Λιόκουρνο (Κρήτη) ή λιόκρινο, λιόκρουνο, τόπακας( σε άλλες περιοχές της Ελλάδας) : Το σπανιότατο θεραπευτικό κέρατο του φιδιού

Το λιόκουρνο και οι θεραπευτικές του ιδιότητες.   Λιόκουρνο, το κέρατο του φιδιού!!

Iscreta.GrΑπρ 30, 2015Διάφορα5

2

Γράφει ο Ανδρέας Φουράκης.

Πολλές φορές, κατά παραφθορά της λέξης, μπορεί να το ακούσουμε σαν λιόκρινο ή λιόκρουνο. Η σωστή ονομασία όμως είναι «λιόκουρνο». Έτσι αναφέρεται και στο «Ερμηνευτικό και ετυμολογικό λεξικό του δυτικοκρητικού γλωσσικού ιδιώματος» του Αντώνη Ξανθινάκη, στο οποίο ετυμολογείται από το λατινικό cornum.

Σκοπός μου δεν είναι μόνο να διαχωρίσω την αλήθεια από τη φαντασία και τα πραγματικά γεγονότα από το μύθο, που είναι βαθιά ριζωμένος, αλλά και να καταθέσω τη μαρτυρία μου για ό,τι βίωσα σχετικά, με την ελπίδα ότι κάποιοι που γνωρίζουν περισσότερα θα συμπληρώσουν πιθανόν πολύτιμες πληροφορίες ή στοιχεία για το λιόκουρνο. Αναμφισβήτητα έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος και κατά τη δική μου εκτίμηση θα πρέπει να διανύουμε ήδη πολλές γενιές, ίσως πάνω από 5 έως 7, από την εξαφάνιση αυτού του είδους του φιδιού, αν εξαιρέσει κανείς τη μοναδική εμπειρία που είχα το έτος 1952, να δω με τα ίδια μου τα μάτια το φίδι αυτό.

Καίτοι ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει υπερήλικας στη δυτική Κρήτη ο οποίος να μη γνωρίζει ή να μην έχει ακούσει για το λιόκουρνο και τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το γεγονός ίσως μ’ άφηνε αδιάφορο εάν δεν είχα ζήσει ο ίδιος τη συνάντηση αυτή. Το νεαρό της ηλικίας μου δε μου επέτρεψε να αξιολογήσω άμεσα την τύχη αυτή, κάτι που έγινε όμως αρκετά χρόνια μετά, όταν διαπίστωσα ότι ενώ όλοι ήξεραν για το λιόκουρνο, κανείς δεν το ‘χε δει απ’ όσους το γνώριζαν και βρισκόταν εν ζωή. Έτσι άρχισα να ενδιαφέρομαι για ό,τι σχετικό, περισσότερο από περιέργεια και πείσμα και λιγότερο από λαογραφικό ενδιαφέρον, το οποίο έμελλε να με καταλάβει πολύ αργότερα.

Με τη διαπίστωση πάντα ότι η φήμη του λιόκουρνου είναι πολύ βαθιά ριζωμένη και ολοζώντανη σε όλη την ύπαιθρο της δυτικής Κρήτης ενέτεινα τις προσπάθειες και τις αναζητήσεις μου επί σαράντα και πλέον χρόνια, επί ματαίω όμως, αφού δεν κατάφερα ποτέ να βρω ούτε κάτοχο καν λιόκουρνου, παρόλο που αρκετές φορές έφτασα πολύ κοντά.

Θεωρώ σκόπιμο, πριν απ΄ όλα, να αναφέρω ότι σε ολόκληρη τη δυτική Κρήτη, η λαϊκή μνήμη συνταυτίζεται απόλυτα και θεωρεί ως αξίωμα τα παρακάτω:

1) Tις θεραπευτικές ιδιότητες που απέδιδε στα κέρατα του φιδιού.
2) Tις παθήσεις που αυτά γιάτρευαν και που ήταν κυρίως οι πάσης φύσεως αλλεργίες, εκζέματα και δηλητηριάσεις.
3) Ότι για να αποβάλλει το φίδι τα κέρατα του έπρεπε να σκεπάσει κανείς αυτό με ένα άσπρο πανί κατά τους περισσότερους, κόκκινο κατά τους υπόλοιπους, οπότε αυτό τα εγκατέλειπε.
4) Το ίδιο το φίδι δεν έχει κάποιο όνομα, ονομαστά μόνο είναι τα κέρατα του ως λιόκουρνο.

Τα έτη 1950-1952 κατασκευάστηκε, με το σχέδιο Μάρσαλ, η υπάρχουσα και σήμερα γέφυρα του ποταμού Ιάρδανου στο Δήμο Πλατανιά Χανίων. Δίπλα στη γέφυρα και σχεδόν επί της δυτικής όχθης του ποταμού βρισκόταν η αγροικία του παππού μου, στην οποία περνούσα τα καλοκαίρια μου. Την εποχή εκείνη το ποτάμι ήταν ένα σπουδαίο και πλουσιότατο οικοσύστημα με πάμπολλα είδη υδροβίων πτηνών και ερπετών.

Τη χρονιά εκείνη μόλις είχε αποπερατωθεί η κατασκευή της γέφυρας κι εγώ καθισμένος στην ακροποταμιά, με τις άκρες των ποδιών μου μέσα στο νερό, απολάμβανα ένα παγωμένο ποδόλουτρο και τη γύρω φύση. Τότε από αριστερά μου και από απόσταση ίσως και μικρότερη του μέτρου έφτασε στ’ αυτιά μου ήχος σαν φύσημα και στρέφοντας το κεφάλι μου αντίκρισα ένα κουλουριασμένο φίδι σε πλήρη παραλλαγή με το αμμοχάλικο της όχθης, εξ αιτίας της οποίας δεν το είχα αντιληφθεί, αν και τόσο κοντά μου. Ποτέ άλλοτε δεν είχα επαφή με φίδι και μη διαισθανόμενος κανένα κίνδυνο ή φόβο έπιασα με το δεξί μου χέρι ένα μικρό πετραδάκι και το πέταξα πάνω στο κουλουριασμένο φίδι, περισσότερο για να δω αν ήταν κάτι το ζωντανό και αν αυτό ήταν που παρήγαγε τον ήχο του φυσήματος που είχα ακούσει.

Ακολούθησε και δεύτερο πετραδάκι και τρίτο και τότε το φίδι ανασήκωσε το κεφάλι του σε ύψος περίπου δέκα εκατοστών, επαναλαμβάνοντας τον ήχο. Αν και ουδέποτε είχα δει φίδι από τόσο κοντά με εξέπληξε το γεγονός ότι στο κεφάλι του φιδιού υπήρχαν δύο μικρά κατάλευκα κερατάκια ύψους ενός εκατοστού, τα οποία έγερναν ανεπαίσθητα προς τα πίσω και οι κορυφές τους βρίσκονταν σε ελαφρά διάσταση από τις βάσεις τους εκατέρωθεν του μέσου του κεφαλιού του, σχηματίζοντας V. Θεώρησα το γεγονός όχι σπουδαίο, αλλά αστείο, και αφού σηκώθηκα από χάμω κατευθύνθηκα προς το σπίτι και απευθυνόμενος προς την αδελφή της γιαγιάς μου Χρυσώ Τρουλλάκη και την αδελφή του πατέρα μου Ειρήνη Φουράκη (η οποία βρίσκεται ακόμη εν ζωή) τους είπα: «Ελάτε να δείτε ένα αστείο πράγμα» και συμπλήρωσα «Ένα φίδι που έχει κέρατα». Η θεία μου η Ειρήνη τότε έκανε το σταυρό της και είπε: «Ο Ιησούς Χριστός νικά! Ο διάολος θα είναι». Η Χρυσώ όμως, μ’ έπιασε από το χέρι και, τραβώντας με, μου’ πε: «Το λιόκουρνο, το λιόκουρνο θα’ ναι! Πάμε να δούμε, το’ χω ακουστά μα δεν το’ χω δει ποτέ μου».

Και οι τρεις μαζί πήγαμε δίπλα στο φίδι, που κουλουριασμένο ακόμα, δεν έδειχνε καμία διάθεση να τραπεί σε φυγή με την παρουσία μας. Μόνο ένα τμήμα του σώματος του είχε κάπως τεντωμένο προς τα πάνω σαν να ήθελε να επιδείξει τα δύο μικρά κερατάκια που σαν κατάλευκοι χαυλιόδοντες προεξείχαν. Η θεία μου η Ειρήνη, αγχώδης πάντα, τρομοκρατημένη, μας τράβαγε να φύγουμε μακριά από το φίδι, μα η Χρυσώ ήθελε να το βλέπει όπως κι εγώ και για να μη χάσουμε το θέαμα κάναμε τον κύκλο του σπιτιού και πάνω από τη γέφυρα πια το περιεργαζόμασταν για πάνω από δεκαπέντε λεπτά τουλάχιστον ακόμα, από απόσταση 3-4 μέτρων.

Τότε κάποια στιγμή η Χρυσώ είπε: «Αν είχαμε τώρα ένα κόκκινο πανί να του το πετάξουμε, να το σκεπάσει, θα άφηνε τα κέρατα του και θα έφευγε. Ξέρετε, δεν υπάρχει καλύτερο φάρμακο από το λιόκουρνο». Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα αυτά τα πράγματα. Ξαφνικά, χωρίς καθόλου να βιάζεται, το φίδι ξετύλιξε το κορμί του και σύρθηκε μέχρι το νερό, όπου άρχισε να κολυμπά νωχελικά στην επιφάνεια, με το κεφάλι απ’ έξω, κατά το γνωστό τρόπο που τα φίδια κολυμπούν. Διέσχισε το μισό πλάτος του ποταμού και τυλίχτηκε σε μια σιδερένια βέργα που είχε μείνει από τα έργα κατασκευής της γέφυρας να προεξέχει καρφωμένη ένα μέτρο περίπου έξω από την επιφάνεια του νερού. Εκεί σταμάτησε για λίγο και αμέσως μετά άρχισε να αναρριχάται προς την κορυφή της βέργας μέχρι που συνάντησε το κενό. Εκεί έμεινε για πέντε ολόκληρα λεπτά ακίνητο. Μετά έστρεψε το κεφάλι του προς τα κάτω και αφού κατέβηκε διέσχισε το υπόλοιπο του ποταμού κολυμπώντας επιφανειακά, κατά τον προηγούμενο τρόπο, μέχρι την απέναντι όχθη, όπου εξαφανίσθηκε μέσα στην πυκνή βλάστηση.

Σήμερα, φέρνοντας στο μυαλό μου τις ολοζώντανες αυτές εικόνες που χαράχτηκαν στη μνήμη μου ανεξίτηλα, βγάζω διάφορα συμπεράσματα και κάνω υποθέσεις, προσπαθώντας να αξιοποιήσω τα στοιχεία της εμπειρίας μου αυτής. Θυμάμαι ότι το φίδι βρισκόταν κουλουριασμένο σε σκιερό μέρος κι όχι σε ήλιο όπως συνηθίζουν τα ψυχρόαιμα προκειμένου να μαζέψουν θερμότητα. Υποθέτω ακόμα ότι η αναρρίχηση του στη σιδερένια βέργα που προεξείχε του νερού ίσως έγινε διότι ακουμπώντας σ’ αυτήν διαπίστωσε ότι ήταν ζεστή και άρχισε να ανεβαίνει προς την κορυφή της που ως πιο απομακρυσμένη από το νερό θα ήταν σίγουρα ακόμα πιο ζεστή, ακριβώς για να συλλέξει θερμότητα.

Αν εξαιρέσει κανείς τα κερατάκια, το φίδι δεν διέφερε σε τίποτα από ένα κοινό νερόφιδο όπως αυτά που αφθονούσαν στην περιοχή. Ήταν σχετικά μικρού μεγέθους, όχι πάνω από 50-60 εκατοστά και το χρώμα του ήταν σκούρο καφε-πράσινο με το πράσινο να υπερισχύει. Από το μήκος και το πάχος του κορμού του, με τις μετέπειτα εμπειρίες μου, μπορώ να συμπεράνω σήμερα με βεβαιότητα ότι επρόκειτο για νεαρό φίδι, 2 ετών το πολύ. Η μη φυσιολογική του αντίδραση στην παρουσία ανθρώπων μου δημιουργεί το ερώτημα μήπως βρισκόταν στο πρώτο στάδιο από το ξύπνημα μετά από τη χειμέρια νάρκη. Πάντως χτυπημένο δεν ήταν πουθενά, ενώ κατά τη φυγή του δεν επιτάχυνε την ταχύτητα κολύμβησης καταδυόμενο στον πυθμένα, όπως κάνουν όλα τα νερόφιδα όταν διαισθανθούν κίνδυνο, αλλά κολυμπούσε νωχελικά στην επιφάνεια με τρόπο και ρυθμό που αυτά κολυμπούν όταν απλώς θέλουν να μετακινηθούν.

Ένα άλλο ερώτημα που με απασχολεί είναι μήπως το είδος του φιδιού αυτό αποκτούσε τα κέρατα κατά τη χειμέρια νάρκη ή κατά την περίοδο της αναπαραγωγής του για να τα αποβάλλει αμέσως μετά. Αυτόν τον συλλογισμό μου ενισχύει η γενικώς διαδεδομένη φήμη ότι αν σκέπαζες με ένα πανί το φίδι τα κέρατα έπεφταν αμέσως. Σήμερα συλλογίζομαι ότι είναι πολύ φυσιολογικό εάν κανείς θέλει να πιάσει ένα φίδι να χρησιμοποιήσει ένα ρούχο που θα το ρίξει απάνω του, αποφεύγοντας τυχόν επίθεση του φιδιού, αλλά και να το πιάσει με γυμνά χέρια. Αν αληθεύει ότι σε μια τέτοια φάση το φίδι απέρριπτε τα κέρατα του, αυτό δεν εξηγείται αλλιώς παρά μόνο ότι αυτά ήταν ήδη έτοιμα να πέσουν.

Υποθέτω λοιπόν ότι αν όλα αυτά αληθεύουν το είδος αυτού του φιδιού θα έβγαζε ίσως για πολύ λίγο καιρό τα κέρατα αυτά, ίσως κατά την περίοδο της νάρκης, για να τα αποβάλλει αμέσως μετά το ξύπνημα. Ακόμα και μια άλλη παρατήρηση μου συνηγορεί προς αυτήν την εκδοχή. Τα δύο μικρά κερατάκια, όπως τα περιέγραψα, είχαν μια σχεδόν ανεπαίσθητη κλίση προς τα πίσω, δηλαδή ήταν σχεδόν κάθετα φυτρωμένα στο κεφάλι του φιδιού, παρεμποδίζοντας ασφαλώς την κίνηση του, ενώ αυτό υποχρεωμένο να κινείται έρποντας θα διέσχιζε πυκνή βλάστηση και φυσικά εμπόδια. Το ερώτημα είναι αν τα κερατάκια αυτά ήταν προορισμένα να τα φέρει το φίδι στο κεφάλι του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, τότε ασφαλώς, λόγω της προσαρμοστικής ικανότητας κάθε έμβιου οργανισμού στις λειτουργικές ανάγκες του, θα έπρεπε να είχαν μεγάλη κυρτότητα προς τα πίσω ώστε να εξασφαλίζουν την ελεύθερη του κίνηση δια μέσου εμποδίων Να βρισκόταν άραγε το φίδι που είδα στην έναρξη αυτής της διαδικασίας και σε αυτήν να οφειλόταν η ασυνήθιστη για ερπετό αφοβία για την ανθρώπινη παρουσία από τόσο κοντά;

Κατά τη διάρκεια των αναζητήσεων μου, μου εξιστορήθηκε περιστατικό από τη Δασκαλάκη Αργυρώ, το οποίο και αυτό κατά κάποιο τρόπο ενισχύει την εκδοχή αυτή. Συγκεκριμένα η Δασκαλάκη Αργυρώ υπήρξε μάρτυρας διαλόγου μεταξύ δύο γερόντων στο οροπέδιο του Ομαλού, που ο ένα διηγούταν στον άλλο ότι σηκώνοντας τη φρέζα ενός τρακτέρ κάτω απ’ αυτήν ήταν κουλουριασμένα δύο μεγάλα φίδια. Τότε ο άλλος τον ρώτησε: «Και βαστάγανε μωρέ το λιόκουρνο ή δεν το βαστάγανε;». Να ήταν άραγε ένα συνηθισμένο ειρωνικό πείραγμα η ερώτηση αυτή ή μια σημαντική μαρτυρία-επιβεβαίωση ότι το συγκεκριμένο φίδι άλλοτε είχε και άλλοτε δεν είχε κέρατα; Μήπως η παραγωγή ήχου από το φίδι ήταν ένα ερωτικό κάλεσμα όπως πολλά ζώα συνηθίζουν;

Το έτος 1968 ο Αρναντωνάκης Δημήτριος σε ηλικία τότε 70 ετών, καταγόμενος από τα Μεσκλά Κυδωνίας μου διηγήθηκε ότι ο ίδιος δεν είχε δει ποτέ το φίδι αυτό αλλά ο υπεραιωνόβιος πατέρας του του έλεγε ότι κάποτε υπήρχαν τέτοια φίδια στη Μαδάρα, με κέρατα τα οποία σφύριζαν τη νύχτα. Ένα άλλο στοιχείο που με κάνει σήμερα να συγκλίνω σ΄ αυτήν την εκδοχή είναι η σπανιότητα του λιόκουρνου. Ελάχιστοι και τυχεροί ήταν αυτοί που είχαν στην κατοχή τους τα κέρατα του φιδιού και περίφημοι και περιζήτητοι ήταν προκειμένου να γιατρέψουν τις διάφορες ασθένειες που αυτά πίστευαν ότι θεράπευαν. Όποιος τα είχε στην κατοχή του ήταν κάτι σαν πρακτικός γιατρός με όλα τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που αυτό συνεπαγόταν. Τι πιο φυσικό λοιπόν από το να φρόντιζαν όλοι να έχουν από ένα λιόκουρνο τους παλαιότερους καιρούς και γιατί αυτό δε συνέβαινε αλλά ο κάτοχος τους ήταν δακτυλοδειχτούμενος και ονομαστός;

Τόσο πολύ πίστευε ο κόσμος στις θεραπευτικές ιδιότητες του λιόκουρνου ώστε ο γνωστός και αγαπητός σε όλους Χανιώτης γιατρός Σφακιωτάκης Γεώργιος σε ηλικία 101 ετών μου διηγήθηκε τα παρακάτω: «Όταν ήμουν στο ιατρείο μου, στο Καστέλλι Κισσάμου, τα πρώτα χρόνια που εξάσκησα το επάγγελμα μου, κάποιος χωρικός μου έφερε το παιδί του το σώμα του οποίου ήταν γεμάτο από φουσκάλες και σπυριά και συγχρόνως βασανιζόταν από μεγάλη φαγούρα. Ενώ το εξέταζα, κάποιος παρευρισκόμενος στο ιατρείο μου, αγνοώντας την ιδιότητα μου, σε έντονο προστακτικό ύφος είπε στο γονιό του παιδιού: «Πάρε το γιο σου και πήγαινε στο Συρίλι να βρεις τη Φυλντικάκαινα που έχει το λιόκουρνο να σου το γιάνει αμέσως!».

Ο ίδιος γιατρός μου υπέδειξε συγγενείς της Φυλντικάκη με τους οποίους ήρθα σε επαφή και μου επιβεβαίωσαν ότι όντως είχε στην κατοχή της λιόκουρνο. Το ότι το λιόκουρνο ήταν καταξιωμένο από γενεές και γενεές σα φάρμακο φαίνεται και ακόμα επί των ημερών μας, όταν κάποιοι γεροντότεροι πίνοντας παλιό καλό κρασί εκδηλώνουν την ευχαρίστηση τους λέγοντας: «Αυτό δεν είναι κρασί, είναι λιόκουρνο!», εννοώντας ότι είναι φάρμακο. Και είναι αιτία σύγχυσης η παρομοίωση αυτή από τους γεροντότερους, διότι αρκετές φορές ρωτώντας νέους αν έχουν ακούσει για το λιόκουρνο ή αν ξέρουν τι είναι το λιόκουρνο, πήρα την απάντηση ότι είναι είδος κρασιού.

Απ’ ότι μπόρεσα να διαπιστώσω φαίνεται ότι το λιόκουρνο είχε κυρίως τη φήμη του αντίδοτου κατά των δηλητηριάσεων, αλλά χρησιμοποιούταν και προληπτικά για να εξουδετερώσει εσκεμμένη απόπειρα δηλητηριάσεως. Φαίνεται όμως ότι πολλοί διέσπειραν τη φήμη ότι ήταν κάτοχοι λιόκουρνου και για να αποτρέψουν πιθανές απόπειρες δηλητηριάσεως εναντίον τους, αφού υπήρχε ο κίνδυνος γι’ αυτόν που θα το επιχειρούσε να αποκαλυφθεί, όπως θα δούμε παρακάτω.

Αν ανατρέξουμε ιστορικά στο παρελθόν, από το μεσαίωνα και μετά θα διαπιστώσουμε τη χρυσή εποχή των δηλητηρίων ως μέσο εξόντωσης αντιπάλων. Μέθοδος ιδιαίτερα συνηθισμένη από τους Ενετούς, αλλά και τους Βυζαντινούς. Λογικό θα ήταν λοιπόν να εφοδιάζονται τα υποψήφια θύματα και στόχοι με λογής-λογής φυλαχτά και αντίδοτα, άλλοτε έχοντα πραγματικά κάποια ιατρική θεραπευτική αξία και άλλοτε μόνο κατά φαντασία που δημιουργούσαν έντεχνα κάποιοι επιτήδειοι. Ίσως λοιπόν η εποχή αυτή να γιγάντωσε τη φήμη της θεραπευτικής αξίας του λιόκουρνου, για την οποία δεν υπάρχει καμία πιστοποιημένη ιατρική επιβεβαίωση και την οποία αμφισβητώ κι εγώ και διεσώθη μέχρι την εποχή μας.

Από πολλές πληροφορίες συμπεραίνεται ότι γαμουλιώτες και χαροκόποι φορούσαν το λιόκουρνο στο λαιμό τους στα γλέντια και πριν πιουν κρασί το έριχναν μέσα στην κούπα. Αν το κρασί άφριζε τότε αυτό σήμαινε ότι περιείχε δηλητήριο και δεν το έπιναν. Η πλέον συνηθισμένη χρήση ήταν πάντως η εμβάπτιση του κέρατου στο νερό και μετά η κατάποση ή η επάλειψη στο σώμα στις περιπτώσεις εκζεμάτων.

Στο προαναφερθέν βραβευμένο λεξικό του Α. Ξανθινάκη διαβάζουμε: «Λιοκουρνίζω το νερό = καθιστώ με λιόκουρνο ιαματικό το νερό” (έβαζαν το λιόκουρνο μαζί με ένα εικονισματάκι σε ένα πιάτο με νερό και το εξέθεταν στον ήλιο).

Ένα ακόμη περιστατικό που διαδραματίστηκε στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων, το έτος 1958, καταμαρτυρά σαφώς την πολυτιμότητα και σπουδαιότητα που ο λαός απέδιδε στο λιόκουρνο. Οι μεταφορές δομικών υλικών, κυρίως τσιμέντου, γινόταν από τα πλοία με μακρύκαρα, οι καραγωγείς των οποίων συχνά μάλωναν μεταξύ τους συναγωνιζόμενοι το αγώγι. Προσπαθώντας να ηρεμήσει δύο απ’ αυτούς, κάποιος τρίτος τους είπε: «Ούτε το λιόκουρνο να μοιράζατε δεν θα κάνατε έτσι!».

Τον διάλογο αυτό μου μετέφερε ο καραγωγέας Σαμαρτζής Ανδρέας, εκ Χανίων, καταγόμενος από τη Μικρά Ασία και είναι μια σημαντική μαρτυρία στην οποία το λιόκουρνο θεωρείται ως πολύτιμο απόκτημα, ικανό να προκαλέσει διαμάχες διεκδίκησης. Κι εδώ ακριβώς τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Μήπως η σπανιότητα του και τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη των κατόχων του οδήγησαν πολλούς επιτήδειους σε σκόπιμη απάτη να εμφανίζουν δήθεν ως λιόκουρνο διάφορα άλλα μικροοστά διαφορετικών ζώων; Η δική μου απάντηση είναι σίγουρα ναι και θα παραθέσω κάποια αποδεικτικά στοιχεία, πέρα από το κοινό λογικό επακόλουθο.

Στα κέρατα και στα δόντια των ζώων διάφοροι λαοί απέδιδαν πολλές ιδιότητες, άλλοτε θεραπευτικές, άλλοτε μαγικές κι αφροδισιακές. Αφρικανοί κι ερυθρόδερμοι στολίζονταν με δόντια και κέρατα ζώων που εκφράζουν τη δύναμη προκειμένου να αποκτήσουν κι αυτοί, ενώ οι Ασιάτες ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν κέρατα ελαφιού, ρινόκερου κλπ ως αφροδισιακά και θεραπευτικά.

Όσο αφορά τα ερπετά με κέρατα, αν εξαιρέσει κανείς κάποια είδη σαύρας που φέρουν οστέϊνες προεξοχές στο σώμα και το κεφάλι, το μόνο κερασφόρο φίδι που είναι γνωστό στην παγκόσμια ερπετολογία είναι η αφρικανική έχιδνα η κερασφόρος που ζει χωμένη μέσα στην άμμο. Η έχιδνα αυτή όμως φέρει στο κεφάλι της δύο προεξοχές τριγωνικές, καλυμμένες με δέρμα, ως συνέχεια του δέρματος του σώματος της και αποτελούν μορφώματα που δεν είναι οστέϊνα αλλά σαρκώδη και, συνεπώς, μη διατηρήσιμα.

Συγκρίνοντας τις προεξοχές της αφρικανικής έχιδνας με τα κέρατα του φιδιού που εγώ είδα, διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει καμία συγγένεια ή ομοιότητα, ούτε κατ’ ελάχιστο. Τα δύο κατάλευκα μικρά κερατάκια του λιόκουρνου, γυμνά από δέρμα, χοντρότερα στη βάση τους και μυτερά στην κορυφή τους, αν ήταν λίγο περισσότερο γυρτά θα ήταν ακριβώς μικρογραφία χαυλιοδόντων ελέφαντα, ενώ η παρατήρηση τους από τόσο κοντά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα δεν άφησε κανένα περιθώριο αμφιβολίας ή σύγχυσης για το τι είχαμε δει.

Κρίνω σκόπιμη την παραπάνω αναφορά μου γιατί στην περιοδική έκδοση του Δήμου Χανίων «Ελλωτία», τόμος 10, σελίδα 295, δημοσιεύθηκε άρθρο του κ. Ι. Αλφιέρη στο οποίο παρουσιάζεται και φωτογραφία του λιόκουρνου, ουδόλως ανταποκρινόμενη σε αυτό που εγώ είδα και που με κάνει να πιστεύω ότι πολλοί παρουσίαζαν ως λιόκουρνο διάφορα άλλα οστάρια. Σε πρόσφατη επαφή που είχα με ειδικό ερπετολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο βεβαιώθηκα ότι ουδεμία πληροφορία υπάρχει γι’ αυτό το φίδι το οποίο όμως και αυτοί έχουν ακουστά.

Στις διάφορες αναζητήσεις μου διαπίστωσα με μεγάλη μου έκπληξη ότι η φήμη του λιόκουρνου μπορεί να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και ζωντανή στη Δυτική Κρήτη, δεν αποτελεί όμως μοναδικότητα στον ελληνικό χώρο όπως νόμιζα μέχρι τώρα. Απ’ άκρου εις άκρον όλος ο ελληνικός χώρος έχει να διηγηθεί γεγονότα, ιστορίες και θρύλους σχετικά με το λιόκουρνο που πολλές φορές αναφέρεται σαν «λιόκρινο» , «λιόκρουνο» και «τόπακας».

Ενδεικτικά αναφέρω μερικές απ’ αυτές τις πληροφορίες που συνέλεξα μέσω του διαδικτύου. Μια διαδεδομένη παράδοση θέλει ένα μικρό κερασφόρο φιδάκι, το λιόκρινο, όπως τουλάχιστον ονομάζεται στην Αργολίδα, να είναι ο φύλακας του σπιτιού και να θεωρείται μεγάλη τύχη εάν κανείς αποκτήσει τα κέρατα του και αντίστοιχα μεγάλη γρουσουζιά αν κάποιος το σκοτώσει. ΄Όπως επίσης αναφέρεται στο ίδιο κείμενο ορισμένες μάγισσες της γειτονιάς χρησιμοποιούσαν το λιόκρινο για να ξεματιάσουν από τη βασκανία.

Μια ιστορία λέει για ένα χωριό της Φλώρινας, όπου επί Τουρκοκρατίας αγόρασε ένας Τούρκος μια περιοχή στην οποία βρήκε ένα φίδι με κέρατα που κατάφερε να το αιχμαλωτίσει και το έδειξε και σ’ άλλους. Στη συνέχεια, παρόλο που του έλεγαν να μην το σκοτώσει, αυτός το σκότωσε. Μέσα στις επόμενες λίγες μέρες όλα τα σπίτια της περιοχής που του ανήκαν γκρεμίστηκαν, όχι όμως από ανθρώπινη επέμβαση.

Υπάρχει και μια ιστορία στον Έβρο που τη λένε οι παππούδες συνέχεια, αλλά και νέοι ψαράδες. Υπάρχει λένε στον ποταμό ένα φίδι με κέρατα, που ονομάζεται σαΐτα και πετάει ή μάλλον εκτινάσσεται, καλύτερα, πολύ γρήγορα όταν έχει άγριες διαθέσεις. Μια όχι και τόσο παλιά παράδοση περίπου 60 χρόνια πριν, λέει ότι σε μια τοποθεσία στη δυτική Αργολίδα ζούσε ένα πολύ μεγάλο κερασφόρο φίδι, το οποίο σκότωσε ένας άνθρωπος όταν εκείνο δοκίμασε να καταπιεί το φίλο του που κοιμόταν κάτω από ένα δέντρο.

Πριν από περίπου 5 χρόνια στην περιοχή Αλεποχώρι Μεγάρων αναφέρθηκε από λίγους ανθρώπους η ύπαρξη ενός υπερφυσικού φιδιού το οποίο έφερε τρίχωμα στο ογκώδες κεφάλι του καθώς και κέρατα.

Το θηρίο του Λεφτινιού:

Στην τοποθεσία Λεφτίνι, εκεί που μέχρι το 1960 ήταν πολλοί ποτιστικοί κήποι, ζούσε τα παλιά χρόνια ένα θηρίο με τέσσερα πόδια κι ένα κέρατο στο κεφάλι το «λιόκρουνο» που είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Τα δόντια το θηρίου ήταν φαρμακερά κι έμοιαζε με γουρουνόπουλο.

Υπήρχε όμως κι ένα άλλο θηρίο που ζούσε στα νερά του γειτονικού χωριού «Γαϊτσές» (Κέντρο). Πολλές φορές τα δύο θηρία μάλωναν. Σε μια μάχη το θηρίο του Λεφτινιού τραυματίστηκε βαριά και πήγε και ψόφησε μέσα στις καρκάνες (βαθιές τρύπες) του Πουλέϊκου κήπου στο Λεφτίνι. Οι Λεφτινιώτες που το χωριό τους ήταν κοντά στους κήπους βρήκαν ύστερα από χρόνια το λιόκρουνο του θηρίου και το πήρε ο γέρο-Γιάνναρης. Αυτός λίγο πριν πεθάνει το έδωσε στον ανηψιό του Ανδρέα Βενιζελέα. Το λιόκρουνο ήταν πολύτιμο γιατρικό για φιδοδάγκωμα. Όποιον δάγκωνε φίδι του δίνανε να πιει ένα ποτήρι νερό που μέσα είχαν διαλύσει ξύσμα από το λιόκρουνο κι ο φιδοφαγωμένος γιατρευόταν. Οι κάτοικοι του Λεφτινιού όταν νικήθηκε και ψόφησε το θηρίο τους θεώρησαν το ζήτημα πολύ προσβλητικό κι εγκατέλειψαν το χωριό τους. Μετακινήθηκαν νοτιότερα περί τα 700 μέτρα κι έχτισαν ένα νέο χωριό με το ίδιο όνομα που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Το αρχαίο Λεφτίνι ήταν μεγάλο χωριό και μάλιστα πρωτεύουσα του Δήμου Λεφτινίου. Σήμερα στο μικρό συνοικισμό Λεφτίνι ζουν μόνο 3 οικογένειες.

Ιστορίες για βοϊδοκέφαλα φίδια με τρομακτικά κεφάλια, για φίδια που φυλάσσουν χωριά και βασιλιάδες εξιστορούνται ακόμα σήμερα στην Πάτμο, στα Καλάβρυτα, στην Κεφαλλονιά, στη Μακεδονία, στις Κυκλάδες. Μια από τις πλέον διαδεδομένες (αν και σε παραλλαγές) είναι αυτή του «τόπακα». Ενός φιδιού με χρυσά κέρατα που κάθε χρόνο τα αλλάζει. Όποιος τύχει να δει ένα τέτοιο φίδι δεν πρέπει να φοβηθεί αλλά να ρίξει τα ρούχα του κάτω και να περιμένει. Το φίδι θα πάει να κυλιστεί στα ρούχα του και θ’ αφήσει εκεί τα χρυσά του κέρατα.

Στη μονή Σκαφιδιάς στην Ηλεία μεταξύ των άλλων κειμηλίων υπάρχουν και τα εξής: Πόρπες ασημένιες, σφραγίδες της μονής, κλώνοι μαργαριταριών, δαχτυλίδια, αγία ζώνη ενεπίγραφη από ιερομόναχο Ραφαήλ από Σκαφίδια (1765), ασημοζώναρα, όπλα, ορμανθός γροσίων, ογκώδες χαβάνι, λιόκρινο… κλπ.

Ακόμα στο βιβλίο «Συμβολή στα Λαογραφικά Κρήτης», Αθήνα 1949, στη σελίδα 80 η λαογράφος Ευαγγελία Φραγκάκη αναφέρει για το λιόκουρνο τα εξής: 

«Τον παλιό καιρό στην Κρήτη υπήρχαν όφιδες φαρμακεροί και είχαν κέρατα. Λένε πως ήσανε ερχόμενοι στην Κρήτη κολυμπητά από το Νησίρι. Ο Άγιος Τίτος τα εξολόθρευσε όπως και κάθε δηλητηριώδες ερπετό της Κρήτης. Των φιδιών αυτών τα κέρατα και οι γλώσσες έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Έχουν και του Αγιοκωνσταντινάτου τη χάρη, διώχνουν και τις σφαίρες, ως θεραπευτικόν επί αύτρας, επί αναφυλαξίας κλπ. Βάζεις το λιόκουρνο στο νερό, το αφήνεις στ΄ άστρα, να αστρονομιστεί και μετά πίνεις το νερό νηστικός, κάνεις επαλείψεις, μπουκώματα κλπ. Ως προστατευτικό από τα μάγια και τις σφαίρες το κρατείς απάνω σου. Στα σημερινά χρόνια τέτοια πράγματα δεν υπάρχουν μα αν καμιά φορά παρουσιαστεί μπροστά του κανενούς ένας τέτοιος όφις πρέπει να’ ναι τρομήτερος, να ρίξει μάνι-μάνι επάνω ντου ένα άσπρο πανί-μαντήλι, να πέσουν τα κέρατα». Δοξασίες, μύθοι κι αλήθειες σ’ ολόκληρο τον ελληνικό χώρο διαιωνίζουν και συντηρούν το μυστήριο του λιόκουρνου.

Στην Κρήτη συνηθισμένη ρήση είναι η παρακάτω: «Ψώμα κι αν ακούσεις, ψώμα ούλο δεν είναι». Και ίσως ταιριάζει στην περίπτωση του λιόκουρνου, μια και η αλήθεια κρύβεται ανάμεσα σε μύθους και θρύλους. Έτσι δικαιολογώ απόλυτα όσους πιστεύουν ότι το κερασφόρο αυτό φίδι είναι μόνο ένας μύθος, γιατί κι εγώ το ίδιο θα πίστευα σήμερα αν έλειπε εκείνη η συνάντηση μαζί του το ζεστό πρωινό του καλοκαιριού του 1952.

Από το Iscreta.GrΑπρ 30, 2015

cosmostatus: Κραυγή αγωνίας από τους Πομάκους: Δεν είμαστε Τούρ...

cosmostatus: Κραυγή αγωνίας από τους Πομάκους: Δεν είμαστε Τούρ...: Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Πομάκων και διευθυντής της Πομακικής εφημερίδας «Ζαγάλισα» Αχμέτ Ιμάμ, μίλησε για τους Πομάκους στη...

Η Κρητική φορεσιά

Πηγή: Παλαιοπωλείο Β. Κρασαγάκη

"Κρήτη γαλάζιο όνομα σμαράγδι η φορεσιά σου,

δαντέλες τ' ακρογιάλια σου λεβέντες τα παιδιά σου"

Στις αρχές του 16^ου αιώνα αρχίζει να χρησιμοποιείται στην Κρήτη η παραδοσιακή φορεσιά, που όλοι γνωρίζουμε, με τη βράκα, το γελέκι, τα στιβάνια και το μειντάνι.

Ενδιαφέροντα στοιχεία και την ιστορία της φορεσιάς, που είναι συνώνυμο σήμερα με την κρητική λεβεντιά, δίνει στο βιβλίο του με τίτλο «Η ιστορία και η λαογραφία της Κρητικής φορεσιάς» ο Ιωάννης Τσουχλαράκης.

Την ανδρική παραδοσιακή γιορτινή ενδυμασία της Κρήτης, αναφέρει ο Τσουχλαράκης, κατά το παρελθόν την έραβαν και την κεντούσαν ειδικοί  ράφτες , οι «τερζήδες». 

Το διακοσμητικό κέντημα της γίνεται με βαθυκύανα ή μαύρα μεταξωτά στριφτά κορδονέτα  που λέγονται «χάρτζα». Τα «χάρτζα φτιάχνονταν και πουλιόνταν από ειδικούς τεχνίτες, τους «καζάζηδες» ή τα έφερναν έμποροι και «τερζήδες» από την Αίγυπτο.

Πηγή: Παλαιοπωλείο Β. Κρασαγάκη

 Τα γιορτινά ρούχα των κρητικών συνέθεταν η βράκα, οι κάλτσες, το γελέκι , το μεϊτάνι, το  καπότο, το πουκάμισο, η ζώνη, το σπαστό φεσάκι, ή σαρίκι, το ασημομάχαιρο, η καδένα και τα στιβάνια.

 Όπως ο ίδιος υποστηρίζει, η άποψη ότι η βράκα ήταν άγνωστη στην Κρήτη πριν από την τουρκική κατάκτησή, δεν είναι εξακριβωμένη.  Είναι πιθανόν οι πειρατές της Αλγερίας ή της Τύνιδας να ήταν εκείνοι που έκαναν τους κρητικούς να αρχίσουν να φορούν ένα είδος βράκας αν και οι πρώτοι είχαν υιοθετήσει τη βράκα μιμούμενοι την φυλή των Ζουάβα οπότε δεν ήταν απόλυτα δικό τους ένδυμα.

Τη βράκα στη Δυτική Κρήτη την ονομάζουν «κάρτσα», ενώ στην ανατολική  «σ(χ)ιαλβάρι».  

 Το παραδοσιακό πουκάμισο που φορούσαν οι Κρητικοί ήταν  υφαντό, μεταξωτό  ή βαμβακερό, σε  χρώμα κυρίως άσπρο.  Ποτέ, όμως, δεν φορούσαν μαύρο πουκάμισο σε εκδηλώσεις χαράς. 

Λάκκοι. Nelly's - 1927 

Στο κεφάλι τους φορούσαν  το κόκκινο σπαστό φεσάκι με τη μαύρη φούντα, που παρότι μοιάζει δεν έχει σχέση με το τούρκικο,  ή το «σαρίκι» με την μορφή της μεγάλης μαντήλας.  

Το μεγάλο μαντήλι, που πριν πάρει το τούρκικο όνομα «σαρίκι» λεγόταν πέτσα, το τύλιγαν στο κεφάλι τους και άφηναν τις άκρες να πέφτουν στους ώμους, εμπρός και πίσω.  Πιο παλιά την «πέτσα» τύλιγαν στο λαιμό, είχε φαρδύτερες άκρες, που έπεφταν στους ώμους και την έλεγαν «στόλα». 

Αξίζει ν αναφέρουμε πως το μαύρο ή λευκό μαντίλι με τα κρόσια που φορούν σήμερα οι Κρητικοί με τις στολές τους έκανε την εμφάνισή του το δεύτερο τέταρτο του 20ου αιώνα στην κεντρική Κρήτη. 

Λέγεται πως έχει πολλά κρόσσια για να δείξει τα πολλά χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη και συμβολίζουν, με το σχήμα τους, τη θλίψη και το θρήνο που προκάλεσε το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου στα 1866.

Σφακιανοί. Nelly's - 1939 

 Ιδιαίτερη θέση στη γιορτινή φορεσιά των Κρητικών φέρει το  ασημομάχαιρο.  Στα χρόνια της Βενετοκρατίας λεγόταν «μπουνιάλο» ή «πουνιάλο». 

 Επί Τουρκοκρατίας λεγόταν «πασαλής».  Το τυπικό  μαχαίρι με τη μορφή που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα παρουσιάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα.  

Η λαβή ονομάζεται «μανίκα» και εμφανίζεται σε ποικιλία σχημάτων.  Η πιο διαδεδομένη μορφή είναι αυτή που το τελείωμα της λαβής έχει σχήμα ουράς ψαριού ή αλλιώς σχήμα V. Τα μαχαίρια με τις σκουρόχρωμες κεράτινες λαβές ονομάζονται «μαυρομάνικα».

Της Ελένης Βασιλάκη – e-storieskritis.blogspot.gr

Η καταγωγή των Κρητών

1

Είναι διαδεδομένη η άποψη στην Κρήτη πως οι γνήσιοι κάτοικοι της είναι γαλανομάτες και ξανθοί ενώ οι μελαχρινοί προέκυψαν από ενδογαμίες στη διάρκεια των αιώνων με λαούς που ήλθαν για να κατακτήσουν το νησί.

Την άποψη αυτή καταρρίπτει, ως ένα βαθμό, η ανθρωπολογική έρευνα που έγινε από τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό στην Κρήτη με τίτλο «Η καταγωγή των Κρητών»,η οποία και δημοσιεύεται στον ομότιτλο τόμο των εκδόσεων «Κυρομάνος».
Η έρευνα ξεκίνησε το 1965 και εμπλουτίστηκε με νέα στοιχεία ως το 1996 αξιοποιώντας, ως αντικείμενο μελέτης, ένα σημαντικό αριθμό Κρητικών από τη μια γωνιά του νησιού μέχρι την άλλη.

Το e-storieskritis.blogspot.gr μελέτησε τα, πραγματικά ενδιαφέροντα, ευρήματα της συγκεκριμένης ανθρωπολογικής έρευνας και σας τα παρουσιάζει.

Οι Κρήτες σύμφωνα με την έρευνα, είναι αυτόχθονες της λεκάνης του Αιγαίου. Το νησί κατοικήθηκε κατά την Κατώτερη Παλαιολιθική Εποχή, δηλαδή πριν μερικά εκατομμύρια χρόνια, και έκτοτε δεν ερημώθηκε ποτέ, ούτε καν κατά τη μεγάλη καταστροφή που προκάλεσε η έκρηξη του Ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Οι ποικιλίες του ανθρωπολογικού τύπου που παρουσιάζονται στη δυτική και ανατολική Κρήτη έχουν τις ρίζες τους στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο, στον Αιγαιακό. Οι μεταναστεύσεις που έγιναν σε διάφορα χρονικά διαστήματα έφεραν ελαφρές τροποποιήσεις αλλά δεν άλλαξαν τη μορφολογία του αρχικού τύπου.

Γενικότερα θα λέγαμε πως ο πιο μεγάλος αριθμός φυλετικών γνωρισμάτων στον άνθρωπο σχηματίστηκε, προφανώς όχι με την επίδραση του περιβάλλοντος, αλλά με επιμιξίες, με την απομόνωση και με άλλους παράγοντες ανεξάρτητους από το περιβάλλον.

Ένας, ελαφρά ανοικτός χρωματισμός που συναντάται μεταξύ των Κρητών, που είναι βασικά μελαχρινοί, μπορεί να συνδεθεί με την άφιξη από την Πίνδο φύλων, προφανώς ελληνικών, που γίνονται αισθητά γύρω στο 2.000 Πχ. Στη Μεσομινωική εποχή η διαδικασία σχηματισμού του ανθρωπολογικού τύπου που συναντάμε σήμερα στην Κρήτη έχει ολοκληρωθεί.

Οι Κρήτες δεν άλλαξαν σχεδόν καθόλου σε ένα διάστημα που πλησιάζει τα 6.000 χρόνια.

Γενικά χαρακτηριστικά των Κρητικών

Οι Κρητικοί και οι Κρητικές στο σύνολο τους, έχουν ανάστημα άνω του μετρίου. Είναι κυρίως μελαχρινοί με καστανά και μικρά μάτια. Μεταξύ τους επικρατούν τα μαύρα κυματιστά μαλλιά. Το δε τρίχωμα στους άνδρες είναι αρκετά αναπτυγμένο στο στήθος, στο πρόσωπο και στα φρύδια, όχι λιγότερο όμως από τα λοιπά νησιά και την υπόλοιπη παραλιακή Ελλάδα.

Επίσης είναι λεπτοπρόσωποι και λεπτορρίνιοι, με ισχυρή κατατομή στο προφίλ του προσώπου. Η μύτη τους είναι στην απόλυτη πλειοψηφία των περιπτώσεων ευθεία, τα χείλη μέτρια, το μέτωπο όρθιο ή ελαφρά φευγαλέο. Τα γνωρίσματα αυτά, καθώς και άλλα που προέκυψαν από την έρευνα, τους κατατάσσουν στον Αιγαιακό Τύπο του νότιου κλάδου της ευρωπαιοειδούς φυλής.

Συχνά ακούμε πως οι Σφακιανοί, που διαφέρουν αρκετά στα χαρακτηριστικά τους σε σχέση με τους υπόλοιπους Κρητικούς, είναι απόγονοι των Δωριέων. Με βάση όμως την έρευνα του Πουλιανού προκύπτει πως είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς τη θέση ότι οι Δωριείς κατέληξαν στα νοτιοδυτικά της Κρήτης και οι Σφακιανοί είναι απόγονοι τους.
Ότι οι Σφακιανοί δέχτηκαν επιδράσεις και των Δωριέων, δεν πρέπει να γεννά αμφιβολίες. Αλλά αν δεχτούμε ότι οι Δωριείς κατέβηκαν γύρω στο 1.200 π.Χ, ο βασικός πυρήνας των Σφακιανών, σύμφωνα με τη γεωγραφικη κατανομή των γνωρισμάτων και την προέκταση τους στα παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, υπήρχε τουλάχιστον μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν από αυτή τη χρονολογία.

Εξάλλου μέχρι σήμερα δε γνωρίζουμε ποιος ήταν ακριβώς ο μορφολογικός τύπος των Δωριέων. Μόνο υπόνοιες μπορούμε να εκφράσουμε γιατί λείπει σε μεγάλο βαθμό το οστεολογικό υλικό της περιόδου αυτής.

Επιμέρους χαρακτηριστικά των Κρητικών

ΜΑΤΙΑ

Σε ότι αφορά στα μάτια, το 43% των ανδρών και το 55% των γυναικών έχουν σκούρα μάτια. Το 50% των ανδρών και το 41% των γυναικών έχουν ανάμικτο χρώμα (καφέ-πράσινο, γκρίζο-πράσινο κτλ). Το υπόλοιπο 6,7% των ανδρών και 3,1% των γυναικών έχουν γαλανά μάτια. Από τις έρευνες έχει φανεί πως καμιά ομάδα πληθυσμού στην Ελλάδα δεν παρουσιάζει τόσο υψηλό δείκτη με καθαρά γαλανά μάτια όσο οι Κρήτης.
Το πιο μικρό ποσοστό με σκούρα μάτια 25% συναντάται στον Κρούστα. Ακολουθεί η Σητεία με 34% και τα Σφακιά με 36%. Οι πιο γαλανομάτες Κρητικοί είναι οι Σφακιανοί της Ανώπολης με 16%, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και ίσως στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκείνο που μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά είναι ότι στα Σφακιά έχουμε είτε διασταύρωση, τουλάχιστον 2 διαφορετικών φυλετικών στοιχείων, που σχημάτισαν αργότερα ένα ενιαίο σύνολο, είτε αυτό το σύνολο έφθασε κάποτε στα Σφακιά και με τη μακροχρόνια ενδογαμία βλέπουμε τα συστατικά του μέρη περισσότερο ανάγλυφα.
Ότι κι αν έγινε ένα πράγμα πρέπει να αποκλειστεί, ότι οι γαλανομάτες και ξανθοί είχαν την αρχική τους καταγωγή στην Κρήτη.
Στον αντίποδα, στην κατανομή του μικτού χρώματος ματιών την πρώτη θέση κατέχει το Λασίθι,που στον Κρούστα φθάνει το 62% και στη Σητεία το 60%. Εδώ φαίνεται πως έγιναν και οι μεγάλες προσμίξεις της Κρητικής ιστορίας.

ΤΡΙΧΕΣ
Το ξανθό χρώμα των τριχών κυμαίνεται γύρω στο 1,5% σε όλη την Κρήτη. Δεν παρουσιάζει όμως καμιά νομοτέλεια στην κατανομή του. Ξεπετιέται εδώ κι εκεί χωρίς να το περιμένει κανείς. Έτσι στον Κάντανο φτάνει το 9% ενώ στην Ανώπολη Σφακίων το 3,5% και στους καλόσειρους του Καλλικράτη το 8%.
Φαίνεται πως η επαρχία των Σφακίων κάποτε επεκτεινόταν και πέρα από τα σημερινά της όρια, τουλάχιστον ανθρωπολογικώς. Μόνο έτσι εξηγούνται τα κοινά σημεία που παρουσιάζουν συχνά τα Σφακιά με τη λοιπή δυτική Κρήτη.
Στον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνου το ποσοστό των ξανθομάλληδων φτάνει το 11,5% και είναι το υψηλότερο σε όλη την Κρήτη.

ΔΕΡΜΑ
Στο δέρμα οι Κρητικές είναι πιο λευκές από τους άνδρες. Μάλιστα στο πολύ λευκό χρώμα το ποσοστό τους είναι διπλάσιο από των ανδρών. Στο σκούρο οι άνδρες υπερτερούν με 7% έναντι 5% των γυναικών. Ένα 0,1% των ανδρών έχει πολύ σκούρο χρώμα, δείγμα επιδράσεων από τα νότια της Κρήτης.
Στις γυναίκες δεν παρατηρείται το ίδιο. Το μελαμψό χρώμα του δέρματος συναντάται κυρίως στο Ηράκλειο, χωρίς να εξαιρούνται τα Ανώγεια, και στην Ιεράπετρα. Μάλιστα στα Ανώγεια το σκούρο χρώμα φθάνει το 14,5%. Την ίδια ώρα λείπει τελείως το σκούρο από το Μαλεβίζι, τους κακόσειρους του Καλλικράτη, τα Μεσκλά και το Ζούρβα στα Ριζίτικα.
Από τη γεωγραφική διαφοροποίηση προκύπτει το συμπέρασμα πως μάλλον το πολύ σκούρο χρώμα δέρματος είναι το τελευταίο επίστρωμα πάνω στον πληθυσμό της Κρήτης, το οποίο δεν υπήρχε στην αρχαιότητα. Οι Αιγύπτιοι ωστόσο δεν επέδρασαν στην Κρήτη ανθρωπολογικά, δεν ήσαν τόσοι που να αφήσουν ίχνη σημαντικά.

ΓΕΝΕΙΑΔΑ-ΤΡΙΧΩΜΑ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ
Σε ότι αφορά στη γενειάδα στο νησί είναι αρκετά αναπτυγμένη στα 70% περίπου των ανδρών, με το Λασίθι, τα Σφακιά, τον Αποκόρωνα, το Αμάρι και τη Ζούρβα να ξεχωρίζουν στο κομμάτι αυτό. Η ανάπτυξη του τριχώματος στο στήθος ακολουθεί επίσης τις ίδιες διακυμάνσεις με τη γενειάδα αλλά σε μικρότερη ένταση.
Με πολύ αναπτυγμένο τρίχωμα συναντάμε το 8%-10% περίπου των Κρητικών. Οι Σφακιανοί έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό της κατηγορίας με 17%, ακολουθούν το Ρέθυμνο, το Μαλεβίζι, ο Κρούστας και η Ιεράπετρα. Το μεγαλύτερο ποσοστό πολύ αδύνατης ανάπτυξης τριχώματος στο στήθος το συναντάμε στο Ηράκλειο .

ΧΕΙΛΙΑ
Το πάχος της βλεννογόνου μεμβράνης, του κάτω χείλους, είναι μέτριο στους Κρητικούς με το χοντρό να συναντάται πιο συχνά από το λεπτό. Το πολύ χοντρό είναι σπανιότερο και συναντάται στα Ριζίτικα, Αποκόρωνα, Κάντανο, Ασκύφου, Αμάρι, Ρέθυμνο Ηράκλειο και Λασίθι. Σε συνδυασμό με άλλα γνωρίσματα μπορεί να θεωρηθεί και δείγμα αφρικανικής επίδρασης. Στις γυναίκες πολύ χοντρά χείλη εμφανίζονται στον Κάντανο, τον Άγιο Βασίλειο, Ρεθύμνου και στις Αρχάνες.

Οι διαφορετικές ποικιλίες της Κρήτης

ΣΦΑΚΙΑ
Στην ορεινή και απομονωμένη περιοχή των Σφακίων ζουν οι πιο ψηλοί και ανοιχτόχρωμοι Κρητικοί. Διακρίνονται τόσο έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά που δικαιολογούν την κατάταξη τους σε ξεχωριστή ποικιλία. Επίσης οι Σφακιανοί διαθέτουν ευρύ, σε επίπεδο Κρήτης, πρόσωπο.

ΔΥΤΙΚΟ ΛΑΣΙΘΙ
Τα πιο μικρά μεγέθη τα συναντάμε στο οροπέδιο του δυτικού Λασιθίου και ιδιαίτερα στον Κρούστα. Είναι οι πιο κοντοί Κρητικοί, με το μικρότερο πλάτος κεφαλής και σε αυτούς παρατηρούμε το μικρότερο ποσοστό σε σκούρα μάτια και μαλλιά σε όλο το νησί. Είναι ανοιχτόχρωμοι αλλά έχουν ένα ολότελα διαφορετικό συνδυασμό των λοιπών τους γνωρισμάτων. Η διαφοροποίηση τους είναι τόσο έντονη που δε γεννά αμφιβολίες για το διαφορετικό ιστορικό τους δρόμο.

ΣΗΤΕΙΑ
Εδώ τα μεγέθη είναι ενδιάμεσα των δύο προηγούμενων. Τα στοιχεία που ενώνουν αυτή την ποικιλία με τα Σφακιά είναι βασικά ο χρωματισμός, το πλάτος της κεφαλής, το ελάχιστο πλάτος του μετώπου κ.α. Με τη δεύτερη ποικιλία, του δυτικού Λασιθίου, τη συνδέει το πλάτος του προσώπου, το ανάστημα κ.α. Στη Σητεία έχουμε επίσης εξωτερικές επιδράσεις αλλά η όλη σύνθεση της δείχνει πως διετέλεσε σε πιο μακροχόνια απομόνωση, ακόμα και σε σχέση με τους Σφακιανούς, επομένως πρέπει να θεωρηθεί αρχαιότερη κι από αυτήν.

ΡΙΖΙΤΙΚΑ
Στην περιοχή αυτή οι άνθρωποι έχουν το μήκος της κεφαλής του Κρούστα, το πλάτος της κεφαλής της Πόμπιας, το ανάστημα των Σφακίων, το πλάτος προσώπου του Καντάνου όπως και τα καστανά μάτια αυτής της περιοχής και επίσης τα ξανθά μαλλιά του Ρεθύμνου. Αντικατοπτρίζουν δηλαδή όλα τα φυλετικά στοιχεία της Κρήτης.

Ομοιότητες με άλλους λαούς

Πέρα από τη λεκάνη του Αιγαίου οι Κρητικοί, σύμφωνα με την ανθρωπολογική έρευνα, μοιάζουν με ορισμένες εθνότητες του Καυκάσου. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα κοντά με τους Αντιγκαίους, που ζουν βορειοανατολικά της Μαύρης Θάλασσας, στην περιοχή του Κουμπάν. Η ομοιότητες τους αφορούν στο ανάστημα, στο μήκος και πλάτος της κεφαλής, στο πλάτος του προσώπου, στο ύψος της μύτης, στην ανάπτυξη του τριχώματος στο χρωματισμό κ.α

Άλλος λαός που μοιάζει με τους Κρητικούς, στη Μαύρη Θάλασσα, είναι οι Αμπχάζιοι της Γάγρας.

Η παρουσία των Αιγύπτιων στα χαρακτηριστικά των Κρητικών δεν είναι πάντως αισθητή και υπάρχει μόνο ένα πολύ μικρό «πέρασμα» που μάλλον συνδέεται με την αραβική κατάκτηση της Κρήτης. Οι Άραβες Σαρακινοί ,που κατέκτησαν το νησί μας ,είχαν εκπατρισθεί από την Κόρδοβα της Ισπανίας και κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια. Από εκεί εκδιώχθηκαν και κατέφυγαν στην Κρήτη ως την εποχή του Νικηφόρου Φωκά. Κατά την αραβοκρατία στην Ισπανία πολλοί Ισπανοί είχαν εξαραβιστεί. Δεν αποκλείεται λοιπόν ένα ποσοστό από τους Σαρακηνούς της Κρήτης να ήταν Ισπανοί στην καταγωγή γι αυτό και η αραβική επίδραση να μην γίνεται πλήρως αντιληπτή στα ανθρωπολογικά δεδομένα.

Γενικότερα το ποσοστό της βορειοαφρικάνικης επίδρασης είναι πολύ μικρό στο νησί και κυμαίνεται από 0,2% για το πολύ σκούρο δέρμα ως 2,1% για τα πολύ κατσαρά μαλλιά και 2,4% για τα πολύ χοντρά χείλια.

Της Ελένης Βασιλάκη – e-storieskritis.blogspot.gr

Ὕψωμα 731: Οἱ Θερμοπύλες που δεν ἔπεσαν

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΑΧΗΤΗ ΤΟΥ ΟΧΙ ΤΟΥ 1940, ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ...

Ήταν κι ο πατέρας μου εκεί...
Στο ημερολόγιο Αλβανίας που τηρούσε (και που ακόμα δεν αξιώθηκα να το εκδώσω ως αφιέρωμα στη μνήμη του και στη μνήμη όλων όσων κράτησαν Θερμοπύλες) περιγράφει με συνταρακτική συναισθηματική φόρτιση, αυθορμητισμό και δύναμη λόγου τις απίστευτες κακουχίες, την ακραία κούραση στις ολονύκτιες ορεινές πορείες στο χιόνι, τους ανηλεείς καταιγιστικούς βομβαρδισμούς από όλμους, πυροβόλα και αεροσκάφη,τους κροταλισμούς των πολυβόλων,την κόλαση του πολέμου, την φρίκη των αμέτρητων διαμελισμένων πτωμάτων Ελλήνων και Ιταλών, τις κραυγές πόνου κι επικλήσεις βοήθειας των τραυματιών,τα αναπηδητά της γης από τον ορυμαγδό των εκρήξεων, τον παφλάζοντα ήχο όσων όλμων και οβίδων περνούσαν από πάνω τους ταξιδεύοντας παραπέρα κι έπεφταν μακριά, τον θανατηφόρο συριγμό και την έκρηξη όσων εξαντλώντας την τροχιά τους έπεφταν δίπλα και γύρω τους...
-Όσες φορές εδιάβαζα ως δάσκαλος σε μαθητές και γονείς σε σχολικές επετείους, στην σχετική τελετή μια περικοπή του ημερολογίου του, μια περιγραφή της εαρινής τεράστιας, αλλά με μεγάλες θυσίες αποκρουσθείσας από τα στρατευμένα παιδιά της πατρίδας μας αντεπίθεσης των Ιταλών, βούρκωνα, μπούκωνα, άθελά μου σταματούσε τρεμάμενη από συγκίνηση η φωνή. Δύσκολα συνέχιζα. Συνήθως παρακαλούσα έναν άλλο συνάδελφό μου να συνεχίσει την ανάγνωση. Ήταν στο σημείο που περιγράφει, μετά την επιτυχία της εφόδου ενός άλλου, αποδεκατισμένου πια ελληνικού συντάγματος, την διαταγή της μεραρχίας για σειρά αντεπίθεσης του συντάγματός του σε διπλανό λόφο, για ευθυγράμμιση της προώθησης της ελληνικής αντεπίθεσης, απέναντι στους με όλα τα μέσα, σφοδρότατα αμυνόμενους Ιταλούς. Εκεί περιγράφει ολοζώντανα (τα έγραψε αμέσως μετά την μάχη) με φορτισμένο νου μα και με πατριωτικό ενθουσιασμό, τη έφοδο τροχάδην, με εφ΄ όπλου λόγχη και πυρ εν κινήσει της διμοιρίας και ειδικότερα της ομάδας του (ήταν λοχίας) τον ηρωικό θάνατο του γενναίου και εμψυχωτή όλων διμοιρίτη τους, έφεδρου ανθυπολοχαγού από τη Ρούμελη,τον τραυματισμό ενός από τους 4 Κρητικούς φίλους του, τον επιτόπου θάνατο ακριβώς δίπλα του από σφαίρα ενός δεύτερου της παρέας του, του πιο αγαπημένου όλων, ενός πάντα βοηθούντα σε όλες τις ατέλειωτες πορείες κουβαλώντας και τον σάκκο όποιου άρχιζε να καταρρέει από κούραση.
Ενός τεράστιας σωματικής αντοχής Ηρακλειώτη ορεσίβιου βοσκού, ορφανού από μικρή ηλικία, μικρασιατικής καταγωγής. Σπαρακτικός βουβός επικήδειος, βγαλμένος από τα βάθη της καρδιάς του, αμέσως μετά τη μάχη στο ημερολόγιό του η περιγραφή των αισθημάτων και βιωμάτων του για εκείνο τον μεγάλων σωματικών και ψυχικών δυνάμεων, μα και πάντα εξαιρετικά καλόκαρδο ήρωα...
-Έτσι αγωνίζονταν, έτσι πέθαιναν για Λευτεριά κι Αξιοπρέπεια του Λαού μας, έτσι αισθάνονταν οι πεσόντες κι οι επιζήσαντες μαχητές πρόγονοί μας...
-Κι εμείς σήμερα,τι κατάντια!
Καλούμαστε, με ύπουλη προμελετημένη μεθόδευση, από τον οχτρό που μπήκε στην Πόλη παριστάνοντας τον σωτήρα, να κάνουμε όλα τα παλιά και νέα ΟΧΙ μας, κατάπτυστα, ραγιάδικα, αυτοκαταστροφικά και προδοτικά ΝΑΙ!!!..
-ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΙΣ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩΠΙΟΝ ΟΣΩΝ ΕΦΥΓΑΝ, ΟΣΩΝ ΖΟΥΝΕ ΚΙ ΟΣΩΝ ΘΑ ΄ΡΘΟΥΝ...
Κώστας Σπυρ. Ντουντουλάκης

frixos words: Ὕψωμα 731: Οἱ Θερμοπύλες που δεν ἔπεσαν: frixos Αφιερωμένο στους γελοίους ισχυρισμούς κάποιων που από τον καναπέ τους διατείνονται ότι οι Ιταλοί δεν είχαν πρόθεση να πολεμήσουν...

ΚΥΠΡΙΑΚΟ-ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: ΜΙΑ ΦΡΙΚΤΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΦΡΙΚΤΆ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ

Παν. Ήφαιστου, ΚΥΠΡΙΑΚΟ-ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: ΜΙΑ ΦΡΙΚΤΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΦΡΙΚΤΆ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ ΩΘΟΎΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΚΎΠΡΟ ΣΤΑ ΦΡΙΚΤΑ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΠΕΔΙΑ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΆΣ ΜΑΣ

BY IFESTOSEDU on ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 26, 2016

Σημ. Η εικόνα και συνοδευτικό σχόλιο του Δρ Ανδρέα Δημητρίου αντλήθηκε από την σελίδα του. Βλ. υστερόγραφο. Απεικονίζει την αλήθεια: Τουρκικό κράτος (δήθεν τουρκοκυπριακό) εντός κρατιδίου (δήθεν «Νέα Κύπρος» ή κάτι παρόμοιο) και διεστραμμένες «κρατικές» ρυθμίσεις οι οποίες θα διευκολύνουν τις δεδηλωμένες επεκτατικές αξιώσεις της  Άγκυρας. Ρίχνουμε δηλαδή την Μεγαλόνησο στην αγκαλιά της νεο-ισλαμικής Τουρκίας, οι εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της Μεγαλονήσου γίνονται στρατηγικοί όμηροι της Άγκυρας και το νεοελληνικό κράτος παγιδεύεται στρατηγικά.

Η παρούσα παρέμβαση στηρίζεται στην υπόθεση ότι α) επιβίωση της ΚΔ και των εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων της Κύπρου σημαίνει απόσυρση όλων των εκτρωματικών προτάσεων που βρίσκονται στο τραπέζι και β) απόφαση στην Ελλάδα και Κύπρο για μια νέα αφετηρία βιώσιμης διεξόδου για την οποία δεν βιαζόμαστε γιατί «δεν βιαζόμαστε να αυτοκτονήσουμε». Ένα σύγχρονο κράτος δεν καταργείται και εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να βιαζόμαστε να το καταργήσουμε,  να καταστήσουμε την Τουρκία κάτοχο των κατεχομένων και συγκυρίαρχο και σύντομα κυρίαρχο της υπόλοιπης Κύπρου και να θέσουμε την Ελλάδα σε μια θέση στρατηγικής ομηρίας βαθύτατων προεκτάσεων. 

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα και η Κύπρος είναι κυριολεκτικά βουτηγμένες στα προβλήματα λόγω οικονομικής κρίσης, μνημονίων. Η κρατική τους κυριαρχία βασικά ακυρώθηκε και οι πολιτικοοικονομικές αποφάσεις, οι κοινωνικοπολιτικές ιεραρχίες και οι σχέσεις εξουσίας – κοινωνίας προσδιορίζονται εκτός Ελλάδας. Για να παραφράσω τον συνάδελφο και νυν Υπέξ Νίκο Κοτζιά στο ομώνυμο βιβλίο του, γίναμε αποικία χρέους.

Η διεθνής πολιτική όμως επιταχύνει ανακατατάξεις βαθύτατων προεκτάσεων για αμφότερα τα κράτη. Οι στρατηγικές ανακατατάξεις είναι καταιγιστικές και τυχόν φρικτά λάθη στην Κύπρο θα ωθήσουν την Κύπρο και την Ελλάδα στα θανατηφόρα πεδία αστάθειας που εδώ και πολλά χρόνια επεκτείνονται στην περιφέρειά μας. Αστείοι άνθρωποι, αστείων απόψεων και μηδενικού πολιτικού ορθολογισμού και επικοινωνιακά κυρίαρχοι, συνεχίζουν, εν τούτοις, να εκπέμπουν αστεία ιδεολογήματα και θεωρήματα που αναπόδραστα θα θανατώσουν τους νεοέλληνες κρατικά και εθνικά.

Σε κρίσιμα πεδία όπως το Κυπριακό, τον Τουρκικό αναθεωρητισμό και τα Βαλκάνια οι εξελίξεις επιταχύνονται δρομολογώντας καταστάσεις οι οποίες κάποια στιγμή ενδέχεται να είναι εκτός ελέγχου. Αυτό εξηγεί και την πυκνότητα των παρεμβάσεών μας των τελευταίων εβδομάδων. Το Κυπριακό είναι στην πρώτη γραμμή και όπως πρόσφατα γράψαμε στην κόψη του ξυραφιού. Στα όσο γράψαμε πρόσφατα για το κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά προσθέτουμε και τα εξής.

Η «λύση» του Κυπριακού δεν είναι κάτι απλό και ποτέ δεν ήταν, ιδιαίτερα μετά τα φρικτά «Ελληνικά» λάθη του 1974 (προηγήθηκε βέβαια το 1967).

Μια βιώσιμη λύση που θα εξασφαλίζει την επιβίωση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και που δεν θα τους καθιστούσε ομήρους της Τουρκίας παγιδεύοντας θανάσιμα το νεοελληνικό κράτος, δεν  είναι προ των θυρών. Και αυτό αντίθετα με αυτά που ακούγονται και γράφονται.

Το Κυπριακό θα μπορούσε όντως να οδηγηθεί σε μια βιώσιμη λύση μόνο εάν η Κύπρος και Ελλάδα τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες έθεταν δύο απαράβατες προϋποθέσεις χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμο κράτος.

Η δήθεν «λύση» που ακούει στο όνομα ΔΔΟ (Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα σε εθνική βάση, αρχή που θα διέπει όλες τις δομές και όλες τις λειτουργίες του «κράτους») θα είναι ένας δήθεν κρατικός χώρος ενός «κράτους» στερημένου κάθε έννοιας πολιτικής κυριαρχίας. Ενός κράτους που θα ενσαρκώνει την πολιτική διαστροφή και που θα αποτελέσει άμεσα μια πηγή διενέξεων, συγκρούσεων και πολέμων.

Θα  είναι ένα κρατίδιο χωρίς εξωτερική και εσωτερική κυριαρχία, χωρίς δυνατότητα εσωτερικής αυτοδιάθεσης και δημοκρατικής συγκρότησης και με ένα τουρκικό (δήθεν τουρκοκυπριακό) κράτος εντός αυτού του κρατιδίου που θα καταστήσει την Μεγαλόνησο πεδίο κυριαρχίας του νεο-ισλαμισμού.

Χρειάζεται, επιτέλους, μια νέα αφετηρία.

Το παρόν και άλλα προγενέστερα και μεταγενέστερα τα οποία ετοιμάζονται στηρίζονται στην υπόθεση πως δεν θα βρεθεί ελληνικό χέρι να υπογράψει μια θανατηφόρα εκτρωματική «λύση» (και στην συνέχεια, μετά την υπογραφή, όπως και με τα μνημόνια, αναμφίβολα θα βρεθούν πολλοί εθελόδουλοι και γενίτσαροι οι οποίοι ελέω και ξένης «βοήθειας» εκπέμπουν εκβιασμούς πως δήθεν αποτελεί την μόνη διέξοδο – η μελέτη της υπόθεσης του ανελεύθερου, φασιστικού, αντιδημοκρατικού και γενοκτόνου σχεδίου Αναν είναι Παραδειγματική).

Όσον αφορά την νέα αφετηρία αργήσαμε και το κόστος είναι μεγάλο, αλλά ποτέ δεν είναι αργά, ιδιαίτερα εάν με λίγη καλή τύχη οι Τούρκοι τα θέλουν όλα εδώ και τώρα οπότε ο κατήφορος προς την Άβυσσο ενδέχεται να είναι εφικτό να αντιστραφεί. Επαφίεται, βασικά, στον Πρόεδρο Νίκο Ανασταδιάδη και στον Έλληνα ΥΠΕΞ Νίκο Κοτζιά (στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλοί που γνωρίζουν που … βρίσκεται η Κύπρος). Σε αυτούς τελικά πέφτει η ευθύνη να αντιστρέψουν την πορεία προς την Άβυσσο.

Μια τέτοια επιτυχία!!! θα γίνει γεγονός εάν στην Τουρκική βουλιμία αντιτάξουν μια νέα αφετηρία θέσεων στην βάση κριτηρίων και παραγόντων που δημιουργούν προϋποθέσεις βιώσιμου διεξόδου. Μόνο εάν τηρήσουμε μια τέτοια στάση θα αφυπνιστούν τα υπόλοιπα κράτη τα οποία λογικότητα προσαρμόζουν τους σκοπούς και τα συμφέροντά τους στις δικές μας εθνικά αυτοκτονικές αποφάσεις.

Τονίζεται και υπογραμμίζεται κάτι που γράψαμε πρόσφατα, πως αυτή την φορά απαιτείται ορθολογισμός και αποφάσεις σύμφωνα με την διεθνή πρακτική: Εάν η Τουρκία δεν υποχωρήσει απόλυτα (βλ. πιο κάτω) στα θέματα των δήθεν εγγυήσεων και στα θέματα που αφορούν την δημοκρατική συγκρότηση του κυπριακού κράτους, αποσύρονται όλα από το τραπέζι και προτάσσονται ανένδοτα και ανυποχώρητα αρχές και κριτήρια συμβατά με την διεθνή και Ευρωπαϊκή νομιμότητα. Μόνο μια τέτοια απόφαση δημιουργεί μια νέα αφετηρία προς βιώσιμες διεξόδους.

Η διεθνής πρακτική είναι, όπως πολύ σωστά έγραφε ο αείμνηστος πρέσβης Μιχάλης Δούντας, ότι σε μια διαπραγμάτευση εάν δεν υπάρξει συμφωνία και διακόπτονται, ότι υπήρχε πάνω στο διαπραγματευτικό τραπέζι αποσύρεται. Ιδιαίτερα αποσύρεται, όταν όπως στην περίπτωσή μας αντιβαίνει στην διεθνή νομιμότητα, την ευρωπαϊκή νομιμότητα και σε διαχρονικά ζητήματα που αφορούν την ευρυθμία, λειτουργικότητα και δημοκρατικότητα ενός κράτους.

Τα πιο κάτω είναι, εκτιμάται, νομίζουμε απόλυτα αντικειμενικά και αποτελούν τις αρχές, τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις μιας νέας αφετηρίας.

Πρώτον, εγγυήσεις και στρατεύματα: Μήπως τελικά η τουρκική αδιαλλαξία είναι η τελευταία ευκαιρία διεξόδου;

1. Άμεσο τέλος στις λεγόμενες «εγγυήσεις» και άμεση αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής χωρίς την παραμικρή διαπραγμάτευση.
2. Αυτό προβλέπει το διεθνές δίκαιο για την διεθνή τάξη και αυτό παρότρυναν οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
3. Μόνο σε ένα τέτοιο πλαίσιο θα μπορούσαν να αναζητηθούν προσωρινές και μόνο προσωρινές αποφάσεις για εποπτεία στα θέματα ασφάλειας από όργανα όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας (και αυτά μόνο μετά από μια μεταρρύθμιση της ΚΔ που θα αλλάξει την Ζυρίχη και θα επιτρέψει στο κράτος να λειτουργεί εύρυθμα και δημοκρατικά, βλ. πιο κάτω).
4. Αυτές οι θέσεις λογικό και ορθολογιστικό θα ήταν εάν γράφονταν πάνω σε μια πανύψηλη σημαία και εάν θα αποτελούσαν κόκκινη γραμμή των θέσεών μας από το 1974 και εντεύθεν. Απαράβατα, ανένδοτα και ακλόνητα. Και αυτές πρέπει να είναι οι θέσεις μας σε μια νέα αφετηρία που θα δημιουργούσαν βιώσιμους προσανατολισμούς.
5. Εάν η Τουρκία δεν υποχωρήσει 100% αποχωρούμε από τις διαπραγματεύσεις και ζητούμε εκκίνηση από νέα αφετηρία στην βάση της διεθνούς νομιμότητας (πάγια κριτήρια περί διεθνούς τάξης και συναφείς αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για την εισβολή και κατοχή) και στην βάση της Ευρωπαϊκής νομιμότητας καθότι η Κύπρος είναι πλήρες και ισότιμο μέλος της ΕΕ.
   1. Ο πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου υπέξ, βλ. πιο κάτω, κρίνονται επιεικώς ανάξιες ενός υπέξ της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Πρόεδρος Ντε Γκολ. Βέβαια, ευθύνεται λιγότερο ο Γάλλος υπέξ και περισσότερο εμείς επειδή δεν θέτουμε επιτακτικά την ευρωπαϊκή έννομη τάξη ως προϋπόθεση διεξόδου. [«ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΡΧΩΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, …» http://wp.me/p3OlPy-lc]

Δεύτερον, η Ελληνική πλευρά απαιτετείται να κρατά μια ακόμη σημαία με κόκκινες γραμμές για την ΚΔ και το είδος των πολιτειακών μεταρρυθμίσεων.

1. Δεν καταργείται η ΚΔ και δεν «μεταρρυθμίζεται» με τρόπο που θα δημιουργηθεί ένα κρατικό έκτρωμα που θα αποτελεί έρμαιο της Τουρκίας διαμέσου του τουρκικού κράτους εντός κρατιδίου. Μόνο μεταρρυθμίζεται σε σχέση με τα δεδομένα του Συντάγματος της Ζυρίχης που αποδείχθηκαν ότι δημιουργούν αδιέξοδα για να αντικατασταθούν με ρυθμίσεις με αρχές και κριτήρια που θεωρούνται προϋποθέσεις ενός βιώσιμου κράτους.
2. Καταργούνται οι αποικιακές ρυθμίσεις που σκοπό είχαν να διχάσουν και που έδιναν το δικαίωμα για βέτο σε εθνική βάση με αποτέλεσμα το κράτος να παραλύσει σε μερικούς μήνες (καλώς ή κακώς αυτό οδήγησε τον Μακάριο να επιδιώξει μεταρρυθμίσεις, τα περίφημα 13 σημεία)
3. Διασφαλίζεται η ενιαία κυριαρχία, η ενότητα των κυβερνητικών αποφάσεων, η ενότητα της Επικράτειας και ενότητα όλων των δραστηριοτήτων.
4. Διασφαλίζεται η ελευθερία διακίνησης, εγκατάστασης, ιδιοκτησίας και οικονομικών δραστηριοτήτων πάνω σε όλο το νησί. Για όποιον απορεί η υπάρχει πλήρης έκθεση για την διεθνή κα ευρωπαϊκή νομιμότητα τις πρόνοιες των οποίων ένα κράτος μέλος της ΕΕ αν δεν τις απαιτεί ασυμβίβαστα είναι ως να εξαιρεί τον εαυτό του από πλήρες κράτος μέλος. Βλ. «ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΡΧΩΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, … http://wp.me/p3OlPy-lc»
5. Αποχωρούν όλοι ανεξαιρέτως οι έποικοι των οποίων η παραμονή αποτελεί έγκλημα πολέμου. Εξαιρέσεις μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αυτό προβλέπεται. [ΈΠΟΙΚΟΙ – ΈΓΚΛΗΜΑ ΠΟΛΕΜΟΥ. by Alfred de Zayas, Geneva, THE ANNAN PLAN AND THE IMPLANTATION OF TURKISH SETTLERS IN NORTHERN CYPRUS, Έποικοι – Εγκλήματα πολέμου – Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ, Διεθνές Δίκαιο http://wp.me/p3OlPy-1lx ]
6. Διασφαλίζονται τα πολιτικά δικαιώματα για όλους τους πολίτες της ΚΔ ανεξαρτήτως εθνικής καταβολής και θρησκείας
7. Όριο ο ουρανός για αυτοδιοίκηση και αυτοδιάθεση στα πεδία της Θρησκείας και του πολιτισμού, κάτι που δεν απαιτεί διαίρεση σε ρατσιστική-εθνική βάση, κάτι που επιπλέον θα εμποδίσει την επαφή και την ανάπτυξη σεβασμού για τις εκατέρωθεν εθνικές πολιτικές παραδόσεις και τις εκατέρωθεν θρησκείες. Σημειώνω απλά κάτι που ξανά έγραψα, ότι αποτελεί πολιτική παράδοση διαδρομής δύο χιλιετιών των Ελλήνων να συνυπάρχουν με άλλους εθνικούς πολιτισμούς και άλλες εθνικές παραδόσεις.  Οι ρατσισμοί είναι και πρέπει να είναι ξένοι με τις Ελληνικές πολιτικές παραδόσεις.
8. Όριο ο ουρανός επίσης για επίπεδα λήψης αποφάσεων όπου χωρίς να είναι προγραμματικά αδιέξοδα θα επιτρέπουν συμμετοχή όλων στους νομοθετικούς και εκτελεστικούς θεσμούς και ασφαλιστικές δικλείδες για συζήτηση και λήψη αποφάσεων που θα είναι συμβατές με τα πολιτικά δικαιώματα όλων των πολιτών, με τις διεθνείς συμβάσεις και ασφαλώς με την ευρωπαϊκή έννομη τάξη.

Στο σημείο αυτό, παραθέτω σύνδεσμο στις δηλώσεις του Γάλλου ΥΠΕΞ, http://www.naftemporiki.gr/story/1163552/ero-apodidoume-idiaiteri-simasia-sto-thema-tis-asfaleias-stin-kupro που ανέφερα πιο πάνω ο οποίος όπως και πολλοί άλλοι αφού εμείς δεχόμαστε την αυτοκτονική ΔΔΟ δεν κάνει λόγο για τις προδιαγραφές μιας πολιτείας της οποίας οι θεσμοί θα είναι συμβατοί με την διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα. Προσκολλάται στην ασφάλεια για την οποία αφού εμείς δεχθούμε ένα πολιτειακό έκτρωμα ακόμη και εάν καταργηθούν οι εγγυήσεις δεν θα έχει καμιά σημασία καθότι το τουρκικό κράτος εντός κράτους θα μπορεί να απευθυνθεί στην Άγκυρα αφού προηγουμένως υπόγεια φροντίσει να υπάρξει κάποια κρίση. Τα είδαμε αυτά ξανά και ξανά στο παρελθόν.

Εάν δεν αλλάξουμε αμέσως πορεία έστω και την τελευταία στιγμή οδηγούμαστε είτε σε αυτοκτονικές ρυθμίσεις που θα μας εντάξουν ακαριαία στα πεδία αστάθειας της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής είτε σε αδιέξοδο είτε σε απόρριψη της πρότασης έκτρωμα-ΔΔΟ από την Κοινωνία και με μεγάλο κόστος. Ακόμη μια φορά μετά το ΟΧΙ του 2004 και με πολύ μεγαλύτερο κόστος. Αυτά παθαίνουν οι νεοέλληνες. Οι λεγόμενοι ηγέτες διαπραγματεύονται ερήμην της κοινωνίας, συμφωνούν εις βάρος της κατά κόρον και οι πολίτες είτε υπόκεινται τις συνέπειες ή υποχρεώνονται να λένε ΟΧΙ.

Αν πάντως έτσι καταλήξουμε μια νέα αφετηρία στις πιο πάνω γραμμές είναι επιτακτική

Υστερόγραφο.

Η εικόνα της «ΚΔ» εντός ενός κρατιδίου στο οποίο η Τουρκία θα ελέγχει την Μεγαλόνησο διαμέσου του «τουρκικού (δήθεν τουρκοκυπριακού) κράτους εντός κρατιδίου» την άντλησα από την σελίδα του Ανδρέα Δημητρίου όπου και εύστοχα την συνόδευσε με το εξής σχόλιο: «Η μικρή Κυπρούλα στο κέντρο,θα είναι το….»ομόσπονδο» κράτος. Σ’αυτό το κράτος θα μεταφερθούν όλες οι εξουσίες που σήμερα έχει η ΚΔ. Η ΑΟΖ, το FIR, οι διεθνείς σχέσεις και όλα όσα έχει ένα κράτος. Όμως για να ληφθεί η οποιαδήποτε απόφαση, σ’ αυτό το τμήμα, θα είναι απαραίτητη η διπλή πλειοψηφία. Λόγω της «πολιτικής ισότητας» αυτό καθίσταται απαραίτητο σε κάθε θέμα. Όταν λοιπόν η Τουρκία αποφασίσει, θα ΠΑΡΑΛΎΣΕΙ αυτό το κεντρικό κράτος. Και τότε θα υπάρχουν δύο ψευδοκράτη. Ένα στον Βορρά και ένα στον Νότο. Τις δε εξουσίες της παραλυμένης κεντρικής κυβέρνησης θα τις παραλάβει η Τουρκία, χωρίς να ρίξει μια ντουφεκιά. Θα κάνει κουμάντο μόνη και σε όλα. Εμείς,οι Έλληνες της Κύπρου,θα ψάχνουμε για κηδεμόνα και δεν θα βρίσκουμε. Ενώ στον Βορρά οι Τουρκοκύπριοι θα συνεχίσοουν με τον ήδη υπάρχοντα, την Τουρκία. Είναι μαθημένοι. Και τότε για ασφάλεια οι Έλληνες της Κύπρου θα μεταναστεύουμεστην Ελλάδα στην Αγγλία, στην Αυστραλία και αλλού. Ούτε προσφυγή πουθενά θα μπορούμε να κάνουμε γιατί δεν θα έχουμε νομιμότητα. Αυτά που δεν πέτυχαν τόσα χρόνια η Τουρκία,η Αγγλία και οι ΗΠΑ, τους τα δίνουμε εμείς επειδή θα το πουν ….’Λύση». Θα μας περιγελά σύμπασα η ανθρωπότητα με την αφέλεια και απερισκεψία μας. Και τότε θα αρχίσει, επίσημα, και το ξύλωμα της Ελλάδος. Απο την Κύπρο θα αρχίσει και στην Κύπρο μπορεί να ανακοπεί. Δρ.Ανδρέας Γ.Δημητρίου, Πάφος. 

Συναφείς αναλύσεις αναρτημένες στο διαδίκτυο

«ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΡΧΩΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, …» http://wp.me/p3OlPy-lc

Ελληνική Εθνική Στρατηγική, έννοια, σκοποί προϋποθέσεις επιτυχούς εκπλήρωσης: η περίπτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής… http://wp.me/p3OlPy-Ff 

In Memoriam Γιάννου Κρανιδιώτη. Ειρηνική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών και ο Γιάννος Κρανιδιώτης http://wp.me/p3OlPy-I2 

Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΨΗ ΤΟΥ ΞΥΡΑΦΙΟΥ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΧΕΙΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΗΜΝΟΥ http://wp.me/p3OqMa-1eH

Π. Ήφαιστος, ΚΥΠΡΟΣ: ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΜΙΑΣ ΜΥΣΤΗΡΙΑΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΠΊΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΈΛΛΗΝΑ ΥΠΈΞ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΣΊΑ http://wp.me/p3OqMa-140

ΚΎΠΡΟΣ: “ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ” ΓΙΑ ΚΡΑΤΟΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟΥ http://wp.me/p3OlPy-12U 

Ο ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1955-59 http://wp.me/p3OlPy-120 

Π. Ήφαιστος, ΚΥΠΡΙΑΚΟ: ΔΙΑΦΘΕΙΡΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ / ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΡΟΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ. http://wp.me/p3OqMa-17D

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρίαhttps://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21^ος αιώναςhttps://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνοhttps://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμόςhttps://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμόςhttps://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτηςhttps://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούνhttps://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμαhttps://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos