Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016
cosmostatus: Κραυγή αγωνίας από τους Πομάκους: Δεν είμαστε Τούρ...
cosmostatus: Κραυγή αγωνίας από τους Πομάκους: Δεν είμαστε Τούρ...: Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Πομάκων και διευθυντής της Πομακικής εφημερίδας «Ζαγάλισα» Αχμέτ Ιμάμ, μίλησε για τους Πομάκους στη...
 |
| Πηγή: Παλαιοπωλείο Β. Κρασαγάκη |
"Κρήτη γαλάζιο όνομα σμαράγδι η φορεσιά σου,
δαντέλες τ' ακρογιάλια σου λεβέντες τα παιδιά σου"
Στις αρχές του 16ου αιώνα αρχίζει να χρησιμοποιείται στην Κρήτη η παραδοσιακή φορεσιά, που όλοι γνωρίζουμε, με τη βράκα, το γελέκι, τα στιβάνια και το μειντάνι.
Ενδιαφέροντα στοιχεία και την ιστορία της φορεσιάς, που είναι συνώνυμο σήμερα με την κρητική λεβεντιά, δίνει στο βιβλίο του με τίτλο «Η ιστορία και η λαογραφία της Κρητικής φορεσιάς» ο Ιωάννης Τσουχλαράκης.
Την ανδρική παραδοσιακή γιορτινή ενδυμασία της Κρήτης, αναφέρει ο Τσουχλαράκης, κατά το παρελθόν την έραβαν και την κεντούσαν ειδικοί ράφτες , οι «τερζήδες».
Το διακοσμητικό κέντημα της γίνεται με βαθυκύανα ή μαύρα μεταξωτά στριφτά κορδονέτα που λέγονται «χάρτζα». Τα «χάρτζα φτιάχνονταν και πουλιόνταν από ειδικούς τεχνίτες, τους «καζάζηδες» ή τα έφερναν έμποροι και «τερζήδες» από την Αίγυπτο.
 |
| Πηγή: Παλαιοπωλείο Β. Κρασαγάκη |
Τα γιορτινά ρούχα των κρητικών συνέθεταν η βράκα, οι κάλτσες, το γελέκι , το μεϊτάνι, το καπότο, το πουκάμισο, η ζώνη, το σπαστό φεσάκι, ή σαρίκι, το ασημομάχαιρο, η καδένα και τα στιβάνια.
Όπως ο ίδιος υποστηρίζει, η άποψη ότι η βράκα ήταν άγνωστη στην Κρήτη πριν από την τουρκική κατάκτησή, δεν είναι εξακριβωμένη. Είναι πιθανόν οι πειρατές της Αλγερίας ή της Τύνιδας να ήταν εκείνοι που έκαναν τους κρητικούς να αρχίσουν να φορούν ένα είδος βράκας αν και οι πρώτοι είχαν υιοθετήσει τη βράκα μιμούμενοι την φυλή των Ζουάβα οπότε δεν ήταν απόλυτα δικό τους ένδυμα.
Τη βράκα στη Δυτική Κρήτη την ονομάζουν «κάρτσα», ενώ στην ανατολική «σ(χ)ιαλβάρι».
Το παραδοσιακό πουκάμισο που φορούσαν οι Κρητικοί ήταν υφαντό, μεταξωτό ή βαμβακερό, σε χρώμα κυρίως άσπρο. Ποτέ, όμως, δεν φορούσαν μαύρο πουκάμισο σε εκδηλώσεις χαράς.
 |
| Λάκκοι. Nelly's - 1927 |
Στο κεφάλι τους φορούσαν το κόκκινο σπαστό φεσάκι με τη μαύρη φούντα, που παρότι μοιάζει δεν έχει σχέση με το τούρκικο, ή το «σαρίκι» με την μορφή της μεγάλης μαντήλας.
Το μεγάλο μαντήλι, που πριν πάρει το τούρκικο όνομα «σαρίκι» λεγόταν πέτσα, το τύλιγαν στο κεφάλι τους και άφηναν τις άκρες να πέφτουν στους ώμους, εμπρός και πίσω. Πιο παλιά την «πέτσα» τύλιγαν στο λαιμό, είχε φαρδύτερες άκρες, που έπεφταν στους ώμους και την έλεγαν «στόλα».
Αξίζει ν αναφέρουμε πως το μαύρο ή λευκό μαντίλι με τα κρόσια που φορούν σήμερα οι Κρητικοί με τις στολές τους έκανε την εμφάνισή του το δεύτερο τέταρτο του 20ου αιώνα στην κεντρική Κρήτη.
Λέγεται πως έχει πολλά κρόσσια για να δείξει τα πολλά χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη και συμβολίζουν, με το σχήμα τους, τη θλίψη και το θρήνο που προκάλεσε το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου στα 1866.
 |
| Σφακιανοί. Nelly's - 1939 |
Ιδιαίτερη θέση στη γιορτινή φορεσιά των Κρητικών φέρει το ασημομάχαιρο. Στα χρόνια της Βενετοκρατίας λεγόταν «μπουνιάλο» ή «πουνιάλο».
Επί Τουρκοκρατίας λεγόταν «πασαλής». Το τυπικό μαχαίρι με τη μορφή που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα παρουσιάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα.
Η λαβή ονομάζεται «μανίκα» και εμφανίζεται σε ποικιλία σχημάτων. Η πιο διαδεδομένη μορφή είναι αυτή που το τελείωμα της λαβής έχει σχήμα ουράς ψαριού ή αλλιώς σχήμα V. Τα μαχαίρια με τις σκουρόχρωμες κεράτινες λαβές ονομάζονται «μαυρομάνικα».
Η καταγωγή των Κρητών
Είναι διαδεδομένη η άποψη στην Κρήτη πως οι γνήσιοι κάτοικοι της είναι γαλανομάτες και ξανθοί ενώ οι μελαχρινοί προέκυψαν από ενδογαμίες στη διάρκεια των αιώνων με λαούς που ήλθαν για να κατακτήσουν το νησί.
Την άποψη αυτή καταρρίπτει, ως ένα βαθμό, η ανθρωπολογική έρευνα που έγινε από τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό στην Κρήτη με τίτλο «Η καταγωγή των Κρητών»,η οποία και δημοσιεύεται στον ομότιτλο τόμο των εκδόσεων «Κυρομάνος».
Η έρευνα ξεκίνησε το 1965 και εμπλουτίστηκε με νέα στοιχεία ως το 1996 αξιοποιώντας, ως αντικείμενο μελέτης, ένα σημαντικό αριθμό Κρητικών από τη μια γωνιά του νησιού μέχρι την άλλη.
Το e-storieskritis.blogspot.gr μελέτησε τα, πραγματικά ενδιαφέροντα, ευρήματα της συγκεκριμένης ανθρωπολογικής έρευνας και σας τα παρουσιάζει.
Οι Κρήτες σύμφωνα με την έρευνα, είναι αυτόχθονες της λεκάνης του Αιγαίου. Το νησί κατοικήθηκε κατά την Κατώτερη Παλαιολιθική Εποχή, δηλαδή πριν μερικά εκατομμύρια χρόνια, και έκτοτε δεν ερημώθηκε ποτέ, ούτε καν κατά τη μεγάλη καταστροφή που προκάλεσε η έκρηξη του Ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Οι ποικιλίες του ανθρωπολογικού τύπου που παρουσιάζονται στη δυτική και ανατολική Κρήτη έχουν τις ρίζες τους στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο, στον Αιγαιακό. Οι μεταναστεύσεις που έγιναν σε διάφορα χρονικά διαστήματα έφεραν ελαφρές τροποποιήσεις αλλά δεν άλλαξαν τη μορφολογία του αρχικού τύπου.
Γενικότερα θα λέγαμε πως ο πιο μεγάλος αριθμός φυλετικών γνωρισμάτων στον άνθρωπο σχηματίστηκε, προφανώς όχι με την επίδραση του περιβάλλοντος, αλλά με επιμιξίες, με την απομόνωση και με άλλους παράγοντες ανεξάρτητους από το περιβάλλον.
Ένας, ελαφρά ανοικτός χρωματισμός που συναντάται μεταξύ των Κρητών, που είναι βασικά μελαχρινοί, μπορεί να συνδεθεί με την άφιξη από την Πίνδο φύλων, προφανώς ελληνικών, που γίνονται αισθητά γύρω στο 2.000 Πχ. Στη Μεσομινωική εποχή η διαδικασία σχηματισμού του ανθρωπολογικού τύπου που συναντάμε σήμερα στην Κρήτη έχει ολοκληρωθεί.
Οι Κρήτες δεν άλλαξαν σχεδόν καθόλου σε ένα διάστημα που πλησιάζει τα 6.000 χρόνια.
Γενικά χαρακτηριστικά των Κρητικών
Οι Κρητικοί και οι Κρητικές στο σύνολο τους, έχουν ανάστημα άνω του μετρίου. Είναι κυρίως μελαχρινοί με καστανά και μικρά μάτια. Μεταξύ τους επικρατούν τα μαύρα κυματιστά μαλλιά. Το δε τρίχωμα στους άνδρες είναι αρκετά αναπτυγμένο στο στήθος, στο πρόσωπο και στα φρύδια, όχι λιγότερο όμως από τα λοιπά νησιά και την υπόλοιπη παραλιακή Ελλάδα.
Επίσης είναι λεπτοπρόσωποι και λεπτορρίνιοι, με ισχυρή κατατομή στο προφίλ του προσώπου. Η μύτη τους είναι στην απόλυτη πλειοψηφία των περιπτώσεων ευθεία, τα χείλη μέτρια, το μέτωπο όρθιο ή ελαφρά φευγαλέο. Τα γνωρίσματα αυτά, καθώς και άλλα που προέκυψαν από την έρευνα, τους κατατάσσουν στον Αιγαιακό Τύπο του νότιου κλάδου της ευρωπαιοειδούς φυλής.
Συχνά ακούμε πως οι Σφακιανοί, που διαφέρουν αρκετά στα χαρακτηριστικά τους σε σχέση με τους υπόλοιπους Κρητικούς, είναι απόγονοι των Δωριέων. Με βάση όμως την έρευνα του Πουλιανού προκύπτει πως είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς τη θέση ότι οι Δωριείς κατέληξαν στα νοτιοδυτικά της Κρήτης και οι Σφακιανοί είναι απόγονοι τους.
Ότι οι Σφακιανοί δέχτηκαν επιδράσεις και των Δωριέων, δεν πρέπει να γεννά αμφιβολίες. Αλλά αν δεχτούμε ότι οι Δωριείς κατέβηκαν γύρω στο 1.200 π.Χ, ο βασικός πυρήνας των Σφακιανών, σύμφωνα με τη γεωγραφικη κατανομή των γνωρισμάτων και την προέκταση τους στα παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, υπήρχε τουλάχιστον μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν από αυτή τη χρονολογία.
Ότι οι Σφακιανοί δέχτηκαν επιδράσεις και των Δωριέων, δεν πρέπει να γεννά αμφιβολίες. Αλλά αν δεχτούμε ότι οι Δωριείς κατέβηκαν γύρω στο 1.200 π.Χ, ο βασικός πυρήνας των Σφακιανών, σύμφωνα με τη γεωγραφικη κατανομή των γνωρισμάτων και την προέκταση τους στα παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, υπήρχε τουλάχιστον μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν από αυτή τη χρονολογία.
Εξάλλου μέχρι σήμερα δε γνωρίζουμε ποιος ήταν ακριβώς ο μορφολογικός τύπος των Δωριέων. Μόνο υπόνοιες μπορούμε να εκφράσουμε γιατί λείπει σε μεγάλο βαθμό το οστεολογικό υλικό της περιόδου αυτής.
Επιμέρους χαρακτηριστικά των Κρητικών
ΜΑΤΙΑ
Σε ότι αφορά στα μάτια, το 43% των ανδρών και το 55% των γυναικών έχουν σκούρα μάτια. Το 50% των ανδρών και το 41% των γυναικών έχουν ανάμικτο χρώμα (καφέ-πράσινο, γκρίζο-πράσινο κτλ). Το υπόλοιπο 6,7% των ανδρών και 3,1% των γυναικών έχουν γαλανά μάτια. Από τις έρευνες έχει φανεί πως καμιά ομάδα πληθυσμού στην Ελλάδα δεν παρουσιάζει τόσο υψηλό δείκτη με καθαρά γαλανά μάτια όσο οι Κρήτης.
Το πιο μικρό ποσοστό με σκούρα μάτια 25% συναντάται στον Κρούστα. Ακολουθεί η Σητεία με 34% και τα Σφακιά με 36%. Οι πιο γαλανομάτες Κρητικοί είναι οι Σφακιανοί της Ανώπολης με 16%, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και ίσως στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκείνο που μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά είναι ότι στα Σφακιά έχουμε είτε διασταύρωση, τουλάχιστον 2 διαφορετικών φυλετικών στοιχείων, που σχημάτισαν αργότερα ένα ενιαίο σύνολο, είτε αυτό το σύνολο έφθασε κάποτε στα Σφακιά και με τη μακροχρόνια ενδογαμία βλέπουμε τα συστατικά του μέρη περισσότερο ανάγλυφα.
Ότι κι αν έγινε ένα πράγμα πρέπει να αποκλειστεί, ότι οι γαλανομάτες και ξανθοί είχαν την αρχική τους καταγωγή στην Κρήτη.
Στον αντίποδα, στην κατανομή του μικτού χρώματος ματιών την πρώτη θέση κατέχει το Λασίθι,που στον Κρούστα φθάνει το 62% και στη Σητεία το 60%. Εδώ φαίνεται πως έγιναν και οι μεγάλες προσμίξεις της Κρητικής ιστορίας.
Το πιο μικρό ποσοστό με σκούρα μάτια 25% συναντάται στον Κρούστα. Ακολουθεί η Σητεία με 34% και τα Σφακιά με 36%. Οι πιο γαλανομάτες Κρητικοί είναι οι Σφακιανοί της Ανώπολης με 16%, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και ίσως στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκείνο που μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά είναι ότι στα Σφακιά έχουμε είτε διασταύρωση, τουλάχιστον 2 διαφορετικών φυλετικών στοιχείων, που σχημάτισαν αργότερα ένα ενιαίο σύνολο, είτε αυτό το σύνολο έφθασε κάποτε στα Σφακιά και με τη μακροχρόνια ενδογαμία βλέπουμε τα συστατικά του μέρη περισσότερο ανάγλυφα.
Ότι κι αν έγινε ένα πράγμα πρέπει να αποκλειστεί, ότι οι γαλανομάτες και ξανθοί είχαν την αρχική τους καταγωγή στην Κρήτη.
Στον αντίποδα, στην κατανομή του μικτού χρώματος ματιών την πρώτη θέση κατέχει το Λασίθι,που στον Κρούστα φθάνει το 62% και στη Σητεία το 60%. Εδώ φαίνεται πως έγιναν και οι μεγάλες προσμίξεις της Κρητικής ιστορίας.
ΤΡΙΧΕΣ
Το ξανθό χρώμα των τριχών κυμαίνεται γύρω στο 1,5% σε όλη την Κρήτη. Δεν παρουσιάζει όμως καμιά νομοτέλεια στην κατανομή του. Ξεπετιέται εδώ κι εκεί χωρίς να το περιμένει κανείς. Έτσι στον Κάντανο φτάνει το 9% ενώ στην Ανώπολη Σφακίων το 3,5% και στους καλόσειρους του Καλλικράτη το 8%.
Φαίνεται πως η επαρχία των Σφακίων κάποτε επεκτεινόταν και πέρα από τα σημερινά της όρια, τουλάχιστον ανθρωπολογικώς. Μόνο έτσι εξηγούνται τα κοινά σημεία που παρουσιάζουν συχνά τα Σφακιά με τη λοιπή δυτική Κρήτη.
Στον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνου το ποσοστό των ξανθομάλληδων φτάνει το 11,5% και είναι το υψηλότερο σε όλη την Κρήτη.
Το ξανθό χρώμα των τριχών κυμαίνεται γύρω στο 1,5% σε όλη την Κρήτη. Δεν παρουσιάζει όμως καμιά νομοτέλεια στην κατανομή του. Ξεπετιέται εδώ κι εκεί χωρίς να το περιμένει κανείς. Έτσι στον Κάντανο φτάνει το 9% ενώ στην Ανώπολη Σφακίων το 3,5% και στους καλόσειρους του Καλλικράτη το 8%.
Φαίνεται πως η επαρχία των Σφακίων κάποτε επεκτεινόταν και πέρα από τα σημερινά της όρια, τουλάχιστον ανθρωπολογικώς. Μόνο έτσι εξηγούνται τα κοινά σημεία που παρουσιάζουν συχνά τα Σφακιά με τη λοιπή δυτική Κρήτη.
Στον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνου το ποσοστό των ξανθομάλληδων φτάνει το 11,5% και είναι το υψηλότερο σε όλη την Κρήτη.
ΔΕΡΜΑ
Στο δέρμα οι Κρητικές είναι πιο λευκές από τους άνδρες. Μάλιστα στο πολύ λευκό χρώμα το ποσοστό τους είναι διπλάσιο από των ανδρών. Στο σκούρο οι άνδρες υπερτερούν με 7% έναντι 5% των γυναικών. Ένα 0,1% των ανδρών έχει πολύ σκούρο χρώμα, δείγμα επιδράσεων από τα νότια της Κρήτης.
Στις γυναίκες δεν παρατηρείται το ίδιο. Το μελαμψό χρώμα του δέρματος συναντάται κυρίως στο Ηράκλειο, χωρίς να εξαιρούνται τα Ανώγεια, και στην Ιεράπετρα. Μάλιστα στα Ανώγεια το σκούρο χρώμα φθάνει το 14,5%. Την ίδια ώρα λείπει τελείως το σκούρο από το Μαλεβίζι, τους κακόσειρους του Καλλικράτη, τα Μεσκλά και το Ζούρβα στα Ριζίτικα.
Από τη γεωγραφική διαφοροποίηση προκύπτει το συμπέρασμα πως μάλλον το πολύ σκούρο χρώμα δέρματος είναι το τελευταίο επίστρωμα πάνω στον πληθυσμό της Κρήτης, το οποίο δεν υπήρχε στην αρχαιότητα. Οι Αιγύπτιοι ωστόσο δεν επέδρασαν στην Κρήτη ανθρωπολογικά, δεν ήσαν τόσοι που να αφήσουν ίχνη σημαντικά.
Στο δέρμα οι Κρητικές είναι πιο λευκές από τους άνδρες. Μάλιστα στο πολύ λευκό χρώμα το ποσοστό τους είναι διπλάσιο από των ανδρών. Στο σκούρο οι άνδρες υπερτερούν με 7% έναντι 5% των γυναικών. Ένα 0,1% των ανδρών έχει πολύ σκούρο χρώμα, δείγμα επιδράσεων από τα νότια της Κρήτης.
Στις γυναίκες δεν παρατηρείται το ίδιο. Το μελαμψό χρώμα του δέρματος συναντάται κυρίως στο Ηράκλειο, χωρίς να εξαιρούνται τα Ανώγεια, και στην Ιεράπετρα. Μάλιστα στα Ανώγεια το σκούρο χρώμα φθάνει το 14,5%. Την ίδια ώρα λείπει τελείως το σκούρο από το Μαλεβίζι, τους κακόσειρους του Καλλικράτη, τα Μεσκλά και το Ζούρβα στα Ριζίτικα.
Από τη γεωγραφική διαφοροποίηση προκύπτει το συμπέρασμα πως μάλλον το πολύ σκούρο χρώμα δέρματος είναι το τελευταίο επίστρωμα πάνω στον πληθυσμό της Κρήτης, το οποίο δεν υπήρχε στην αρχαιότητα. Οι Αιγύπτιοι ωστόσο δεν επέδρασαν στην Κρήτη ανθρωπολογικά, δεν ήσαν τόσοι που να αφήσουν ίχνη σημαντικά.
ΓΕΝΕΙΑΔΑ-ΤΡΙΧΩΜΑ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ
Σε ότι αφορά στη γενειάδα στο νησί είναι αρκετά αναπτυγμένη στα 70% περίπου των ανδρών, με το Λασίθι, τα Σφακιά, τον Αποκόρωνα, το Αμάρι και τη Ζούρβα να ξεχωρίζουν στο κομμάτι αυτό. Η ανάπτυξη του τριχώματος στο στήθος ακολουθεί επίσης τις ίδιες διακυμάνσεις με τη γενειάδα αλλά σε μικρότερη ένταση.
Με πολύ αναπτυγμένο τρίχωμα συναντάμε το 8%-10% περίπου των Κρητικών. Οι Σφακιανοί έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό της κατηγορίας με 17%, ακολουθούν το Ρέθυμνο, το Μαλεβίζι, ο Κρούστας και η Ιεράπετρα. Το μεγαλύτερο ποσοστό πολύ αδύνατης ανάπτυξης τριχώματος στο στήθος το συναντάμε στο Ηράκλειο .
Σε ότι αφορά στη γενειάδα στο νησί είναι αρκετά αναπτυγμένη στα 70% περίπου των ανδρών, με το Λασίθι, τα Σφακιά, τον Αποκόρωνα, το Αμάρι και τη Ζούρβα να ξεχωρίζουν στο κομμάτι αυτό. Η ανάπτυξη του τριχώματος στο στήθος ακολουθεί επίσης τις ίδιες διακυμάνσεις με τη γενειάδα αλλά σε μικρότερη ένταση.
Με πολύ αναπτυγμένο τρίχωμα συναντάμε το 8%-10% περίπου των Κρητικών. Οι Σφακιανοί έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό της κατηγορίας με 17%, ακολουθούν το Ρέθυμνο, το Μαλεβίζι, ο Κρούστας και η Ιεράπετρα. Το μεγαλύτερο ποσοστό πολύ αδύνατης ανάπτυξης τριχώματος στο στήθος το συναντάμε στο Ηράκλειο .
ΧΕΙΛΙΑ
Το πάχος της βλεννογόνου μεμβράνης, του κάτω χείλους, είναι μέτριο στους Κρητικούς με το χοντρό να συναντάται πιο συχνά από το λεπτό. Το πολύ χοντρό είναι σπανιότερο και συναντάται στα Ριζίτικα, Αποκόρωνα, Κάντανο, Ασκύφου, Αμάρι, Ρέθυμνο Ηράκλειο και Λασίθι. Σε συνδυασμό με άλλα γνωρίσματα μπορεί να θεωρηθεί και δείγμα αφρικανικής επίδρασης. Στις γυναίκες πολύ χοντρά χείλη εμφανίζονται στον Κάντανο, τον Άγιο Βασίλειο, Ρεθύμνου και στις Αρχάνες.
Το πάχος της βλεννογόνου μεμβράνης, του κάτω χείλους, είναι μέτριο στους Κρητικούς με το χοντρό να συναντάται πιο συχνά από το λεπτό. Το πολύ χοντρό είναι σπανιότερο και συναντάται στα Ριζίτικα, Αποκόρωνα, Κάντανο, Ασκύφου, Αμάρι, Ρέθυμνο Ηράκλειο και Λασίθι. Σε συνδυασμό με άλλα γνωρίσματα μπορεί να θεωρηθεί και δείγμα αφρικανικής επίδρασης. Στις γυναίκες πολύ χοντρά χείλη εμφανίζονται στον Κάντανο, τον Άγιο Βασίλειο, Ρεθύμνου και στις Αρχάνες.
Οι διαφορετικές ποικιλίες της Κρήτης
ΣΦΑΚΙΑ
Στην ορεινή και απομονωμένη περιοχή των Σφακίων ζουν οι πιο ψηλοί και ανοιχτόχρωμοι Κρητικοί. Διακρίνονται τόσο έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά που δικαιολογούν την κατάταξη τους σε ξεχωριστή ποικιλία. Επίσης οι Σφακιανοί διαθέτουν ευρύ, σε επίπεδο Κρήτης, πρόσωπο.
Στην ορεινή και απομονωμένη περιοχή των Σφακίων ζουν οι πιο ψηλοί και ανοιχτόχρωμοι Κρητικοί. Διακρίνονται τόσο έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά που δικαιολογούν την κατάταξη τους σε ξεχωριστή ποικιλία. Επίσης οι Σφακιανοί διαθέτουν ευρύ, σε επίπεδο Κρήτης, πρόσωπο.
ΔΥΤΙΚΟ ΛΑΣΙΘΙ
Τα πιο μικρά μεγέθη τα συναντάμε στο οροπέδιο του δυτικού Λασιθίου και ιδιαίτερα στον Κρούστα. Είναι οι πιο κοντοί Κρητικοί, με το μικρότερο πλάτος κεφαλής και σε αυτούς παρατηρούμε το μικρότερο ποσοστό σε σκούρα μάτια και μαλλιά σε όλο το νησί. Είναι ανοιχτόχρωμοι αλλά έχουν ένα ολότελα διαφορετικό συνδυασμό των λοιπών τους γνωρισμάτων. Η διαφοροποίηση τους είναι τόσο έντονη που δε γεννά αμφιβολίες για το διαφορετικό ιστορικό τους δρόμο.
Τα πιο μικρά μεγέθη τα συναντάμε στο οροπέδιο του δυτικού Λασιθίου και ιδιαίτερα στον Κρούστα. Είναι οι πιο κοντοί Κρητικοί, με το μικρότερο πλάτος κεφαλής και σε αυτούς παρατηρούμε το μικρότερο ποσοστό σε σκούρα μάτια και μαλλιά σε όλο το νησί. Είναι ανοιχτόχρωμοι αλλά έχουν ένα ολότελα διαφορετικό συνδυασμό των λοιπών τους γνωρισμάτων. Η διαφοροποίηση τους είναι τόσο έντονη που δε γεννά αμφιβολίες για το διαφορετικό ιστορικό τους δρόμο.
ΣΗΤΕΙΑ
Εδώ τα μεγέθη είναι ενδιάμεσα των δύο προηγούμενων. Τα στοιχεία που ενώνουν αυτή την ποικιλία με τα Σφακιά είναι βασικά ο χρωματισμός, το πλάτος της κεφαλής, το ελάχιστο πλάτος του μετώπου κ.α. Με τη δεύτερη ποικιλία, του δυτικού Λασιθίου, τη συνδέει το πλάτος του προσώπου, το ανάστημα κ.α. Στη Σητεία έχουμε επίσης εξωτερικές επιδράσεις αλλά η όλη σύνθεση της δείχνει πως διετέλεσε σε πιο μακροχόνια απομόνωση, ακόμα και σε σχέση με τους Σφακιανούς, επομένως πρέπει να θεωρηθεί αρχαιότερη κι από αυτήν.
Εδώ τα μεγέθη είναι ενδιάμεσα των δύο προηγούμενων. Τα στοιχεία που ενώνουν αυτή την ποικιλία με τα Σφακιά είναι βασικά ο χρωματισμός, το πλάτος της κεφαλής, το ελάχιστο πλάτος του μετώπου κ.α. Με τη δεύτερη ποικιλία, του δυτικού Λασιθίου, τη συνδέει το πλάτος του προσώπου, το ανάστημα κ.α. Στη Σητεία έχουμε επίσης εξωτερικές επιδράσεις αλλά η όλη σύνθεση της δείχνει πως διετέλεσε σε πιο μακροχόνια απομόνωση, ακόμα και σε σχέση με τους Σφακιανούς, επομένως πρέπει να θεωρηθεί αρχαιότερη κι από αυτήν.
ΡΙΖΙΤΙΚΑ
Στην περιοχή αυτή οι άνθρωποι έχουν το μήκος της κεφαλής του Κρούστα, το πλάτος της κεφαλής της Πόμπιας, το ανάστημα των Σφακίων, το πλάτος προσώπου του Καντάνου όπως και τα καστανά μάτια αυτής της περιοχής και επίσης τα ξανθά μαλλιά του Ρεθύμνου. Αντικατοπτρίζουν δηλαδή όλα τα φυλετικά στοιχεία της Κρήτης.
Στην περιοχή αυτή οι άνθρωποι έχουν το μήκος της κεφαλής του Κρούστα, το πλάτος της κεφαλής της Πόμπιας, το ανάστημα των Σφακίων, το πλάτος προσώπου του Καντάνου όπως και τα καστανά μάτια αυτής της περιοχής και επίσης τα ξανθά μαλλιά του Ρεθύμνου. Αντικατοπτρίζουν δηλαδή όλα τα φυλετικά στοιχεία της Κρήτης.
Ομοιότητες με άλλους λαούς
Πέρα από τη λεκάνη του Αιγαίου οι Κρητικοί, σύμφωνα με την ανθρωπολογική έρευνα, μοιάζουν με ορισμένες εθνότητες του Καυκάσου. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα κοντά με τους Αντιγκαίους, που ζουν βορειοανατολικά της Μαύρης Θάλασσας, στην περιοχή του Κουμπάν. Η ομοιότητες τους αφορούν στο ανάστημα, στο μήκος και πλάτος της κεφαλής, στο πλάτος του προσώπου, στο ύψος της μύτης, στην ανάπτυξη του τριχώματος στο χρωματισμό κ.α
Άλλος λαός που μοιάζει με τους Κρητικούς, στη Μαύρη Θάλασσα, είναι οι Αμπχάζιοι της Γάγρας.
Η παρουσία των Αιγύπτιων στα χαρακτηριστικά των Κρητικών δεν είναι πάντως αισθητή και υπάρχει μόνο ένα πολύ μικρό «πέρασμα» που μάλλον συνδέεται με την αραβική κατάκτηση της Κρήτης. Οι Άραβες Σαρακινοί ,που κατέκτησαν το νησί μας ,είχαν εκπατρισθεί από την Κόρδοβα της Ισπανίας και κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια. Από εκεί εκδιώχθηκαν και κατέφυγαν στην Κρήτη ως την εποχή του Νικηφόρου Φωκά. Κατά την αραβοκρατία στην Ισπανία πολλοί Ισπανοί είχαν εξαραβιστεί. Δεν αποκλείεται λοιπόν ένα ποσοστό από τους Σαρακηνούς της Κρήτης να ήταν Ισπανοί στην καταγωγή γι αυτό και η αραβική επίδραση να μην γίνεται πλήρως αντιληπτή στα ανθρωπολογικά δεδομένα.
Γενικότερα το ποσοστό της βορειοαφρικάνικης επίδρασης είναι πολύ μικρό στο νησί και κυμαίνεται από 0,2% για το πολύ σκούρο δέρμα ως 2,1% για τα πολύ κατσαρά μαλλιά και 2,4% για τα πολύ χοντρά χείλια.
Της Ελένης Βασιλάκη – e-storieskritis.blogspot.gr
Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2016
Ὕψωμα 731: Οἱ Θερμοπύλες που δεν ἔπεσαν
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΑΧΗΤΗ ΤΟΥ ΟΧΙ ΤΟΥ 1940, ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ...
Ήταν κι ο πατέρας μου εκεί...
Στο ημερολόγιο Αλβανίας που τηρούσε (και που ακόμα δεν αξιώθηκα να το εκδώσω ως αφιέρωμα στη μνήμη του και στη μνήμη όλων όσων κράτησαν Θερμοπύλες) περιγράφει με συνταρακτική συναισθηματική φόρτιση, αυθορμητισμό και δύναμη λόγου τις απίστευτες κακουχίες, την ακραία κούραση στις ολονύκτιες ορεινές πορείες στο χιόνι, τους ανηλεείς καταιγιστικούς βομβαρδισμούς από όλμους, πυροβόλα και αεροσκάφη,τους κροταλισμούς των πολυβόλων,την κόλαση του πολέμου, την φρίκη των αμέτρητων διαμελισμένων πτωμάτων Ελλήνων και Ιταλών, τις κραυγές πόνου κι επικλήσεις βοήθειας των τραυματιών,τα αναπηδητά της γης από τον ορυμαγδό των εκρήξεων, τον παφλάζοντα ήχο όσων όλμων και οβίδων περνούσαν από πάνω τους ταξιδεύοντας παραπέρα κι έπεφταν μακριά, τον θανατηφόρο συριγμό και την έκρηξη όσων εξαντλώντας την τροχιά τους έπεφταν δίπλα και γύρω τους...
-Όσες φορές εδιάβαζα ως δάσκαλος σε μαθητές και γονείς σε σχολικές επετείους, στην σχετική τελετή μια περικοπή του ημερολογίου του, μια περιγραφή της εαρινής τεράστιας, αλλά με μεγάλες θυσίες αποκρουσθείσας από τα στρατευμένα παιδιά της πατρίδας μας αντεπίθεσης των Ιταλών, βούρκωνα, μπούκωνα, άθελά μου σταματούσε τρεμάμενη από συγκίνηση η φωνή. Δύσκολα συνέχιζα. Συνήθως παρακαλούσα έναν άλλο συνάδελφό μου να συνεχίσει την ανάγνωση. Ήταν στο σημείο που περιγράφει, μετά την επιτυχία της εφόδου ενός άλλου, αποδεκατισμένου πια ελληνικού συντάγματος, την διαταγή της μεραρχίας για σειρά αντεπίθεσης του συντάγματός του σε διπλανό λόφο, για ευθυγράμμιση της προώθησης της ελληνικής αντεπίθεσης, απέναντι στους με όλα τα μέσα, σφοδρότατα αμυνόμενους Ιταλούς. Εκεί περιγράφει ολοζώντανα (τα έγραψε αμέσως μετά την μάχη) με φορτισμένο νου μα και με πατριωτικό ενθουσιασμό, τη έφοδο τροχάδην, με εφ΄ όπλου λόγχη και πυρ εν κινήσει της διμοιρίας και ειδικότερα της ομάδας του (ήταν λοχίας) τον ηρωικό θάνατο του γενναίου και εμψυχωτή όλων διμοιρίτη τους, έφεδρου ανθυπολοχαγού από τη Ρούμελη,τον τραυματισμό ενός από τους 4 Κρητικούς φίλους του, τον επιτόπου θάνατο ακριβώς δίπλα του από σφαίρα ενός δεύτερου της παρέας του, του πιο αγαπημένου όλων, ενός πάντα βοηθούντα σε όλες τις ατέλειωτες πορείες κουβαλώντας και τον σάκκο όποιου άρχιζε να καταρρέει από κούραση.
Ενός τεράστιας σωματικής αντοχής Ηρακλειώτη ορεσίβιου βοσκού, ορφανού από μικρή ηλικία, μικρασιατικής καταγωγής. Σπαρακτικός βουβός επικήδειος, βγαλμένος από τα βάθη της καρδιάς του, αμέσως μετά τη μάχη στο ημερολόγιό του η περιγραφή των αισθημάτων και βιωμάτων του για εκείνο τον μεγάλων σωματικών και ψυχικών δυνάμεων, μα και πάντα εξαιρετικά καλόκαρδο ήρωα...
-Έτσι αγωνίζονταν, έτσι πέθαιναν για Λευτεριά κι Αξιοπρέπεια του Λαού μας, έτσι αισθάνονταν οι πεσόντες κι οι επιζήσαντες μαχητές πρόγονοί μας...
-Κι εμείς σήμερα,τι κατάντια!
Καλούμαστε, με ύπουλη προμελετημένη μεθόδευση, από τον οχτρό που μπήκε στην Πόλη παριστάνοντας τον σωτήρα, να κάνουμε όλα τα παλιά και νέα ΟΧΙ μας, κατάπτυστα, ραγιάδικα, αυτοκαταστροφικά και προδοτικά ΝΑΙ!!!..
-ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΙΣ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩΠΙΟΝ ΟΣΩΝ ΕΦΥΓΑΝ, ΟΣΩΝ ΖΟΥΝΕ ΚΙ ΟΣΩΝ ΘΑ ΄ΡΘΟΥΝ...
Κώστας Σπυρ. Ντουντουλάκης
Στο ημερολόγιο Αλβανίας που τηρούσε (και που ακόμα δεν αξιώθηκα να το εκδώσω ως αφιέρωμα στη μνήμη του και στη μνήμη όλων όσων κράτησαν Θερμοπύλες) περιγράφει με συνταρακτική συναισθηματική φόρτιση, αυθορμητισμό και δύναμη λόγου τις απίστευτες κακουχίες, την ακραία κούραση στις ολονύκτιες ορεινές πορείες στο χιόνι, τους ανηλεείς καταιγιστικούς βομβαρδισμούς από όλμους, πυροβόλα και αεροσκάφη,τους κροταλισμούς των πολυβόλων,την κόλαση του πολέμου, την φρίκη των αμέτρητων διαμελισμένων πτωμάτων Ελλήνων και Ιταλών, τις κραυγές πόνου κι επικλήσεις βοήθειας των τραυματιών,τα αναπηδητά της γης από τον ορυμαγδό των εκρήξεων, τον παφλάζοντα ήχο όσων όλμων και οβίδων περνούσαν από πάνω τους ταξιδεύοντας παραπέρα κι έπεφταν μακριά, τον θανατηφόρο συριγμό και την έκρηξη όσων εξαντλώντας την τροχιά τους έπεφταν δίπλα και γύρω τους...
-Όσες φορές εδιάβαζα ως δάσκαλος σε μαθητές και γονείς σε σχολικές επετείους, στην σχετική τελετή μια περικοπή του ημερολογίου του, μια περιγραφή της εαρινής τεράστιας, αλλά με μεγάλες θυσίες αποκρουσθείσας από τα στρατευμένα παιδιά της πατρίδας μας αντεπίθεσης των Ιταλών, βούρκωνα, μπούκωνα, άθελά μου σταματούσε τρεμάμενη από συγκίνηση η φωνή. Δύσκολα συνέχιζα. Συνήθως παρακαλούσα έναν άλλο συνάδελφό μου να συνεχίσει την ανάγνωση. Ήταν στο σημείο που περιγράφει, μετά την επιτυχία της εφόδου ενός άλλου, αποδεκατισμένου πια ελληνικού συντάγματος, την διαταγή της μεραρχίας για σειρά αντεπίθεσης του συντάγματός του σε διπλανό λόφο, για ευθυγράμμιση της προώθησης της ελληνικής αντεπίθεσης, απέναντι στους με όλα τα μέσα, σφοδρότατα αμυνόμενους Ιταλούς. Εκεί περιγράφει ολοζώντανα (τα έγραψε αμέσως μετά την μάχη) με φορτισμένο νου μα και με πατριωτικό ενθουσιασμό, τη έφοδο τροχάδην, με εφ΄ όπλου λόγχη και πυρ εν κινήσει της διμοιρίας και ειδικότερα της ομάδας του (ήταν λοχίας) τον ηρωικό θάνατο του γενναίου και εμψυχωτή όλων διμοιρίτη τους, έφεδρου ανθυπολοχαγού από τη Ρούμελη,τον τραυματισμό ενός από τους 4 Κρητικούς φίλους του, τον επιτόπου θάνατο ακριβώς δίπλα του από σφαίρα ενός δεύτερου της παρέας του, του πιο αγαπημένου όλων, ενός πάντα βοηθούντα σε όλες τις ατέλειωτες πορείες κουβαλώντας και τον σάκκο όποιου άρχιζε να καταρρέει από κούραση.
Ενός τεράστιας σωματικής αντοχής Ηρακλειώτη ορεσίβιου βοσκού, ορφανού από μικρή ηλικία, μικρασιατικής καταγωγής. Σπαρακτικός βουβός επικήδειος, βγαλμένος από τα βάθη της καρδιάς του, αμέσως μετά τη μάχη στο ημερολόγιό του η περιγραφή των αισθημάτων και βιωμάτων του για εκείνο τον μεγάλων σωματικών και ψυχικών δυνάμεων, μα και πάντα εξαιρετικά καλόκαρδο ήρωα...
-Έτσι αγωνίζονταν, έτσι πέθαιναν για Λευτεριά κι Αξιοπρέπεια του Λαού μας, έτσι αισθάνονταν οι πεσόντες κι οι επιζήσαντες μαχητές πρόγονοί μας...
-Κι εμείς σήμερα,τι κατάντια!
Καλούμαστε, με ύπουλη προμελετημένη μεθόδευση, από τον οχτρό που μπήκε στην Πόλη παριστάνοντας τον σωτήρα, να κάνουμε όλα τα παλιά και νέα ΟΧΙ μας, κατάπτυστα, ραγιάδικα, αυτοκαταστροφικά και προδοτικά ΝΑΙ!!!..
-ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΙΣ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩΠΙΟΝ ΟΣΩΝ ΕΦΥΓΑΝ, ΟΣΩΝ ΖΟΥΝΕ ΚΙ ΟΣΩΝ ΘΑ ΄ΡΘΟΥΝ...
Κώστας Σπυρ. Ντουντουλάκης
frixos words: Ὕψωμα 731: Οἱ Θερμοπύλες που δεν ἔπεσαν: frixos Αφιερωμένο στους γελοίους ισχυρισμούς κάποιων που από τον καναπέ τους διατείνονται ότι οι Ιταλοί δεν είχαν πρόθεση να πολεμήσουν...
Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2016
ΚΥΠΡΙΑΚΟ-ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: ΜΙΑ ΦΡΙΚΤΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΦΡΙΚΤΆ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ
Παν. Ήφαιστου, ΚΥΠΡΙΑΚΟ-ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: ΜΙΑ ΦΡΙΚΤΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΦΡΙΚΤΆ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ ΩΘΟΎΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΚΎΠΡΟ ΣΤΑ ΦΡΙΚΤΑ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΠΕΔΙΑ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΆΣ ΜΑΣ
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2016
Ο ΘΑΝΆΣΗΣ ΠΑΠΑΡΉΓΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΉ ΕΞΆΡΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΌΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΊΑΣ
*Σημ. "Αντίλογου": ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΕ ΣΚΕΠΤΌΜΕΝΟΥΣ ΜΑΡΞΙΣΤΈΣ
"Ακατάλληλο" όμως φυσικά, ως ...ακατάληπτο από αυτούς, για άκριτα προπαγανδίζοντες την εκάστοτε "κομματική γραμμή" της εκάστοτε ηγετικής κομματικής φράξιας...
Αφορά όσους αντιπαραθέτουν απολύτως αντιδιαλεκτικά το ζήτημα-κλειδί της Εθνικής Ανεξαρτησίας στο "ταξικό" γυρνώντας ολοταχώς πολλές δεκαετίες πίσω, στην εποχή της σεχταριστικής επαναστατικοφάνειας του (γι'αυτό καθαιρεθέντος από την Τρίτη Διεθνή) τότε Γρ/τέα του ΚΚΕ τροτσκιστή Πουλιόπουλου τα περισσότερα μέλη της φράξιας του οποίου παρέμειναν ως "κρυφή" τάση στο κόμμα η οποία σήμερα ελέγχει πάλι την ηγεσία του (με παραπλανητικές αόριστες αναφορές στον Στάλιν, του οποίου όμως η γραμμή για αντιιμπεριαλιστικά, δηλαδή πλατιά, λαϊκά μέτωπα κλπ κλπ καταγγέλλεται! ...
Ο ΘΑΝΆΣΗΣ ΠΑΠΑΡΉΓΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΉ ΕΞΆΡΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΌΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΊΑΣ
Με αφορμή τα 14 χρόνια από τον θάνατο του Θανάση Παπαρήγα(11/10/2002), κυκλοφορεί στο διαδίκτυο το παρακάτω κείμενο-διαλόγου που αφορά τις θέσεις του ΚΚΕ στο ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης από την ξένη ακρίδα.
Το παραθέτουμε και εμείς, καθώς αξίζει κανείς να το μελετήσει και να το αντιπαραβάλει με την σημερινή στάση του κόμματος παρά το προφανές σφίξιμο του κλοιού της εξάρτησης στο βαθμού της μετατροπής της χώρας σε αποικία χρέους υπό νατοϊκή επιστασία:
ΜΕΡΙΚΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
Για να μην απασχολώ τον αναγνώστη με μακρούς προλόγους, θα μπω άμεσα στο θέμα μου:
Έχω την αίσθηση ότι μερικά εδάφια των Θέσεων για το 16ο Συνέδριο χρειάζονται καλύτερη επεξεργασία, ώστε να μας προφυλάσσουν από πιθανές – και εντελώς δυνατές στις σημερινές συνθήκες – παρεξηγήσεις. Συγκεκριμένα:
– Γιατί, τέλος πάντων, δίνουμε τόση σημασία και κάνουμε τόσο θόρυβο για την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό; Φοβούμαι (και εύχομαι να πέφτω εντελώς έξω) ότι, στις Θέσεις, δε φαίνεται επαρκώς ότι το υπόβαθρο όλων αυτών είναι η προστασία της εθνικής μας ανεξαρτησίας, η απόκρουση του κινδύνου της ολοκληρωτικής εθνικής μας υποδούλωσης. Και, πράγμα ακόμη σοβαρότερο, δε φαίνεται ότι πρόκειται όχι απλώς για υπόβαθρο αλλά και για πιεστικό καθήκον. Πράγματι, ενάμιση αιώνα μετά την κραυγή αγωνίας του Α. Κάλβου, που θεωρούσε ακόμη και την καταστροφή της χώρας σαν προτιμητέα λύση «παρά προστάτας νάχωμεν», σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι όχι απλώς με «προστάτες», αλλά με δυνάμεις που απαιτούν πλήρη υποταγή και, μάλιστα, να μας αρέσει κιόλας. Ακόμη χειρότερα: Δυναμώνει εξαιρετικά ο τρομαχτικός, δε διστάζω να πω ο φρικιαστικός κίνδυνος να δούμε τη χώρα μας όχι μόνο υπόδουλη την ίδια, αλλά και όργανο για την υποδούλωση και την καταπάτηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας άλλων λαών. Αναρωτιέμαι: Δεν είναι, άραγε, χρέος και καθήκον, όχι εθελοντικό αλλά υποχρεωτικό και απαράγραπτο, όλων των Ελλήνων πατριωτών να μην αφήσουν, όσον εξαρτάται από αυτούς, κάτι τέτοιο να συμβεί;
– Είναι ο πατριώτης αναγκαστικά αντίπαλος και του καπιταλιστικού συστήματος; Η διατύπωση στη Θέση 48, Παρ. 11 (σελ. 41 του φυλλαδίου) αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας τέτοιας παρεξήγησης. Μιας παρεξήγησης, επισημαίνουμε, η οποία
1) Αντανακλά μια άποψη η οποία δεν είναι γενικά σωστή και 2) Αντανακλά μια άποψη η οποία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει δεκτή στη σημερινή συγκυρία.
Αν έχω καταλάβει καλά, η πολιτική του μετώπου δεν είναι πολιτική συσπείρωσης μόνο των αντιπάλων του καπιταλισμού, πολιτική συσπείρωσης της συνειδητής πρωτοπορίας, εκείνων, δηλαδή, που αντιλαμβάνονται σήμερα ότι οι εθνικές αντιθέσεις και ο εθνικός ζυγός δεν είναι τυχαία ούτε επιφανειακά φαινόμενα, αλλά εδράζονται στέρεα και βαθιά στην ίδια τη φύση του καπιταλισμού. Είναι πολιτική συσπείρωσης όλων όσοι θέλουν να αγωνιστούν ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιδρομή είτε είναι συνειδητοί αντίπαλοι του καπιταλιστικού συστήματος είτε όχι.
– Δε θα πρέπει, άραγε, να είμαστε κάπως πιο προσεκτικοί σε μερικές διατυπώσεις; Το κείμενο θεωρεί αναγκαίο να τονίσει δύο φορές (Θέση 24, Παρ. 1 και Θέση 48, Παρ. 11, σελ. 23 και 41 του φυλλαδίου, αντίστοιχα) ότι το ΚΚΕ είναι αντίπαλο του «εθνικισμού» και του «θρησκευτικού φανατισμού». Κατ’ αρχήν, πρόκειται για όρους ασαφείς και θολούς, που απαιτούν διευκρίνιση. Πέραν, όμως, από την ανάγκη διευκρίνισης όρων, δεν μπορεί κανείς να μην ρωτήσει δυο πράγματα:
1. Δε θα έπρεπε το κείμενο να υπογραμμίζει και να προβάλλει με τουλάχιστον παράλληλο τρόπο και σε τουλάχιστον παράλληλη έκταση το σαφή κίνδυνο του μεγαλοαστικού κοσμοπολιτισμού, φιλοϊμπεριαλιστικού και υποτακτικού στον ιμπεριαλισμό από τη φύση του, αλλά και από τον σημερινό προσανατολισμό του;
2. Συμφωνεί το ΚΚΕ με την άποψη ότι «απορρίπτουμε κάθε εθνικισμό»; Θεωρεί ότι ο εθνικισμός του έθνους που καταπιέζεται είναι επίσης απορριπτέος; Ο εθνικισμός των λαών που αγωνίζονται ενάντια στην ιμπεριαλιστική υποδούλωση είναι ο ίδιος και, συνεπώς, εξ ίσου καταδικάσιμος και απορριπτέος με τον εθνικισμό της μεγάλης δύναμης των ιμπεριαλιστών κυριάρχων;
Τα θέματα αυτά, σύντροφοι, δεν είναι απλά ούτε εύκολα στις απαντήσεις τους. Συνδέονται άμεσα με το ερώτημα αν έχουμε πραγματικά καταλάβει τι σημαίνει «εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό», αν δεχόμαστε ότι, στη χώρα μας αυτή τη στιγμή, το κύριο πρόβλημα είναι αυτό που ήταν πάντα από τότε που υπάρχει νεοελληνικό κράτος: Το εθνικό πρόβλημα, με τη μορφή της εξάρτησης, σήμερα της εξάρτησης από τον ιμπεριαλισμό, σε συνθήκες πλήρους τυπικής πολιτικής ανεξαρτησίας. Συνδέονται επίσης με το ότι η ίδια η κρισιακή πορεία του ιμπεριαλισμού δυναμώνει τις εθνικές, εκκλησιαστικοθρησκευτικές, πολιτιστικές και άλλες αντιθέσεις, όπως είναι προφανές στα Βαλκάνια αλλά και αλλού (τι άλλο συμβαίνει π.χ. στη Μέση Ανατολή;). Φυσικά, οι δυνάμεις που υπηρετούν το σύστημα, το σύστημα της υποδούλωσης και της εκμετάλλευσης, δε μένουν αδρανείς. Δε θα πουν, βέβαια, ανοιχτά στα θύματα ότι πρέπει να σκύψουν τον αυχένα στον ασήκωτο ζυγό της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Αν έλεγαν κάτι τέτοιο έτσι ανοιχτά, τότε δε θα υπηρετούσαν το σύστημα, τουλάχιστον αποδοτικά. Γι’ αυτό, επιστρατεύουν την «πάλη ενάντια στον εθνικισμό» κτλ. (σαν να έφταιγε αυτός και όχι ο ιμπεριαλισμός). Αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι, πρόσφατα ακόμη, είχε επιστρατευτεί, σαν τεκμηρίωση της σωτηρίας μας από τους ξένους και, συνεπώς, της υποχρέωσής μας να τους υπακούμε εν παντί, ακόμη και… η ναυμαχία του Ναυαρίνου (φυσικά, με πλήρη παραχάραξη των ιστορικών πλαισίων που οριοθετούσαν αυτό το όντως σημαντικότατο ιστορικό περιστατικό), καταλαβαίνει κανείς τι γίνεται. Δεν είμαστε, ασφαλώς, τόσο προπετείς ώστε να πιστεύουμε ότι όλα εξαρτώνται από μας, αλλά το ερώτημα παραμένει: Οσο εξαρτώνται από μας, θα το αφήσουμε να γίνει;
Πέραν, όμως, και αυτών, συνδέονται με κάτι ίσως ακόμη σοβαρότερο: Με την πιθανότητα τα κηρύγματα αυτά να βρουν αντανάκλαση μέσα στις ίδιες τις γραμμές του ΚΚΕ. Ο κίνδυνος είναι σοβαρότατος, ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε, όπως τώρα, με δυνάμεις επιβλητικής υπεροχής, μεγάλων εμπειριών και εκτεταμένων μέσων επιβολής και επηρεασμού. Ο γράφων δε διστάζει να πει καθαρά ότι θα ήταν σοβαρό λάθος να θεωρήσουμε μερικά γνωστά γεγονότα των τελευταίων ημερών σαν ένα τυχαίο φαινόμενο και, πάντως, σαν κάτι που «θα περάσει». Δε θα περάσει καθόλου. Πρόκειται για συστηματική εκστρατεία φθοράς, μέσω ηχηρών συνθημάτων, που προσφέρονται για διείσδυση. Και η εμφάνιση, μέσα στον τρέχοντα προσυνεδριακό διάλογο, της άποψης της ανάγκης της πάλης «ενάντια στον εθνικισμό ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΟΥ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ» (υπογ. δική μας), πρέπει να μας θέσει σε κατάσταση επαγρύπνησης.
Τέλος, υπάρχει και ένα άλλο σημείο στο οποίο πρέπει να προφυλαχτούμε από παρεξηγήσεις. Το αναφέρω μόνο επιτροχάδην γιατί δεν αποτελεί το θέμα μου: Δεν πρέπει να δίνουμε αθέλητα την εντύπωση ότι δίνουμε «αφ’ υψηλού μαθήματα» σε οποιονδήποτε για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Εξ όσων, τουλάχιστον, γνωρίζω και εφ’ όσον δεν κάνω κάποιο ιδιαίτερα σοβαρό λάθος, το Κόμμα μας δεν έχει ποτέ ως τώρα επωμιστεί ευθύνες εξουσίας και, συνεπώς, δεν μπορεί να ξέρει επακριβώς τι αυτό σημαίνει. Πρέπει, συνεπώς, να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο ζήτημα αυτό και να μην ξεχνάμε ότι άλλο εκφράζω μια γνώμη με κάθε επιφύλαξη και άλλο προσπαθώ να γίνω καθηγητής.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ
Από τον προσυνεδριακό διάλογο του 16ου συνεδρίου του ΚΚΕ(Απρίλης 2000)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)