Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
6 Μαρτίου 2018
Από την εκστρατεία της Διαφάνειας (γκλάσνοστ), που συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ, έως το μπαράζ του γερμανικού τύπου κατά της Ελλάδας, το 2009-10, που συνέβαλε στα Μνημόνια και τις Δανειακές, ο «πόλεμος των ιδεών» συνιστά κύριο τμήμα κάθε μορφής πολέμου. Πριν από όλες τις στρατιωτικές επεμβάσεις, είχαμε πάντα καταιγισμό αρνητικών δημοσιευμάτων εναντίον των χωρών που εκπρόκειτο να πληγούν (Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Λιβύη κ.ο.κ.) Συνήθως οι εκστρατείες αυτές δεν είναι ολότελα αυθαίρετες, ούτε στηρίζονται μόνο ή κυρίως σε ψέμματα, χωρίς να λείπουν κι αυτά. Για να είναι αποτελεσματικές στηρίζονται κυρίως σε αληθινά στοιχεία, δυσανάλογα όμως και εκτός πλαισίου προβεβλημένα και στην αποσιώπηση άλλων.
Αυτά συνέβαιναν πάντα, γιατί οι ιδέες αποκτούν υλική δύναμη υιοθετούμενες από τους ανθρώπους. Η εισαγωγή όμως της ιδιωτικής τηλεόρασης, η υπερσυγκέντρωση των Μέσων στα χέρια του χρηματιστικού κεφαλαίου, η εμφάνιση του ‘Ιντερνετ, η φανταστική έκρηξη της κυβερνητικής, των big data και μορφών κυβερνοπολέμου και κυβερνοελέγχου, άλλαξε ριζικά τα δεδομένα. ‘Εχει γίνει πια πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, όχι μόνο στους απλούς πολίτες, αλλά ακόμα και σε πεπειραμένους δημοσιογράφους να σχηματίσουν αντικειμενική άποψη για σοβαρά θέματα.
Πάρτε για παράδειγμα την Βενεζουέλα. Τον τελευταίο χρόνο, η παγκόσμια κοινή γνώμη «υπερενημερώνεται» για την κατάσταση στη χώρα, βομβαρδιζόμενη σχεδόν μόνο με αρνητικά δημοσιεύματα. Αντίθετα, πολύ σοβαρές εξελίξεις σε μεγάλες χώρες της περιοχής (Αργεντινή, Βραζιλία, Μεξικό), ούτε καν αναφέρονται.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Καράκας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα μετά τον θάνατο του Ούγκο Τσάβες, τη μείωση των τιμών του πετρελαίου, την επιβολή  και την εντατικοποίηση των προσπαθειών της Ουάσιγκτων για την ανατροπή του Μαδούρο και την επιβολή κυρώσεων. Τα προβλήματα της Βενεζουέλας αντανακλούν πιθανώς, υποστηρίζουν οι καλύτεροι γνώστες της χώρας, τόσο τις εξωτερικές πιέσεις, όσο και σοβαρά στρατηγικά προβλήματα του «Τσαβισμού».
Αλλά αντιμετωπίζει όντως η Βενεζουέλα την «ανθρωπιστική κρίση», που μας περιγράφει ο διεθνής τύπος; Δεν έχουν να φάνε οι πολίτες της;
«Δεν θα έλεγα κάτι τέτοιο. Θεωρώ άλλωστε ότι όροι όπως ανθρωπιστική κρίση συχνά χρησιμοποιούνται για να προετοιμάσουν και να δικαιολογήσουν επιχειρήσεις ανατροπής καθεστώτων. Η Βενεζουέλα αντιμετωπίζει ασφαλώς μεγάλα προβλήματα, γιατί έχει γίνει στόχος οικονομικού πολέμου, αλλά δεν αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση», λέει ο ‘Αλφρεντ Ντε Ζάγιας. Και μας δίνει ένα παράδειγμα του τι εννοεί, αναφερόμενος στην απόφαση της Κολομβίας να μπλοκάρει τις εξαγωγές φαρμάκων για την ελονοσία στη Βενεζουέλα, παρά την επιδημία στην Αμαζονία. Το Καράκας αναγκάστηκε να εισάγει τα φάρμακα από τους Ινδούς.
Ο Ντε Ζάγιας είναι ο Γραμματέας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. ‘Ενας από τους γνωστότερους και διαπρεπέστερους νομικούς παγκοσμίως, ασχολήθηκε και με το κυπριακό. Συνυπογράφει έκθεση δέκα επιφανών διεθνών νομικών που συνιστά συντριπτική κριτική του σχεδίου Ανάν.
Ο κ. Ζάγιας βρέθηκε πρόσφατα στη Βενεζουέλα ως ανεξάρτητος εμπειρογνώμων του ΟΗΕ. Το πιο εντυπωσιακό, μας λέει, είναι ότι, όπου έχω πάει, έρχονται τα διεθνή μέσα, όπως οι Νιού Γιορκ Τάιμς ή το BBC, να μου ζητήσουν τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματά μου. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας αδιαφόρησαν παντελώς.
‘Ισως όμως τον λόγο τον τον ξέρει ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών. Μιλώντας πρόσφατα, στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, προέβλεψε ότι πιθανώς θα γίνει πραξικόπημα στη Βενεζουέλα και συνέστησε, «αστειευόμενος», στον Μαδούρο να αναζητήσει άσυλο στην Κούβα. Πρόσθεσε ότι δεν έχει καμία πληροφορία, όμως συνηθίζονται τα πραξικοπήματα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής που «δεν πάνε καλά». Ο Γερουσιαστής Μαρκ Ρούμπιο  δεν περιορίστηκε σε προφητείες. Κάλεσε δημοσίως τον στρατό να ανατρέψει τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας.
O Χόρχε Αλμέιντα, από τους γνωστότερους και πιο κριτικούς διανοούμενους της λατινοαμερικανικής αριστεράς, αρθρογράφος στη μεξικάνικη εφημερίδα Jornada, αναγνωρίζει τη σοβαρότητα των απειλών «από τους Γιάνκηδες», δεν είναι όμως επιεικής και με το καθεστώς. Σε αντίθεση με τον Τσάβες, υποστηρίζει, ο Μαδούρο χρησιμοποιεί την υποστήριξη των εργαζομένων για να διατηρήσει και όχι για να αλλάξει το στάτους κβο. Το κυβερνών Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) είναι ένας υπερσυγκεντρωτικός γραφειοκρατικός μηχανισμός, χωρίς δημοκρατική εσωτερική ζωή, όργανο διακυβέρνησης που, το πολύ πολύ που μπορεί να κάνει, είναι εκλογικές εκστρατείες.
Ο Μαδούρο, μας λέει ο Αλμέιντα, έδειξε τακτικές πολιτικές ικανότητες κερδίζοντας τις τελευταίες εκλογές και σταθεροποιώντας τη θέση του, όμως η οικονομική κατάσταση παραμένει πολύ άσχημη και 400.000 Βενεζουελάνοι έχουν φύγει από τη χώρα. Παρόλες τις σχετικές πολιτικές επιτυχίες του, που οφείλονται στην επιθυμία του πληθυσμού να μην επιστρέψει στο παρελθόν, το καθεστώς θα παραμείνει πάντα τρωτό απέναντι στις διαφοροποιήσεις του κοινωνικού και του πολιτικού τοπίου εσωτερικά και διεθνώς. Η Βενεζουέλα, πιστεύει, είναι «άρρωστη» από απουσία δημοκρατίας στο κόμμα, τα συνδικάτα, τη βάση. Μόνο η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων και ο λαϊκός έλεγχος θα μπορούσαν να τη «θεραπεύσουν», σταθεροποιώντας κατά τρόπο ουσιαστικό και μακροπρόθεσμο μια εξουσία που θάμπαινε σε έναν «σοσιαλιστικό» δρόμο.