Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2024

 Απόλλων - Φοίβος, ετυμολογία (Κ.Ντ.)

Είδα από κάποιον ...παρ-ετυμολόγο μιαν αυθαίρετη, "ερμηνεία" του ονόματος Απόλλων ή Φοίβος*, εντελώς ανόητη και αστεία :
"δια του απωθεν είναι των πολλών τ. ε. μόνος=Μονας=Θεός"
Παραθέτω λοιπόν την καταγεγραμμένη προσπάθεια έγκυρων Ελλήνων και ξένων γλωσσολόγων επιστημόνων :

Σύμφωνα με το Λεξικόν ΝέαςΕλληνικής Γλώσσας, είναι αγνώστου ετύμου.
Μπορεί λέει, να προέρχεται από το άπελος, που σημαίνει “δύναμη – στον Όμηρο, ο αδύναμος είναι ολιγηπελέων.

Μπορεί όμως και να σχετίζεται με το “απέλλαι” που σημαίνει “ιερά”.
Σημ. Κ.Ντ: Εκ του άπελος=δύναμη ή από το απέλλαι=ιερά, η Απέλα (ή και Απέλλα;) των Λακεδαιμονίων, ως η ιερή και παντοδύναμη γενική λαϊκή συνέλευση λήψης κρίσιμων αποφάσεων.

Το "Λεξικόν της Ελλην. Γλώσσης" των Liddell & Scott όμως γράφει:
"Απόλλων.... ο αιφνίδιος θάνατος ανδρών απεδίδετο εις τα αγανά αυτού βέλεα (βέλη) ως ο των γυναικών εις την Άρτεμιν....
δεν εταυτίσθη μετά του Ηλίου, ει μη αργά μόνον, ου προ των χρόνων του Αισχύλου...
Το όνομα αυτού κατ΄Αρχίλ. 23 παράγεται εκ του απόλλυμι (επιτεταμένος τύπος του όλλυμι=καταστρέφω εντελώς, φονεύω... παρατατικός απώλλυν, Αττ. απολώ) Αισχύλ. Άγ.1082, Ευρ.781..."


*Φοῖβος (από το Λεξικό αρχαίας ελληνικής του λαμπρού φιλολόγου Ευάγγελου Μαντουλίδη, σε έκδοση pdf) =λαμπρός, ἀκτινοβόλος, ἐπίθ. τοῦ Ἀπόλλωνα). Πιθανόν ἀπ’ τό φάος-φῶς. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα:
φοιβάζω (=προφητεύω), φοίβασμα (=χρησμός), Φοίβειος, φοιβητός (=προφητικός), φοιβητής (=προφήτης), φοιβάω (=ἐξαγνίζω), Φοίβη, φοιβολάλος (=προφητικός), φοιβητεύω (=προφητεύω), φοιβολόγος (=προφητικός), φοιβονομοῦμαι (εἶμαι καθαρός, ἁγνός),
φοιβάς, ἡ (=προφῆτις, ἡ).

Δεν υπάρχουν σχόλια: