Τα πρώτα δάνεια αλυσσοδέματος από το 1824 του νεοελληνικού κράτους

Μια διδακτική ιστορία: Τα ληστρικά δάνεια των Άγγλων του ’21

• 
  

Του Χρόνη Βάρσου από το Άρδην τ. 79

Οι πρώτες προσπάθειες για δανεισμό

Ήδη από τον Νοέμβριο του 1821, η διοίκηση της Αν. Στερεάς («Άρειος Πάγος») έστειλε στη Γερμανία 2 αντιπροσώπους για να διαπραγματευθούν δάνειο 150.000 φλορινιών, οι οποίοι επέστρεψαν στο τέλος του 1822 έχοντας συνομολογήσει δύο δάνεια: ένα στη Ζυρίχη (40.000) κι ένα στη Μασσαλία (62.000). Χωρίς τα χρήματα να έρθουν στην Ελλάδα, η κυβέρνηση επικύρωσε την οφειλή!

Παραγγέλθηκαν έτσι δύο κανόνια και άλλα στρατιωτικά είδη που δεν έφτασαν ποτέ στην Ελλάδα, ενώ εξοπλίστηκε ένα στρατιωτικό σώμα Γερμανών φιλελλήνων, που ήρθε μεν στην Ελλάδα, αλλά δεν ενεργοποιήθηκε στρατιωτικά, αφού το δάνειο δεν δόθηκε! Όπως γράφει ο Κυρ. Σιμόπουλος σχετικά με τα συγκεκριμένα δάνεια, τα γερμανοελβετικά φιλελληνικά κομιτάτα συμψήφισαν τις δαπάνες του εξοπλισμού και της αποστολής αυτής της «λεγεώνας» με το δάνειο των 150.000 φλορινίων και ζητούσαν επιπλέον και την επιστροφή του με τόκο! Οι «φιλέλληνες» των γερμανοελβετικών κομιτάτων αγόρασαν άχρηστα τουφέκια, κάτι που διαπιστώθηκε όταν εμφανίστηκαν οι εθελοντές της «λεγεώνας» στην Ύδρα. Οι ξένοι θέλησαν να επιδείξουν τη στρατιωτική τους πείρα με μια χαιρετιστήρια ομοβροντία, αλλά, όταν ο διοικητής έδωσε το παράγγελμα «πυρ», τα τουφέκια δεν πήραν φωτιά γιατί, όπως αφηγείται ο αυτόπτης Χάινριχ Κίφερ, ήταν σκουριασμένα!!!.

"Sponsored links"

Τον Οκτώβριο-Δεκέμβριο 1822, στο συνέδριο των Ευρωπαίων ηγεμόνων στη Βερόνα της Ιταλίας, στάλθηκε εκεί ελληνική επιτροπή αποτελούμενη από τους Παλαιών Πατρών Γερμανό και Α. Μεταξά, με συνοδό τον Γάλλο ναύαρχο Φ. Ζουρνταίν.

Με εξουσιοδότηση του Μεταξά, ο Ζουρνταίν προσπάθησε να εξασφαλίσει δάνειο από το Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών, στο οποίο ανήκε και ο ίδιος! Οι Ιωαννίτες, που δεν διέθεταν εδαφικές κτήσεις από το 1798 (όταν πήρε τη Μάλτα ο Ναπολέων), προσέφεραν τη μεσολάβησή τους για τη σύναψη δανείου 10 εκ. φράγκων, με τον όρο να τους δοθούν τα νησιά Ρόδος, Κάρπαθος, Αστυπάλαια, Σύρος και Οινούσσες (Ιονίου) μετά την απελευθέρωσή τους… Προσωρινά, όμως ζητούσαν να εγκατασταθούν στη Σύρο και τις Οινούσσες (!!!).

Ο Φ. Ζουρνταίν έκρινε την πρόταση συμφέρουσα για τους Έλληνες, όμως, η Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος την απέρριψε.

Στις 12/4/1823, η έκθεση της επιτροπής, που είχε ορίσει η Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους (Μάρτιος 1823) για να συντάξει έναν πρόχειρο προϋπολογισμό του επαναστατημένου έθνους, προσδιόρισε ότι τα έξοδα του α΄ εξαμήνου 1823 θα ανέρχονταν σε 38 εκ. γρόσια και τα έσοδα σε μόλις 12 εκ. γρόσια.

Η έκθεση πρότεινε μια καλύτερη διαχείριση του δημόσιου χρήματος και την ανάγκη να αναζητηθούν νέοι πόροι.

Το πρώτο δάνειο στα 1824 (800.000 λίρες)

Στις 2/6/1823, το εκτελεστικό εξουσιοδότησε τους Ιω. Ορλάνδο (γαμπρό του Γ. Κουντουριώτη), Ανδρ. Ζαΐμη και Ανδρ. Λουριώτη να μεταβούν στο Λονδίνο και να συνάψουν δάνειο. Η επιτροπή καθυστέρησε να αναχωρήσει (θα αναχωρήσουν 30/11/1823 και ενώ στις 25/11/1823 ήδη έχει αρχίσει ουσιαστικά ο πρώτος εμφύλιος).
Στις 20/1/1824, έφθασαν στην αγγλική πρωτεύουσα και ύστερα από διαπραγματεύσεις με τον Γ. Κάνινγκ και το «φιλελληνικό» Κομιτάτο (πρόεδρος Τζ. Μπένθαμ και γραμματέας ο Τζ. Μπόουρινγκ), αποτελούμενο κυρίως από τραπεζίτες και εμπόρους, συνομολόγησαν ένα δάνειο 800.000 λιρών στο 59% του ονομαστικού (472.000 λίρες) με τον οίκο Λούγκαν Σονς και Ο’Μπράιεν (21 Φεβρουαρίου 1824).

Το δάνειο είχε τόκο 5%, προμήθεια 3%, ασφάλιστρα 1,5% και διάρκεια 36 χρόνια. Για την αποπληρωμή του δανείου υποθηκεύτηκαν όλα τα δημόσια κτήματα και όλα τα δημόσια έσοδα από αλυκές, τελωνεία, ιχθυοτροφεία.

Από το δάνειο παρακρατήθηκαν 80.000 ως προκαταβολή τόκων δύο ετών, 16.000 για χρεωλύσια, 2.000 ως προμήθεια και άλλες δαπάνες, 5.900 κατακρατήθηκαν από τον ίδιο τον Ι. Ορλάνδο για χρέη του κράτους προς τη σύζυγό του, 60.000 πήγαν σε μίζες (ο «φιλέλληνας» γραμματέας Τζ. Μπόουρινγκ πήρε 11.000 λίρες για τη μεσιτεία) και μόλις 10.000 για αγορά εφοδίων για την επανάσταση. Έτσι το ποσό που έφθασε στην Ελλάδα ήταν μόλις 298.000 λίρες!!!

Μεγάλη ευθύνη για τους δυσμενείς όρους σύναψης του δανείου είχαν και οι δύο διαπραγματευτές, οι οποίοι σπατάλησαν μεγάλα ποσά στο Λονδίνο (5.045 λίρες), ζώντας με προκλητική πολυτέλεια.

Το δάνειο διασπαθίστηκε για να κερδίσει η παράταξη (Κουντουριώτη – Κωλέττη – Μαυροκορδάτου) την εμφύλια διαμάχη, που είχε φουντώσει (25/11/1823-12/6/1824) στην Πελοπόννησο.

Το δεύτερο δάνειο στα 1825 (2.000.000 λίρες)

Στις 31/7/1824, το Βουλευτικό, μετά την καταστροφή της Κάσου (30/5/1824), και των Ψαρών (22/6/1824), αποφάσισε τη σύναψη και νέου δανείου, φυσικά πάλι από την Αγγλία του «φιλέλληνα» Γ. Κάνινγκ, που με το Αγγλικό Κόμμα στην Ελλάδα ήλεγχε σε μεγάλο βαθμό την εσωτερική πολιτική. Ήδη προετοιμάζεται ο δεύτερος Εμφύλιος (22/10/1824-6/2/1825) για την οριστική συντριβή της παράταξης Κολοκοτρώνη-Ανδρούτσου και Πελοποννησίων.

Στις 26/1/1825, συνομολόγησαν στο Λονδίνο το δεύτερο δάνειο ύψους 2.000.000 λιρών στο 55,5% (!!!) του ονομαστικού (1.110.000 λίρες), με τον τραπεζιτικό οίκο Ρικάρντο.

Οι Έλληνες διαπραγματευτές ήταν και πάλι οι Λουριώτης και Ορλάνδος.

Όπως και στο πρώτο δάνειο, το καθαρό ποσό περιορίστηκε στις 816.000 λίρες, αφού από το παραχωρούμενο δάνειο παρακρατήθηκαν 200.000 λίρες για προκαταβολή τόκων δύο ετών και χρεωλύσια και άλλες 70.000 λίρες προμήθειες και μίζες και 14.000 «αμοιβές» στους 2 Έλληνες διαπραγματευτές.

Ενώ όμως το ποσό του πρώτου δανείου το διαχειρίστηκε η ελληνική κυβέρνηση, έστω και με σκανδαλώδη τρόπο, τη διαχείριση του δεύτερου δανείου ανέλαβαν οι ίδιοι οι Άγγλοι τραπεζίτες και τα μέλη του «φιλελληνικού» Κομιτάτου.

Από το δάνειο διατέθηκαν 212.000 λίρες για την αναχρηματοδότηση του πρώτου δανείου (του 1824) και 77.000 για την αγορά όπλων και πυροβόλων, από τα οποία λίγα έφθασαν στην Ελλάδα.

130.000 λίρες δόθηκαν από τον οίκο Ρικάρντο για την παραγγελία έξι ατμοκίνητων πλοίων σε αγγλικά ναυπηγεία (που είχαν απορριφθεί λόγω κακής κατασκευής από την αιγυπτιακή κυβέρνηση του Μωχάμετ Άλι και του Ιμπραήμ), που θα έφταναν έως τον Νοέμβριο του 1825. Ο Άγγλος ναυπηγός Α. Γκάλογουέι, που ανέλαβε την παραγγελία, είχε και άλλη μια ταυτόχρονη για το αιγυπτιακό ναυτικό του Ιμπραήμ ενώ ο γιος του υπηρέτησε και τον Μωχάμετ Άλι…

Από αυτά, μόνο τρία (!!!) έφθασαν στην Ελλάδα και μάλιστα με καθυστέρηση 3 ετών:

-το Καρτερία 233 τόνων, στις 3/9/1826, με κυβερνήτη Άγγλο, τον πλοίαρχο Άστιγξ, αλλά αφού πρώτα το Μεσολόγγι έπεσε στις 12/4/1826.

-το Επιχείρηση 400 τόνων, τον Σεπτέμβριο του 1827, που χρησιμοποιήθηκε μόνο στο Ιόνιο και ελλιμενίστηκε στον Πόρο έως το 1832.

-το Ερμής 254 τόνων, στις 18/9/1828, που χρησιμοποιήθηκε μόνο για μεταφορές…

-Τα υπόλοιπα καταστράφηκαν σε δοκιμές στην Αγγλία…

Άλλες 157.000 λίρες δόθηκαν για τη ναυπήγηση δύο φρεγατών σε ναυπηγεία της Νέας Υόρκης (ο ναυπηγός κατά σύμπτωση ήταν και πρόεδρος του «Φιλελληνικού» Κομιτάτου της Ν. Υόρκης !!), που θα έφταναν κι αυτές έως τον Νοέμβριο 1825, από τις οποίες μόνο η μία (η «Ελλάς» 2.300 τόνων με 64 πυροβόλα) ήλθε στην Ελλάδα στις 3/12/1826, ενώ η δεύτερη πουλήθηκε για να χρηματοδοτηθεί η πρώτη.

Το «φιλελληνικό» κομιτάτο στις ΗΠΑ καταχράστηκε απίστευτα ποσά όπως και ο Έλληνας επιβλέπων της ναυπήγησης, αντιπρόσωπος Κοντόσταυλος, που μετά έχτισε στην Παλαιά Βουλή πολυτελέστατο σπίτι προφανώς με τις καταχρήσεις από το δάνειο…

Οι Άγγλοι (Γ. Κάνινγκ) όχι μόνο φρόντισαν να δέσουν στο άρμα τους την Ελλάδα με τα επαχθή και ληστρικά δάνεια, όχι μόνο καθυστέρησαν σκόπιμα τα έξι ατμοκίνητα και τις δύο Φ/Γ να έλθουν τέλη 1825 στο Αιγαίο, που ίσως θα έσωζαν το Μεσολόγγι και την Επανάσταση από τον Ιμπραήμ και τους διεθνείς «σωτήρες» του Ναυαρίνου, αλλά επέβαλαν –με απειλή ακύρωσης του δανεισμού, όπως ενημερώνει με έκθεσή του ο Ορλάνδος τον Κουντουριώτη,  και έναν απατεώνα, το λόρδο Κόχραν (Άγγλο πρώην μισθοφόρο ναυτικό στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των Λατινοαμερικάνων σε Χιλή και Βραζιλία εναντίων Ισπανών και Πορτογάλων) ως κυβερνήτη του ελληνικού στόλου, με παράλληλη οικειοθελή παραίτηση του Μιαούλη (αντίστοιχα, ο Άγγλος Ρ. Τζωρτζ διορίστηκε αρχιστράτηγος και προκάλεσε την καταστροφική για την Επανάσταση μάχη του Φαλήρου στις 24/4/1827, με παραγκωνισμό υποχρεωτικό του Γ. Καραϊσκάκη από την αρχηγία).

Ο Κόχραν ήρθε τελικά στην Ελλάδα στις 29/3/1827, αφού στο μεταξύ πήρε από το δάνειο προκαταβολικά 37.000 λίρες σε μισθούς (!!!), συνοδευόμενος με τη φήμη και την προπαγάνδα της ναυτικής αυθεντίας, που θα καταλάμβανε την Κωνσταντινούπολη και θα βύθιζε τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο (προπαγανδιζόταν ως «απελευθερωτής της Νοτίου Αμερικής» και «θρύλος των θαλασσών»), για να εκδιωχθεί αργότερα από τον Καποδίστρια ως ανίκανος και μνημείο διαφθοράς…

Εκατόν δέκα επτά χρόνια μετά, οι Άγγλοι, χρησιμοποιώντας αντίστοιχες μεθόδους, θα επιβάλουν τον στρατηγό Σκόμπυ ως αρχιστράτηγο του Ελληνικού Στρατού στη συμφωνία της Καζέρτας στις 26/9/1944, με παράλληλη απαγόρευση εισόδου του ΕΛΑΣ στην Αθήνα, για να επακολουθήσει η ίδια τραγωδία, αυτή των Δεκεμβριανών, με τους ρόλους θύτη και θύματος, γνωστούς εκ των προτέρων, να επαναλαμβάνονται….

Τελικά, από το 2ο δάνειο, στην Ελλάδα έφθασαν μόνο 232.000 (!!!) λίρες.

Η Έκθεση της Λογιστικής Επιτροπής (ΠΙΝΑΚΑΣ Ι) για την όλη οικονομική διαχείριση του Αγώνα, που συγκρότησε ο Ι. Καποδίστριας και υπεβλήθη στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους, στις 18/7/1829, προσδιορίζει εύγλωττα την τάξη μεγέθους που αντιπροσώπευαν τα ποσά των εξωτερικών δανείων για τον αγώνα –έστω και αυτών που μπόρεσαν να φθάσουν τελικά (ανεξάρτητα από τη χρήση τους) στην επαναστατημένη Ελλάδα: Σε συνολικά έσοδα 52.495.072 γρόσια, τα ποσά από τα εξωτερικά δάνεια ανέρχονταν σε 27.915.321 γρόσια (!!!) ήτοι 53,17%

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι
ΠΗΓΕΣ ΕΣΟΔΩΝ      (σε γρόσια)
φόροι-πρόσοδοι
(Πελοπόννησος/Στερεά/νησιά)
16.087.219
έσοδα από λείες         1.357.309
εσωτερικά δάνεια         1.924.295
έρανοι-εισφορές                844.427
δασμοί                 67.747
εισφορές-έρανοι εξωτερικού (ΗΠΑ-Ευρώπη)              847.381
εκποίηση εθνικών κτημάτων
3.451.373
εξωτερικά δάνεια        27.915.321
ΣΥΝΟΛΟ                          52.495.072

Από τα δύο δάνεια, που υποτίθεται ότι θα ενίσχυαν τον ιερό αγώνα για την ελευθερία, η επαναστατική Ελλάδα χρεώθηκε 2.800.000 λίρες, την περίοδο 1824-1825, και έβαλε στα ταμεία της 530.000 (!!!), που φυσικά κατασπαταλήθηκαν στους δύο εμφυλίους της περιόδου Νοεμβρίου 1823 – Φεβρουαρίου 1825, κάνοντας πλέον την εξάρτηση από την αγγλική πολιτική αφόρητη στο παρόν και το μέλλον.

Οι Κωλέττης – Κουντουριώτης – Μαυροκορδάτος βγήκαν νικητές από τον εμφύλιο πόλεμο που ρήμαξε την Πελοπόννησο.

Ο Κολοκοτρώνης και άλλοι οπλαρχηγοί φυλακίστηκαν (6/2/1825).

Τον Οδ. Ανδρούτσο στη Ρούμελη τον συνέλαβαν (7/4/1825) και τον εκτέλεσαν (5/6/1825) στην Ακρόπολη.

Κι όλα αυτά ενώ ο Ιμπραήμ, από τις 12/2/1825, αποβιβαζόταν στη Μεθώνη σαρώνοντας κάθε αντίσταση στην Πελοπόννησο (ήδη από τις 10/6/1825 κατέλαβε και την Τρίπολη) καταστρέφοντας συστηματικά γη και ανθρώπους, ενώ ο Κιουταχής από 15/4/1825 πολιορκούσε το Μεσολόγγι.

Ο «φιλέλληνας» Γ. Κάνιγκ (ΥΠΕΞ από Αύγουστο 1822) και τα «φιλελληνικά» Κομιτάτα Λονδίνου και ΗΠΑ …οδήγησαν τη μεγαλειώδη 8ετή ελληνική επανάσταση στην ήττα και μετά στην έξωθεν σωτηρία του Ναυαρίνου, 20/10/1827, και την επιβολή της Βαυαροκρατίας και της απόλυτης μοναρχίας.

Μόλις το 1825 η κυβέρνηση κήρυξε την πρώτη πτώχευση. Οι “ελεύθεροι πολιορκημένοι” του Μεσολογγίου, που έτρωγαν φύκια και ποντίκια, αφέθηκαν στην τύχη τους.

Τον Απρίλιο του 1826, μετά την πτώση του Μεσολογγίου, στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, ανέλαβε η κυβέρνηση Ανδρ. Ζαΐμη, που βρήκε στο ταμείο μόνο 16 γρόσια !!!

Δύο μόνο σχόλια της εποχής για τα δάνεια είναι χαρακτηριστικά:

«Ανεκαλύφθη φανερά των Άγγλων ο σκοπός. Εζήτουν οι φίλοι μας να κυβερνήσωσι διά του χρυσίου των την Ελλάδα. Να ηξεύρετε και την αχρειότητα του εδώ Κομιτάτου μαζί και του μυστικού Βάουριγκ, ανάθεμά τους τους αχρείους και ιδιωφελείς άμα και αισχροκερδείς. Προσοχή από τους ξένους… ».
 Ι. Ορλάνδος.

« Το δάνειον δεν πρέπει να το στοχάζεσθε πολλά μεγάλην ευεργεσίαν. Και εις αυτόν τον διάβολον ήθελαν μετά χαράς δανείσει αργύρια, αν ο διάβολος είχε να τους ασφαλίσει με ενέχυρα». 
Αδαμάντιος Κοραής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Samuel Howe, Η σπατάλη του Ελληνικού Δανείου: κερδοσκοπίες και καταχρήσεις.
Μέντελσον-Μπαρτόλδυ, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια.
Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΒ.

http://www.hellasarmy.gr

http://www.greeknewsonline.com

http://antipliroforisi.blogspot.com

http://www.schizas.com

http://www.afipnisis.gr

http://www.stixoi.info

http://www.sansimera.g