Όταν ήταν γερουσιαστής των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τζο Μπάιντεν προσπάθησε να επιβάλει ένα σχέδιο διαίρεσης του Ιράκ σε τρία ξεχωριστά κράτη. Ως αντιπρόεδρος, επέβλεψε τις συμφωνίες του Μινσκ στην Ουκρανία. Τώρα ως πρόεδρος, ολοκληρώνει την καταστροφή του Ιράκ, το οποίο έχει γίνει ακυβέρνητο, και της Ουκρανίας, που έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης.


«Προσέξτε αυτόν που νομίζει ότι είναι πλούσιος συσσωρεύοντας υποσχέσεις από ανθρώπους που θεωρεί φίλους του». Αυτή η χιλιόχρονη αραβική παροιμία ισχύει για τη σημερινή περίπτωση της Ουκρανίας και πριν από αυτήν, της Ελλάδας και της Κύπρου.

Προορισμένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 2014, να προκαλέσει τη Ρωσία σε σημείο να την παρασύρει σε έναν πόλεμο φθοράς, η κυβέρνηση Ζελίνσκι υπό την εποπτεία των «νεοναζί» προσπάθησε να εκπληρώσει κατά γράμμα την αποστολή που της ανατέθηκε χωρίς καν να μπει στον κόπο να σκεφτεί σοβαρά τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει αυτό το περιπετειώδες εγχείρημα στην ύπαρξη της Ουκρανίας καθώς και στην επιβίωσή της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα άλλα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ συνεχίζουν να επιδεικνύουν μεγάλη γενναιοδωρία παρέχοντας στρατιωτική βοήθεια, τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική, στην κυβέρνηση του Κιέβου, ενώ παραμελούν εντελώς την κοινωνικοοικονομική πτυχή, η οποία προσφέρει ένα πολύ παράλογο τοπίο, διότι η κλίμακα της καταστροφής που επηρεάζει βαθιά όλους τους τομείς της ζωής προδιαγράφει ένα μέλλον μεγάλης και οδυνηρής κοινωνικής αστάθειας. Η κυβέρνηση Ζελίνσκι θέλει να είναι έτοιμη να κάνει τα πάντα για να πετύχει η χώρα της πρόσβαση στο νατοϊκό ή ευρωπαϊκό παράδεισο, και κατά προτίμηση και τα δύο μαζί. Ομολογουμένως σίγουρα υπερβολικά φιλόδοξο εγχείρημα δεδομένης της ελληνοκυπριακής εμπειρίας, η οποία θα έπρεπε να αποτελέσει παράδειγμα και μάθημα για όσους τείνουν να παίρνουν τις επιθυμίες τους για πραγματικότητες, όταν οι εμπειρίες, του παρελθόντος και του παρόντος, καθώς και οι πολυπλοκότητες της διεθνούς συγκυρίας θα έπρεπε να προειδοποιούν κάποια ονειρικά ή φλογερά μυαλά.

Σε ένα φεστιβάλ της Πολεμικής αεροπορίας του στις 3 Σεπτεμβρίου 2022, ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε: «Η Ελλάδα προσπαθεί να μας απειλήσει με S-300. Ελλάδα, μια αναδρομή στην ιστορία. Εάν πάτε πολύ μακριά, η τιμή θα είναι βαριά. Δεν έχουμε παρά μόνο ένα πράγμα να πούμε στην Ελλάδα: Θυμηθείτε τη Σμύρνη [την πυρκαγιά της Σμύρνης το 1922]». Ενεργούσε με διαταγή του ΝΑΤΟ για να αναγκάσει την Ελλάδα να επιτρέψει μια αμερικανική στρατιωτική βάση στο έδαφός της.

Και αν η Ουκρανία δείχνει πλήρη αδιαφορία για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ελληνοκυπριακή οντότητα, η κυβέρνηση της Αθήνας με τη σειρά της φαίνεται να πάσχει από μια πολύ περίεργη αμνησία που αναπτύχθηκε πολυμερώς στη διπλωματία και την ιστορία, για να μην αναφέρουμε τα χρονικά των πολέμων αμοιβαίας επιθετικότητας με τον Τούρκο γείτονα και σύμμαχό της, όχι μόνο στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, αλλά και στην καθημερινή ζωή. Ενώ ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δικαιολογεί την καταδίκη του για τη ρωσική εισβολή στο ουκρανικό έδαφος με τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, γεγονός παραμένει ότι στις 3 Σεπτεμβρίου ο αρχηγός του τουρκικού κράτους δεν μπορούσε να συγκρατηθεί να απειλήσει τον Έλληνα γείτονά του να εισβάλει όταν έρθει η ώρα. Ο Ερντογάν δεν μάσησε τα λόγια του προβάλλοντας τις πιο ξεκάθαρες απειλές: «Η κατοχή σας των νησιών [στο Αιγαίο, κοντά στην Τουρκία] δεν μας δεσμεύει με κανέναν τρόπο. Όταν έρθει η ώρα, θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται. Μπορούμε να φτάσουμε ξαφνικά τη νύχτα». Τι παράξενη νατοϊκή συμμαχία και οι «εγγυήσεις για σταθερότητα» της!

Η ατλαντική συμμαχία, η μερική ή πλήρης ενσωμάτωση σε αυτή την τρομερή πολεμική μηχανή, η μερική ή ολική ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθούν στο όνειρο και μόνο στο όνειρο, ποτέ στην πραγματικότητα, μια προστασία της εδαφικής ακεραιότητας καθώς και της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας του κράτους που έχει αυτού του είδους τις φιλοδοξίες. Το παράδειγμα της Κύπρου, αυτού του μικρού, όμορφου και ειρηνικού νησιού, που βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο, θεματοφύλακα μιας ξεχωριστής πολιτιστικής κληρονομιάς, θα παραμείνει ίσως για την αιωνιότητα το χαρακτηριστικό παράδειγμα για να διαψεύσει τις απίθανες ιστορίες για «εγγυήσεις» και «προστασία» που προσφέρουν οι στρατιωτικές συμμαχίες με αυτοκρατορικές φιλοδοξίες.

Στις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν μεταξύ των δύο ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητων, υπό τη βαριά και ισχυρή υψηλή αιγίδα του Ηνωμένου Βασιλείου ως εντολοδόχου δύναμης και των ελληνικής και τουρκικής κυβερνήσεων, ένθερμων υποστηρικτών των δύο κοινοτήτων, οι οποίες έλαβαν χώρα στη Ζυρίχη και το Λονδίνο (1959 - 1960) και κατέληξαν στη Συμφωνία του Lancaster House για την ανεξαρτησία της νήσου Κύπρου, διαπιστώθηκε ότι τρεις ξένες δυνάμεις έξω από το νησί θα είναι οι «εγγυητές» της αυστηρής εφαρμογής των οδηγιών του Κυπριακού Συντάγματος και ως εκ τούτου εγγυητές της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της εκκολαπτόμενης Δημοκρατίας των εν λόγω συμφωνιών. Ποιος περισσότερο από αυτές τις τρεις δυνάμεις μπορεί να φέρει πραγματικές εγγυήσεις στο κυπριακό όνειρο και τη χειραφέτηση αυτού του νησιού, νανουρίσμα της εξαιρετικής συμβίωσης μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά μεταξύ της Φοινίκης και της αρχαίας Ελλάδας; ... Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελλάδα και η Τουρκία, τρεις χώρες σύμμαχες εντός της Ατλαντικής Συμμαχίας και που σέβονται τις εντολές της. Η Κύπρος θα μπορούσε έτσι να εξελιχθεί με κάθε ασφάλεια και ως εκ τούτου να απολαύσει την ειρήνη και την ηρεμία με την πραγματική έννοια της λέξης. Τι θα μπορούσε να είναι πιο καθησυχαστικό?...

Το 1974, ενώ η δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών οργάνωσε πραξικόπημα στην Κύπρο εναντίον του καθεστώτος του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν την Τουρκία να εισβάλει στο νησί. Πρόκειται για την «Επιχείρηση Αττίλας». Διεξάγεται σε συνεννόηση με το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον, οι οποίες στέκονται πίσω. Πρόκειται για τη θραύση τόσο της Κύπρου όσο και της Ελλάδας, παρότι η δικτατορία είχε επιβληθεί εκεί από το δίκτυο stay-behind του ΝΑΤΟ.

Αλλά δυστυχώς, καμία από τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι δύο εταίροι της Ελλάδας σε αυτή την κυπριακή προσπάθεια, δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία, σχετικά με την αυστηρή εφαρμογή των συνταγματικών οδηγιών, δεν τηρήθηκε και η χώρα έπεσε σε θεσμικό αδιέξοδο που προκλήθηκε από το μποϊκοτάζ του έργου της εκτελεστικής εξουσίας από τον αντιπρόεδρο της τουρκοκυπριακής κοινότητας και του οποίου η αντιπροεδρική προσυπογραφή ήταν απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία των κρατικών υποθέσεων. Έτσι, μόλις τρία χρόνια, και η χώρα βρέθηκε σε πλήρη θεσμική ακινησία. Η νεαρή Δημοκρατία ξεκίνησε μια μοιραία σπείρα που διευκόλυνε την εισβολή του τουρκικού στρατού στο νησί, της ανατολικής αιχμής του δόρατος της Ατλαντικής Συμμαχίας, τον Ιούλιο του 1974, προκαλώντας την τραγωδία της μεταφοράς πληθυσμών και όλες τις δυστυχίες που προκύπτουν από αυτήν. Το Ηνωμένο Βασίλειο άφησε τον Τούρκο σύμμαχό του να κάνει ό,τι ήθελε εις βάρος του Έλληνα συμμάχου του. Η διχοτόμηση του νησιού δεν μετέβαλε καθόλου τα συμφέροντα και τα προνόμια του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο διαθέτει δύο μεγάλες κυρίαρχες στρατιωτικές βάσεις, αεροπορικές και ναυτικές, τη Δεκέλεια και το Ακρωτήρι. Η τελευταία είναι η μεγαλύτερη βάση στον κόσμο της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας που βρίσκεται εκτός της βρετανικής επικράτειας.

Τι συνέβη με αυτές τις τόσο γενναιόδωρες εγγυήσεις για τις οποίες δεσμεύτηκαν τρία κράτη μέλη του ΝΑΤΟ;... Απόλυτη σιωπή. Τι γίνεται με την αξιοπιστία του ΝΑΤΟ απέναντι στα μέλη του αλλά και απέναντι στους προστατευόμενους του;... Απόλυτη σιωπή.

Ο Χιου Μάκιντος Φουτ, βαρόνος Κάραντον ήταν πουριτανός, θαυμαστής του Όλιβερ Κρόμγουελ. Αποικιακός διπλωμάτης, εκπροσώπησε το Στέμμα στην Παλαιστίνη και την Κύπρο, αλλά και στη Νιγηρία και την Τζαμάικα.

Ο Sir Hugh Foot, τελευταίος Βρετανός Ύπατος Αρμοστής στο νησί της Κύπρου και πολύ αυταρχικός διευθυντής των διαδικασιών που οδήγησαν στις συμφωνίες του Lancaster House, έλαβε μια κολακευτική προαγωγή από την ιεραρχία του. Η υψηλότατη φιλεύσπλαχνη Μεγαλειότητά της, η Βασίλισσα Ελισάβετ Β', τον έκανε Λόρδο με το όνομα Lord Caradon ως ανταμοιβή για το αριστοτεχνικό έργο του στην κυπριακή κρίση. Αυτός ο ίδιος Λόρδος Caradon απόλαυσε ένα άλλο ραντεβού με την ιστορία. Καθώς έγινε μόνιμος αντιπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στα Ηνωμένα Έθνη, αυτός ο διπλωμάτης συνέταξε και υπονόμευσε το εξαιρετικά αμφιλεγόμενο ψήφισμα 242 του Συμβουλίου Ασφαλείας μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967. Έπαιξε με τις γλωσσικές λεπτές αποχρώσεις μεταξύ του αγγλικού κειμένου του ψηφίσματος και της γαλλικής μετάφρασής του σχετικά με τη μερική απόσυρση (σύμφωνα με το αγγλικό κείμενο) και την πλήρη απόσυρση (σύμφωνα με το γαλλικό κείμενο) των ισραηλινών στρατευμάτων που κατέλαβαν το συριακό Γκολάν, τις παλαιστινιακές περιοχές της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, την Δυτική Όχθη και την Γάζα, καθώς και την αιγυπτιακή έρημο του Σινά.

Ο Σερ Τζέρεμι Γκρίνστοκ είχε πιστέψει ότι θα μπορούσε να αφηγηθεί τα κατορθώματά του σε ένα βιβλίο, «Iraq : The Cost of War ». Απαγορεύτηκε η δημοσίευση για έντεκα χρόνια και κατέληξε να εμφανίζεται μόνο μετά από βαριές περικοπές. Το Στέμμα δεν ήθελε να αποκαλύψει τη συνωμοσία των «ιρακινών όπλων μαζικής καταστροφής» που καταρτίστηκε το 1998, ούτε τον τρόπο με τον οποίο συνέταξε το ιρακινό Σύνταγμα για να καταστήσει τη χώρα ακυβέρνητη.

Μια άλλη περιέργεια της ιστορίας: κατά τη διάρκεια της εισβολής και κατοχής του Ιράκ από τις ΗΠΑ, ο Paul Bremer, στρατιωτικός κυβερνήτης, χρησιμοποίησε τα ταλέντα του Μόνιμου Αντιπροσώπου του Ηνωμένου Βασιλείου στα Ηνωμένα Έθνη, Sir Jeremy Greenstock, για να συντάξει το ιρακινό σύνταγμα προκειμένου να αποτρέψει τη μελλοντική εμφάνιση ενός ενωμένου, ανεξάρτητου και κυρίαρχου Ιράκ. Αυτό έγινε και το Σύνταγμα του Γκρίνστοκ μετέτρεψε το Ιράκ σε συνομοσπονδία αν και το επίσημο όνομα είναι «Ιρακινή Ομοσπονδία». Αυτή η συνομοσπονδιακή κατάσταση γίνεται έντονα αισθητή στα προνόμια που παρέχει το σύνταγμα στην αυτόνομη περιοχή που ονομάζεται «Ιρακινό Κουρδιστάν». Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτός ο μαθητευόμενος μάγος, ο Sir Jeremy, είναι ένας από τους πιο λαμπρούς μαθητές του Λόρδου Caradon, οπαδού των χειρισμών του.

Ο Ερρίκος ντε Ζουβενέλ ξεκίνησε την καριέρα του στην αριστερά (ήταν σύζυγος της μυθιστοριογράφου Κολέτ) για να την τελείωσε με τους Ιταλούς φασίστες. Διετέλεσε για λίγο Ύπατος Αρμοστής της Γαλλίας στη Συρία και τον Λίβανο. Για να πολεμήσει εναντίον των εθνικιστών, προσπάθησε να χωρίσει τους Άραβες σε ομολογιακές μειονότητες και το πέτυχε στο Λίβανο.

Αυτές οι συνδέσεις μεταξύ ατόμων και σχεδίων χρονολογούνται από τη δεκαετία του είκοσι του περασμένου αιώνα. Ο Λόρδος Caradon ήταν κάποιος με μεγάλη ικανότητα, γνωρίζοντας τους μεγάλους πολιτικούς χειρισμούς που συνόδευσαν την εμφάνιση κρατών μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν αγνοούσε τις διαβολικές τακτικές που υιοθέτησαν οι πολλαπλές ευρωπαϊκές παρεμβάσεις στην περιοχή του Λεβάντε μετά τις συμφωνίες που συνήφθησαν μεταξύ του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και του Φραγκίσκου Α’ το 1536. Αυτή είναι η προέλευση των ευρωπαϊκών εργασιών για αυτό που οι πρόξενοι της Γαλλίας στο Χαλέπι άρχισαν να αποκαλούν «τις μειονότητες» και στη συνέχεια πρόσφατα «τις συνιστώσες» κλπ ... Ο ίδιος Λόρδος Caradon γνώριζε σίγουρα την κάτω πλευρά της αποστολής του πατέρα του Λιβανέζικου Συντάγματος, του πρώτου πολίτη ύπατου αρμοστή, Henry de Jouvenel. Το έργο του, όπως αποδεικνύεται από το σύνταγμα του Λιβάνου του 1926, ενέπνευσε τις έρευνες του Λόρδου Caradon. Αυτό που αγνοούνται οι Λιβανέζοι μέχρι σήμερα, δυστυχώς. Το Σύνταγμα της Κύπρου εμπνεύστηκε από το Σύνταγμα του Λιβάνου. Αυτή είναι η πραγματικότητα που τείνουμε να παραβλέπουμε.

Η παρούσα μικρή επισκόπηση δίνει μια ακριβή ιδέα της πραγματικότητας για τις  «εγγυήσεις» και τις «προστασίες». Η ουκρανική τραγωδία δεν βρίσκεται παρά μόνο στα σπάργανα της και ο κόσμος μπορεί να χρειαστεί ένα ουράνιο θαύμα για να σταματήσει αυτή τη κούρσα προς τον πυρηνικό γκρεμό. Δεν μπορώ παρά να θυμάμαι αρκετά συχνά τη διάσημη δήλωση της Liz Truss κατά τη διάρκεια του αγώνα ταχύτητας για να μπει στο αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ: «Είμαι έτοιμη, αν χρειαστεί, να πατήσω το πυρηνικό κουμπί». Όσον αφορά τις εγγυήσεις και τις προστασίες, δεσμεύουν μόνο εκείνους που πιστεύουν σε αυτές.

Χασάν Χαμαντέ