Ἀπόλογοι: Νέκυια (Από Οδύσσεια και Ιλιάδα)

          Δ. Ν. Μαρωνίτη
                             Ἀπόλογοι: Νέκυια

                        Ἀπὸ: Ἐπιλεγόμενα στὴν Ὁμηρικὴ Ὀδύσσεια, ἐκδ.Κέδρος Α.Ε., Ἀθήνα 2005.

ΟΤΑΝ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ καὶ οἱ ἑταῖροι ἐπιστρέφουν ἀπὸ τὸν Ἅδη στὸ νησὶ τῆς Αἴας, ἡ Κίρκη στολισμένη ἔρχεται νὰ τοὺς προϋπαντήσει. Γιὰ νὰ χαλαρώσουν ἀπὸ τὴν ἀφύσικη προηγούμενη περιπέτειά τους, τοὺς καλεῖ σὲ ἀνα­κουφιστικὸ γεῦμα μὲ τὴν ἑπόμενη προσφώνηση: Σχέτλιοι, οἳ ζώοντες ὑπήλθετε δῶμ' Ἀΐδαο, / δισθανέες, ὅτε τ' ἄλλοι ἅπαξ θνήσκουσ' ἄνθρωποι (μ 21-2). Ἂν τὸ κατηγορούμενο σχέτλιοι παίζει ἀνάμεσα στὶς σημασίες «καρτερι­κός», «σκληρός», «ἀπόκοτος», τὸ ἅπαξ λεγόμενο στὸν Ὅμηρο ἐπίθετο δι­σθανέες σημαίνει ξεκάθαρα «δυὸ φορὲς ἀποθαμένοι» - ἡ δαιμονικὴ θεὰ ἐξηγεῖ μόνη της τὸν λόγο τῆς ἀνήκουστης αὐτῆς ἀποστροφῆς: οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι πεθαίνουν μιὰ φορά, ἐσεῖς δύο. Σ' αὐτὴν τὴ μοναδικὴ προσφώνη­ση τῆς Κίρκης συμπυκνώνεται τὸ βαθύτερο νόημα τῆς «Νέκυιας».

Ὁ Ὀδυσσέας δὲν εἶναι ὁ πρῶτος μήτε ὁ μόνος ποὺ κατέβηκε ζωντανὸς στὸν Ἅδη: τὸν πρόλαβε ὁ Ἡρακλῆς, ὅπως τὸ ὁμολογεῖ καὶ μόνος του στὸ τέλος τῆς ἑνδέκατης ραψωδίας, ἐντεταλμένος ἀπὸ τὸν Εὐρυσθέα νὰ φέρει στὸν πάνω κόσμο τὸν Κέρβερο - ἄθλος ἀκατόρθωτος, ποὺ τὸν κατόρθωσε ἐντούτοις ὁ Ἡρακλῆς μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Ἑρμῆ καὶ τῆς Παλλάδας Ἀθηνᾶς. Πασίγνωστη εἶναι ἡ κατάβαση καὶ τοῦ Ὀρφέα στὸν Ἅδη, λιγότερο γνωστὴ ἡ κάθοδος τοῦ Θησέα μὲ σύντροφό του τὸν Πειρίθοο. Μόνο ποὺ οἱ δύο αὐτὲς παραδόσεις εἶχαν ἄδοξο τέλος: ἡ Εὐρυδίκη ἐξανεμίζεται καθ' ὁδὸν ἀπὸ τὴν ἀνυπομονησία τοῦ Ὀρφέα· ἀντὶ νὰ φέρει στὸν πάνω κόσμο τὴν Περσεφόνη ὁ Θησέας, παγιδεύεται ὁ ἴδιος ἀπὸ τὸν Πλούτωνα στὸν κάτω κόσμο, ὅπου καὶ θὰ ἔμενε γιὰ πάντα, ἂν δὲν τὸν ἐλευθέρωνε ὁ Ἡρακλῆς -μοίρα ποὺ χτύπησε τὸν σύντροφο Πειρίθοο.

Τοῦ Ὀδυσσέα ὡστόσο ἡ φριχτὴ ἐπίσκεψη στὸν κόσμο τῶν νεκρῶν διαφέ­ρει ἀπὸ τὶς ὁμόλογές της τουλάχιστον ὡς πρὸς τὸ κίνητρο καὶ τὸν στόχο της: μὲ ἐντολὴ τῆς Κίρκης ἔρχεται ὁ ἥρωας στὸν Ἅδη, νὰ πάρει χρησμὸ ἀπὸ τὸν νεκρὸ πιά, ἀλλὰ κατ' ἐξαίρεση ἔμφρονα, μάντη Τειρεσία· νὰ μάθει τὸ τέλος τοῦ ἀσυντέλεστου ἀκόμη νόστου του. Πρόκειται γιὰ ἕνα εἶδος νεκρομαντεί­ας, ὅπου ὅμως νόστος καὶ θάνατος ἀνταλλάσσονται μεταξύ τους: γιὰ νὰ νοστήσει ὁ Ὀδυσσέας στὴν Ἰθάκη, πρέπει πρῶτα νὰ πεθάνει ζωντανὸς - νὰ γίνει δισθανής, ὅπως τὸ λέει ἡ Κίρκη.

Τοῦτο τὸ ὀξύμωρο δύσκολα ἐξηγεῖται, ἂν μάλιστα σκεφτοῦμε ὅτι κανο­νικὰ ὁ θάνατος αἴρει τὸν νόστο, ἐνῶ ἐδῶ μεταμορφώνεται σὲ καλὸ ἀγωγό του - ἢ σχεδόν. Θυμίζω ὅτι στοὺς μεγάλους ἥρωες τῆς Ἰλιάδας (στὸν Σαρπηδόνα λ.χ. καὶ κυρίως στὸν Ἕκτορα) ὁ Δίας κατ' ἐξαίρεση ἐπιφυλάσσει, ὅταν σκοτώνονται, νεκρώσιμο νόστο: οἱ ἥρωες ἐπιστρέφονται νεκροὶ στὸν τόπο καὶ στὸ σπίτι τους, γιὰ νὰ τοὺς θάψουν οἱ δικοί τους ἐν τιμῇ. Ἡ «Νέκυια» φαίνεται νὰ ἀντιγράφει τὸ ἰλιαδικὸ αὐτὸ πρότυπο, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸ με­ταμορφώνει: ὁ Ὀδυσσέας νοστεῖ, ἔχοντας γνωρίσει ζωντανὸς τὴν ἐμπειρία τοῦ θανάτου.

Ὑπάρχουν καὶ κάποια ἄλλα σημεῖα τῆς Ὀδύσσειας, κρίσιμοι κόμβοι στὴν ἐξέλιξη τοῦ νόστου, ὅπου ὁ θάνατος, μαζὶ μὲ τὸν ὕπνο, ὑποβαστάζει τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ἥρωα. Τὸ σημαντικότερο ἐντοπίζεται στὴν ἀρχὴ τῆς δέκατης τρίτης ραψωδίας, στὴν κορυφαία σκηνὴ ὅπου οἱ φιλήρετμοιΦαίακες μεταφέρουν μὲ τὸ μαγικὸ καράβι τους τὸν Ὀδυσσέα στὴν Ἰθάκη (ν 70-92).

Ὅλα ἐπιτέλους εἶναι ἕτοιμα γιὰ τὸν τελικὸ νόστο· ὁ ἥρωας ἀποχαιρετᾶ τὸν Ἀλκίνοο καὶ τὴν Ἀρήτη· ἐπιβιβάζεται στὸ πλοῖο καὶ κουρνιάζει στὸ κοί­λωμα τῆς πρύμνης, στρωμένο μὲ λινὸ σεντόνι· οἱ κωπηλάτες τεντώνουν τὸ κορμί τους πρὸς τὰ πίσω καὶ τὰ κουπιὰ χτυποῦν τὸ κύμα τῆς θαλάσσης· τὸ πλεούμενο πετᾶ, τόσο ποὺ μήτε καὶ τὸ ἐλαφρότερο πουλὶ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τὸ φτάσει. Στὸ μεταξὺ ὁ Ὀδυσσέας βυθίζεται στὸν ὕπνο, ποὺ εἶναι: νήδυμος (γλυκός), νήγρετος(ἀξύπνητος), θανάτω ἄγχιστα ἑοικὼς (τόσο παρό­μοιος μὲ τὸν θάνατο). Σ' αὐτὸν τὸν ἀπύθμενο ὕπνο (ν 79-80) βυθισμένος, ταξιδεύει ὁ Ὀδυσσέας· στὸν πάτο του βουλιάζουν, καὶ τώρα ἐξαφανίζονται, πάθη καὶ ἄλγη τοῦ πολέμου καὶ τῆς θάλασσας· ὁ ἥρωας εὔδει ἀτρέμας (κοιμᾶται δίχως νὰ σαλεύει), λελασμένος ὅσσ' ἐπεπόνθει (ἔχοντας πιὰ ξεχά­σει ὅσα ἔπαθε στὰ εἴκοσι χρόνια τῆς ἀπουσίας του).

Ὕπνος - θάνατος - νόστος. Ὅπου ὁ θάνατος γίνεται ἡ ἀδελφικὴ παρο­μοίωση τοῦ ὕπνου. Στὴ «Νέκυια» ἡ παρομοίωση ἔχει πιὰ ὑποχωρήσει· ἡ συ­ζυγία «θάνατος - νόστος» ἀπογυμνώνεται ἀπὸ τὸν ὕπνο, ἕτοιμη νὰ γυρίσει στὸ ζεῦγος «νόστος - ἀνάσταση».

Ὅπως εἶπα, ἡ κάθοδος τοῦ Ὀδυσσέα στὸν Ἅδη ὑπακούει στὴν ἐντολὴ τῆς Κίρκης - θεᾶς δαιμονικῆς ποὺ καθηλώνει τὸν ἥρωα καὶ τοὺς ἑταίρους μὲ τὴν ἡδονὴ τοῦ κορμιοῦ, γιὰ νὰ τοὺς παρασύρει στὴν κατάσταση τοῦ ζώ­ου. Οἱ μισοὶ ἑταῖροι ἔχουν κολλήσει κιόλας σ' αὐτὴν τὴ λάσπη· ὁ Ὀδυσσέας ὅμως, μὲ τὸ βότανο καὶ τὶς συμβουλὲς τοῦ Ἑρμῆ, ἀναποδογυρίζει τὴ ζωώδη ἡδονὴ τῆς μάγισσας στὸ θετικό της, ἐξανθρωπίζοντας καὶ τοὺς μισοὺς συ­ντρόφους. Κάτι περισσότερο: ὑποταγμένη ἡ ἡδονικὴ Κίρκη στὴν ἡδονὴ ποὺ τῆς προσφέρει ὁ Ὀδυσσέας, τὸν βοηθεῖ νὰ βρεῖ τὸν δρόμο τοῦ νόστου του, ὑπὸ τὸν ὅρο ὅμως ὅτι ἡ ὁδὸς περνᾶ ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν νεκρῶν.

Ἔτσι στὸ ζεῦγος «θάνατος - νόστος» προτίθεται ἐδῶ σοφὰ τὸ θέμα τῆς ἀμφίσημης ἡδονῆς, ὅπως καλὰ τὸ εἶδε καὶ τὸ σημείωσε γιὰ τὴ «Νέκυια» τῆς δικῆς του «Κίχλης» ὁ Σεφέρης. Μόνον ὁ ἡδονικὸς Ἐλπήνωρ μὲ τὸν σαλεμέ­νο του νοῦ, χτυπημένον ἀπὸ τὸ κρασὶ καὶ τὸν βαρὺ ὕπνο, θὰ τσακιστεῖ καὶ θὰ ξεμείνει ἄταφος στὸ νησὶ τῆς Κίρκης, ὡσότου ὁ Ὀδυσσέας καὶ οἱ ἑταῖροι, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὸν 'Άδη, θὰ τὸν θάψουν.

ΙΙ

Ἴσως καμιὰ ἄλλη ραψῳδία τῆς Ὀδύσσειας δὲν ἔχει τὴν ἀσύμμετρη συμμε­τρία τῆς «Νέκυιας», ἡ ὁποία σὲ τοῦτο τὸ σημεῖο θυμίζει τὰ ταφικὰ ἀγγεῖα τῆς γεωμετρικῆς ἐποχῆς.

Ἡ διήγησή της περιβάλλεται ἀπὸ εἰσαγωγὴ καὶ ἐπίλογο: ἡ εἰσαγωγὴ ἐκτείνεται σὲ 22 στίχους· ὁ ἐπίλογος σὲ 5. Τὸ σῶμα τῆς διήγησης μοιράζεται στὰ δύο, καθὼς ἀπότομα τὸ κόβει ἡ προσωρινὴ ἀναστολὴ τῶν «Ἀπολόγων», ποὺ τὴν προκαλοῦν ἡ Ἀρήτη καὶ ὁ Ἀλκίνοος. Ἡ ἀνακοπὴ πέφτει ἀκριβῶς στὴ μέση της ραψωδίας, διαρκεῖ 61 στίχους, ποὺ ἀφαιροῦνται ὅμως ἀπὸ τὸ δεύτερο μέρος, τὸ ὁποῖο γίνεται ἔτσι ἐλαφρότερο.

Τρεῖς συνομιλίες τοῦ Ὀδυσσέα καλύπτουν τὴν πρώτη ζώνη: μὲ τὸν Ἐλπήνορα, τὸν Τειρεσία, τὴν Ἀντίκλεια. Τρεῖς καὶ τὴ δεύτερη: μὲ τὸν Ἀγαμέμνονα, τὸν Ἀχιλλέα, τὸν Αἴαντα. Κατάλογοι ἐπικοσμοῦν καὶ τὶς δύο ζῶνες: ἡρωίδων τὴ μία φορά, ποὺ φτάνουν στὸν ἀριθμὸ 14· ἡρώων τὴν ἄλλη, ποὺ δὲν ξεπερνοῦν τοὺς 5. Ὁ τελευταῖος πάντως ἥρωας, ὁ Ἡρακλῆς, ἐξέχει ἀπὸ τὸ καταλογικὸ σύστημα ὡς διπλὴ ἐξαίρεση: θνητὸς στὸν Ἅδη, ἀθάνατος στὸν Ὄλυμπο· ὁ μόνος ποὺ μιλᾶ καὶ ἀπευθύνεται στὸν Ὀδυσσέα σὲ εὐθὺ λόγο.

Οἱ τρεῖς συνομιλίες καθεμιᾶς ζώνης μὲ τὴν καταλογικὴ διακόσμησή τους αὐξάνουν τὴν κεφαλαιώδη τριάδα σὲ τετράδα· ἂν συνυπολογιστεῖ καὶ ἡ διακοπή, οἱ συνθετικὲς μονάδες τῆς «Νέκυιας» γίνονται ἐννέα - μέτρα ποὺ ἀναγνωρίζονται καὶ στὴ γενικότερη σύνταξη τῶν «Ἀπολόγων».

Ὄχι, δὲν πρόκειται γιὰ σχολαστικὸ σύμπλεγμα ἀριθμῶν· σ' αὐτὸν τὸν ἄβακα ἐλέγχεται ἀκριβῶς ἡ ἀσύμμετρη συμμετρία, γιὰ τὴν ὁποία μίλησα· αὐτὸν τὸν ἄβακα χειρίζεται ὁ ποιητὴς τῆςὈδύσσειας μὲ εἰρωνικὴ μαεστρία, ἀλλάζοντας καθ' ὁδὸν τὶς ἰσόρροπες ἀναλογίες τῆς σύνθεσης.

Στὴν πρώτη ζώνη συντάσσονται τρεῖς συνομιλίες ποὺ ἀφοροῦν ἀμέσως στὸν Ὀδυσσέα: ὁ Ἐλπήνωρ εἶναι οἰκεῖος ἑταῖρος τοῦ νόστου, ποὺ ἔμεινε ἄταφος στὸ νησὶ τῆς Κίρκης καὶ πρέπει νὰ ταφεῖ τὸ γρηγορότερο, γιὰ νὰ ἡσυχάσει ἡ ψυχή του στὸν Ἅδη· ὁ Τειρεσίας προορίστηκε ἤδη, ἀπὸ τὴ δαιμονικὴ θεά, νὰ δείξει στὸν ἥρωα τὸν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς του· ἡ Ἀντίκλεια, ποὺ ὁ πόνος τοῦ παιδιοῦ της τὴν ἔστειλε νωρίτερα στὸν κόσμο τῶν νεκρῶν, συστήνει τὸ οἰκογενειακὸ σῆμα τῆς Ἰθάκης - γύρω της περιστρέφονται πρόσωπα καὶ ὀνόματα, τὰ πιὸ ἀγαπημένα τοῦ Ὀδυσσέα: ἡ Πηνελόπη, ὁ Τηλέμαχος, ὁ Λαέρτης.

Σ' αὐτὸν τὸν ἐσωτερικὸ κύκλο τῆς «Νέκυιας» ἀντιστοιχεῖ ὁ ἄλλος, ὁ ἐξωτερικός, μὲ τοὺς μεγάλους τώρα ἑταίρους τοῦ τρωικοῦ πολέμου: τὸν Ἀγαμέ­μνονα, τὸν Ἀχιλλέα, τὸν Αἲαντα. Ὁ πρῶτος κύκλος κοιτάζει πιὸ πολὺ στὸ μέλλον ὁ δεύτερος στὸ παρελθόν. Στὸν ἕνα κύκλο ἐγγράφονται τὰ προγραμματισμένα καὶ ἀπαραίτητα· στὸν ἄλλο τὰ πρόσθετα καὶ ἀπρογραμμάτι­στα. Ἡ ἐνδιάμεση ἀνακοπὴ τῆς ἀφήγησης συγχρόνως διακρίνει τοὺς δύο κύκλους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀντικρίζει: ἡ μοίρα τοῦ πολεμιστῆ ἀνακλᾶται στὰ πάθη τοῦ θαλασσινοῦ, ποὺ κινδυνεύει νὰ χάσει τὸν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς καὶ τὸν ψάχνει ἀπελπισμένα, ἀκόμη καὶ στὸν κάτω κόσμο.

Ὁ κάτω κόσμος ἔχει κι αὐτὸς τὸν τόπο του καὶ τοὺς δικούς του ἐνοίκους. Τὸ τοπίο του τὸ περιέγραψε ἤδη, μὲ γεωγραφικὲς μάλιστα λεπτομέρειες, ἡ Κίρκη στὴν προηγούμενη ραψωδία, ὅταν ἔδινε στὸν Ὀδυσσέα τὶς ἐντολὲς καὶ τὶς συμβουλές της. Τώρα ἡ περιγραφὴ συμπληρώνεται μὲ πρόσθετα στοιχεῖα ποὺ ὁρίζουν πιὸ πολὺ τὴν ἀτμόσφαιρα. Ὁ Ἅδης βρίσκεται στὰ πέ­ρατα τοῦ Ὠκεανοῦ, πέρα ἀπὸ τὶς βαθιὲς ροές του, κολλητὰ στὴ χώρα τῶν Κιμμερίων, ποὺ δὲν τοὺς βλέπει ποτὲ ὁ ἥλιος - βαρὺ καὶ ἀσήκωτο σκοτάδι τοὺς σκεπάζει μέρα νύχτα.

Οἱ ἔνοικοι τοῦ κάτω κόσμου μοιράζονται μὲ πολλοὺς τρόπους. Ὅπως ἀνοίγει ἡ αὐλαία του, μαζεύονται γύρω ἀπὸ τὸ χυμένο αἷμα τῆς θυσίας: νύ­φες, ἔφηβοι, γέροντες· κορίτσια τρυφερὰ καὶ λαβωμένοι πολεμιστές· ἄντρες γενναῖοι, ποὺ ἔπεσαν στὴ μάχη κρατώντας τὰ δικά τους ματοβαμμένα ὅπλα. Οἱ σκιὲς τους μοιάζουν μὲ σμήνη πουλιῶν ποὺ δὲν μιλοῦν· μὲ τὴν κλαγγὴ τοὺς ὅμως σηκώνουν βοὴ ἀνήκουστη καὶ τρομερή.

Καθὼς ὁ πρῶτος κύκλος τῶν διαλογικῶν συνομιλιῶν τοῦ Ὀδυσσέα πάει νὰ κλείσει,ἐμφανίζονται, ὅπως εἶπα, οἱ ἡρωίδες· ποὺ τὶς ἑνώνει ἡ ἀγάπη ἑνὸς θεοῦ ἢ τὸ πάθος τοῦἀνθρώπινου ἔρωτα. Πίνουν μία πρὸς μία αἷμα καὶ ἐξι­στοροῦν τὸ γένος τους - λοξὰ ὅμως τώρα, σὲπλάγιο λόγο ποὺ γίνεται ἔμμε­σος μονόλογος. Ὁ τόνος εἶναι κατὰ κανόνα λυρικός, κάποτε δραματικός, λα­θραία μελαγχολικός, ἀφοῦ πρόκειται γιὰ τὴν ἐπίγεια ζωὴ ποὺ χάθηκε.

Στὸ τέλος τοῦ δεύτερου κύκλου τῶν διαλογικῶν συνομιλιῶν τοῦ Ὀδυσ­σέα ἔρχονται διάσημοι ἢδιαβόητοι ἥρωες, ποὺ τώρα ὅμως δὲν μιλοῦν, μὲ τὴν ἐξαίρεση τοῦ Ἡρακλῆ· αὐτοὶ πράττουν ἢπάσχουν. Ὁ Ὀδυσσέας τοὺς ἀντικρίζει καὶ τοὺς ἀναγνωρίζει. Εἶναι κατὰ σειρά: ὁ δικαστὴς τοῦκάτω κό­σμου Μίνως· ὁ πάλαι ποτὲ ἀσυναγώνιστος κυνηγὸς Ὠρίων, ποὺ δὲν λέει νὰ ξεχάσει μήτε στὸν Ἅδη τὸ κυνῆγι· ὁ Τιτυὸς καθηλωμένος, νὰ τοῦ τρῶν τὸ σκῶτι δύο γύπες· ὁ Τάνταλος στὴλίμνη, νὰ μὴν μπορεῖ νὰ πιεῖ νερὸ μήτε νὰ φτάσει τοὺς καρποὺς ποὺ κρέμονται πάνω ἀπὸ τὸκεφάλι του· ὁ Σίσυφος, κάθιδρος καὶ σκεπασμένος ἀπὸ σκόνη, νὰ προσπαθεῖ, μὲ χέρια καὶ μὲ πό­δια, νὰ ἀνεβάσει τὸν βράχο στὴν κορφή, ἐκεῖνος ξεδιάντροπος νὰ μετακυλᾶ στὸ ἴσωμα - καὶ πάλιἀπὸ τὴν ἀρχή· τέλος ἡ σκιὰ τοῦ θνητοῦ Ἡρακλῆ, ποὺ περιφέρεται στὸν Ἅδη, μαῦρος σὰν τὴνύχτα, στολισμένος μὲ τὸν χρυσό του τελαμώνα· τὸ χέρι στὸ δοξάρι, τὸ βέλος στὴ χορδή, τὸβλέμμα ἄγριο ψάχνο­ντας τὸν φανταστικό του στόχο.

Δίχως ἀμφιβολία ὁ δεύτερος κατάλογος τῆς «Νέκυιας» βρίσκεται σὲ ἀντίστιξη πρὸς τὸν πρῶτο. Κι ὡστόσο συγγενεύει μαζί του, καθώς, ὅπως κι ἐκεῖνος, συστήνει εἴδωλα τοῦ κάτω κόσμου, ποὺἀνακαλοῦν ἀρχαῖες μορφὲς τοῦ μύθου· αὐτὲς κινοῦνται στὸ φόντο τοῦ κάτω κόσμου, πίσω ἀπὸτὶς ἄλλες ἐπώνυμες μορφές, μὲ τὶς ὁποῖες διαλέγεται ὁ Ὀδυσσέας σὲ εὐθὺ λόγο καὶ ποὺ ἀνήκουν στὴ δική του τρωικὴ γενιά.

Πιὸ πέρα καὶ πιὸ μέσα παραμονεύουν στὰ ἄδυτα τοῦ Ἅδη τέρατα ἀπο­τρόπαια, ὅπως τὸ κεφάλι τῆς Γοργῶς. Ὁ φόβος τους δίνει τὸ σῆμα τῆς ἐπι­στροφῆς στὸν Ὀδυσσέα· ἑταῖροι καὶ ἀρχηγὸςἀναζητοῦν τώρα τὸ πλοῖο, ποὺ θὰ τοὺς φέρει ξανὰ στὸν πάνω κόσμο· ἐκεῖνο ἀναπλέει τὶς ροὲς τοῦ Ὠκεανοῦ, πρῶτα μὲ τὰ κουπιά, ὕστερα μὲ πρίμο ἀγέρι. Ἔτσι τελειώνει ἡ «Νέκυια».

IΙΙ

Ἡ «Νέκυια» (τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ σύνολο τῆς Ὀδύσσειας) δὲν ἐπιδέχε­ται εὔκολα ἀποσπασματικὲςἐπιλογές· τὰ μέρη καὶ τὰ μόριά της εἶναι ἰσότι­μα μεταξύ τους, δεμένα τὸ ἕνα μὲ τὸ ἄλλο στὴν ἁλυσίδα τῆς διήγησης. Τοῦτο δὲν σημαίνει ὅτι ἡ διήγηση δὲν ἔχει, καὶ ἐδῶ, ἐσοχὲς καὶ ἐξοχές, εἰσπνοὲς καὶἐκπνοές· ἀλλοῦ ἡ κίνησή της ἐπιταχύνεται, ἀλλοῦ ἐπιβραδύνε­ται, κάποτε φαίνεται νὰ σταματᾶ σὲπροσωρινὴ ἀνάπαυλα - αὐτὲς οἱ ἐναλ­λαγὲς ρυθμίζουν τὸ σύνολο τῆς ἀφήγησης καὶ τῆςἐξασφαλίζουν τελικῶς συνέχεια καὶ συνοχή. Ἡ ἀπόσπαση ὅμως τῆς μιᾶς ἢ τῆς ἄλλης σκηνῆς (εἴτε πρόκειται γιὰ τὴ συνομιλία τοῦ Ὀδυσσέα μὲ τὸν Ἐλπήνορα εἴτε μὲ τὴν Ἀντίκλεια, τὸν Ἀγαμέμνονα, τὸν Ἀχιλλέα) παραμορφώνει ὄχι μόνον τὸν συνεχῶς ἑλισσόμενο ρυθμὸ τῆς διήγησης, ἀλλὰ καὶ τὸ ἦθος της.

Ἡ παρατήρηση ἔχει τὸ νόημα προειδοποίησης γιὰ ὅσους βιάζονται νὰ φτάσουν στὶς κορυφαῖες, ὅπως λέγεται, σκηνὲς τῆς «Νέκυιας», γιὰ νὰ τὶς αὐτονομήσουν - κακὴ συνήθεια, γιὰ τὴν ὁποία εὐθύνεται, ἐνμέρει τουλάχι­στον, καὶ ἡ νεότερη, δική μας καὶ ξένη, ποίηση, ποὺ ἐπιμένει, γιὰ δικούς της λόγους, στὴν τακτική τῆς ἀπομόνωσης, ὅπως κατάφωρα ἔγινε καὶ γίνεται μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ὀδυσσειακοῦ Έλπήνορα. Ἡ προειδοποίηση ὅμως ἀφορᾶ καὶ στὰ ἑπόμενα σχόλια, ποὺ δὲν πρέπει νὰ διαβαστοῦν ὡς δεῖχτες ἀξιολογικῆς ἔξαρσης τῆς μιᾶς ἢ τῆς ἄλλης σκηνῆς ἀπὸ τὴ «Νέκυια», εἰς βάρος μάλιστα τῆς συνολικῆς διήγησης ποὺ τὶς περιέχει καὶ τὶς συγκρατεῖ, γιὰ νὰ μὴ σπά­σουν μὲ τὴ δραματική τουςἔνταση τὸ διηγητικὸ κέλυφος.

Ἕνα ἀπὸ τὰ σπαρακτικότερα σήματα τῆς ὀδυσσειακῆς «Νέκυιας» εἶναι ἡ ἀπόλυτη ἀδυναμία σωματικῆς ἐπαφῆς τοῦ Ὀδυσσέα μὲ τοὺς ἀγαπημένους νεκρούς τοῦ κάτω κόσμου. Τὸ σῆμα αὐτὸδραματοποιεῖται κατεξοχὴν στὴ συνομιλία τοῦ ἥρωα μὲ τὴ σκιὰ τῆς μάνας, τῆς Ἀντίκλειας· καὶφαίνεται ὅτι ὁ ποιητὴς τῆς Ὀδύσσειας τὸ δανείστηκε ἀπὸ κορυφαία σκηνὴ τῆς Ἰλιάδας, τὸ προσάρμοσε στὰ δικά του συμφραζόμενα καὶ κατὰ κάποιον τρόπο τὸ ἀναβάθμισε.

Μετὰ τὸν φόνο καὶ τὸν διασυρμὸ τοῦ Ἕκτορα, ὁ Ἀχιλλέας σύρεται στὴ σκηνὴ τοῦ Ἀγαμέμνονα· οἱ κήρυκες προσπαθοῦν νὰ τὸν πείσουν νὰ λούσει τὸ σῶμα του, νὰ τὸ καθαρίσει ἀπὸ τὸν λύθρο τῆς φονικῆς μάχης· ἐκεῖνος ἀρνεῖται κι ὁρκίζεται νὰ μὴ λουστεῖ, ὡσότου παραδώσει τὸν νεκρό του φίλο στὴν πυρὰ καὶ τοῦ σηκώσει σῆμα. Κι ἐνῶ οἱ ἄλλοι Μυρμιδόνες, μετὰ τὸ δεῖπνο, πηγαίνουν στὶς σκηνὲς γιὰ ὕπνο, αὐτὸς ξαπλώνει στὸ ἀκρογιάλι, ἀλλὰ ὁ πόνος δὲν τὸν ἀφήνει νὰ κοιμηθεῖ.

Ἀργὰ τὸν παίρνει ὁ ὕπνος, λύνοντας τὰ καταπονημένα μέλη του - καὶ τότε ἐμφανίζεται ἡ ψυχὴ τοῦ Πατρόκλου, εἴδωλο ὁλόιδιο μὲ τὴ ζωντανὴ εἰκόνα του: ἀνάστημα, πρόσωπο, φωνή, ροῦχα, ὅλα ἀπαράλλαχτα.

Ἡ ψυχὴ τοῦ φίλου ἐλέγχει τὸν φίλο ποὺ κοιμᾶται, ἐνῶ ὁ ἴδιος παραμένει ἀκόμη ἄταφος καὶ δὲν μπορεῖ νὰ περάσει τὶς πύλες τοῦ Ἅδη. Ὀλοφύρεται ὁ νεκρὸς Πάτροκλος, ἀναζητεῖ τὸ χέρι τοῦ Ἀχιλλέα, ὁμολογώντας πὼς αὐτὴ θὰ εἶναι ἡ τελευταία τους ἐπαφή. Προφητεύει πὼς καὶ τὸν Ἀχιλλέα τὸν περιμένει γρήγορος θάνατος· παρακαλεῖ, ὅταν θὰ ἔλθει ἡ μοιραία ὥρα, νὰ προνοήσει, ὥστε νὰ σμίξουν τὰ ὀστά τους στὸν ἴδιο χρυσὸ ἀμφορέα, νὰ τὰ σκεπάσει τὸ ἴδιο σῆμα.

Μέσα στὸν ὕπνο του ὁ Ἀχιλλέας ὑπόσχεται τρυφερὰ στὸν φίλο πὼς θὰ ἐκτελεστοῦν ὅλες οἱ ἐντολές του. Καὶ τώρα τὸν παρακαλεῖ: νὰ πλησιάσει, νὰ δώσουνε τὰ χέρια, νὰ σφιχταγκαλιαστοῦν γιὰ τελευταία φορά, νὰ ἑνώσουν τὸν δίδυμο ὀδυρμό τους. Μιλώντας ἁπλώνει τὰ δικά του χέρια - ὅμως ἡ ψυχὴ τοῦ Πατρόκλου πάραυτα ἐξαφανίζεται, σὰν καπνός, ἀφήνοντας πίσω της ἕναν τριγμό.

Ἀλλόφρων πετάγεται ἀπὸ τὸν ὕπνο ὁ Ἀχιλλέας καὶ μπροστὰ στοὺς κατάπληκτους Μυρμιδόνες χτυπᾶ τὰ ἄδεια του χέρια, φωνάζει σπαραχτικά: ἀλίμονο, ἂν καὶ στὸν Ἅδη κάτι μένει ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο (ἡ ψυχή, τὸ εἴδωλό του), οἱ φρένες του ὅμως (ποὺ δίνουν ζωὴ στὸ σῶμα καὶ στὸν νοῦ) δὲν εἶναι πιὰ ἐκεῖ. Ἐξιστορώντας τὸ ὅραμά του στοὺς ἑταίρους Μυρμιδόνες, ὁ Ἀχιλ­λέας σηκώνει ὁλονύκτιο θρῆνο· ὥσπου ἔρχεται ἡ Αὐγή, κι ὅλους τους βρί­σκει γύρω ἀπὸ τὸ νεκρὸ σῶμα τοῦ Πατρόκλου (Ἰλ. Ψ 35-110).

Ὁ πυρήνας τῆς ἰλιαδικῆς αὐτῆς σκηνῆς (ἡ ἀσώματη δηλαδὴ σκιὰ τοῦ νεκροῦ, ἡ ὁποία ἀποκλείει κάθε σωματικὴ ἐπαφὴ του πιὰ μὲ τοὺς ζῶντες) πι­θανὸν ἀνήκει στὴν ἐσχατολογικὴ παράδοση τῆς ἀρχαϊκῆς ἐποχῆς, ποὺ ἐπι­βίωσε στὰ κλασικὰ ἀλλὰ καὶ στὰ μεταγενέστερα χρόνια. Στὸν ποιητὴ τῆς Ἰλιάδαςὀφείλεται ὁ μετασχηματισμὸς τῆς δοξασίας αὐτῆς σὲ ἐνύπνιο σπα­ραχτικὸ διάλογο ἀνάμεσα στὸν νεκρὸ Πάτροκλο καὶ στὸν ζωντανὸ ἀκόμη Ἀχιλλέα - ὡς γνωστόν, πρόκειται γιὰ τὸ διασημότερο ἑταιρικὸ ζεῦγος τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γραμματείας.

Ἡ βέβαιη σχεδὸν φήμη τῆς ἰλιαδικῆς σκηνῆς πέρασε, πιστεύω, στὸν ποι­ητὴ τῆς Ὀδύσσειας, ὁ ὁποῖος ἀφομοίωσε καὶ μεταμόρφωσε στὸ πλαίσιο τῆς δικῆς του «Νέκυιας» τὸ φημισμένο ἰλιαδικὸ πρότυπο. Ἡ μεταμόρφωση δεί­χνει ὅτι ἡ πρότυπη ἰλιαδικὴ σκηνὴ μοιράστηκε στὴν ὀδυσσειακη «Νέκυια» στὰ δύο. Ἡ μισὴ ἀνάκλασή της ἐλέγχεται στὸν ἑταιρικὸ διάλογο Ἐλπήνορα καὶ Ὀδυσσέα, ὅπου οἱ συνθῆκες εἶναι λίγο πολὺ παρόμοιες μὲ ἐκεῖνες τοῦ ἰλιαδικοῦ προτύπου: ὁ ἄταφος νεκρὸς ἑταῖρος ζητεῖ ἀπὸ τὸν φίλο του (ἐδῶ ἀπὸ τὸν ἀρχηγό του) τὴν ταφή του, γιὰ νὰ περάσει ἥσυχη ἡ ψυχή του τὶς πύλες τοῦ Ἅδη.

Τὸ ἄλλο μισὸ ὅμως τῆς ἰλιαδικῆς σκηνῆς, καὶ τὸ σημαντικότερο (ἡ ἀδυ­ναμία δηλαδὴ σωματικῆς ἐπαφῆς μεταξὺ νεκροῦ καὶ ζῶντος), ἐφαρμόζεται τώρα στὸ ζεῦγος Ὀδυσσέα καὶ Ἀντίκλειας, γιοῦ καὶ μάνας. Ἡ μεταμόρφω­ση ἔγινε μὲ ἐξαιρετικὰ τολμηρὸ τρόπο. Δὲν ἄλλαξαν μόνον τὰ ὑποκείμενα τοῦ ἰλιαδικοῦ ζεύγους· ἡ ὀνειρικὴ ἐπιφάνεια καὶ ὁ ὀνειρικὸς διάλογος Πα­τρόκλου καὶ Ἀχιλλέα μετασχηματίστηκαν σὲ συνομιλία τοῦ Ὀδυσσέα καὶ τῆς Ἀντίκλειας στὸν κάτω κόσμο. Καὶ τὸ σημαντικότερο: ἀντὶ τῆς συνο­πτικῆς ἀναγνώρισης τοῦ Ἀχιλλέα ὅτι ἀπὸ τὸν ζωντανὸ ἄνθρωπο δὲν ἀπομέ­νει στὸν Ἅδη παρὰ μόνο τὸ εἴδωλο καὶ ἡ ψυχή του, ὄχι ὅμως καὶ οἱ φρένες του· στὴν ὀδυσσειακὴ μετάπλαση τοῦ ἴδιου μοτίβου ἀκοῦμε τὴ διεξοδικότε­ρη ἐπιβεβαίωση τῆς νεκρῆς Ἀντίκλειας στὸν ζώντα Ὀδυσσέα ὅτι ἡ ἀμετά­κλητη μοίρα τῶν βροτῶν ἐπιβάλλει, ὅταν πεθαίνουν, νὰ διαλύονται νεῦρα καὶ σάρκα, δαμασμένα ἀπὸ τὴν ἐπικήδεια πυρά, νὰ ἐγκαταλείπει ὁ θυμὸς τὰ λευκὰ ὀστά, καὶ ἡ ψυχὴ νὰ φεύγει, νὰ πετᾶ πρὸς τὸν Ἅδη, σὰν ὄνειρο.

Εἰδικότερα ἡ παρομοίωση, ποὺ ἐξομοιώνει τὸ εἴδωλο τοῦ νεκροῦ μὲ σκιὰ καὶ ὄνειρο (Ὀδ. λ 207), τὴν ψυχὴ τοῦ νεκροῦ, ποὺ ἐγκαταλείπει τὸ σῶμα του καὶ φτερουγίζει, μὲ ὄνειρο (Ὀδ. λ 222), πιστεύω ὅτι ἀποτελεῖ ἔμμεση παρα­πομπὴ τοῦ ποιητῆ τῆς Ὀδύσσειας στὸ διάσημο ἰλιαδικὸ πρότυπο. Στὴν οἰκεία σκηνὴ τῆς Ἰλιάδας ἡ ψυχὴ τοῦ Πατρόκλου ἐμφανίζεται στὸ ὄνειρο τοῦ Ἀχιλλέα· στὴν ὀδυσσειακὴ μεταγραφὴ τῆς «Νέκυιας» ἡ ὀνειρικὴ σκηνο­θεσία τῆς Ἰλιάδας ὑποδηλώνεται μὲ διπλασιασμένη παρομοίωση, ποὺ θέλει τὸ εἴδωλο τοῦ νεκροῦ ὅμοιο μὲ σκιὰ καὶ ὄνειρο. Ἐφεξῆς ἡ παρομοίωση αὐτὴ ἔγινε κοινὸς τόπος στὴν ἀρχαία ἀλλὰ καὶ στὴ νεότερη λογοτεχνία.

Σὲ πρώτη ματιὰ ἡ διακοπὴ τῆς διήγησης στὴ μέση της «Νέκυιας» φαίνε­ται ἀπροσδόκητη καὶ κάπως ἄβολη· κόβει τὴ συνέχειά της καὶ μᾶς ἐπαναφέ­ρει ἀπὸ τὸ παρελθὸν στὸ παρόν, ἀπὸ τὸν Ἅδη στὸ παλάτι τοῦ Ἀλκινόου –καὶ μάλιστα μὲ θέματα πολὺ πρακτικά, ὅπως εἶναι ἡ περασμένη πιὰ ὥρα, ἡ κούραση, ἡ ἀνάγκη γιὰ ὕπνο.

Παρὰ ταῦτα, ἡ ξαφνικὴ αὐτὴ προσγείωση τῆς μακρᾶς διήγησης τῶν «Ἀπολόγων» σὲ τοῦτο τὸ σημεῖο ἔχει τὸν δικό της ποιητικὸ λόγο: ὁ Ὀδυσσέ­ας δοκιμάζει τοὺς ἀκροατές του (τοὺς Φαίακες ποὺ τὸν ἀκοῦν, τὴν Ἀρήτη καὶ τὸν Ἀλκίνοο)· ἀλλὰ καὶ ὁ ποιητὴς τῆς Ὀδύσσειας τὸ δικό του ἀκροατή­ριο (τῆς ἐποχῆς του καὶ κάθε ἐποχῆς). Ὁ ἑλιγμὸς γίνεται μὲ κάποια δόση εἰρωνείας, ἂν προσέξουμε ποῦ καὶ πῶς καταλήγει.

Κόβοντας ὁ Ὀδυσσέας, αὐθαίρετα κάπως, τὸ νῆμα τῆς διήγησής του, μοι­άζει νὰ κοιτάζει γύρω του· ὅλοι ἔχουν μείνει κατάπληκτοι, μαγεμένοι, ἄφω­νοι. Κάποτε σπάζει τὴ σιωπὴ ἡ Ἀρήτη, γιὰ νὰ πεῖ τὸν δικό της πρῶτο ἔπαινο: ὁ ξένος τὴν ἔχει κερδίσει (ἔγινε δικός της: ξεῖνος δ' αὐτ’ ἐμός ἐστιν) μὲ τὴν ὀμορφιά του, τὸ παράστημά του, προπαντὸς μὲ τὸν τόσο ἔξυπνο καὶ ζυγισμένο νοῦ του· οἱ Φαίακες ὀφείλουν νὰ ἀναγνωρίσουν καὶ πρακτικῶς τὶς ἀποδε­δειγμένες ἀρετὲς τοῦ Ὀδυσσέα· νὰ μὴν τὸν ἀφήσουν νὰ φύγει τὸ ἄλλο πρωί· ­νὰ φανοῦν γενναιόδωροι· νὰ τὸν ἀμείψουν μὲ πρόσθετα πλούσια δῶρα.

Ὁ Ἐχένηος, ὁ γεροντότερος ἀνάμεσα στοὺς Φαίακες, βρίσκει πὼς ὅλοι συμφωνοῦν μὲ τὴν Ἀρήτη, ὁ τελικὸς ὅμως λόγος πέφτει στὸν Ἀλκίνοο. Ἐκεῖνος, μὲ τὴν πρώτη του παρέμβαση, ρυθμίζει ἀμέσως ὅλες τὶς πρακτικὲς λεπτομέρειες: ἂς κάνει ὑπομονὴ ὁ ξένος ἀκόμη μία ἡμέρα· ἔτσι ὁ νόστος του θὰ φτουρίσει σὲ ὑλικὲς ἀπολαβές. Ὁ Ὀδυσσέας, πολυμήχανος, ἀποδέχεται πρόθυμα τὴν πρόταση καὶ τὴν προσφορὰ τοῦ Ἀλκινόου, δίχως περιττὲς τσιριμόνιες.

Μ' αὐτὰ ὅμως καὶ μ' αὐτά, πάει νὰ ξεχαστεῖ ἡ κομμένη διήγηση τοῦ ξένου, καὶ ὁ Ἀλκίνοος φαίνεται νὰ ἐνδιαφέρεται προπάντων γιὰ τὴ συνέχειά της - σ' αὐτὸν τὸν στόχο σκοπεύει ὁ δεύτερος λόγος του. Ὁ δικός του ἔπαινος γιὰ τὸν ξένο θὰ ἀποδειχτεῖ πολὺ πιὸ συγκεκριμένος ἀπὸ ἐκεῖνον τῆς Ἀρήτης, καθὼς περιστρέφεται ἀκριβῶς γύρω ἀπὸ τὴ διηγητικὴ μαεστρία τοῦ Ὀδυσσέα. Ὁ φιλόξενος βασιλιὰς ἀπαλλάσσει πρῶτα τὸν ἥρωα ἀπὸ κάθε ἀρνητικὴ ὑποψία: ὄχι, αὐτὸς ὁ ξένος δὲν μοιάζει μὲ τοὺς ἄλλους, ποὺ περιφέρονται ἀνὰ τὸν κόσμο καὶ ἐξαπατοῦν τοὺς ἀφελεῖς μὲ τὶς φανταστικὲς καὶ ἀπίθανες ἱστορίες τους. Καὶ τώρα ὁ θετικὸς ἔπαινος: αὐτὸς ὁ ξένος ξέρει νὰ δίνει στὸν λόγο του μορφή, καὶ τὸ μυαλὸ του ἀστράφτει· κατέχει στὴν ἐντέλεια τὴν τέχνη τῆς διήγησης, ὅσο καὶ ὅπως ἕνας ἐπαγγελματίας ἀοιδός, ἐπισταμένως.

Μεγαλύτερος ἔπαινος γιὰ τὸν Ὀδυσσέα δὲν θὰ μποροῦσε αὐτὴν τὴν ὥρα νὰ ἀκουστεῖ· γιατί ἡ ἐξομοίωσή του μὲ ἐπιστάμενον ἀοιδὸν ὄχι μόνο τὸν συ­γκρίνει μὲ τὸν μουσόληπτο Δημόδοκο καὶ τοὺς ἄλλους ἄξιους ὁμοτέχνους, ἀλλὰ φαίνεται νὰ τὸν ἀνεβάζει καὶ ἕνα σκαλὶ πιὸ πάνω.

Ἂν ἡ «Νέκυια» δείχνει, ὅπως εἶπα, τὸν ἄπατο βυθὸ τῆς Ὀδύσσειας, τότε εἶναι πολὺ πιθανόν, ἂν ὄχι βέβαιο, ὅτι ὁ ποιητὴς τοῦ ἔπους διάλεξε αὐτὴ τὴν προσωρινὴ ἀνακοπὴ τῆς διήγησης τοῦ ἥρωά του, γιὰ νὰ καθρεφτίσει καὶ τὸ δικό του προσωπεῖο στὰ σκοτεινὰ νερὰ τῆς «Νέκυιας» - διακριτικὰ ὅμως καὶ εἰρωνικά, πίσω καὶ κάτω ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ πολύτροπου Ὀδυσσέα, ποὺ ἡ ὑψηλότερη ἀρετή του ἀποδεικνύεται ἐδῶ πὼς εἶναι ἡ ἴδια ἡ τέχνη τῆς ἐπικῆς ποίησης, ἡ τέχνη τῆς Ὀδύσσειας.

Λιαντίνης: Νέκυια,ζωή και θάνατος

«Το πρόβλημα της πίστης στη ζωή μετά θάνατο στην πιο οξεία μορφή του φανερώνεται στο Νεύτωνα, που ήταν ως το τέλος βαθύς και πιστός χριστιανός. Το Νεύτωνα, ένα από τα καλύτερα μυαλά που γέννησε το ανθρώπινο γένος.
Η μόνη εξήγηση που χωρεί σε τούτη την αποστομωτική απορία είναι να αναγνωρίσει κανείς τη συντριπτική δύναμη της παράδοσης.

 Όταν σου μάθουν κάτι επίμονα από τη νηπιακή ηλικία και μέσα στην αταβιστική χαραγή και σφυρηλάτηση για δεκάδες γενεές, τότε η δομή αυτή γίνεται θεμελιώδης στην υφή της ύπαρξης και της ουσίας σου.
 Η κατατύπωση τούτη στη σκέψη, στο χαρακτήρα, στην κοσμοθεωρία σου, γίνεται κάτι σαν κληρονομικός κώδικας. Δεν ξεριζώνεται με τίποτα. Για να το κατορθώσεις, πρέπει να γδάρεις το ίδιο το μυαλό σου.

 Όπως ο εκδορέας γδέρνει το δέρμα του ζώου. Θα χρειαστεί, δηλαδή, να ανασκάψεις ολόκληρη την ιστορία και τον πολιτισμό.



Και αυτό δεν το μπόρεσε ο Νεύτων, ή ο Πασκάλ. Και τόσα άλλα σεβαστά ονόματα που έμειναν ως το τέλος χριστιανοί.


Και ακόμη, ειδική επίδοση σε ένα δε σημαίνει γενική επίδοση σε όλα. Έκαστος στο είδος του, που λέει ο Λουμίδης. Στους ωκεανούς και στους πλόες ο Ωνάσης ήταν δαίμονας, αλλά Νέαρχος ή Στράβων δεν του πήγαινε να γίνει. Και ο Τζιμ Λόντος, ανεμοθύελλα και τυφώνας στην ελληνική παλαιστική, δεν είχε γεύση για τα γαλλικά κρασιά.


Η καθημερινή πρακτική, η πείρα του ανθρώπου μέσα στους αιώνες και η σύνεσή του, σχετικά με τον άλλο κόσμο μας προάγουν σε μια απόκριση που είναι απλή και στέρεη.
 Δεν υπάρχει ο κάτω κόσμος. Κανείς δεν εκατέβηκε κείθε κάτου. Κανείς δεν ξανανέβηκε από κείθε κάτου.


Όλη η φάμπουλα της νέκυιας, η φήμη δηλαδή, η ιστορία, ο μύθος, η κωμωδία, η τραγωδία, είναι μια ποιητική κατασκευή, που πήγασε από την ανάγκη μας να δώσουμε μια αισθητική διέξοδο στον πόνο που νιώθουμε μπροστά στο αδυσώπητο φαινόμενο του θανάτου.


Ο φόβος και ο πόνος μπροστά στο θάνατο είναι η αιτία που έπλασε ο άνθρωπος τον κάτω κόσμο και τον Άδη. 
Και πάντα μέσα στη σφαίρα της ποίησης.

Στη σφαίρα της θρησκείας όμως η αιτία αυτής της επινόησης, πέρα από τα φόβο και τον πόνο, εκπορεύτηκε κυρίαρχα από το χυδαίο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης. 
Και τέτοιο ονομάζω την ημιμάθεια, τον εγωισμό, και την ανανδρία.
 Όλα τούτα περιεντυμένα με μια πανούργα υποκρισία, που έδωκε το στίγμα και το χρίσμα της ψευτιάς μέσα στο παγκόσμιο καθεστώς και στις ανθρώπινες κοινωνίες.

Όμως το γεγονός του θανάτου είναι για τον καθένα από μας το ατομικό όριο του απόλυτου. Είναι ο βαθμός μείον 273 όχι στην κλίμακα της θερμότητας, αλλά στην κλίμακα του ανθρωπολογικού Μηδέν. Από τη στιγμή που θα πεθάνω περιέρχομαι αστραπιαία στην ίδια κατάσταση, που βρίσκεται εκείνος που δεν εγεννήθηκε ποτές.
Το επιτύμβιο επίγραμμα του Σαρδανάπαλου έμεινε σαν η μουσική αντίστιξη της περηφάνειας και του θρήνου:

Έχτισα την Ταρσό και την Αγχίαλο
σε μια μέρα. Τώρα δε ζω πιά.

Με πρόσχημα τα καλά έργα οικτίρεις και χλευάζεις το σχήμα του τραγικού και του μάταιου, που σ’ έχει χρηστηριάσει.

Εγώ το χαράζω έτσι:

Έγραψα τα Ελληνικά και τη Γκέμμα σε εφτά χρόνους.
Από οργή για τους αιώνες που δε θα υπάρχω.

Αφού δεν υπάρχει ο κάτω κόσμος, κι αφού κανείς δεν επάτησε τον Άδη, ποιο μεράκι έσπρωξε τους ποιητές να πλάσουνε τις νέκυιες;
Θα σου το ειπώ.
Το ταξίδι που κάμανε οι πέντε μεγιστάνες της ποίησης, το κάμανε ζωντανοί.
Και στον απάνω κόσμο. Αυτός ήταν ο τρόπος να μελετήσουν τον ιδικό τους θάνατο σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Νέκυια σημαίνει να ζήσεις ζωντανός σε όλη τη ζωή σου τη γνώση και τη λύπη του θανάτου σου εδώ στον απάνω κόσμο.

Νέκυια σημαίνει να στοχαστείς και να ζήσεις τη ζωή σου όχι μισή αλλά ολόκληρη.
 Με την απλή, δηλαδή, και τη βέβαιη γνώση ότι ενώ υπάρχεις ταυτόχρονα δεν υπάρχεις. Ότι ενώ ζεις αυτό που είσαι, δηλαδή το ζωντανός του σήμερα, ταυτόχρονα ζεις κι αυτό που δεν είσαι, δηλαδή το νεκρός του αύριο. Η ζωή σου στην ουσία της είναι η δυνατότητα και η δικαιοδοσία της φαντασίας σου. Όχι άλλο.

Νέκυια σημαίνει ότι τα «ἐνεργείᾳ» σου, δηλαδή αυτό που είσαι τώρα που ζεις, τρέφεται και αυξάνεται από το «δυνάμει» σου, δηλαδή από αυτό που θα γίνεις, όταν δε θα ζεις. Στην αντίθετη περίπτωση αφαιρείς από το προσωρινό του ζωντανού το μόνιμο του πεθαμένου.
Ποιος είσαι στο κατακάρδι και στη βάση σου όμως, εάν διαλέξεις το ελάχιστο που έχεις απορρίξει από μέσα του το πλείστο;

 Νέκυια σημαίνει ότι κερνάς στο ποτήρι σου το γλεύκος της ύπαρξης και το γλεύκος της ανυπαρξίας σου, και πίνεις ύστερα στη σωστή αναλογία το κρασί της ζωής. Ήσυχα, και χωρίς αυταπάτες.»...

                                     Δημήτρης Λιαντίνης - "Γκέμμα".

ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΣΥΡΙΑ / ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΔΗΠΑΚ

1. Στην ανοικτή συνέλευση των μαζικών φορέων που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 29 -8 στον προαύλιο χώρο του 1ου Γυμνασίου τέθηκε το ζήτημα της διοργάνωσης μαζικού συλλαλητηρίου ενάντια στην επαπειλούμενη επέμβαση των αμερικανονατοϊκών στη Συρία και ενάντια στη χρήση της βάσης της Σούδας στην επέμβαση.
   

   Ομόφωνα εκπρόσωποι μιας σειράς φορέων συμφώνησαν να θέσουν το ζήτημα στα συμβούλια τους και να καλέσουν όλοι την
     Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου, στις 8 μ.μ. στην πλατεία Αγοράς. 
   -Η ΔΗΠΑΚ (Δημοκρατική Πατριωτική Κίνηση) Χανίων καλεί μαζί με τους άλλους φορείς της τοπικής κοινωνίας, σε μαζική συμμετοχή των Χανιωτών. Όχι στην χρησιμοποίηση της βάσης της Σούδας για βομβαρδισμούς και υποστήριξη εγκλημάτων σε βάρος των γύρω λαών! Όχι στην μετατροπή της περιοχής μας σε μαγνήτη ολέθριων αντιποίνων!
        ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ,ΚΥΠΡΟ,ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ,ΣΥΡΙΑ,ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ!
                        ΟΙ ΛΑΟΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟ "ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ"!
                        ΗΠΑ/ΕΕ/ΙΣΡΑΗΛ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΟΝΙΑΔΕΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
                                       ΔΗΠΑΚ Χανίων, 1/9/2013
   (Σημειωτέο, ότι με ψήφισμά του το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης τάσσεται ενάντια στη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία και στη χρήση της Βάσης της Σούδας.)

   
   
2. 
   
   

   
   

                            ΔΗ.ΠΑ.Κ Χανίων 31/8/2013:

    ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΟΥΤΕ Η ΧΟΥΝΤΑ ΔΕΝ ΕΚΑΝΕ ΥΠΕΡ

    ΙΣΡΑΗΛ/ΗΠΑ, ΤΟ ΚΑΝΟΥΝ  ΟΙ ΤΩΡΙΝΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ    ΑΝΔΡΕΙΚΕΛΩΝ!  ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΡΙΑ!

   Η Δημοκρατική Πατριωτική Κίνηση (ΔΗΠΑΚ) Χανίων, καταγγέλλει τους διεθνείς δολοφόνους της νέας καπιταλιστικής τάξης (ΗΠΑ,Ισραήλ,ΕΕ) που αφού απέτυχαν να ανατρέψουν το πιο ανεκτικό στις διαφορετικές απόψεις, εθνικά ανεξάρτητο, πατριωτικό υπέρ του λαού του αραβικό καθεστώς στην Συρία με εξοπλιζόμενα από αυτούς και από σκοταδιστές εμίρηδες μπουλούκια ισλαμοφασιστών, αφού τους συνέτριψε στα πεδία των μαχών ο λαϊκός στρατός της Συρίας,και οι αγωνιζόμενοι στο πλάι του Κούρδοι της Συρίας στον βορά και η ηρωική αντισιωνιστική Χεζμπολά στο νότο, διέπραξαν την χονδροειδή προβοκάτσια χρήσης χημικών μέσω των ισλαμοφασιστών πρακτόρων τους! Έχουν το θράσος να παρουσιάζουν με τα υποχείριά τους διεθνή ΜΜΕ την δική τους εγκληματική προβοκάτσια σαν ενέργεια του Άσαντ που δεν είχε κανένα λόγο να στραφεί εναντίον του λαού του μα και να δώσει αφορμή εισβολής στους αδίστακτους διεθνείς εγκληματίες Ισραήλ/ΗΠΑ/ΕΕ!... Είναι τόσο φανερή η προβοκάτσια αφενός, αφετέρου ο κίνδυνος τεράστιας ανάφλεξης απρόβλεπτων διαστάσεων στην Ανατολ.Μεσόγειο μέχρι Ιράν λόγω εμπλοκής και αντίθετων ζωτικών συμφερόντων Ρωσίας/Κίνας σε Συρία/Ιράν, ώστε η λυσσασμένη προσπάθεια του Κάμερον και των αφεντικών του δεν πέρασε στην Αγγλική Βουλή!!! Και στις ΗΠΑ,οι επιθετικότατοι συνήθως Ρεπουμπλικάνοι διστάζουν να δώσουν πράσινο φως στον "Δημοκράτη" εντολοδόχο του εβραϊκού λόμπυ Ομπάμα!...Η Ναυαρχίδα του Ρωσικού στόλου της Βαλτικής και άλλα πυραυλοφόρα σκάφη πλέουν στην Συρία!... Και τα δοσίλογα ανδρείκελα που παριστάνουν την "ελληνική" κυβέρνηση προθυμότερα των Άγγλων βουλευτών και των Ρεπουμπλικάνων γερακιών, όχι μόνο δεν τολμούν να τηρήσουν την στάση που κράτησε έστω ο Ανδρέας Παπανδρέου μα και η χούντα Παπαδόπουλου ακόμα όταν τους ζητήθηκε χρήση των εδώ βάσεων σε βάρος αραβικών κρατών, αλλά και εμφανίζονται προθυμότατοι να επιτρέψουν την δολοφονική χρήση της Σούδας όπως και κατά του Ιράκ και κατά της Λιβύης!!! Και μάλιστα τώρα, που οι στόχοι των νατοΙκών βομβαρδιστικών είναι κυριολεκτικά δίπλα μας! Και τα αντίποινα σίγουρα με εντελώς απρόβλεπτες συνέπειες αν πληγεί η Σούδα με πυραύλους!!!... Και γιαυτό αντί να απαιτούν τιμωρία των μισθοφόρων ισλαμοφασιστών που κατέσφαξαν τους 2 ορθόδοξους μητροπολίτες στην Συρία, πάνε με το μέρος των σφαγέων τους!!! Ο ΛΑΟΣ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ/ΟΛΟΣ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΟΣ ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΜΕΣΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΟΥΔΑΣ ΚΑΙ ΕΛΗΝΙΚΩΝ ΕΔΑΦΩΝ,ΘΑΛΑΣΣΩΝ,ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΙΑ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΝΤΑ ΦΙΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΑΟ ΜΑΣ ΣΥΡΙΑΣ! Τέλος θεωρούμε άμεσα επιτακτικά αναγκαίο και θα συμβάλουμενα συνδιοργανωθεί παγχανιώτικο και ει δυνατό παγκρήτιο, συλλαλητήριο με ανάλογους στόχους.

Ο πόλεμος που μας απειλεί δεν είναι ένας ακόμη περιφερειακός πόλεμος...

 του Δημήτρη Καζάκη

Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ είναι έτοιμοι να βομβαρδίσουν την Συρία. Ο λόγος; Ανθρωπιστικός! Η υποκρισία στο απόγειο της. Το παραμύθι έχει ως εξής: το καθεστώς Άσαντ στη Συρία επιτέθηκε με δηλητηριώδη αέρια σε περιοχές αμάχων που ελέγχονται από τους «αντικαθεστωτικούς αντάρτες» με αποτέλεσμα χίλιοι και πάνω νεκροί. Το παραμύθι έχει δυο πηγές. Τους «αντικαθεστωτικούς αντάρτες» και τις στρατιωτικές αρχές του Ισραήλ  (βλέπε Μοσάντ).

 Στημένη προβοκάτσια εξαρχής…

Κανείς ανεξάρτητος παρατηρητής δεν επιβεβαιώνει το συμβάν και κυρίως ότι προέρχεται από ενέργεια των δυνάμεων του καθεστώτος Άσαντ. Δεν έχει καμιά σημασία. Οι εκπρόσωποι της Ουάσινγκτον, του Λονδίνου και του Παρισιού βγαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα και χωρίς να χάσουν χρόνο δηλώνουν ότι η εμπλοκή της κυβέρνησης Άσαντ είναι «αδιαμφισβήτητη» και ότι οι κυβερνήσεις τους είναι έτοιμες να βομβαρδίσουν εγκαταστάσεις με χημικά όπλα των Συριακών ενόπλων δυνάμεων. Από εκεί και πέρα ανέλαβαν τα μέσα μαζικής αποβλάκωσης διεθνώς.

Παρ’ όλα αυτά καμιά απόδειξη δεν έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα για αυτή την «αδιαμφισβήτητη» εμπλοκή της κυβέρνησης Άσαντ. Ακόμη και τα επίσημα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μεταδίδουν τις επιφυλάξεις των αρμόδιων υπηρεσιών. «Έτσι, ενώ η υφυπουργός Τζον Κέρι, δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι σχέσεις μεταξύ της επίθεσης και της κυβέρνησης Άσαντ είναι «αναμφισβήτητη», Αμερικανοί αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών δεν είναι τόσο βέβαιοι ότι η ύποπτη χημική επίθεση διεξήχθη με βάση διαταγές του Άσαντ, ούτε είναι ακόμα και εντελώς σίγουροι ότι διεξήχθη από τις κυβερνητικές δυνάμεις, δήλωσαν οι αξιωματούχοι.» (AP, 29/8/2013).

Ωστόσο, η μηχανή του πολέμου μπήκε μπροστά. Η καλλιέργεια της πολεμικής επέμβασης στη Συρία προετοιμάζεται ενεργά από τον Μάρτιο του 2012. Τότε ήταν που ξεκίνησε η προσπάθεια να αναφλεγεί εμφύλιος στη χώρα με την εισροή σ’ αυτήν «αντικαθεστωτικών ανταρτών», οι περισσότεροι εκ των οποίων αποδείχτηκε ότι ήταν μισθοφόροι τζιχαδιστές σαν αυτούς που πολέμησαν στο Ιράκ, Ιράν, Αφγανιστάν και πιο πρόσφατα στη Λιβύη υπό τις διαταγές και την χρηματοδότηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Μάλιστα αρκετοί απ’ αυτούς πήγαν στη Συρία αμέσως μόλις πήραν εξιτήριο από ελληνικά νοσηλευτικά ιδρύματα όπου αποθεραπεύτηκαν μετά τον πόλεμο διάλυσης και διαμελισμού της Λιβύης. Με χρηματοδοτική βιτρίνα κάποιους εμίρηδες από το Κουβέιτ και την Αραβία, οι μισθοφόροι τζιχαδιστές ανέρρωσαν στην Ελλάδα προκειμένου να αναλάβουν τη νέα αποστολή τους στη Συρία. Αυτό το νόημα έχει η προσέλκυση «ιατρικού τουρισμού» κατά τους κυβερνώντες και την τρόικα.

Ωστόσο ήδη από το καλοκαίρι του 2012 τα πράγματα δεν φαίνονταν καλά για τους «αντικαθεστωτικούς αντάρτες». Αποδείχτηκαν μεγαλύτεροι σφαγείς του πληθυσμού απ’ ότι υπήρξε ποτέ το καθεστώς Άσαντ κι έτσι ο λαός της Συρίας δεν τους στήριξε, ούτε τους διευκόλυνε να στήσουν μόνιμους θύλακες μέσα στη χώρα. Αυτή την απείθειά του, ο λαός της Συρίας την πλήρωσε πολύ ακριβά με εκατόμβες θυμάτων, μιας και οι «αντικαθεστωτικές δυνάμεις», όποτε έπαιρναν τον έλεγχο μιας περιοχής εφάρμοζαν τακτικές μαζικής σφαγής των «καθεστωτικών» – που ήταν όποιος δεν συμπαρατασσόταν μαζί τους – και αφήνοντας πίσω τους καμένη γη όταν αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την περιοχή που είχαν καταλάβει. Από την άλλη, καθώς δεν μπόρεσαν να στρατολογήσουν μαζικά από τον γηγενή πληθυσμό της Συρίας και από λιποτάκτες του Συριακού στρατού, παρέμειναν ένα ξένο στοιχείο. Δηλαδή οι συμμορίες κυρίως μισθοφόρων που ήταν εξαρχής.

Η εμπλοκή της Ρωσίας

Όμως, όπως συμβαίνει πάντα σε ανάλογες καταστάσεις με τον υπόκοσμο, οι συμμορίες των «αντικαθεστωτικών» άρχισαν να σφάζονται μεταξύ τους και να διασπόνται σε ακόμη περισσότερες αυτοκέφαλες σπείρες. Η Συρία με άμεση πρακτική ενίσχυση των Ρώσων αντιμετώπισε αποτελεσματικά τις δυνάμεις των «αντικαθεστωτικών ανταρτών» χωρίς ακόμη και σήμερα να εμπλέξει στην αναμέτρηση τις καθαυτό ένοπλες δυνάμεις της. Με την βοήθεια και ειδικών δυνάμεων από την Ρωσία (λέγεται ότι έδρασαν ή και δρουν ακόμη ανεπίσημα μαζί με τις δυνάμεις ασφαλείας της Συρίας, ενισχυμένα κλιμάκια ειδικών δυνάμεων σπετζνάτ από την Ρωσία) οι δυνάμεις ασφαλείας της Συρίας κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν τους μισθοφόρους από τη Δύση και να εγκλωβίσουν σε συγκεκριμένους θύλακες τους «αντικαθεστωτικούς αντάρτες».

Έτσι άλλαξε η τακτική και άρχισαν οι προβοκάτσιες. Οι «αντικαθεστωτικοί» προσπάθησαν τον περασμένο Νοέμβριο να εμπλέξουν την Τουρκία σε πόλεμο με την Συρία, αλλά έκοψαν την φόρα του Ερντογκάν και του ΝΑΤΟ οι μαζικές διαδηλώσεις του τουρκικού λαού σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας με κεντρικό σύνθημα «όχι στον πόλεμο». Πρελούδιο της μεγάλης εξέγερσης του τουρκικού λαού που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και απειλεί άμεσα το καθεστώς Ερντογκάν.

Όλα αυτά είναι η προϊστορία ενός προμελετημένου πολέμου. Η τεχνική που ακολούθησαν οι ΗΠΑ, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ στην Λιβύη, απέτυχε στην περίπτωση της Συρίας. Αυτός είναι κι ο βασικός λόγος που επελέγη τώρα μια παλιότερη και εντελώς ξεπερασμένη τεχνική προετοιμασίας της άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. Επέλεξαν να ακολουθήσουν την ίδια τεχνική που χρησιμοποίησαν στην περίπτωση του Κοσσόβου και του Ιράκ. Έστω κι αν η προβοκάτσια είναι τόσο μα τόσο εμφανής, που ακόμη και οι επίσημες υπηρεσίες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ διστάζουν να της δώσουν εγκυρότητα.

Η αλήθεια είναι ότι οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ βιάζονται να ξεκινήσει το μακελειό και δεν πολυνοιάζονται για την αληθοφάνεια της προβοκάτσιας που θέλουν να χρησιμοποιήσουν ως άλλοθι. Βέβαια, άλλο τι θέλουν και άλλο τι μπορούν. Μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον της Συρίας δεν είναι μια απλή υπόθεση. Ακόμη κι αν περιοριστεί σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς και χτυπήματα ακριβείας. Η αντιαεροπορική άμυνα των Σύρων, ενισχυμένη με συστοιχίες S-300 που λένε ότι χειρίζονται μικτά πληρώματα από Συρία και Ρωσία, έχουν αποδείξει ότι δεν χωρατεύουν.

Όταν το ΝΑΤΟ έβαλε πέρυσι τον Ερντογκάν να δοκιμάσει την αποτελεσματικότητα της αεράμυνας των Σύρων, κανένα από τα τουρκικά αεροσκάφη που στάλθηκαν να διεισδύσουν τον εναέριο χώρο της Συρίας δεν σώθηκε. Όλα καταρίφθηκαν. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε για μια κατάρριψη, αλλά οι στρατιωτικές πληροφορίες εκ Ρωσίας αναφέρουν καταστροφή τουλάχιστον 6 πολεμικών αεροσκαφών της Τουρκίας που προσπάθησαν να διεισδύσουν από διαφορετικά σημεία στον εναέριο χώρο της Συρίας.

Μια αναμέτρηση με απρόβλεπτες συνέπειες

Η ισχυρή αεράμυνα της Συρίας έκανε τους Βρετανούς να το ξανασκεφτούν και να δηλώσουν ότι δεν θα συμμετάσχουν στο «πρώτο πλήγμα» εναντίον της Συρίας. Δεν θέλουν οι πιλότοι και τα αεροσκάφη τους να αποτελέσουν το δόλωμα με σκοπό οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να εντοπίσουν τις «τρύπες» στην αεράμυνα της Συρίας. Ελπίζω ειλικρινά τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και κυρίως της πολεμικής αεροπορίας να έχουν την ελάχιστη τσίπα να αρνηθούν κατηγορηματικά να αναλάβουν οι δικοί μας πιλότοι και τα δικά μας αεροπλάνα το ρόλο του δολώματος. Γιατί αν περιμένει κανείς από τους κυβερνώντες, τότε πολύ φοβάμαι ότι το έχουμε χάσει ήδη το παιχνίδι. 

Η προσπάθεια άμεσης εμπλοκής της χώρας σ’ έναν τέτοιο πόλεμο δεν σηκώνει «εγώ απλά εκτέλεσα διαταγές». Είναι καραμπινάτη εθνική προδοσία και συνιστά έγκλημα κατά της ανθρωπότητας με βάση το διεθνές δίκαιο, μιας και η πολεμική αυτή επέμβαση δεν έχει κανένα, μα κανένα έρεισμα στη διεθνή νομιμότητα. Επομένως μια τέτοια διαταγή απ’ όπου κι αν προέρχεται είναι εντελώς παράνομη, ανήθικη και παραβιάζει ακόμη και τον όρκο όσων υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις. Η άρνηση εκτέλεσης μιας τέτοιας διαταγής είναι η μόνη πατριωτική, νόμιμη, ηθική και έντιμη στάση ενός που φέρει εθνόσημο για την άμυνα της χώρας. Διαφορετικά γίνεται συνεργός σε εθνική προδοσία και κοινός εγκληματίας που οφείλει και είναι σίγουρο ότι θα λογοδοτήσει στον ελληνικό λαό.    

Οι ΗΠΑ όντως αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό επιχειρησιακό πρόβλημα σ’ αυτόν τον πόλεμο. Το κράτος και οι ένοπλες δυνάμεις της Συρίας δεν έχουν διαλυθεί, ούτε έχουν εξαγοραστεί, όπως έγινε στο Ιράκ και επέτρεψε στην εισβολή της «συμμαχίας των προθύμων» το 2003. Όχι ότι δεν προσπάθησαν, αλλά μέχρι στιγμής δεν τους βγήκε. Από την άλλη βιάζονται να χτυπήσουν και πρέπει να εξασφαλίσουν ότι πριν πατήσουν στο έδαφος της Συρίας οι μεραρχίες του ΝΑΤΟ (κυρίως από Αμερικανούς, αλλά και Τούρκους, Γερμανούς, Γάλλους, Ολλανδούς, κοκ) που έχουν συγκεντρωθεί για τον σκοπό αυτό στα σύνορα της Τουρκίας και της Ιορδανίας, δεν θα βρουν ισχυρή ένοπλη αντίσταση.

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει τα πλήγματα που θα δεχθεί η Συρία από την αεροπορία και το ναυτικό της νέας «συμμαχίας των προθύμων» να τσακίσουν το ηθικό του πληθυσμού και την οργανωμένη άμυνα της χώρας. Μπορούν να το κάνουν; Θα το δούμε. Γιατί απέναντι στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν είναι μόνο η Συρία, αλλά και η Ρωσία, η οποία όχι μόνο στελεχώνει την αεράμυνα του Άσαντ, αλλά δήλωσε ότι θα κρατήσει και τη ναυτική βάση που διαθέτει στη Συρία ανοιχτή. Επίσης, το Ρωσικό επιτελείο καλοβλέπει την ιδέα να αξιοποιηθεί η Συρία για να δοθεί ένα αποφασιστικό μάθημα στο ΝΑΤΟ, σαν αυτό που εισέπραξαν οι Σοβιετικοί στο Αφγανιστάν.

Μόνο που αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πολύ πιο επικίνδυνα. Για πρώτη φορά οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ καλούνται να αναμετρηθούν όχι απευθείας με τη Ρωσία, αλλά με τη Ρώσικη πολεμική τεχνολογία, όχι του προηγούμενου αιώνα, αλλά αιχμής. Κι αυτό είναι μια πτυχή του πολέμου που δεν πρέπει να μας ξεφεύγει. Το αν θα κατορθώσει η πολεμική αεροπορία και το ναυτικό των ΗΠΑ να επαναλάβει την εκστρατεία από αέρος που εφάρμοσε στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ και στη Λιβύη εναντίον της Συρίας με τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα στις υποδομές της χώρας, είναι ένα μεγάλο στοίχημα για το Πεντάγωνο. Θα πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι οι νέες γενιές έξυπνων όπλων από αέρος, οι τόμαχοκ και οι κρουζ, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και όλα τα άλλα πανάκριβα οπλικά συστήματα με τα οποία εξοπλίζεται  σωρηδόν το Πεντάγωνο, δίνει τη δυνατότητα στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να χτυπά όπου θέλει, όποιον θέλει, όποτε θέλει χωρίς δυνατότητα αποτελεσματικών αντίμετρων. Και τώρα καλείται να το αποδείξει αυτό απέναντι σ’ ένα πυκνό δίκτυο αεράμυνας με βασικό οπλικό σύστημα τους S-300 που ποτέ ξανά δεν έχει αντιμετωπίσει στο πεδίο της μάχης η δυτική πολεμική αεροπορική και πυραυλική τεχνολογία.

Ένας ακόμη πόλεμος για την παγκόσμια κυριαρχία.

Το στοίχημα αυτό δεν είναι κρίσιμο μόνο για τη δυνατότητα των ΗΠΑ, αλλά και του ΝΑΤΟ να ενισχύουν την παγκόσμια κυριαρχία τους και με στρατιωτικά μέσα, αλλά και για τους μελλοντικούς σχεδιασμούς του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος. Στην παγκόσμια αγορά οπλικών συστημάτων παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ κυριαρχούν έχοντας περίπου το 40%, η Ρωσία του Πούτιν αποδεικνύεται ένας πολύ σοβαρός ανταγωνιστής αν και διαθέτει μόλις το 6%. Η αναμέτρηση σε αποτελεσματικότητα των δυο βασικών παραγωγών οπλικών συστημάτων, που βασίζονται σε δυο ριζικά διαφορετικές φιλοσοφίες κόστους και οφέλους στο πεδίο της μάχης, θα κρίνει το ποιος θα κυριαρχήσει στον ανταγωνισμό των εξοπλισμών που αισίως φτάνει στα επίπεδα του ψυχρού πολέμου.    

Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το κυνηγητό των εξοπλισμών έχει πάρει τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά το τελευταίο παγκόσμιο κραχ το 2008, τρελές διαστάσεις. Δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Ούτε μόνο η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία που έχουν πυροδοτήσει έναν ξέφρενο κυνηγητό εξοπλισμών. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 1.200 εργοστάσια σε 98 χώρες που παράγουν πλήρη σειρά ελαφρών πολεμικών όπλων και πυρομαχικών για όποιον έχει να πληρώσει, δηλαδή για την ελεύθερη αγορά. Με τη ζήτηση να τροφοδοτεί διαρκώς την προσφορά

Ταυτόχρονα διεξάγεται ένας απίστευτα οξύτατος ανταγωνισμός τόσο στον τομέα της αεροδιαστημικής με διαρκώς και νεότερες γενιές πολεμικών αεροσκαφών, συμβατικών πυραύλων και στρατιωτικών δορυφόρων.

Το ίδιο και στην ανάπτυξη του πολεμικού ναυτικού που έχει ξανά αποκτήσει τη σημασία που είχε στην εποχή των πολέμων για τον έλεγχο των θαλασσίων οδών. Έτσι σήμερα βλέπουμε όχι μόνο την Κίνα να ναυπηγεί δικά της αεροπλανοφόρα, αλλά και την Ινδία. Επίσης, εντελώς πρόσφατα η Ιαπωνία αποκάλυψε την κατασκευή ενός ακόμη πολεμικού σκάφους που χαρακτηρίζει «αντιτορπιλικό», αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί το μεγαλύτερο πολεμικό σκάφος που ναυπηγεί μετά το 2^ο παγκόσμιο πόλεμο με δυνατότητα μετατροπής σε αεροπλανοφόρο.

Η τεράστια συγκέντρωση οπλικών συστημάτων και εξοπλισμών προμηνύει ένταση των πολεμικών συρράξεων παγκόσμια το αμέσως επόμενο διάστημα. Όχι μόνο των περιφερειακών συγκρούσεων, ούτε μόνο των πολεμικών επεμβάσεων, αλλά και των εμφυλίων πολέμων που ανθούν στις μέρες μας. Πρόκειται για ένα νέο είδος εμφυλίου που διεξάγεται από φυλάρχους και συμμορίες στη βάση θρησκευτικών ή άλλων προφάσεων με επιδότηση και ενίσχυση από το εξωτερικό. Όπως συμβαίνει στην Τυνησία σήμερα, στη Λιβύη και στην Αίγυπτο, όπως και σε άλλες 58 χώρες του πλανήτη.

Ο νέος τύπος παγκόσμιου πολέμου και οι στόχοι του

Με αυτή την έννοια ένας πιθανός πόλεμος εναντίον της Συρίας δεν θα είναι ένας ακόμη περιφερειακός πόλεμος. Ούτε θα έχει στόχο την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ και την αντικατάστασή του με ένα φιλοδυτικό. Είναι μια νέα ποιοτική βαθμίδα στον παγκόσμια πόλεμο που κήρυξε πρώτη η ηγεσία Μπους το 2001 μετά το χτύπημα στους δίδυμους πύργους. Ο στόχος αυτής της νέας εκδοχής του παγκόσμιου πολέμου δεν είναι η τρομοκρατία τύπου Αλ Κάιντα όπως πρώτα, αλλά απευθείας η ίδια η αυτοτελής κρατική συγκρότηση των λαών.

Οι παγκόσμιες αγορές κεφαλαίων σήμερα, πολύ περισσότερο μετά το παγκόσμιο κραχ του 2008 και τη συνεχιζόμενη κρίση χρέους που κλιμακώνεται κυρίως στις μεσαίου και ανώτερου επιπέδου οικονομίες, δεν ανέχεται πλέον σύνορα και συγκροτημένα κράτη που έστω και τυπικά οφείλουν να παίρνουν υπόψη τους λαούς τους. Δεν αρκεί πια η επιβολή κοινών πολιτικών και οικονομικό άνοιγμα συνόρων. Η διασυνοριακή κίνηση κεφαλαίων που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τον βασικό πολιορκητικό κριό που γκρέμιζε σύνορα, εθνικές ρυθμίσεις και θεσμούς, που ισοπέδωνε εθνικές οικονομίες και επέβαλε τους όρους ανταγωνισμού της διεθνούς αγοράς, με μέτρο το μεροκάματο και τις συνθήκες κινέζου κούλη, υπέστη τραγική υποχώρηση. Μέσα στα χρόνια μετά το κραχ του 2008 έχασε πάνω από το 60% της παγκόσμιας κίνησης.

Δεν μπορούν πλέον οι διεθνείς αγορές κεφαλαίου να σπρώξουν την παγκοσμιοποίηση της ισοπέδωσης λαών και εργαζομένων με οικονομικά μέσα. Ήρθε η ώρα των εξωοικονομικών μέσων. Το κράτος σήμερα καλείται να επανέλθει στις ρίζες του. Να μετατραπεί ανοιχτά σε μοχλό ανοιχτής βίας κατά του λαού προς όφελος των πιο ισχυρών παραγόντων των αγορών διεθνώς, όπως είναι οι τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια που ελέγχουν την παγκόσμια κίνηση κεφαλαίων.

Η παλιά αστικοδημοκρατική ψευδαίσθηση ότι το κράτος οφείλει να είναι κράτος δικαίου και μάλιστα να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, σήμερα εγκαταλείπεται ολοσχερώς. Το κράτος σήμερα οφείλει να υπηρετεί με προκλητικό και άμεσο τρόπο τις δυνάμεις της αγοράς, ακόμη κι αν χρειαστεί να εξοντώσει τον λαό του, να τον υποδουλώσει προς όφελος ξένων δυνάμεων, να τον σπρώξει σε αλληλοσφαγή και εμφύλιο προκειμένου να μην είναι σε θέση να αντιδράσει.

Είναι τυχαίο που οι δυνάμεις ασφαλείας της Αιγύπτου μόλις πριν καναδυό εβδομάδες εντελώς αναίτια άνοιξαν πυρ εναντίον δυο ειρηνικών καθιστικών διαμαρτυριών των λιγοστών οπαδών του Μοχάμεντ Μόρσι, επειδή διαμαρτύρονταν εναντίον της αντικατάστασής του από τον στρατό μετά από παλλαϊκές διαδηλώσεις εναντίον του; Είναι σαφές ότι η ηγεσία του στρατού της Αιγύπτου, η οποία ελέγχεται πλήρως από τις ΗΠΑ, αποφάσισε να σπρώξει την χώρα και τον λαό της στη δύνη του εμφυλίου. Ο λόγος είναι απλός. Θέλει να ελέγξει με κάθε τρόπο την λαϊκή εξέγερση που μαίνεται στην Αίγυπτο από την εποχή της πλατείας Ταχρίρ και την ανατροπή του Μουμπάρακ. Κι επειδή δεν υπάρχουν περιθώρια για εξαπάτηση και εξαγορά έστω και τμημάτων του εξεγερμένου λαού, που έμαθε πώς να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις, επελέγη ο εμφύλιος σπαραγμός.

Είναι επίσης τυχαίο ότι την ίδια ώρα το Ιράκ βιώνει ένα από τα πιο εκτεταμένα και θανατηφόρα κύματα βομβιστικών επιθέσεων από το 2008 μέχρι σήμερα. Μόνο μια βομβιστική ενέργεια με αφορμή τις γιορτές με τις οποίες ολοκληρώνεται το Ραμαζάνι, στοίχισε πάνω από 100 νεκρούς, σχεδόν όλοι τους άμαχοι πολίτες. Ανάλογη θρησκευτική βία αναφέρεται και σε πολλές περιοχές της παραμεθορίου του Ιράν με ανάλογες βομβιστικές επιθέσεις κυρίως από το έδαφος του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Την ίδια ώρα οξύνονται ακόμη μια φορά οι σχέσεις Πακιστάν και Ινδίας με τους θερμοκέφαλους να ανταλλάσουν πυρά και τις βιομηχανίες οπλισμού να τρέχουν για να κλείσουν πολύτιμα συμβόλαια. Κι ο κατάλογος συνεχίζεται.

Τα επιτελεία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ξέρουν πολύ καλά ότι με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω της παγκόσμιας κρίσης, αφενός, πρέπει να χρησιμοποιήσουν πολιτικά και στρατιωτικά μέσα για να ανοίξουν ακόμη περισσότερο τις οικονομίες, να επιβάλλουν τον παγκόσμιο νόμο του τοκογλύφου και του κερδοσκόπου που ξέρει να επωφελείται ιδιαίτερα από την καταστροφή. Αφετέρου, γνωρίζουν επίσης πολύ καλά ότι από αυτή την κρίση δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη από την οποία θα μπορέσουν να επωφεληθούν ελάχιστα έστω οι εργαζόμενοι και οι λαοί. Η ανείπωτη μιζέρια, η άνευ προηγουμένου εξαθλίωση, η ανυπαρξία δικαιωμάτων και κοινωνικής ασφάλισης οποιουδήποτε είδους και επιπέδου, όπως και η σκληρή δουλειά με όρους μετανάστη είναι το παρών και το μέλλον για την μεγάλη πλειοψηφία του εργαζόμενου πληθυσμού του πλανήτη. Είτε βρίσκεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες, είτε όχι. Ο εργαζόμενος λαός δεν μπορεί παρά να περιμένει το επίπεδό του να βυθίζεται διαρκώς και με χειρότερους όρους.

Αναπόφευκτες οι κοινωνικές εξεγέρσεις

Τα δεδομένα αυτά κάνουν τις κοινωνικές και λαϊκές εξεγέρσεις αναπόφευκτες. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι οι λαοί θα εξεγερθούν ακόμη και στην καρδιά της μητροπολιτικής Ευρώπης και Αμερικής. Πώς λοιπόν μπορεί να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο βέβαιο ενδεχόμενο; Η παλιά τακτική των παραχωρήσεων είναι πλέον αδύνατη. Δεν το επιτρέπει πια το επίπεδο συσσώρευσης και αναπαραγωγής του κεφαλαίου παγκόσμια. Το μόνο που μένει είναι η βία, η άγρια καταστολή του λαού με την δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής όπου τα κράτη δεν αναγνωρίζονται ως αυτεξούσια, ως νομική έκφραση των λαών τους. Αντίθετα τα κράτη, ή τα κρατικά μορφώματα οφείλουν σήμερα να είναι οργανικά μέρη και προεκτάσεις του παγκόσμιου συστήματος οικονομικής και πολιτικής διαχείρισης όπου οι αποφάσεις παίρνονται σε υπερεθνικό και υπερκρατικό επίπεδο.

Επομένως κανένα κράτος δεν πρέπει να εκφράζει την εθνική και κοινωνική συγκρότηση του λαού του. Πρέπει να λειτουργεί ως τοποτηρητής των συμφερόντων και των επιλογών του παγκόσμιου συστήματος. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να αποτελούν οργανικό μέρος αυτού του παγκόσμιου συστήματος, αδιαφορώντας για τις ανάγκες, τις αγωνίες και την αληθινή κατάσταση του λαού τους. Κι επομένως αν ένας λαός αντιδράσει η λύση είναι απλή και σίγουρη: εμφύλιος με όρους εσωτερικής διάλυσης, διάσπασης και αποσύνθεσης της κοινωνίας και του λαού ώστε να μην μπορεί με την ενότητά του να διεκδικήσει τη χώρα του. Όπως, π.χ., έκανε ο λαός της Αιγύπτου ανατρέποντας τον Μουμπάρακ πρώτα και μετά τον Μόρσι.

Συνεπώς ο πόλεμος που είναι στα σκαριά εναντίον της Συρίας έχει σαν στόχο την ολοκληρωτική διάλυση της χώρας και του λαού, τον διαμελισμό της και την μετατροπή της σε νέο Ιράκ, ή Αφγανιστάν. Ο πόλεμος αυτός είναι σίγουρο ότι θα συμπαρασύρει τις γειτονικές χώρες, όχι μόνο στις καθαυτό πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά και στην καθαυτό επαναχάραξη των συνόρων της περιοχής με τον διαμελισμό ακόμη και της Τουρκίας. Η εγγύς ανατολή θα πάρει την μορφή που έχει σήμερα η βόρεια Αφρική. Κομματιασμένα κράτη σε αποσύνθεση με τους εμφυλίους ανάμεσα σε φυλάρχους να κατατρώνε τις σάρκες των λαών της περιοχής. Αυτή θα είναι η νορμάλ κατάσταση από εδώ και πέρα για τις περισσότερες χώρες και περιοχές του πλανήτη προκειμένου οι διεθνείς αγορές κεφαλαίου να διαχειριστούν την κρίση τους.

Η εμπλοκή της Ελλάδας…

Όποιος νομίζει ότι το Αιγαίο και τα Βαλκάνια θα μείνουν εκτός αυτής της εξέλιξης, τότε τρώει σε μεγάλες δόσεις κουτόχορτο. Η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε κατάσταση γενικής κατάρρευσης. Μέχρι τώρα αυτό που συγκρατεί την αποσύνθεση της χώρας είναι ο λαός της που δεν λέει να το βάλει κάτω και να μετατραπεί σε πεδίο άσκησης εμφυλίου πολέμου. Οι κυβερνώντες έχουν πάρει τις εντολές τους και τις εκτελούν κατά γράμμα. Έχουν εντολή να αφήσουν πίσω τους καμένη γη. Και προκειμένου οι ίδιοι να γλυτώσουν από το σκαμνί που σίγουρα θα τους καθίσει ο λαός, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δουν την Ελλάδα να καίγεται όπως σήμερα καίγεται η Αίγυπτος. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δουν τον ελληνικό λαό και τη χώρα να σπαράσσεται στις φλόγες ενός νέου εμφυλίου.

Να γιατί δίνουν και παίρνουν στις μέρες μας οι γιορτές μίσους από τον παλιό εμφύλιο τόσο από τα φασιστικά και χουντοδεξιά σχήματα και τους επίσημους συνδέσμους αποστράτων, όσο και από τις ηγεσίες της αριστεράς που από την αρχή της κρίσης ήταν οι καλύτεροι απολογητές του καθεστώτος κατοχής και διάλυσης της χώρας. Κανένας τους δεν μιλά και προπαντός δεν αναδεικνύει τον κυρίαρχα εθνικοαπελευθερωτικό, πατριωτικό και δημοκρατικό χαρακτήρα που έχει ο αγώνας του λαού, μιας και το κυρίαρχο πρόβλημα που έχει τεθεί είναι σε ποιον ανήκει αυτή η χώρα. Όλοι τους έχουν παραδώσει τα κλειδιά της χώρας στους Αμερικανούς και Ευρωπαίους αποικιοκράτες και αντιμετωπίζουν τον δοσιλογισμό και την εθνοπροδοσία ως μια φυσιολογική πολιτική κατάσταση για το λαό.

Η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα του διαμελισμού της. Το οικονομικό και πολιτικό υπόβαθρό της είναι ήδη έτοιμο με όλες τις θεσμικές αλλαγές που έχει επιβάλλει η τρόικα. Η ένθερμη αποδοχή της πολεμικής επέμβασης εναντίον της Συρίας από τους κυβερνώντες, είναι το εισιτήριο για να μπει στον ντορβά και η Ελλάδα. Η μόνη αντίσταση μέχρι στιγμής σ’ αυτό το προμελετημένο ολοκαύτωμα είναι η αυθόρμητη πεισματική άρνηση του λαού μας να ενδώσει στα εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα που προσπαθούν να τον ταΐσουν από τα δεξιά και τα αριστερά. Και η μόνη ελπίδα οι δυνάμεις σαν το ΕΠΑΜ που ειλικρινά παλεύουν για την ενότητα του λαού πάνω από εμφυλιοπολεμικές διαχωριστικές γραμμές, πάνω από πλαστούς διαχωρισμούς δεξιάς και αριστεράς με σκοπό την ταχύτερη δυνατή ανατροπή του καθεστώτος κατοχής και δουλοπαροικίας του χρέους.

Ο ελληνικός λαός μπορεί να κάνει την έκπληξη. Άλλωστε δεν έχει άλλη εναλλακτική. Ή μάλλον η άλλη εναλλακτική είναι η γενοκτονία του λαού και ο διαμελισμός της χώρας υπό το άγρυπνο βλέμμα του ευρώ, του δολαρίου και των ντόπιων συνεργατών τους. Μπορεί λοιπόν να ανατρέψει το καθεστώς που του έχουν επιβάλλει αποικιοκράτες και δοσίλογοι, να κερδίσει την χώρα του και να επιβάλλει με την ενότητά του τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε γη, αέρα και θάλασσα με γνώμονα τη δική του ευημερία.

Αυτό το ενδεχόμενο είναι το μόνο που τρέμουν όσοι μεθοδεύουν την κλιμάκωση του παγκόσμιου πολέμου. Είναι στο μόνο ενδεχόμενο που δεν έχουν απάντηση, δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν ούτε καν με στρατιωτικά μέσα. Η ιστορία έχει δείξει ότι ένας λαός ενωμένος και αποφασισμένος, όσο μικρός κι αν είναι, αποδεικνύεται πάντα ανυπέρβλητος αντίπαλος όταν υπερασπίζεται την πατρίδα του και τον εαυτό του απέναντι ακόμη και στη μεγαλύτερη υπερδύναμη. Γι’ αυτό και ολόκληρη η στρατηγική τους βασίζεται στην έγκαιρη αποτροπή ενός τέτοιου ενδεχομένου πριν συμβεί. Έτσι όμως και συμβεί, όλα τα δεδομένα του προβλήματος αλλάζουν ριζικά τόσο για την Ελλάδα, για την περιοχή, αλλά και παγκόσμια. Θα είναι το πρώτο μεγάλο πλήγμα που θα δεχτεί η παγκόσμια τάξη, όπως ακριβώς έγινε και με την εθνεγερσία του 1821 παρά και ενάντια της Ιερής Συμμαχίας. Μόνο που σήμερα θα τελειώσουμε αυτό που έμεινε ατελείωτο τότε.

Παλαμάς: Ραγιάδες ἔχεις, μάννα γῆ, σκυφτοὺς γιὰ τὸ χαράτσι...

«... Χαρὰ στοὺς χασομέρηδες! Χαρὰ στοὺς ἀρλεκίνους! 

Σκλάβος ξανάσκυψε ὁ ρωμιὸς καὶ δασκαλοκρατιέται. 

 Δὲν ἔχεις, Ὄλυμπε, θεούς, μηδὲ λεβέντες ἡ Ὄσσα, 

 ραγιάδες ἔχεις, μάννα γῆ, σκυφτοὺς γιὰ τὸ χαράτσι, 

 κούφιοι καὶ ὀκνοὶ καταφρονοῦν τὴ θεία τραχιά σου γλώσσα, 

τῶν Εὐρωπαίων περίγελα καὶ τῶν ἀρχαίων παλιάτσοι. ....» 

                Κωστής Παλαμάς (Γύριζε) - (1908)