Το ...κωμικοτραγικό "κόψιμό" μου, το 1973, ως χειριστή ελικοπτέρων της αεροπορίας στρατού

Τι θυμήθηκα πάλι, σκαλίζοντας αναμνήσεις και ψάχνοντας φωτογραφίες στο διαδίκτυο...

Πισωγύρισα κάμποσες δεκαετίες πίσω, τότε που εκπαιδευόμουν στην Σχολή Αεροπορίας Στρατού, στο Αγρίνιο , ως χειριστής αυτού του ελικοπτέρου...
Η Σχολή είχε μεταφερθεί εκεί προσωρινά μια διετία από τα Μέγαρα, πριν πάει στον Βόλο όπου είναι ως τώρα.
Συμπλήρωσα, όπως γράφει η σχετική βεβαίωση που πήρα, 48 ώρες και 30 λεπτά πτήσεων από τις οποίες 8 ώρες και 45 λεπτά σόλο (μόνος, άνευ εκπαιδευτού-συγκυβερνήτη).
Αλλά δυστυχώς ήμουν ο μόνος ίσως στην ιστορία της Σχολής που "κόπηκε" αφότου είχαμε περατώσει επιτυχώς (9 μαζί μ΄εμένα, από 18 που είχαμε επιλεγεί να φοιτήσουμε μεταξύ 130 εθελοντών δοκίμων εφέδρων αξιωματικών) την 15ωρη αρχική πτητική εκπαίδευση, και είχαμε κριθεί πια από καιρό ικανοί να πετάμε σόλο...
-Το γιατί με έκοψαν είναι μια θλιβερή αν όχι ...κωμικοτραγική ιστορία μικρόνοιας και τυφλού κομπλεξικού φανατισμού μερικών (όχι όλων, υπήρχαν αρκετοί έντιμοι και αντικειμενικοί αλλά δεν περνούσε ο λόγος τους τότε...) χουνταίων αξ/κών εκπαιδευτών:
-Συνέπεσε, ενώ πετούσα από καιρό πια, το δημοψήφισμα του Παπαδόπουλου για "βασιλευόμενη ή προεδρική δημοκρατία". Προέκυψε μετά το οπερετικό "αντιδικτατορικό κίνημα" του βασιλιά και την φυγή του στο εξωτερικό. Ο επικεφαλής του 2ου Γραφείου (Γραφείο Πληροφοριών και ελέγχου διαγωγής και φρονημάτων) της Σχολής, φανατικός χουνταίος λοχαγός, μαζί με τον δ/τή της σχολής, μας κάλεσαν σεσύσκεψη αξ/κών και μας είπαν: "εμείς, ωςαξ/κοί μόνιμοι είτε έφεδροι, ας ψηφίσουμε φανερά ναι στο νέο σύνταγμα, δεν μπαίνουμε, όπως οι πολίτες στο παραβάν" στο εκλογικό τμήμα!
Όταν όμως πήγα την επομένη στο εκλογ τμήμα παρεούλα με τρεις άλλους ακόμα συνεκπαιδευόμενους να ψηφίσουμε (εκτός υπηρεσίας, ήμασταν με πολιτικά ρούχα όλοι) αφηρημένος έπραξα όπως οι προηγούμενοι πολίτες στην σειρά!

Πήρα τα ψηφοδέλτια ναι και όχι, μπήκα στο παραβάν, ψήφισα (ναι ψήφισασημειωτέο, γιατί απλά μια ζωή πάπου προς πάπου αντιβασιλικοί ήμασταν στο σόι μου, ήθελα να πάψει η βασιλεία) και βγήκα άνετος! Αμέσως αντιλήφθηκα το γεμάτο έκπληξη βλέμμα του επόμενου από εμένα, συνεκπαιδευόμενου (και συγκατοίκου) μου ενώ ταυτόχρονα μου ψιθύριζε έντρομος: "Τι έκανες ρε;!!!" Αμέσως κατάλαβα, δαγκώθηκα, έλπισα να μην με είδε κανένα "καρφί", αλλά... όπως πήγαινα να βγώ από την αίθουσα είδα μπροστά μου τον φανατικό χουνταίο λοχαγό-εκπαιδευτή που ήταν επικεφαλής του 2ου Γραφείου, να με καρφώνει με ένα βλέμμα γεμάτο δηλητήριο!
Ούτε μου είπε ούτε του είπα τίποτα. Ούτε την επομένη, στην Σχολή, ούτε στις πτήσεις μου είπε είτε αυτός είτε ο δ/τής ή άλλος κανείς τίποτα... Βλέπετε η επίσημη κυβερνητική θέση ήταν ότι όλοι, πολίτες είτε στρατιωτικοί, ψηφίζουν όπως λέει ο νόμος... αλλά...

Αλλά, από τότε και κάθε μέρα μετά,
1ο: Μου άλλαζαν εκπαιδευτή σε κάθε πτήση, μόνο εμένα, σε κανέναν άλλο εκπαιδευόμενο. Και ...ώ του "θαύματος"!
2ο:Οι 5 εκπ/τές από τους 8 συνολικά που υπήρχαν τότε, προφανώς όσοι είχαν τον ίδιο αρρωστημένο "ζήλο" με τον υπεύθυνο του 2ου Γραφείου, ενώ ως τότε είχα μόνο "πράσινα" (δηλαδή θετική βαθμολογία)

σε όλες μου τις πτήσεις, μου έβαζαν σερί κόκκινα!!! Μόνο αυτοί, ενώ οι άλλοι 3 εξακολουθούσαν να μου βάζουν πράσινο, μετά να κατεβαίνουν από το ελικόπτερο και να μου το δίνουν να ξαναπετώ σόλο.

Έτσι, όταν ήταν πια να μπούμε στα μεγάλα (πολύ πιο σύγχρονα, πιο εύκολα σταθεροποιούμενα σε αιώρηση κλπ) ελικόπτερα και σ΄ένα δίμηνο να πάρουμε τα πτυχία χειριστών, με πέρασαν συμβούλιο κρίσης, είπαν τα δικά τους οι ραδιούργοι, εγώ τα δικά μου που καθόλου δεν άρεσαν στον δ/τή και μ΄απείλησε ως και με παραπομπή σε στρατοδικείο!!!
Και με έκοψαν...
Ήταν η μεγαλύτερη ως τότε, και πάρα πολύ βαριά, στεναχώρια μου.
Ας όψονται... Γεννήματα μισαλλόδοξων κοινωνικών καταστάσεων, έτσι είχαν μάθει να σκέφτονται, έτσι έπραξαν.
Κώστας Σ. Ντουντουλάκης

-Να τα ελικοπτεράκια εκείνα λοιπόν, μαγεία η πτήση με αυτά, με ανοιχτές πόρτες, καλοκαίρι τότε, ήμασταν εξάλλου δεμένοι με ζώνη καθίσματος.

Ακόμα, δεκαετίες μετά, ονειρεύομαι πού και πού πως πετάω έτσι... 😊

Ελικόπτερο Bell H-13 Sioux, εκπαιδευτικά και αναγνωριστικά της

Ελληνικής Αεροπορίας Στρατού δεκαετίες 1960-αρχές ΄80

Μέγιστη ταχύτητα πτήσης: 160 χλμ./ώρα
Ταχ. ταξιδιού: 95 -110 χλ/ώρα
Άνοιγμα πτερύγων κυρίου στροφείου: 11 μ.
Βάρος: 1.339 kg
Τύπος κινητήρα: Lycoming O-435 260 ίπποι.
Οροφή πτήσης 4.600 μέτρα.
Ημερομηνία πρώτης πτήσης: 8 Δεκεμβρίου 1945

Τα εγκαταλειμμένα κτίρια της τότε Σχολής (Λειτούργησε στο Αγρίνιο το 1973-74 ) Μετά και ως τώρα είναι στον Βόλο. Παλιότερα ήταν στα Μέγαρα.

Λιτόχωρο, 26η επιλαρχία μέσων αρμάτων, Δεκέμβριος 1974, μετά από το ιλαροτραγικό "κόψιμό" μου από την σχολή αεροπορίας στρατού...

Γιατί πολλοί μεταφέρουν την αγάπη και τα συναισθήματα προς τον συνάνθρωπο σε πράγματα, ζώα, θρησκείες, πλούτο, εξουσίες;..

Υπάρχουν άνθρωποι που σε κάνουν να αναρωτιέσαι:  Δεν έχουν συναισθήματα ή μπορούν και τα κρύβουν έτσι πειστικά;  Υπάρχει πράγματι η εκ γενετής συναισθηματική αναπηρία  ή είναι κάτι που με τον καιρό καλλιεργείται από κάποιες αιτίες όπως η άμυνα;  Ο φόβος μήπως φανώ γελοίος, μήπως με εκμεταλλευτούν, μήπως πληγωθώ;

Προσωπικά δεν μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα, είναι πολύ δύσκολο σε κάποιους τύπους να διακρίνεις τη διαφορά. Είναι και ο βαθμός που ένα συναίσθημα υπάρχει ή λείπει. Συναντάμε πλάσματα υπερσυναισθηματικά, ψυχρά ή χλιαρά. Από φύση ή από τους αμυντικούς μηχανισμούς τους.

Το σίγουρο είναι πως κάποιοι -αρκετοί- έχουν μεταφέρει την αγάπη τους προς τον άνθρωπο σε κάποιο άλλο αντικείμενο του πόθου. Στη δουλειά τους, τη δόξα τους, την ισχύ τους, τον σκύλο τους, μια ιδεοληπτική θρησκεία, την τέχνη τους.
Τούτη η αγάπη που έχει μετακομίσει, που φτάνει και στο πάθος ενίοτε, μπορεί να έχει χαρίσει μεγάλα έργα τέχνης, μεγάλες καριέρες, μεγάλους ηγέτες, αλλά δίνει στην ψυχή ισορροπία και πληρότητα; Στην ψυχή τη δικιά τους και των γύρω τους; Σ' αυτούς για τους οποίους ευθύνονται;
Και ποιος από μας δεν γνωρίζει κάποιον που μπορεί να θυσιαστεί για τη γάτα ή το σκυλί του αλλά αντιπαθεί τους ανθρώπους;
Όσο για αυτούς που έχουν προσφέρει το είναι τους σε εργασιομανίες ενώ αδιαφορούν για το τι θέλουν, ποια είναι, τα ίδια τους τα παιδιά, έχει γεμίσει σαν από μόλυνση ο κόσμος.

Μάρω Βαμβουνάκη

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΚΑΙΡΟΥ ΜΕ ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΔΙΑ

(Πηγή: Κλίμακα BEAUFORT- Άνεμοι - Παγκρήτιος Όμιλος Φουσκωτών Σκαφών)

Το ζωικό βασίλειο έχει δικό του τρόπο να προβλέπει την κακοκαιρία. Ο άνθρωπος παρατήρησε τη συμπεριφορά των ζώων και τη χρησιμοποίησε σαν σημάδι για τη δική του πρόγνωση. Η παρατήρηση όμως και των φυσικών φαινομένων οδήγησε στην πρακτική πρόβλεψη του καιρού. Σήμερα όλα τα παραπάνω σημάδια έχουν εξηγηθεί επιστημονικά, αφού δεν είναι τίποτε άλλο από μετεωρολογικά και φυσικά φαινόμενα. Ακόμα και σήμερα βρίσκει κανείς ψαράδες στα νησιά, που μπορούν να προβλέψουν τον τοπικό καιρό με μεγαλύτερη ακρίβεια από τη γενική πρόγνωση της ευρύτερης περιοχής. Ας δούμε μερικά σημάδια, που θα μας δώσουν πρακτικά μια γενική κατάσταση για τον καιρό που θα επικρατήσει.

Μία ματιά στον ουρανό

Βαθύ μπλέ: Θα σηκώσει αέρα
Ελαφρά μπλέ: Καλό και αίθριο καιρό
Έντονα κόκκινο: Θα χειροτερεύσει ο καιρός. Πιθανότατα να βρέξει
Διάσπαρτοι θύσανοι: Επέρχεται κακοκαιρία

• Αν κατά τη δύση ο ουρανός έχει ρόδινο χρώμα, θα έχουμε καλό καιρό.

• Αν κατά τη δύση ο ουρανός έχει κίτρινο χρώμα, θα έχουμε αέρα.

• Αν κατά τη δύση ο ουρανός έχει ωχροκίτρινο χρώμα, θα έχουμε βροχή.

• Αν ο ήλιος ανατέλλει και δεν έχει σύννεφα στην ανατολή, θα έχουμε καλό καιρό.

• Αν ο ήλιος ανατέλλει και έχει σύννεφα στην ανατολή, θα έχουμε αέρα.

• Αν οι γλάροι το πρωί φεύγουν ανοιχτά, θα έχουμε καλό καιρό.

• Αν οι γλάροι παραμένουν κοντά στη στεριά, θα έχουμε κακοκαιρία.

• Αν ο ουρανός είναι κόκκινος το πρωί, θα έχουμε βροχή.

• Αν ο ήλιος είναι χλωμός, θα έχουμε βροχή.

• Αν ο ουρανός είναι ωχρός προς το ελαφρύ κίτρινο, θα έχουμε σύντομα βροχή.

• Αν ο ήλιος ή το φεγγάρι φαίνονται στον ορίζοντα μεγαλύτερα, θα πρέπει να περιμένουμε βροχή.

• Αν τα σύννεφα μαζεύονται στις βουνοκορφές και μετά κατεβαίνουν στους πρόποδες, είναι προμήνυμα βροχής.

• Αν τα χαμηλά σύννεφα αρχίσουν να ανεβαίνουν, ο καιρός θα καλοσυνέψει.

• Αν τα σύννεφα συμπλέκονται και κατεβαίνουν προς τη γη, θα έχουμε σύντομα βροχή.

• Αν τα αστέρια λάμπουν πολύ, θα πρέπει να περιμένουμε βροχή.

• Αν τα χταπόδια τρυπώνουν στα λαγούμια τους και τα σκεπάζουν με βότσαλα, προμηνύεται φουρτούνα.

• Αν τα σύννεφα τρέχουν σε αντίθετη κατεύθυνση από τον αέρα, θα ξεσπάσει θύελλα.

• Αν τα σύννεφα μοιάζουν να κυνηγάνε το ένα το άλλο, θα έχουμε θύελλα.

• Αν ο ήλιος ή το φεγγάρι περιβάλλονται από μεγάλους κύκλους, δεν υπάρχει πιθανότητα να βρέξει.

• Αν οι κύκλοι γύρω από τον ήλιο ή το φεγγάρι είναι μικροί, μπορεί να βρέξει.

• Αν αστράφτει στο Βορρά, θα φυσήξει δυνατός αέρας.

• Αν αστράφτει στο Νότο, θα έχουμε βροχή.

• Αν αστράφτει και βροντάει συγχρόνως, προμηνύεται καταιγίδα.

• Αν βροντάει τη νύχτα, υπάρχει περίπτωση καταιγίδας.

• Αν βροντάει το πρωί, θα φυσήξει αέρας από τη διεύθυνση που ακούγονται οι βροντές.

• Αν σηκωθεί αέρας πριν από τη βροχή, γρήγορα θα καλοσυνέψει.

• Αν σηκωθεί αέρας μετά τη βροχή, θα φυσήξει ακόμα περισσότερο.

• Όταν πέφτουν οι διάττοντες αστέρες, ακολουθούν κάποια κατεύθυνση. Ο αέρας, που θα φυσήξει την επομένη μέρα θα έχει την ίδια κατεύθυνση.

• Αν οι κάβοι και οι βραχονησίδες φαίνονται να προεξέχουν από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σημάδι πως θα φυσήξουν νοτιάδες.

Σχόλια

• 
  

  Νίκος Τζινευράκης Άν ο ορίζοντας - το καλοκαίρι συνήθως - έχει σκούρο καφέ χρώμα, τότε θα κάμει πολύ ζέστη την επομένη. Όσο παχύτερη η ζώνη, τόσο μεγαλύτερη η ζέστη ... καρατσεκαρισμένο ...!

  1
• Άν το φεγγάρι - την νύχτα - περιβάλλεται από μεγάλο κύκλο, τις επόμενες ώρες θα σηκώσει δυνατό αέρα !

  1
• Άν το φεγγάρι (ημισέληνος) κατά την δύση είναι "ανάσκελα", είναι γεμάτο νερό ... θα βρέξει την επομένη ....!

  1
• ευγενια μπεκατωρου Όρθιο φεγγάρι ξάπλα ο καπετάνιος..... ξάπλα το φεγγάρι όρθιος ο καπετάνιος (λόγω κακοκαιρίας)

  1

  • Μου αρέσει!
  •  · Απάντηση
  •  · 14 ώρες
• Κυριάκος Σταυριανουδάκης Πολύ χρήσιμο! Προσθέτω άλλη μια πρόβλεψη αρκετά γνωστή! Συμπτωματικά χτες το πρωι ανακάλυψα ότι υπάρχει και ανάλογη παροιμία οπότε αναφέρω κατευθείαν την παροιμία! Αναφέρεται στο ουράνιο τόξο και λέει:
•  "Αν το δεις πρωί,σήκω κι άμε στο υνί, αν το δεις αργά,βάστα κάπα και γαμπά!"

Σπήλαιο Θεόπετρας Καλαμπάκας: Το αρχαιότερο τεχνικό έργο του κόσμου;

Το αρχαιότερο μέχρι σήμερα γνωστό τεχνικό έργο στον ελλαδικό χώρο έγινε στο προϊστορικό σπήλαιο της Θεόπετρας*, τέσσερα χιλιόμετρα από την Καλαμπάκα της Θεσσαλίας. 

Η χρονολόγηση του λιθοσωρού – τείχους, που περιορίζει την είσοδο του σπηλαίου κατά τα 2/3 και έγινε με τη μέθοδο της οπτικής φωταύγειας, απέδωσε μια μέση ηλικία 23.000 ετών και πιστοποιεί το έργο της κατασκευής του λιθοσωρού ως το αρχαιότερο όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως.

Η ηλικία συμπίπτει απόλυτα με την ψυχρότερη περίοδο της τελευταίας παγετώδους εποχής και υποδηλώνει ότι το έργο κατασκευάστηκε από τους παλαιολιθικούς οικιστές του σπηλαίου για να προστατευθούν από το δριμύ ψύχος της εποχής.

Το σπήλαιο, που εδώ και 25 χρόνια ερευνά η αρχαιολόγος Αικατερίνη Κυπαρίσση-Αποστολίκα (προϊσταμένη της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος), έχει δώσει πολλές πληροφορίες και ευρήματα.
Το πρώτο που ανασκάπτεται στη Θεσσαλία και το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις οι οποίες ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.).
Οπως μάλιστα σημειώνουν οι επιστήμονες, για πρώτη φορά μπορούμε στον ελλαδικό χώρο να δούμε τη μετάβαση από τον παλαιολιθικό στο νεολιθικό τρόπο ζωής.

Οσο για τα ευρήματα, όλα αυτά τα χρόνια ήρθαν στο φως από λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά νεολιθικά, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια!

Οι μετρήσεις στα εργαστήρια του Δημόκριτου χρονολόγησαν τον τεχνικό λιθοσωρό στην είσοδο ως το αρχαιότερο τεχνικό έργο.
Η χρονολόγηση πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα των Ν. Ζαχαριά, επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, και δρος Ι. Μπασιάκου, διευθυντή ερευνών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος».

Πηγή :http://www.meteoravoice.gr/2019/04/23000.html

*Στα δυτικά της εθνικής οδού Τρικάλων - Ιωαννίνων, 3χλμ πριν από τα Μετέωρα, ορθώνεται πάνω από το χωριό Θεόπετρα ένας βραχώδης ασβεστολιθικός όγκος, στη βορειοανατολική πλευρά του οποίου βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Πρόκειται για τη δυτικότερη προϊστορική θέση της θεσσαλικής πεδιάδας, που βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς Χάσια, η οποία αποτελεί και το φυσικό όριο μεταξύ Θεσσαλίας και Hπείρου.

Το σπήλαιο βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 100 μέτρα από την επιφάνεια της πεδιάδας και 280 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Μπροστά από το σπήλαιο ρέει ο ποταμός Ληθαίος, παραπόταμος του Πηνειού.

Είσοδος Σπηλαίου

Η είσοδος του σπηλαίου είναι αψιδωτή με διαστάσεις 17 x 3 μέτρα, ενώ ο κύριος θάλαμός του, περίπου τετράγωνος με μικρές πλευρικές κόγχες, έχει έκταση 500 τετραγωνικά μέτρα.

Ο σχηματισμός του ασβεστολιθικού βράχου της Θεόπετρας τοποθετείται στην ανώτερη Κρητιδική περίοδο (137.000.000 - 65.000.000 χρόνια από σήμερα). Η δημιουργία του σπηλαίου είναι κατά συνέπεια μεταγενέστερη της παραπάνω ηλικίας. Το σπήλαιο άρχισε να κατοικείται κατά τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (η οποία αρχίζει περίπου πριν 130.000 χρόνια).

Αρχαιολογική και Επιστημονική Σπουδαιότητα

Το σπήλαιο αυτό είναι το πρώτο που ανασκάπτεται στη Θεσσαλία και το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.).  Η επιστημονική σπουδαιότητα του σπηλαίου κρίνεται ως πολύ σημαντική για την προϊστορία όλου του Ελλαδικού χώρου καθώς, όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι, είναι ένα από τα λίγα σπήλαια στην Ελλάδα με τόσο μεγάλο εύρος επιχώσεων που καλύπτουν την εξέλιξη του ανθρώπου σε μία περίοδο πολύ καθοριστική για την εξέλιξή του,  δηλ. της μετάβασης από τον Νεάτερνταλ στο Χόμο Σάπιενς. Η σημαντικότητα της χρονολογικής αυτής συνέχειας έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά μπορούμε στον ελλαδικό χώρο να δούμε τη μετάβαση από τον Παλαιολιθικό στο Νεολιθικό τρόπο ζωής.

Τα δεδομένα των ανασκαφών κατατάσσουν τη Θεόπετρα ως μία από τις περισσότερο χρονολογημένες θέσεις στην Ελλάδα και δίνει τις παλαιότερες ηλικίες. Οι ανασκαφές «ήρθαν να επιβεβαιώσουν την προς τα πίσω άρρηκτη συνέχεια του Νεολιθικού Πολιτισμού στη Θεσσαλία και να αποδείξουν με τα σχετικά ευρήματα πως και η καθιέρωση της καλλιέργειας και η κεραμική τεχνολογία υπήρξαν το αποτέλεσμα προσπαθειών πολλών χιλιετιών, που μετέτρεψαν το άγριο σε καλλιεργημένο και τον πηλό σε κεραμική».

Το σπήλαιο κατοικήθηκε μέχρι και τη Νεολιθική Εποχή και οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι κατά τη διάρκεια «όλων αυτών των χιλιετιών είναι πολύ πιθανό ότι άλλαξε και ο ανθρώπινος τύπος που ζούσε στην περιοχή, αφού από άλλες θέσεις της Ευρώπης είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος Homo Sapiens Neanderthalensis χάνεται μετά τα 40.000 χρόνια περίπου και εμφανίζεται ο σημερινός σύγχρονος άνθρωπος Homo Sapiens Sapiens».

Ευρήματα ανασκαφής

Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο βρέθηκαν λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής - Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.

Το 1990-91 βρέθηκαν τα υπολείμματα δύο ανθρώπινων σκελετών. Ο πρώτος είναι ένας γυναικείος σκελετός της Μεσολιθικής εποχής (7.500-8.500 ετών) και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός για τους επιστήμονες. Αν και είναι γνωστή η κατοίκηση του ελλαδικού χώρου αυτή την εποχή, τα σκελετικά ευρήματα σπανίζουν. Ένας ακόμη σκελετός αυτής της περιόδου έχει βρεθεί στο Φραγθί της Αργολίδας. Ο δεύτερος είναι ένας ανδρικός άνω-παλαιολιθικός (14.500 ετών), του οποίου διασώθηκε δυστυχώς μόνο ο κρανιακός του θόλος. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, τρία στρώματα σκληρών ιζημάτων που παρεμβάλλονται στις επιχώσεις του σπηλαίου και που, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, αντιπροσωπεύουν πιθανότατα εποχές παγετώνων στη Θεσσαλία. Αποτέλεσαν μήπως ξεχωριστή φυλή οι άνθρωποι που αναζητούσαν ασφάλεια στον προστατευόμενο χώρο των κοιλωμάτων της γης; Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα σπήλαια λειτουργούσαν ως καταφύγια για ορισμένες "κοινωνικές" ομάδες που, όμως είχε τον ίδιο πολιτισμό με τους ανθρώπους που κατοικούσαν εκτός σπηλαίων, στις ανοιχτές πεδιάδες. Η επιστήμη δεν έχει ακόμη διευκρινίσει αν τα σπήλαια λειτουργούσαν ως μόνιμη ή περιστασιακή κατοικία.

Τα παλαιότερα αποτυπώματα στην Ελλάδα!

Τα αποτυπώματα αποτελούν ίσως ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα των ανασκαφών στο σπήλαιο, γιατί είναι ζωντανή μαρτυρία της κατοίκησης του σε εποχές τόσο μακρινές που εξάπτουν την φαντασία. Βρέθηκαν δύο αποτυπώματα που όπως έδειξαν οι επιστημονικές μετρήσεις και αναλύσεις ανήκουν σε δύο παιδιά. Ενδιαφέρον είναι και το εξής στοιχείο: τα αποτυπώματα έχουν γίνει από αριστερά πόδια. Πως εξηγείται αυτό; Μάλλον δεν υπάρχει προς το παρόν τεκμηριωμένη ερμηνεία. Μόνον υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Ίσως το αργιλώδες δάπεδο της σπηλιάς και οι συγκυρίες να "βοήθησαν" στην αποτύπωση μόνο των συγκεκριμένων ιχνών.

"Πατάμε επί βημάτων άλλων", σημείωσε εύστοχα στην ομιλία της προς το συνέδριο για το σπήλαιο της Θεόπετρας που έγινε πριν μερικά χρόνια, η έφορος Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, Δρ. Βιβή Βασιλοπούλου. "Στην εποχή που ανθρώπων απάντων μέτρο είναι το χρήμα, η Θεόπετρα από την πλευρά της μας ξαναφέρνει στο ξεχασμένο απάντων χρημάτων μέτρον ο άνθρωπος", υπογράμμισε.

Η κ. Κυπαρίσση θα σταθεί στη μελέτη των παιδικών πελμάτων με τη μέθοδο της θερμοφωταύγειας, που ανεβάζει τις ηλικίες στα 110.000-135.000 χρόνια πριν από σήμερα. Λόγω της ηλικίας του στρώματος όπου βρέθηκαν τα αποτυπώματα και λόγω της μουστέριας τεχνολογίας των λίθινων εργαλείων που βρέθηκαν στο αντίστοιχο στρώμα και κατά κανόνα αποδίδονται στους νεαντερτάλιους, «ευλόγως τα αποτυπώματα μπορούν να αποδοθούν στον προγενέστερο ανθρώπινο τύπο (Homo Sapiens neanderthalensis)».

Υπάρχει όμως πιθανότητα να ανήκαν στον σύγχρονο άνθρωπο, πράγμα που θα σήμαινε ότι ο τελευταίος «έφτασε στον ελλαδικό χώρο πολύ νωρίτερα απ ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, δηλαδή όπως περίπου στη Μέση Ανατολή, το 100.000 π.Χ.». Ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες προκύπτουν επίσης από τα αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα και την ανθρακολογική μελέτη. «Με τη διαδικασία του νεροκόσκινου εντοπίστηκαν στα παλαιολιθικά στρώματα καμένοι καρποί, όπως άγριο αμύγδαλο, βατόμουρο, τσικουδιά, μπιζέλι κ.ά., ψυχανθή (όσπρια) και αγρωστώδη (δημητριακά), ως αποτέλεσμα καρποσυλλογής προς βρώση».

Η συστηματική ανασκαφική έρευνα κατέγραψε αφενός γεωλογικές επιχώσεις του Πλειστόκαινου και του Ολόκαινου, αφετέρου ανθρωπογενείς επιχώσεις, συνολικού πάχους περίπου 6 μέτρων. Aυτές βεβαιώνουν την αδιάκοπη χρήση του σπηλαίου κατά τη Μέση και Ανώτερη Παλαιολιθική, τη Mεσολιθική και τη Nεολιθική εποχή.Δείγματα (π.χ. κάρβουνο, ανθρώπινα οστά) προερχόμενα από τις επιχώσεις, που χρονολογήθηκαν με μεθόδους των φυσικών επιστημών, πιστοποιούν την κατοίκηση του σπηλαίου περίπου από το 50.000 μέχρι το 4000 π.X. Η χρήση του συνεχίστηκε περιοδικά και κατά την Eποχή του Xαλκού, αλλά και κατά τους ιστορικούς χρόνους, μέχρι και το 1955.

Eίναι η πρώτη φορά που στη Θεσσαλία τεκμηριώνεται σπηλαιοκατοίκηση κατά την Παλαιολιθική εποχή, αφού τα περισσότερα γνωστά ευρήματα της εποχής αυτής προέρχονται από υπαίθριες θέσεις. Επιπλέον το σπήλαιο της Θεόπετρας αποτελεί το μοναδικό, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, σπήλαιο στην Eλλάδα, όπου μπορεί να μελετηθεί και να χρονολογηθεί τόσο η μετάβαση από την Ανώτερη Παλαιολιθική στη Μεσολιθική όσο και το πέρασμα από τη Μεσολιθική στη Νεολιθική εποχή.

Στη στρωματογραφική ακολουθία της Θεόπετρας διακρίθηκαν τρεις ψυχρές περίοδοι: μια στη διάρκεια της Μέσης Παλαιολιθικής, μια στη διάρκεια της Ανώτερης Παλαιολιθικής και μια κατά την τελική Aνώτερη Παλαιολιθική, δηλαδή κατά το τέλος του Πλειστόκαινου.

Ανάπλαση του σπηλαίου

H συστηματική ανασκαφική έρευνα και μελέτη του υλικού της Θεόπετρας διεξάγεται από το 1987 από διεπιστημονική ομάδα ερευνητών της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου Αικατερίνης Κυπαρίσση - Αποστολίκα. Το  2005 ξεκίνησαν τα έργα για την ανάπλαση και ανάδειξη του σπηλαίου με τη δημιουργία διαδρόμου επισκεπτών ο οποίος εξυπηρετεί και Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Αυτή τη στιγμή τα έργα στον εσωτερικό αλλά και τον εξωτερικό τομέα του σπηλαίου έχουν ολοκληρωθεί και το σπήλαιο είναι ανοιχτό στους επισκέπτες.

Διαρύθμιση του σπηλαίου

Όσον αφορά στη διαρύθμιση του σπηλαίου, στο εσωτερικό του υπάρχει διάδρομος κυκλοφορίας που περιτρέχει όλο το σπήλαιο με μια πορεία περίπου περιμετρική. Είναι επίπεδος (με τις απαραίτητες μικρές κλίσεις) και έχει προστατευτικό κιγκλίδωμα. Ο διάδρομος δεν εφάπτεται του δαπέδου αλλά παραμένει εναέριος, εδραζόμενος σε μικρές βάσεις από σκυρόδεμα. Έτσι, ο επισκέπτης κινείται πάνω από τα αρχαιολογικά σκάμματα, ώστε να μπορεί να βλέπει τα κατά χώραν διατηρημένα ευρήματα.

Μπαίνοντας οι επισκέπτες στο σπήλαιο έχουν μια γενική κατ' αρχήν εικόνα του σπηλαίου και των ανασκαφικών τομών. Στη συνέχεια, ο επισκέπτης, ξεκινώντας την ξενάγηση από τη δυτική πλευρά του σπηλαίου, βλέπει αριστερά και δεξιά του (ανατολικά και δυτικά δηλαδή του διαδρόμου) τις ανασκαφικές τομές με τα αντίστοιχα ευρήματα. Στο τέλος αυτής της πρώτης διαδρομής υπάρχει μικρό πλάτωμα, που χρησιμεύει ως χώρος στάσης και ενημέρωσης των επισκεπτών για την ιστορία του σπηλαίου και των προϊστορικών ενοίκων του.

Στο ίδιο σημείο, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν τα σκάμματα της ανασκαφής και τα ευρήματα: τις εστίες της Μεσολιθικής περιόδου και τις εστίες των 60.000 ετών.

Από τα δυτικά της γέφυρας, ο επισκέπτης έχει άμεση οπτική επαφή με την καμένη επιφάνεια, όπου σώζονται τα αποτυπώματα των ανθρώπινων πελμάτων, χρονολογημένα με θερμοφωταύγεια στα 110-135000 χρόνια πριν και τα οποία είναι ορατά μέσω γυάλινης επιφάνειας του δαπέδου του διαδρόμου σ' εκείνο το τμήμα του. Στην ίδια περιοχή σημαίνεται ο χώρος εύρεσης δύο ταφών.

Από την άλλη πλευρά, ανατολικά της γέφυρας, υπάρχουν τρία σκάμματα, δίπλα ακριβώς στα ανατολικά βραχώδη τοιχώματα του σπηλαίου, όπου, η ανασκαφή έχει φτάσει στο φυσικό ασβεστολιθικό υπόβαθρο και όπου έχουν βρεθεί, σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης, οστά Μέσης Παλαιολιθικής εποχής, που ανήκουν σε σπηλαία άρκτο αλλά και σε ύαινα, κόκκινο ελάφι, αιγοειδή, λύκο και άλλα μικρότερα είδη ζώων.

Στον περίπατό του αυτό, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρεί τις εναλλαγές του κλίματος στη διάρκεια του Πλειστοκαίνου, το χώρο εύρεσης της μεσολιθικής ταφής, καθώς και άλλη μεσολιθική ταφή, που βρέθηκε με την ευκαιρία των έργων ανάδειξης στο σπήλαιο.

Σήμερα, τα έργα για την ανάδειξη του έχουν ολοκληρωθεί και είναι ανοιχτό στους επισκέπτες.

Ωράριο λειτουργίας: 08:30-15:00 καθημερινά πλην Δευτέρας.