρώμης: Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23 ή 24 μ.Χ. – 79 μ.Χ., δηλ. λίγα χρόνια μετά την πυρκαγιά) Historia Naturalis XVII. 1: «Θα πρόσθετα, ότι υπήρχαν εδώ (τα δέντρα) από την περίοδο που ο Αυτοκράτορας Νέρωνας έβαλε φωτιά στην πόλη, εκατόν ογδόντα χρόνια μετά τον καιρό του Κράσσου». Σουετώνιος (γράφει περί το 110-120 μ.Χ., ενώ δηλ. έχουν γίνει ήδη κι άλλοι διωγμοί και όταν ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος πηγαίνει για τα λιοντάρια – προς ικανοποίηση φυσικά ορισμένων «μελετητών» της εποχής μας), De Vita Caesarum, Nero XXXVIII: «Αλλά [ο Νέρων] δεν έδειξε περισσότερο οίκτο στους ανθρώπους ή στα τείχη της πόλης του. Όταν κάποιος σε μια γενική συζήτηση είπε: «Όταν θα είμαι νεκρός, ας αναλωθεί η γη από την φωτιά», πρόσθεσε «Όχι, καλύτερα ενώσω ζω», και η πράξη του ήταν πλήρως σύμφωνη. Με το πρόσχημα της δυσαρέσκειας για τα παλαιά κτίρια και τους στενούς, στριφτούς δρόμους, έθεσε φωτιά στην πόλη τόσο φανερά που διάφοροι πρώην-πρόξενοι δεν αποτόλμησαν να βάλουν τα χέρια στους αρχιθαλαμηπόλους του αν και τους έπιασαν στα κτήματά τους με στουπιά και με δαυλούς, ενώ μερικοί σιτοβολώνες κοντά στο «χρυσό σπίτι», του οποίου το χώρο επιθύμησε ιδιαιτέρως, κατεδαφίστηκαν από τις πολιορκητικές μηχανές του πολέμου και κατόπιν τους έθεσαν πυρκαγιά, επειδή οι τοίχοι τους ήταν πέτρινοι. Για έξι ημέρες και επτά νύχτες η καταστροφή οργίασε, ενώ οι άνθρωποι οδηγήθηκαν για καταφύγιο σε μνημεία και τάφους. Εκείνη την περίοδο, εκτός από έναν απέραντο αριθμό κατοικιών, τα σπίτια των παλαιών ηγετών κάηκαν, που ακόμα ήταν στολισμένα με τα τρόπαια της νίκης, και οι ναοί των θεών που ορκίστηκαν και που αφιερώθηκαν από τους βασιλιάδες και αργότερα στους Καρχηδονικούς και γαλλικούς πολέμους, και οτιδήποτε άλλο ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο είχε επιζήσει από την αρχαιότητα. Βλέποντας την πυρκαγιά από τον πύργο Μαικήνα, και ενθουσιασμένος, καθώς έλεγε, «με την ομορφιά των φλογών», τραγουδούσε ολάκερη την ώρα τη «λεηλασία της Τροίας», φορώντας το κανονικό θεατρικό κοστούμι του. Επιπλέον, για να κερδίσει από αυτήν την καταστροφή επίσης όλα την λεία και τα λάφυρα, υποσχόμενος την απομάκρυνση των συντριμμιών και των νεκρών σωμάτων χωρίς κόστος, δεν  επέτρεψε σε κανένα για να πλησιάσει τα συντρίμμια της ιδιοκτησίας του· και από τις συνεισφορές που όχι μόνο έλαβε, αλλά ακόμη που απαίτησες, οδήγησε σχεδόν τις επαρχίες σε πτώχευση και εξάντλησε τους πόρους των πολιτών». Γάιος Κορνήλιος Τάκιτος (50-120 μ.Χ. – γράφει ίδια εποχή με τον προηγούμενο), Χρονικά XV. 44: «Έτσι για να αποφύγει αυτή την φήμη, ο Νέρωνας κατασκεύασε ως ένοχους και τιμώρησε με τον πιο απώτατο ορισμό της σκληρότητας μια κατηγορία ανθρώπων που μισείται για τις απέχθειές τους, που κοινά αποκαλούνται Χριστιανοί. Οι αποδιοπομπαίοι τράγοι του Νέρωνα (οι Χριστιανοί) ήταν η τέλεια επιλογή επειδή ανακούφισε προσωρινά την πίεση των διάφορων φημών που πηγαινοέρχονταν στην Ρώμη. Ο Χριστός, από τον οποίο το όνομά τους προέρχεται, εκτελέσθηκε στα χέρια  του έπαρχου Πόντιου Πιλάτου επί της βασιλείας του Τιβέριου. Ελεγχόμενη για μια στιγμή, αυτή η ολέθρια δεισιδαιμονία ξέσπασε πάλι, όχι μόνο μέσα  στην Ιουδαία, την πηγή του κακού, αλλά ακόμη και στη Ρώμη... Συνεπώς, η σύλληψη έγινε αρχικά με εκείνους που ομολόγησαν· κατόπιν, με δικούς τους ισχυρισμούς, ένα απέραντο πλήθος καταδικάστηκε, όχι τόσο πολύ επί της κατηγορίας του εμπρησμού αλλά εξαιτίας της έχθρας [τους] για την ανθρώπινη φυλή. Εξάλλου η καταδίκη τους σε θάνατο έγινε για να χρησιμεύσουν ως αντικείμενα διασκέδασης· ντύθηκαν παριστάνοντας τα κτήνη και ξεσχίστηκαν στο θάνατο από σκύλους· άλλοι σταυρώθηκαν, άλλοι τέθηκαν σε φωτιά ώστε να χρησιμεύσουν φωτίζοντας τη νύχτα καθώς το φως της ημέρας έπεφτε. Ο Νέρωνας είχε ανοίξει χώρο για την επίδειξη, και έβαλε σε μια παράσταση στην αρένα, όπου ανακατεύτηκε με τους ανθρώπους φορώντας το φόρεμα ενός ηνιόχου ή περίπου οδηγούσε στο άρμα του. Όλο αυτό προκάλεσε ένα συναίσθημα οίκτου, ακόμη και προς τα άτομα των οποίων η ενοχή άξιζε την πιο υποδειγματική τιμωρία· γιατί θεωρήθηκε ότι καταστρέφονταν, όχι για το δημόσιο αγαθό, αλλά για να ικανοποιηθεί η σκληρότητα ενός ατόμου». Δίων ο Κάσσιος (Περ. 155-235 μ.Χ.), συγγραφέας της Ιστορίας της Ρώμης (LXII. 16 - 18): «Ο Νέρωνας είχε την επιθυμία, ή καλύτερα είχε μόνιμο σκοπό του, να βάλει ένα τέλος στην πόλη κατά την διάρκεια της ζωής του. Ο Πρίαμος θεωρούταν εξαιρετικά ευτυχής που είχε δει την Τροία να χάνεται κατά την στιγμή που η αρχή επί αυτής χάνονταν. Ομοίως, ο Νέρωνας έστειλε έξω άνδρες σε διαφορετικά σημεία να προσποιούνται τους μεθυσμένους, και σαν αρχή ξεκίνησε λίγες φωτιές ήσυχα και σε διαφορετικές συνοικίες· οι άνθρωποι, ασφαλώς, βρέθηκαν σε εξαιρετική σύγχυση, μη μπορώντας να βρουν είτε το αίτιο ή το πρόβλημα ή να το τερματίσουν· στο μεταξύ συνάντησαν πολλές παράξενες εικόνες και ήχους. Έτρεχαν σαν αποπροσανατολισμένοι, και μερικοί έτρεχαν προς ένα μέρος, άλλοι σε άλλο. Κατά την διάρκεια που βοηθούσαν τους γείτονές τους, άνθρωποι μάθαινα ότι τα δικά τους σπίτια φλέγονταν. Άλλοι μάθαιναν, για πρώτη φορά, ότι η περιουσία τους είχε πιάσει φωτιά, με την είδηση ότι αυτή κάηκε ολοσχερώς. Οι άνθρωποι έτρεχαν από τα σπίτια τους στα μονοπάτια, με την ελπίδα να βοηθήσουν από έξω, ή άλλοτε έτρεχαν μέσα στα σπίτια από τον δρόμο, νομίζοντας πως μπορούσαν να κάνουν κάτι από μέσα. Οι φωνές και τα ουρλιαχτά των παιδιών, γυναικών και ανδρών, και γέρων ανακατεύονταν μαζί ακατάπαυστα· και μεταξύ του καπνού και των κραυγών κανείς δεν μπορούσε να κάνει κάτι. […] »Η καταστροφή εις την οποία η πόλη υποβλήθηκε, δεν είχε παράλληλο εκτός της εισβολής των Γαλατών. Ολάκερος ο λόφος του Παλατίνου, το θέατρο του Ταύρου, και σχεδόν τα 2/3 της πόλης κάηκαν. Αναρίθμητος κόσμος χάθηκε. Ο λαός επικαλέστηκε τις πληγές επάνω στο Νέρωνα χωρίς διακοπή, χωρίς να αναφέρουν το όνομά του, αλλά απλά δίνοντας κατάρες σε «εκείνους που έβαλαν φωτιά»· και όλα αυτά ακόμη περισσότερο επειδή ενοχλήθηκαν από την ανάμνηση του χρησμού που ανάγεται στα χρόνια του Τιβέριου, για αυτό το γεγονός: «Μετά από τρεις φορές τριακόσια έτη σε αστική σύγκρουση η ρώμη εξαφανίζεται». »Και όταν ο Νέρωνας για να τους εμψυχώσει δήλωσε πως αυτοί οι στίχοι δεν υπάρχουν πουθενά, άλλαξαν και άρχισαν να επαναλαμβάνουν ένα άλλο χρησμό -που λέγονταν πως ήταν αυθεντικός της Σίβυλλας: «Όταν η μητροκτονία βασιλέψει στην Ρώμη τότε τελειώνει και η φυλή του Αινεία». » Και έτσι έγινε πραγματικότητα, είτε διότι το αποκάλυψε νωρίτερα κάποια θεότητα, είτε γιατί ο πληθυσμός τώρα για πρώτη φορά του έδωσε μια μορφή μιας ιερής φράσης που προσαρμόστηκε στις καταστάσεις. Για τον Νέρωνα ήταν πράγματι το τέλος της Ιουλιανής γραμμής, που κατάγονταν από τον Αινεία. »Ο Νέρωνας άρχισε να συλλέγει τεράστια ποσά τόσο από ιδιώτες και έθνη, πολλές φορές χρησιμοποιώντας  ευθύ εξαναγκασμό, με την πυρκαγιά ως δικαιολογία, πολλές φορές επιτυγχάνοντας πηγές από «εθελοντικές» προσφορές. Όσο αφορά τις μάζες της Ρώμης, τους αποσύρθηκε το κεφάλαιο των εφοδίων για την τροφή τους». Μια εκτενή ανάλυση των αντιρρήσεων για την αξιοπιστία του Τάκιτου βλ. στη μελέτη του Απ. Γλαβίνα «Οι διωγμοί κατά της Εκκλησίας στην προκωνσταντίνεια εποχή», και συγκεκριμένα εδώ: http://www.oodegr.com/oode/biblia/diogmoi_1/3.htm. Από εκεί αρκούμαι να παραθέσω ένα απόσπασμα: «Η τέταρτη παράγραφος του 44 κεφαλαίου των «Χρονικών» αρχίζει με το igitur primum correpti qui fatebantur (έτσι λοιπόν συνέλαβε πρώτα αυτούς που ομολόγησαν). Εδώ πρέπει να διακριβωθεί τι σημαίνει το correpti, εάν δηλαδή ο Τάκιτος το χρησιμοποιεί με τη σημασία του συλλαμβάνω, φυλακίζω ή με τη σημασία του κατηγορώ, εγκαλώ. Οπωσδήποτε η πρώτη έννοια είναι η πιο πιθανή. Ο Τάκιτος δέχεται ότι η σύλληψη γινόταν σε δυο στάδια· στην αρχή συνελήφθησαν όσοι ομολόγησαν και ύστερα, με βάση τις δηλώσεις τους, συνελήφθησαν πλήθος Χριστιανών. Κατά τη διαδικασία υποδείχτηκαν, από τους πρώτους συλληφθέντες, ως εμπρηστές οι Χριστιανοί· αυτό δηλώνει η φράση του Τακίτου indicio eorum (με τις πληροφορίες τους, τις δηλώσεις τους). Οι πρώτοι, λοιπόν, συλληφθέντες ως εμπρηστές, που ήταν πιθανώς Ιουδαίοι (και Ιουδαιο-Χριστιανοί;) υπέδειξαν τους Χριστιανούς ως ενόχους. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης των Χριστιανών αποδείχτηκε ότι ανήκουν σε μη επιτρεπόμενη θρησκεία. »Ο πόλεμος των Ιουδαίων εναντίον των Χριστιανών από καιρό είχε μεταφερθεί και έξω από τα στενά όρια της Παλαιστίνης. Αυτή ήταν, όπως είπαμε, η αιτία να διώξει ο Κλαύδιος τους Ιουδαίους από τη Ρώμη το 49. Τώρα, την εποχή του Νέρωνα, η ευκαιρία για τους Ιουδαίους να τροφοδοτήσουν την πολιτική εξουσία με υλικό εύφλεκτο εναντίον των Χριστιανών είναι μεγάλη και ο Νέρωνας είναι όχι μόνο έτοιμος αλλά και ζητάει να εύρει τη δικαιολογία που θα τον οδηγήσει να απαλλαγεί από τη φήμη που περιέτρεχε τη Ρώμη ότι αυτός ευθυνόταν για την πυρκαϊά. »Ισχυρό μέσο διαβολής ήταν η προσήλυτη στον Ιουδαϊσμό Ποππαία, που ήταν σύζυγος του Νέρωνα και αποτελούσε τον απόλυτο κυρίαρχο του έκφυλου αυτοκράτορα. Οι Ιουδαίοι δεν ολιγόρησαν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία αυτή και να δώσουν στο Νέρωνα την ευκαιρία να στραφεί εναντίον των Χριστιανών. »Η μετάφραση του fateri (fatebantur = ομολόγησαν) με την έννοια της ομολογίας, μας επιτρέπει διάφορες μεταφράσεις: ή ότι οι κατηγορούμενοι ομολόγησαν τη Χριστιανική τους πίστη ή δεν απέκρουσαν την κατηγορία ότι αυτοί ήταν υπεύθυνοι της πυρκαϊάς ή ότι ο Τάκιτος αφήνει στον αναγνώστη να βγάλει μόνος του το συμπέρασμα. Η πρώτη άποψη είναι η πιο αποδεκτή από τους ερευνητές. Η δεύτερη άποψη δεν μπορεί να ευσταθήσει γιατί ο ίδιος ο Τάκιτος είναι βέβαιος για την ανευθυνότητα των Χριστιανών. Έτσι, αφού ο Τάκιτος αναφέρει στην αρχή τη φήμη που κυκλοφόρησε, ότι δηλαδή οι Χριστιανοί είναι υπεύθυνοι για την πυρκαϊά, και η οποία αποτέλεσε την αφορμή για τις συλλήψεις, στη συνέχεια αναφέρει την πραγματική αιτία του διωγμού, ότι δηλαδή οι Χριστιανοί διώχτηκαν όχι για την πυρκαϊά αλλά επειδή ομολόγησαν ότι είναι Χριστιανοί· με βάση αυτή την ομολογία θεωρήθηκαν μισάνθρωποι και σαν τέτοιοι έπρεπε να τιμωρηθούν». Παύλος, αγάπη, δουλεία κ.τ.λ. Για το χαρακτήρα και την ηθική διδασκαλία του αποστόλου Παύλου, καθώς και τις θέσεις του περί δουλείας, παραπέμπω απλώς σε σχετικό άρθρο μου:http://www.oodegr.com/oode/grafi/kd/pavlos_douleia_1.htm. Η ιδέα ότι οι χριστιανοί «υποκρινόμαστε» μιλώντας περί αγάπης και ότι έχει διαστρεβλωθεί ολόκληρη η ιστορία της αρχαιότητας – ήδη στα αρχαία χρόνια – για να κρυφτεί ότι ήταν στην πραγματικότητα εξτρεμιστές και τρομοκράτες, και μάλιστα ότι αυτή η διαστρέβλωση και η υποκρισία συνεχίστηκε και μετά το Μ. Κωνσταντίνο, όταν η Εκκλησία αφέθηκε ελεύθερη (και αμέσως μετά, όταν οι διάδοχοι του Κων/νου, αν και χριστιανοί, δίωξαν απηνώς τους ομοθρήσκους τους χριστιανούς για να επιβάλουν τον αρειανισμό, κι όμως ούτε τότε δεν αναφέρθηκε ότι ο χριστιανισμός είναι μια διδασκαλία εξτρεμιστική), και μάλιστα ότι κοροϊδευόμασταν και μεταξύ μας μιλώντας για αγάπη, αγάπη, αγάπη (βλ. σχετικά http://www.oodegr.com/neopaganismos/diogmoi/pateres2.htm), η ιδέα λοιπόν αυτή δεν είναι μόνον αυθαίρετη αλλά και παράλογη. Ομοίως παράλογο είναι ότι οι πραγματικά καλοί, έντιμοι και ειλικρινείς άνθρωποι που έζησαν και έδρασαν στον αρχαίο και βυζαντινό χριστιανισμό (που ακόμη και οι άθεοι κατ’ ανάγκην παραδέχονται ότι «υπήρξαν κάποιοι») «εξαπατήθηκαν» όλοι και ΚΑΝΕΙΣ δε είδε την «αλήθεια» πίσω από την «υποκρισία». Φυσικά, επαναλαμβάνω ότι την αρχαιότητα μπορεί κανείς να τη διαβάσει και να την ερμηνεύσει όσο αυθαίρετα θέλει, γι’ αυτό και γράφονται τόσο αντιφατικές θεωρίες από τους ευφάνταστους σεναρίστες όλων των παρατάξεων. Ευχαριστώ.

H οντολογική θεμελίωση της "κατωτερότητας" της γυναίκας στον Χριστιανισμό, του Ευτύχη Μπιτσάκη

Άρθρο του Ευτύχη Μπιτσάκη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή», στις 29/05/2010

Ο Χριστιανισμός συγκροτήθηκε δογματικά από τον Παύλο και τους πατέρες της Εκκλησίας, με στοιχεία από την ιουδαϊκή παράδοση και την ελληνική φιλοσοφία. Βασική αρχή του χριστιανισμού είναι ο οντολογικός δυϊσμός: η αντίθεση ύλης και πνεύματος, σώματος και ψυχής, δυϊσμός σύμφωνος με την ιουδαϊκή παράδοση, αλλά και με τον ιδεαλισμό των Πυθαγορίων, του Πλάτωνα και των Νεοπλατωνικών. Κατά τον Χριστιανισμό, ο Θεός, πνευματική αρχή, δημιούργησε τον κόσμο εκ του μηδενός. Η ύλη, συνεπώς, είναι δημιούργημα του πνεύματος και κατ' αρχήν, κατώτερη. Αλλά η αντίθεση αυτή, όπως θα σημειώσουμε, δεν είναι απόλυτη.

Ως προς τον άνθρωπο: «Λαβών χουν» ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο και ενεφύσησεν εις αυτόν «πνοήν ζώσαν». Πρώτη αντίφαση: σώμα θνητό, υλικό, και άυλη, αθάνατη ψυχή. Και η γυναίκα; Αυτή πλάστηκε από την πλευρά του Αδάμ, ως «βοηθός» του. Συνεπώς: Ύλη, κατώτερη από το πνεύμα. Γυναίκα, υποδεέστερη από τον Άντρα. Επιπλέον: Οι Πρωτόπλαστοι ζούσαν στον Παράδεισο. Για την εκδίωξη και την απαρχή των δεινών τους, υπεύθυνη ήταν η γυναίκα: η Εύα και το μήλο της Γνώσεως. (Σ' αυτό τον μύθο θα ανιχνεύσουμε μια πρώτη μορφή αποξένωσης, που θα διατυπωνόταν φιλοσοφικά από τον Χέγκελ και θα ερμηνευόταν κοινωνιολογικά από τον Μαρξ). Αλλά: Δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού: μήπως ο μύθος μαρτυρεί υπέρ της πνευματικής ανωτερότητας της γυναίκας; Η πτώση του ανθρώπου, γράφει η Τζίνα Πολίτη, ήταν αποτέλεσμα της ανυπακοής της Εύας απέναντι στον αυταρχικό νόμο του Πατρός. «Η ανυπακοή της θα γινόταν αίτιο της ενσάρκωσης του Υιού, ο οποίος θα ανοίξει το δρόμο της επίγειας ανυπακοής [...]. Τοποθετημένη σ' αυτό το πλαίσιο, η Πτώση απαλλάσσεται από την ιδιότητα του μελοδράματος του boudoir και η Εύα από τον ρόλο μιας επιπόλαιης κοκέτας». (Τζίνα Πολίτη, Περί αμαρτίας, πάθους, βλέμματος και άλλων τινών, Άγρα, 2006, σελ. 52).

Αυτά ως προς την οντολογική θεμελίωση του χριστιανισμού. Το θεμέλιο αυτό και οι εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες καθόρισαν την ιστορικά μεταβαλλόμενη αντίληψη και πράξη της χριστιανικής θρησκείας και Εκκλησίας, σε σχέση με τις γυναίκες.

Η ύλη, λοιπόν, δημιούργημα και κατώτερη από το πνεύμα. Όμως, ως δημιούργημα, η ύλη μετέχει στην ιερότητα του κτίσματος. Το σώμα, κατώτερο από την ψυχή. Η επίγεια ζωή, προετοιμασία θανάτου. «Άνθρωπος ωσεί χόρτος αι ημέραι αυτού». Αρνητική συνεπώς αντίληψη για τη ζωή. Ο χριστιανικός ασκητισμός είναι στάση ζωής θεμελιωμένη σʼ αυτές τις αρχές. Όμως η ύλη μετέχει της ιερότητας της δημιουργίας. Η φροντίδα για το σώμα δεν είναι αμαρτία. Ο ιερέας εύχεται υπέρ «ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης» και ευλογεί τον «άρτον και τον οίνον». Ο άνθρωπος είναι φορέας του προπατορικού αμαρτήματος και ο σαρκικός έρωτας είναι αμάρτημα. (Ο πιστός, πριν κοιμηθεί προσεύχεται για ύπνο «πάσης σατανικής φαντασίας απηλλαγμένον»). Όμως ο ιερέας εύχεται στους νεόνυμφους «αρμονίαν ψυχών και σωμάτων». Ευλογεί την οικογένεια, παρομοιάζοντας την μητέρα ως «άμπελον ευκλιματούσαν» με τα παιδιά, «κύκλω της Τραπέζης», πραγμάτωση της χαράς της ζωής. Συνεπώς: Αντιφάσεις! Ασκητικό και «υλιστικό» ρεύμα. Πώς εξελίχτηκαν λοιπόν οι απόψεις και η πρακτική της χριστιανικής θρησκείας για τον κόσμο, τη ζωή και ειδικά για τη γυναίκα;

Η γυναίκα, εξελικτικά στην ιστορία, από τη σκοπιά του Χριστιανισμού
Η πρωτόγονη, παγανιστική αντίληψη για τη ζωή, ήταν αισιόδοξη. Στις αρχαίες κοινωνίες και αντίστοιχα στις μυθικές κοσμοαντιλήψεις, η γυναίκα δεν ήταν κατώτερη από τον άνδρα. Ιέρειες και Θεές κοσμούν ειδικά το πάνθεο των ελληνικών μύθων (η Δήμητρα, π.χ., είναι θεά της γεωργίας, η Ήρα προστάτις της οικογένειας).

Επίσης, στην πρωτόγονη οικογένεια η θέση της γυναίκας δεν ήταν υποδεέστερη. Το αντίθετο. Και η ύπαρξη της μητριαρχίας μαρτυρεί την υπεροχή της γυναίκας σε μια φάση των πρωτόγονων κοινωνιών. Όμως ο Χριστιανισμός εμφανίστηκε και διαδόθηκε σε μια δουλοκτητική κοινωνία, και ειδικά στην πατριαρχική ιουδαϊκή κοινωνία. Πατριαρχικές κοινωνικές σχέσεις και δουλεία καθόρισαν την υποδεέστερη θέση της γυναίκας στις κοινωνίες του πρώιμου Χριστιανισμού. Ως προς τη δουλοκτησία, ο Παύλος έγραφε στην Πρός Εφεσίους επιστολή: «Οι δούλοι υπακούετε τοίς κυρίοις κατά σάρκα μετά φόβου και τρόμου εν απλότητι της καρδίας υμών ως τώ Χριστώ». Παρά ορισμένες αντίθετες απόψεις, ο Χριστιανισμός δέχτηκε τη δουλεία και συνιστούσε την υποταγή. Την ίδια εποχή, οι πατριαρχικές κοινωνικές σχέσεις καθόρισαν τη στάση της εκκλησίας απέναντι στην γυναίκα και την οικογένεια. Πάλι ο Παύλος στην πρός Εφεσίους επιστολήν: «Αι γυναίκες τοις ιδίοις ανδράσιν υποτάσσεσθε, ως εν Κυρίω, ότι ο ανήρ εστί κεφαλή της γυναικός, ως και ο Χριστός κεφαλή της Εκκλησίας». Επίσης «ώσπερ η Εκκλησία υποτάσσεται τω Χριστώ, ούτω και αι γυναίκες τοις ιδίοις ανδράσιν εν παντί». Παρά ταύτα, «οι ανδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών σώματα». (Μεγαλοψυχία τους.)

Η κατωτερότητα της γυναίκας συνεπώς ήταν οντολογικά θεμελιωμένη. Η αμαρτωλή φύση της, επίσης δεδομένη, λόγω του προπατορικού αμαρτήματος. Η γυναίκα είναι μιαρή. Δεν δικαιούται να εισέρχεται στο Ιερό της Εκκλησίας. Δεν δικαιούται να γίνει ιέρεια.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη πλευρά, η οποία δεν αφορά μόνο τις γυναίκες: Είναι γνωστοί οι διωγμοί των χριστιανών στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όμως ο Κωνσταντίνος ο λεγόμενος Μέγας, ανακήρυξε το 313 τον Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η αντίθεση ειδωλολατρών-χριστιανών αντιστράφηκε. Τώρα οι χριστιανοί γκρέμιζαν τους ειδωλολατρικούς ναούς και δολοφονούσαν ειδωλολάτρες. Ο Ιουλιανός (331-363), ο οποίος θέλησε να ξαναδώσει ζωή στην αρχαία θρησκεία, στον αρχαίο ορθολογισμό και στην αισιόδοξη αντίληψη για τη ζωή, ονομάστηκε αποστάτης και παραβάτης. Η μαθηματικός και φιλόσοφος Υπατία (370-415 μ.Χ) δολοφονήθηκε από τους χριστιανούς. Η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας κάηκε από τους χριστιανούς. Η θρησκεία της αγάπης είχε μεταμορφωθεί σε θρησκεία του μίσους. Εν τέλει ο Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές, βάζοντας και τυπικά τέλος στην αρχαία Φιλοσοφία.

Και εδώ ανακύπτει μια νέα αντίφαση: Ο Παύλος και οι Πατέρες, γνώστες της ελληνικής γραμματείας, προσπάθησαν να θεμελιώσουν φιλοσοφικά τη νέα θρησκεία στηριζόμενοι κυρίως στον Πλάτωνα και στους Νεοπλατωνικούς. Όμως η "ειδωλολατρεία", όπως και ο ελληνικός ορθολογισμός και ο ανθρωπισμός (στωϊκοί, σοφιστές, Δημόκριτος, Επίκουρος, κ.λπ.), βρισκόταν σε αντίφαση με τη νέα θρησκεία, η οποία αναπτύχθηκε πριν και μετά την περίοδο της καταπληκτικής άνθησης της ελληνικής επιστήμης, ειδικά των μαθηματικών και της αστρονομίας. (Ας θυμηθούμε: Ευκλείδης 300 π.Χ., Αρχιμήδης 287-212 π.Χ., Απολλώνιος 200 π.Χ., Ίππαρχος 160 π.Χ., Ερατοσθένης 200 μ.Χ., κ.λπ). Λοιπόν;

Αναφερθήκαμε στη δολοφονία της Υπατίας. Το κάψιμο πρωτοπόρων επιστημόνων θα συνεχιζόταν τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Στον βυζαντινό Μεσαίωνα, η γυναίκα αντιμετωπιζόταν ως κατώτερη από τον άντρα. Όμως θυμηθείτε την Κασσιανή και την Άννα την Κομνηνή. Και αυτές δεν ήταν οι μόνες μορφωμένες. Ακόμα και στον δυτικό Μεσαίωνα, οι γυναίκες στα μοναστήρια καλλιεργούσαν τα γράμματα και συνέβαλλαν στην ανάπτυξή τους.

Η καπιταλιστική περίοδος

Και ο καπιταλισμός; Οι επαναστάσεις της αστικής τάξης δεν αναγνώρισαν αμέσως την ισότητα ανδρών και γυναικών. Στην Ελλάδα η ισότητα αναγνωρίστηκε μόλις το 1975! Βέβαια, εν τέλει, και με αγώνες, η τυπική ισότητα ανδρών και γυναικών αναγνωρίστηκε στις κεφαλαιοκρατικές κοινωνίες. Ο καπιταλισμός «απελευθέρωσε τις γυναίκες», μετατρέποντας τις σε «ελεύθερη εργατική δύναμη». Ελευθερία με διπλή δουλεία: εργασία και οικογένεια. Συνολικά: Η γενικευμένη αλλοτρίωση στις κεφαλαιοκρατικές κοινωνίες καθόρισε και τις νέες μορφές της γυναικείας δυστυχίας. Ας θυμηθούμε τον Μαρξ: Παντού όπου κυριάρχησε ο καπιταλισμός, κατέστρεψε τις φεουδαρχικές πατριαρχικές σχέσεις. Στην θέση τής σκεπασμένης με θρησκευτικές και πολιτικές αυταπάτες εκμετάλλευσης, έβαλε την ανοιχτή, ξεδιάντροπη, άμεση, σκληρή εκμετάλλευση. Το γυμνό συμφέρον. ("Κομμουνιστικό Μανιφέστο".) Ο νοών νοείτω, για άντρες και για γυναίκες!

Και τώρα τί; Εχθρός της γυναίκας δεν είναι ο άντρας. Κοινός εχθρός είναι ο καπιταλισμός. Πρώτα λοιπόν η ανατροπή της σημερινής μορφής ανταγωνιστικής κοινωνικής συμβίωσης. Και την ίδια στιγμή:
  Θα ξαναβρεί η ανθρωπότητα τη γοητεία του μύθου και της ουτοπίας σ' ένα ανώτερο επίπεδο; Το θαυμάζειν ως στιγμή του συμπαντικού γίγνεσθαι; Την ενότητα του άντρα και της γυναίκας, ενότητα που δεν εκμηδενίζει τη διαφορά;

* Ο Ευτύχης Μπιτσάκης είναι Ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Η θέση της γυναίκας στον χριστιανισμό

Το σωστό κατά τον Παύλο για έναν άνδρα είναι να μην αγγίξει ποτέ του γυναίκα! 

Συμβιβάζεται όμως με την κατώτερη ηθικά λύση της μονογαμίας, για να αντιμετωπίσει την... πορνεία. Επίσης συμβουλεύει τις χήρες να μείνουν όπως αυτός, δηλαδή άγαμες. Για την αντιμετώπιση όμως της ερωτικής επιθυμίας, κάνει την παραχώρηση να επιτρέψει και σε αυτές το γάμο.

Ο γάμος δηλαδή παρουσιάζεται ως «αναγκαίο κακό» για την αποτροπή της αχαλίνωτης σεξουαλικότητας, ενώ για «προγαμιαίες σχέσεις» ούτε λόγος... Αν όλοι είχαν την ίδια άποψη (ευτυχώς για μας δεν την είχαν), τότε μάλλον το ανθρώπινο είδος θα είχε εξαφανιστεί!

Ο ΙΖ' κανόνας της τοπικής συνόδου της Γάγγρας (340μ.χ.) που δεν έχει καταργηθεί έως σήμερα, απαγορεύει στις γυναίκες να κουρεύουν τα μαλλιά τους. Μερικά χρόνια αργότερα ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος (ο επονομαζόμενος Μέγας) διέταξε με νομοθεσία να εκδιώχνονται από την εκκλησία οι γυναίκες που έχουν κοντά μαλλιά, ενώ αν κάποιοι αρχιερείς τύχει και τις δεχθούν, να καθαιρούνται.
Οι επιλεγόμενοι Πατέρες της εκκλησίας δεν είχαν καλύτερη γνώμη για τις γυναίκες. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, πρώτος στη σειρά των Πατέρων της εκκλησίας και διδάσκαλος του Ωριγένη, γράφει στο βιβλίο του «Παιδαγωγός» 2.33: «Μία γυναίκα, αν λάβουμε υπ' όψην μας ποιά είναι η φύση της, πρέπει να αισχύνεται γι'αυτήν».

Ο Μέγας Αθανάσιος υποστηρίζει «Με τις γυναίκες δεν είναι ασφαλές ούτε από κοινού ν'αποφασίζει κανείς («α περί ειδωλολατρείας» από το έργο του «κατά Ελλήνων»)
Ο Μέγας Βασίλειος (ο Αγιοβασίλης) περιγράφει τις σχέσεις των δύο φύλων στο πλαίσιο της ορθόδοξης οικογένειας: «Η γυναίκα δεν έχει την άδεια να αφήνει τον άνδρα της, αλλά, κι αν δέρνει αυτήν εκείνος, πρέπει να υπομένει κι όχι να χωρίζεται, κι αν την προίκα της ξοδεύει, κι αν σε άλλες γυναίκες πορνεύει, αυτή πρέπει να καρτερεί. Ώστε η μεν γυναίκα, η αφήσασα τον άνδρα της μοιχαλίς είναι αν πάρη άλλον, ο δε αφεθείς αυτός άνδρας, αν πάρει άλλη, συγχωρείται» (Πηδάλιο, κανών Θ). Επομένως σύμφωνα με την Ορθοδοξία η εκμετάλλευση, ο ξυλοδαρμός και η υποβάθμιση – γενικότερα- της συζύγου είναι έργο ευλογημένο.

Ο λόγος του Ιωάννη του χρυσόστομου ξεχειλίζει από μίσος κατά των γυναικών. Στο «προς τους έχοντας παρθένουν συνεισάκτους» διαβάζουμε:
«Γενικά η γυναίκα είναι ένα σκουλήκι που σέρνεται, η κορη του ψεύδους, σκεύος ακαθαρσιών, ο εχθρός της ειρήνης. Ο κατάλογος των αμαρτημάτων και των αδυναμιών της είναι ατελείωτος. Eίναι ελαφρόμυαλη, φλύαρη και ακόλαστη. Πάνω απ'όλα είναι παθιασμένη με την πολυτέλεια και τις δαπάνες. Φορτώνεται με κοσμήματα, πουδράρει το πρόσωπό της, βάφει τα μάγουλά της με κοκκινάδι, βάζει μυρωδικά στα ρούχα της κι έτσι γίνεται θανάσιμη παγίδα για τον εκμαυλισμό των νέων. Όσος και να είναι ο πλούτος δεν επαρκεί να ικανοποιήσει τη γυναικεία επιθυμία. Μέρα και νύκτα η γυναίκα δεν σκέπτεται τίποτε άλλο παρά το χρυσάρι και τα πολύτιμα πετράδια, τα πορφυρά υφάσματα και τα κεντήματα, τις κρέμες και τα αρώματα. Αν δεν υπήρχε η σεξουαλική επιθυμία, κανένας άνδρας με τα σωστά του δεν θα ήθελε να μοιράζεται το σπίτι του με μια γυναίκα και να υφίσταται τις επακόλουθες ζημιές, παρά τις οικιακές εργασίες που εκτελεί ".

Ο χριστιανισμός δεν βελτίωσε, αλλά τουναντίον προσπάθησε -και για αρκετούς αιώνες το είχε καταφέρει- να ρίξει τη γυναίκα στο χαμηλότερο σκαλί της κοινωνίας, θεωρώντας την κατώτερο ον και υπαίτια για όλα τα κακά της ανθρωπότητας. Ας δούμε τις βασικότερες επίσημες χριστιανικές θέσεις έναντι της γυναίκας:

Κάθε γυναίκα με ακάλυπτη την κεφαλή εξευτελίζεται.. Διότι εάν η γυναίκα δεν καλύπτεται, ας κουρεύεται.. Εάν είναι αισχρό για τη γυναίκα να κουρεύεται ή να ξυρίζεται, ας καλύπτεται.. Κάθε άνδρας έχων καλυμένη την κεφαλή του εξευτελίζεται.. Ο άνδρας δεν οφείλει να καλύπτει την κεφαλή του, διότι υπάρχει ως εικών και δόξα Θεού. Δεν επλάσθει ο άνδρας για τη γυναίκα, αλλά η γυναίκα για τον άνδρα.. Οι γυναίκες στις εκκλησίες ας σιωπήσουν. Δεν επιτρέπεται σ'αυτές να ομιλούν, αλλά να υποτάσσονται, καθώς ο (μωσαϊκός) νόμος λέγει.. Αν θέλουν να μάθουν κάτι, ας ρωτούν στο σπίτι τους άνδρες τους (Α' προς Κορινθίους, ια' 4-12,ιδ' 31-40).

"Οι γυναίκες, όταν υποτάξουν κάποιον στην εξουσία τους, τον καθιστούν ευκολοκυρίευτο από τον διάβολο, περισσότερο απρόσεκτο, ζωηρότερο, αδιάντροπο, ανόητο, οξύθυμο, θρασύ, ενοχλητικό, ταπεινό, απότομο, ανελεύθερο, δουλοπρεπή, αυθάδη, φλύαρο και με μια λέξη όλα τα γυναικεία ελαττώματα, τα οποία έχουν αυτές, τα αποτυπώνουν στην ψυχή του. Είναι λοιπόν αδύνατον εκείνος ο οποίος διαρκώς βρίσκεται μαζί με γυναίκες με τόση συμπάθεια και μεγαλώνει με τη συναναστροφή τους, να μη γίνει αγύρτης και αργόσχολος και μηδαμινός. Κι αν λέει κάτι, όλα θα είναι λόγια των αργαλειών και των μαλλιών, επειδή η γλώσσα του θα έχει μολυνθεί από το είδος των γυναικείων λόγων. Και αν κάνει κάτι, το κάνει με πολλή δουλοπρέπεια, επειδή βρίσκεται μακριά από την ελευθερία, η οποία αρμόζει στους χριστιανούς και για κανένα σπουδαίο κατόρθωμα δεν είναι χρήσιμος» (Ιωάννης Χρυσόστομος, Δ' Λόγος «περί Νηστείας και Σωφροσύνης»)

Η γυναίκα για την Ορθόδοξη εκκλησία είναι «μόλυνση». Η ερωτική συνεύρεση μαζί της (ό,τι πιο φυσικό δηλαδή μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους) αποτελεί αιτία μολύνσεως όχι μόνο για το σώμα αλλά και για την ψυχή. Γι'αυτό εξαίρονται εκείνοι που «δεν μολύνθηκαν από τις γυναίκες, γιατί είναι παρθένοι» (Αποκάλυψη, ιδ'4). Αν νομίσετε ότι το απόσπασμα αυτό μιλά για ερωτική συνεύρεση, γυρίστε την καινή διαθήκη σας πιο μπροστά, στον Ματθαίο (ε' 28) και διαβάστε τα λόγια του ίδιου του Ιησού: «κι εγώ σας λέγω ότι αυτός που βλέπει μια γυναίκα και την επιθυμεί, ήδη εμοίχευσε μέσα στην καρδιά του».

Ο ΙΑ' κανόνας του Ιωάννη του Νηστευτή (βλ. «Πηδάλιον») επιβάλλει 40 μέρες ξηροφαγία (δηλαδή μόνο ψωμί και νερό) και 100 μετάνοιες ημερησίως (ήτοι 4000 σύνολο) και αποχή από την κοινωνία σε κάθε γυναίκα, που θα δεχθεί «ασπασμούς ανδρός» και «επαφές χωρίς ωστόσο να διαφθαρεί».
Οι επιστολές είναι πολύ σαφείς, όσον αφορά στην επίσημη θέση του χριστιανισμού απέναντι στη γυναίκα: «η γυναίκα δεν εξουσιάζει το ίδιο της το σώμα, αλλά ο άνδρας» (Α' προς κορινθίους, ζ'4). «οι γυναίκες να υποτάσσεσθε στους άνδρες σας στα πάντα» (προς Κολοσσαείς,γ'18). «Ομοίως οι γυναίκες υποτασσόμενες σοτυς άνδρες τους» (Α' Πέτρου,γ'1). Νομίζω ότι δεν διέφυγε της προσοχής σας, αγαπητές αναγνώστριες η επανάληψη του ρήματος «υποτάσσομαι». Σε περίπτωση που δεν εννοήσατε καλώς τη σημασία του, σας πληροφορώ πως σημαίνει «εξ-ουσιάζομαι» «υποδουλώνομαι».
Παλαιά Διαθήκη, ιερό βιβλίο των ορθόδοξων χριστιανών, Δευτερονόμιο κβ΄ 21: «Να λιθοβολείται η θυγατέρα του λαϊκού όταν πορνεύσει». Αλλά και μη τα χειρότερα, Λευϊτικό κα΄. θ΄: «Θυγατέρα ανθρώπου ιερέως εάν βεβηλωθεί πορνεύοντας.... επί πυρός κατακαυθήσεται».

Ο επίσκοπος Γάζης Πορφύριος, σε εκτέλεση του «ες έδαφος φέρειν» του Αρκαδίου, το 401μ.χ. κατέστρεψε όλα τα αγάλματα και τα έργα τέχνης, τις δημόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες και ισοπέδωσε όλους τους ελληνικούς ναούς της πόλης. Όπως γράφει ο συναξαριστής του Μάρκος ο Διάκονος, όταν ο Πορφύριος πυρπόλησε και κατέστρεψε το Μαρνείον (ξακουστό ναό του Διός στη Γάζα) χρησιμοποίησε τα μάρμαρά του για την πλακόστρωση του δρόμου. Όπως περήφανα είπε ο ίδιος: «Για να πατούν όχι μόνον άνθρωποι, αλλά και γυναίκες και γουρούνια και άλλα ζώα»! (Βίος Πορφυρίου).

O..."άγιος" Ισαάκ ο Σύριος: «Είναι καλύτερο να φας δηλητήριο, παρά να συμφάγεις με μιά γυναίκα, και αν ακόμη είναι μητέρα σου ή αδελφή σου»!
Κοσμάς ο Αιτωλός (σελ. 25): «Αν σ' ένα σταυροδρόμι συναντήσεις το διάβολο και μιά γυναίκα, πήγαινε προς τα εκεί που είναι ο διάβολος και όχι εκεί που είναι η γυναίκα...»!
Και επίσης, καλά θα κάνουν οι γυναίκες να μάθουν ότι μόλις το 1545 μ.Χ., στη Σύνοδο του Τρέντο η Καθολική Εκκλησία αποδέχτηκε ότι οι γυναίκες έχουν ψυχή... ''

Πηγή: http://www.ellinikoarxeio.com/

Point of view: Η αμφισβήτηση ως προϋπόθεση ελευθερίας

Point of view: Η αμφισβήτηση ως προϋπόθεση ελευθερίας: Αμφισβήτηση δεν είναι βέβαια η καταναγκαστική τάση για απόρριψη των πάντων. (Αυτή μπορεί να είναι μία αρρωστημένη της μορφή.) «Μα κ...

- Θέματα - Ηρακλείτεια Διαλεκτική

- Θέματα - Ηρακλείτεια Διαλεκτική

ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΙΔΕΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ-ΗΡΑΚΛΕΙΤΕΙΑ-ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ

(του Κώστα Ντουντουλάκη)

Ο "ιδεοκράτης" Πλάτων εδίδασκε πως μόνο με την διαίσθηση και την υψηλή πνευματική εξάσκηση προσεγγίζει κανείς την αλήθεια γιατί όλα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις και την λογική μας είναι σαν σκιές των αληθινών πραγμάτων. (Περιβόητη η σχετική αλληγορία του για μια σπηλιά στην οποία οι εντός αυτής βλέπουν μόνο τις παραμορφωμένες σκιές των αντικειμένων που είναι ή περνούν έξω από αυτήν).
-Οι "φυσιοκράτες" φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης,Ηράκλειτος*, Δημόκριτος μα και ο Αριστοτέλης κλπ) διαφωνούσαν και δίδασκαν το απολύτως αντίθετο!
Ότι βάση όλων των ιδεών (ή ιδεοληψιών) μας για τα πάντα είναι η υλική πραγματικότητα που υπάρχει αντικειμενικά ανεξάρτητα από την όση και όποια πλάνη των αισθήσεών μας και από το πώς και πόσο την κατανοούμε υποκειμενικά.
Διακήρυξαν με απτά και ορθολογικά παραδείγματα την δυνατότητα ανακάλυψης βήμα βήμα, σε ένα αιώνιο ερευνητικό ταξίδι χωρίς τέλος, της επιμέρους έστω, μα απόλυτα χρηστικής,πρακτικά εφαρμόσιμης και έτσι αποδείξιμης και όχι αποφθεγματικής και δογματικής σαν την ιδεοκρατία του Πλάτωνα, επιστημονικής αλήθειας για την Φύση, την γνωσιμότητα μέσω της επίπονης, συχνά αντιφάσκουσας με παλαιότερα δεδομένα, δύσκολης, σχετικής και μεταβαλλόμενης με νεότερα δεδομένα, επιστημονικής έρευνας και ανακάλυψης. 

Γιαυτό και είναι μη δογματική αλλά διαλεκτική (μόνο) η φυσιοκρατική φιλοσοφία! 

Αυτή επαληθεύεται εξάλλου με όλα τα επιτεύγματα (θετικά και αρνητικά) της επιστημονικής γνώσης. Όλα τα τεχνικά μέσα που χρησιμοποιούμε, από τα πιο απλά ως τα πιο περίπλοκα, η διαστημική τεχνολογία, η ηλεκτρονική τεχνολογία είναι επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας και όχι δα της ...διαίσθησης και της ...ενόρασης! Με αυτές ασχολούνται τα ...μέντιουμ.

 Όσον αφορά  τον χαρακτήρα και την ανασφάλεια του ίδιου του κατά τ΄ άλλα μεγάλου φιλοσόφου  Πλάτωνα ως προς  την ( εξωραϊζόμενη κι εκθειαζόμενη από συστήματα εξουσίας που έχουν συμφέρον να μη σκεπτόμαστε με διαλεκτικό ορθολογισμό) δογματική  αγνωστικιστική κατ΄ουσίαν ιδεοκρατία του, μιλά γιαυτό  η κάθε άλο παρά αρμόζουσα σε ελεύθερο και ανώτερο  πνεύμα  πράξη του, της καύσης των συγγραμμάτων του Δημόκριτου! Κανείς φυσιοκράτης φιλόσοφος, αντίθετα με την θλιβερή πλατωνική αυτή ηθική, δεν έκαψε ποτέ συγγράμματά του... 

Θεωρούσαν ανήθικο και απόδειξη έλλειψης λογικών επιχειρημάτων το να μην αντικρούεις την αντίθετη άποψη με λόγο και αντίλογο αλλά προσπαθώντας είτε να την αποσιωπήσεις και διαστρεβλώσεις είτε (ακόμα χειρότερα) απαγορεύοντάς την και βίαια φερόμενος προς αυτήν...

*Ο Ηράκλειτος μίλησε και η σκέψη μορφώθηκε! «Η σκέψη αρθρώθηκε», γράφει ο Κώστας Αξελός, έγινε λόγος. 
Μέσα σ’ αυτό που καλείται αδιευκρίνιστα «περιέχον», υπάρχει ο άνθρωπος. Μα δεν υπάρχει μόνο αυτός. 
Τίποτα αποσπασματικό, τίποτα απομονωμένο και μερικό δε θα μας βοηθήσει να νοήσουμε τη μόνη αλήθεια που είναι ότι όλα είναι ένα.
«ουκ εμού, αλλά του λόγου ακούσαντες σοφόν έστιν εν πάντα είναι» (απ. 50)
Η αλήθεια ενυπάρχει στην ολότητα και είναι η ολότητα. 
Μέσα στο όλον που αλλιώς ονομάζεται Κόσμος, τα πάντα γίνονται, είναι, δημιουργούνται, αποκτούν νόημα σε ένα αέναο, διαρκώς μεταβαλλόμενο και αλληλεπιδρόν γίγνεσθαι των μερών και του όλου. 
Ο Κόσμος αυτός είναι αιώνιος. Δεν έχει αφετηρία ούτε τέρμα χρονικό.Δεν υπήρξε κάποια στιγμή "δημιουργίας" του.
Ο κορυφαίος όλων των ζώντων αστροφυσικών Στήβεν Χώκιν, σε αυτό ακριβώς το επιστημονικά αποδεικνυόμενο κατ΄αυτόν συμπέρασμα κατέληξε μετά από έρευνα και μελέτη δεκαετιών και το διακηρύσσει σήμερα, όπως έπραξαν και πολλοί άλλοι κορυφαίοι ξένοι και Έλληνες σύγχρονοι φυσικοί.
«Κόσμον τόνδε τον αυτόν απάντων, ουδέ τις θεών μήδ΄ ανθρώπων εποίησεν, αλλ’ ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα» όπως ακριβώς δίδαξε ο Ηράκλειτος... (απ. 30)

Η ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ "ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ" ΤΩΝ ΑΙΜΟΣΤΑΓΩΝ ΣΙΩΝΙΣΤΩΝ

Απολύτως συγκεκριμένα, σταχυολογούμε ανάμεσα σε εκατοντάδες παρόμοια ...απείρου κάλους διεστραμένα εγκληματικά και πορνογραφικά εδάφια των αιμοσταγών σιωνιστών, που δολοφόνησαν τον Ιησού ακριβώς γιατί επεχείρησε να καταργήσει αυτό το αίσχος με μιαν απολύτως αντίθετη διδασκαλία πανανθρώπινης αγάπης και δικαίωσης των φτωχών,  και εξαθλιωμένων :

Ο Αβραάμ εκδίδει την γυναίκα του Σάρρα δυο φορές ως αδελφή του! Γένεσις 12..13-18 & 20.1-3
Επαναλαμβάνει ακριβώς το ίδιο ο Ισαάκ με την γυναίκα του Ρεβέκκα! Γένεσις 26.7
Ο θεός φέρεται σαν ποταπός δηλητηριαστής δίνοντας κρέας για να χολεριάσουν πεινασμένοι άνθρωποι! «Και έσται υμίν, εις χολέραν» Ο΄ Αριθμοί 11.20. 
Ένα διεστραμμένο  ρεμάλι (ο προφήτης Ελισαίος) καταριέται ...στο όνομα του Κυρίου, σαράντα δυο παιδάκια και τα έφαγαν αρκούδες! Μασ. Β΄ Βασιλ. Β΄23,24 !!!
Γιατί στην Βίβλο διαβάζουμε το απίστευτα βαρβαρικό: «ο δίκαιος θέλει ευφρανθεί όταν ιδεί την εκδίκηση, και τους πόδας αυτού (Ο΄τας χείρας αυτού) θέλει νίψει εν τω αίματι του ασεβούς (Ο΄ αμαρτωλού)» Μασ. Ψαλμοί 58.10 (ή ΝΗ΄10) Ο΄ Ψαλμοί 57.11.
Γιατί με τις ευλογίες του Γιαχβε: «δέκα χιλιάδας ζωντανούς αιχμαλώτους οι Ιουδαίοι τους κατεκρήμνιζον από του άκρου του κρημνού, ώστε πάντες διερράγησαν»! Β΄ Χρονικών 25.12. 
Τι σημαίνουν οι πορνογραφικές περιγραφές για γαϊδουρινά μόρια και χυσίματα γαιδάρων στην Βίβλο; (Βλέπε περί Οολά και Οολιβά), Ιεζεκιήλ 23.1-34
Αν ο Μωυσής πήγε στην Αίγυπτο, έχοντας μαζί του έναν καλό "θεό", που σκότωσε αδιακρίτως ψαριά, ζώα και αμέτοχους Αιγύπτιους, τότε... ένας αληθινά κακός "θεός"... τι παραπάνω θα έκανε στην Αίγυπτο;... 
Γιατί ο Μωϋσής φεύγοντας από τη Αίγυπτο με τον λαό του, πηγαίνει προς την θάλασσα του κόλπου Σουέζ και περιμένει εκεί τον Φαραώ; Γιατί σκίζει την θάλασσα αυτή για να περάσει απέναντι, αφού δίπλα ακριβώς υπήρχαν χιλιόμετρα ολόκληρα από περάσματα και τίποτε δεν τον εμπόδιζε να συνεχίσει ανενόχλητος την φυγή του προς το Σινά;... 
Γιατί ο Μωϋσής σκότωσε ανθρώπους και ζώα στην Αίγυπτο, κάτι που εξίσου καλά θα μπορούσε να κάνει και ένας οργανωμένος δηλητηριαστής; Γιατί δεν έριξε μια κατάλληλη έκσταση στον ίδιο τον Φαραώ για να του αλλάξει απλά γνώμη; Γιατί επιτέλους δεν σκότωσε αυτόν και την οικογένεια του που είχαν την άμεση ευθύνη για τη σκλαβιά των Ιουδαίων, αλλά σκότωσε απλούς αθώους Αιγυπτίους που ήταν αμέτοχοι στις κρατικές αποφάσεις; Μήπως επειδή ο φόνος ανύποπτων Αιγυπτίων ήταν ευκολότερος από την πρόσβαση στο βασιλικό τραπέζι του Φαραώ; 
Τί είναι τά κάτοθι περιγραφθέντα υλικά στήν Παλαιά Διαθήκη : 
Ερυσίβη (φυτικό L.S.D.) Δευτ. 28.22,48
Μανδραγορας: Γεν. 30.14.
Νάρδος Ασμ.ασμ.1.12.
Άψινθος Αποκάλ. 9.4
Ύδωρ χολής Ιερεμίας (23.15).

«Θέλω ψωμίσει αυτούς αψίνθιο και θέλω ποτίσει αυτούς ύδωρ χολής»
"Λοιμός" (23 φορές στα 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης)

"Μόλυνση" –σμος = δεκάδες φορές στην Π.Δ.
Αλήθεια... τι θέλει να πει ο ποιητής;

Παλαιά Διαθήκη: Μασ. & Ο΄ Δευτερονόμιο. 14. 21.

«Ουδέν θνησιμαίον [1] θέλετε τρώγει,
εις τον ξένον τον εντός των πυλών σου
θέλεις δίδει αυτά, δια να τρώγη αυτό
ή θέλεις πωλεί αυτό εις αλλογενή
διότι λαός άγιος είσαι...

Μήπως σας θυμίζει αυτό τη συνταγή:

«Ειναι γραμμένο.
Δική μου είναι η εκδίκηση λέει ο Κύριος...
πεινά ο εχθρός σου; τάιζε αυτόν
διψά ο εχθρός σου; πότιζε αυτόν.
Διότι τούτο ποιών
θέλεις συσσωρεύσει άνθρακας πυρός
επί την κεφαλήν αυτού»;

Παροιμίες 25.21 & Προς Ρωμαίους 12.20

Χείλων ο Λακεδαιμόνιος, ο σοφός με τα περισσότερα γνωστά ως σήμερα αποφθέγματα : «Εγγύα παρά δ` άττα»: Η εγγύηση του δανεισμού φέρνει στην καταστροφή...

Ο Χίλων ή Χείλων o Λακεδαιμόνιος υπήρξε ένας από τους επτά σοφούς, ίσως ο επιφανέστερος, της αρχαιότητας αν και κατ΄ουσίαν άγνωστος για το άλλων στόχων διαχρονικό νεοελληνικό εκπαιδευτικό  σύστημα...

. Γεννήθηκε στην Σπάρτη* το 600 π.Χ και ήταν υιός του Δαμαγέτου. 

Διετέλεσε έφορος της Σπάρτης το 566 π.Χ. και υπήρξε νομοθέτης, πολιτικός και ελεγειακός ποιητής.

Υπήρξε περιώνυμος για την βραχυλογία του (λακωνισμό) η οποία αποτελούσε κατά τους αρχαίους χρόνους το γνώρισμα των Λακεδαιμονίων. Ήταν άνδρας μοναδικής σοφίας, θαυμαστός για την ευθυκρισία του, ενάρετος, ηθικός, σοβαρός και βαθυστόχαστος.

Όταν τον ρώτησαν τι είναι πιο δύσκολο στον άνθρωπο, απάντησε: 

«Τα απόρρητα σιωπάν, χολήν ευ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν». Δηλαδή,

"Το πιο δύσκολο για τον άνθρωπο, είναι να κρατά μυστικά, να συγκρατεί τα νεύρα του και να υποφέρει την αδικία".

Απεβίωσε στην Πίσα της Σικελίας, σε ηλικία 80 ετών από υπερβολική χαρά, όταν αγκάλιασε τον γιο του, ο οποίος γύρισε από τους Ολυμπιακούς αγώνες, νικητής στο άθλημα της πυγμαχίας. Το δε επίγραμμα που χάραξαν στον τάφο του έλεγε:

 «Μακάρι κι εμείς να είχαμε τέτοιο θάνατο».

Μετά τον θάνατό του, οι Σπαρτιάτες, έστησαν άγαλμα στη βάση του οποίου χάραξαν το ακόλουθο επίγραμμα:

 «Τόνδε δορυστέφανος Σπάρτα Χείλων εφύτευσεν, ός επτά σοφών πρώτος έφυ σοφός», 

που σημαίνει: 

«Αυτόν εδώ τον Χείλωνα,  που αναδείχθηκε πρώτος κατά τη σοφία από τους εφτά σοφούς γέννησε η δοξασμένη στους πολέμους  Σπάρτη».

Στην δε προμετωπίδα του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, αναγράφονται τα τρία γνωστότερα ρητά του: 

* «Μηδέν άγαν», δηλαδή «Τίποτε καθ` υπερβολή» (Μην υπερβάλλεις στα λόγια ή στις πράξεις)

 * «Γνώθι σ’ αυτόν» (Γνώρισε τον εαυτό σου)

 * «Εγγύα παρά δ` άττα» (Η εγγύηση-δηλαδή ο δανεισμός- φέρνει στην καταστροφή).

Αποφθέγματα Χείλωνα του Λακεδαιμονίου

Γνώθι σαυτόν. Να γνωρίζεις τον εαυτό σου.

Ατυχούντα μη επιγελάν. Εκείνον που ατύχησε να μην τον περιγελούμε.

Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα. Πολύ κακός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να προξενεί μόνο φόβο.

Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα. Ο άρχων πρέπει να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σαν αθάνατος.

Γήρας τιμάν. Να τιμάς τα γηρατειά.

Τον τεθνηκότα μη κακολογείν. Εκείνον που έχει πεθάνει μην τον κακολογείς.

Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων η επί τας ευτυχίας πορεύεσθαι. Να πηγαίνεις πιο γρήγορα στις δυστυχίες των φίλων σου, παρά στις ευτυχίες.

Ζημίαν αιρείσθαι μάλλον, ή κέρδος αισχρόν. Η μεν άπαξ ελύπησε. Το δε δια παντός. Να προτιμάς την ζημιά από το αισχρό κέρδος. Διότι η μεν ζημιά προξενεί μία φορά λύπη, ενώ τέτοιου είδους κέρδος σε λυπεί συνεχώς.

Γλώττης κρατείν και μάλιστα εν συμποσίω. Να συγκρατείς την γλώσσα σου, προπάντων σε συμπόσια.

Μη προτρεχέτω η γλώττα της διανοίας. Να σκέφτεσαι πριν μιλήσεις.

Χρόνου φείδου. Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου.

Μηδέν άγαν. Μην καταφεύγεις σε υπερβολές.

Σπεύδε βραδέως. Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι πάνω σ` αυτό.

Μη επιθυμείν αδυνάτων. Μην επιθυμείς όσα είναι αδύνατον να πετύχεις.

Θυμού κράτει. Να συγκρατείς τον θυμό σου.

*Σημ. "Αντίλογου": 

Στην Σπάρτη, την ..."απολίτιστη" κατά την αλαζονική των αρχόντων της τότε Αθήνας μα και και κατά την σημερινή προπαγάνδα των ιδεολογικών επιτελείων των "οικονομιών της αγοράς".

Στην Σπάρτη των μετά τη νομοθεσία του εμπνευσμένου από το Μινωικό καθεστώς Λυκούργου "Ομοίων"-όλων περιουσιακά και κοινωνικά ίσων ελευθέρων ανδρών μα και, όπως στην Μινωική Κρήτη των γυναικών, σε πλήρη αντίθεση με την Αθήνα.

Την Λακωνική Πολιτεία, την μόνη θεωρούμενη (αποσιωπούμενο κι αυτό από την προπαγάνδα των υπέρμαχων της ταξικής κοινωνίας "δημοκρατών") από τους Πλάτωνα και Αριστοτέλη ως πλησιάζουσα την ιδανική Πολιτεία!

Αυτήν του σοφού "Λακωνίζειν", αυτήν που δημιούργησε ως και τον δωρικό ρυθμό, αυτό με τον οποίο οι σπαρασσόμενοι από εσωτερικές ταξικές αντιθέσεις και ίντριγκες Αθηναίοι έχτισαν τον Παρθενώνα (ανύπαρκτος οιοσδήποτε "αθηναϊκός ρυθμός"...) με αρχιτεχνίτες από άλλες πόλεις και προπαντός, με τα κλεμμένα χρήματα του πρώην Ταμείου της Δήλου, των μάταια διαμαρτυρόμενων γιαυτό , μα και άγρια τιμωρηθέντων από αυτούς, όπως οι δύστυχοι Μήλιοι και οι Λέσβιοι, "συμμάχων" τους...

Μαζική ανεξέλεγκτη μετανάστευση,λαϊκός διεθνισμός και ηθικολογία

.
του Κώστα Ντουντουλάκη

Καμιά σχέση  δεν έχει η από αρχαιοτάτων χρόνων πατροπαράδοτη για τον λαό μας φιλοξενία ενός ή κάμποσων, λίγων, με την σημερινή ανεξέλεγκτη και χωρίς δυνατότητα εξασφάλισης ανθρώπινων συνθηκών προσωρινής έστω παραμονής, μετανάστευση δεκάδων και εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων...
Η αποσπασματική παράθεση επιλεγμένων ιστορικών παραδειγμάτων, ειδικά όταν αγνοεί ταν βασικό νόμο της αριστοτελικής και μαρξιστικής διαλεκτικής φιλοσοφίας ότι "η ποσοτική σώρευση δημιουργεί ποιοτική αλλαγή..." στρέφεται εναντίον αυτής της τραβηγμένης από τα μαλλιά επιχειρηματολογίας! Γιατί "απολογητικά" προς μια ηθικολογία που αγνοεί την ουσία τής πολιτικής ηθικής, καμώνεται πως αγνοεί την απόλυτη ιστορική αλήθεια ότι ποτέ οι μαζικές (λόγω φτώχειας ή πολέμων πάντα προφανώς) μετακινήσεις πληθυσμών δεν ήταν καλοδεχούμενες από τους γηγενείς οποιασδήποτε περιοχής.
Η αιτία του φαινομένου είναι υλικότατη και όχι ιδεολογική.
Είναι οι υπαρκτές δυστυχώς αντιθέσεις, συμφέροντα,βιώματα.
Όση ηθικολογια κι αν αντιπαρατάξει κανείς σε ένα φυσικό ή κοινωνικό φαινομενο, αερολογεί...
Μόνη θεραπεία είναι η πάλη κατά των αιτίων μαζικού ξεριζώματος ανθρώπων απ΄τις πατρίδες τους.
Η αλληλοβοήθεια των λαών (αυτό είναι λαϊκός διεθνισμός) στην πάλη κάθε λαού για ειρήνη, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη στον τόπο του!
Με προσπάθεια συλλογικής συνεργασίας όλων των τίμιων ανθρώπων της γης κατά των εμπόρων και μακελάρηδων των λαών (ΗΠΑ/ΕΕ/ΝΑΤΟ κύρια...) για έναν καλύτερο κόσμο..