ΚΚΕ, ποπ και ΛΟΑΤΚΙ:
Αλλάζει κάτι στο ΚΚΕ;
Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ είναι δύο συνθέτες που πολύ αγαπήθηκαν από την αριστερά, αν και δεν είχαν ποτέ οργανωτική σχέση με κανένα κομμάτι της.
Ο μεν πρώτος δεν πολιτεύτηκε ποτέ με κανένα κόμμα και ίσως ποτέ κανένα τραγούδι του δεν ακούστηκε σε συλλαλητήρια, απεργίες, καταλήψεις.
Τραγούδια του δεύτερου, ιδίως αυτά με τον Ξυλούρη, ακούγονται ακόμα και σήμερα σε τέτοιες περιστάσεις, αν και ο ίδιος επί σειρά ετών πολιτεύτηκε με τη Νέα Δημοκρατία. Αλλού ο δημιουργός, αλλού το έργο του.
Το ΚΚΕ είναι ένα κόμμα που πολύ αγαπά το τραγούδι, και περισσότερο απ' όλα τα είδη το έντεχνο λαϊκό. Δεν είναι λίγες οι φορές που σε εκδηλώσεις του κόμματος ή της Νεολαίας έδωσαν το «παρών» ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Χρήστος Λεοντής και, παλιότερα, ο Μάνος Λοΐζος.
Το 2008 όμως το ΚΚΕ ξάφνιασε, γιορτάζοντας τα ενενηντάχρονά του με Μάνο Χατζιδάκι. Στις 8 Σεπτεμβρίου εκείνης της χρονιάς δόθηκε στη Ρωμαϊκή Αγορά μια συναυλία με τραγούδια του συνθέτη ερμηνευμένα από τον Βασίλη Λέκκα, με τη συνοδεία της Συμφωνικής Ορχήστρας του δήμου Αθηναίων και με τη σύμπραξη του Γιάννη Σπάθα και της Εύας Φάμπα στις κιθάρες. Ενόψει εκείνης της συναυλίας, ο πρόσφατα εκλιπών Νότης Μαυρουδής σημείωνε στις 23 Μαΐου στην «Ελευθεροτυπία»:
«Ιδιαίτερη χαρά ένιωσα όταν διάβασα σήμερα πως το ΚΚΕ οργανώνει συναυλία αφιερωμένη στον Μάνο Χατζιδάκι, στη Ρωμαϊκή Αγορά. Μα –θα μου πεις– είναι η πρώτη φορά που θα γίνει συναυλία του συνθέτη στον ίδιο χώρο; Όχι, ασφαλώς. Θα είναι όμως η πρώτη φορά που ο συγκεκριμένος πολιτικός-κομματικός χώρος θα κάνει επίσημα μια τέτοια… υπέρβαση».
Η έστω μικρή αναφορά του Κουτσούμπα στο ζήτημα των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού αποτελεί μια τομή. Μια ακόμα υπέρβαση.
Άλλο να γράφονται αυτά σε έναν κομματικό ιστότοπο ή σε ένα κομματικό έντυπο κι άλλο να λέγονται από τα χείλη του ίδιου του Γενικού Γραμματέα, σε μια εκδήλωση στην οποία παρευρίσκονται χιλιάδες κόσμου.
Την ίδια αυτή λέξη χρησιμοποίησε το περασμένο Σαββατόβραδο και ο Σταύρος Ξαρχάκος, στη συναυλία που οργάνωσε προς τιμήν του το ΚΚΕ στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας:
«Ακόμα και το ΚΚΕ ξεπέρασε τον χαρακτηρισμό της προόδου και μπήκε στη σφαίρα της υπέρβασης. Μια υπέρβαση που θέλει κότσια για να την κάνεις. Και το μόνο κόμμα που έχει κότσια όχι μόνο να την κάνει αλλά και να την υλοποιήσει είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας».
Παρά την ομοιότητα των δύο υπερβάσεων όμως, οι περιπτώσεις δεν είναι ακριβώς ίδιες. Το ΚΚΕ τίμησε τον Χατζιδάκι μετά θάνατον, ενώ τον Ξαρχάκο εν ζωή, εξασφαλίζοντας τη σύμφωνη γνώμη του. Τεράστια διαφορά και μεγάλη επιτυχία.
Για το καλλιτεχνικό κομμάτι της συναυλίας δεν χρειάζεται να πω πολλά. Ακούστηκαν τραγούδια πασίγνωστα και πολυτραγουδισμένα, από τρεις σημαντικούς ερμηνευτές της παλιάς γενιάς και τρεις της νεότερης, ενώ η ενορχήστρωση τα έκανε να ακούγονται φρέσκα, σημερινά. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ξαρχάκος τις τελευταίες δεκαετίες λειτουργεί περισσότερο ως ενορχηστρωτής και διευθυντής ορχήστρας παρά ως συνθέτης, με συνέπεια το προσωνύμιο «μαέστρος» που του αποδίδεται να του ταιριάζει περισσότερο απ' ό,τι θα ταίριαζε σε οποιονδήποτε άλλο συνάδελφό του.
Γι' αυτό δεν χρειάζεται να μιλήσω άλλο για τον Ξαρχάκο. Το μέγεθός του είναι αδιαμφισβήτητο. Θέλω όμως να πω για τον Δημήτρη Κουτσούμπα, τον οικοδεσπότη, που, για μένα τουλάχιστον, υπήρξε η αποκάλυψη της βραδιάς.
Κατάλαβα ότι είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει και αγαπάει βαθιά και ουσιαστικά το τραγούδι. Στο τέλος της συναυλίας, αφού χάρισε στον Ξαρχάκο έναν πίνακα του Γιώργη Βαρλάμου, έμεινε πάνω στη σκηνή μέχρι το κλείσιμο της βραδιάς. Όλοι οι τραγουδιστές τραγούδησαν με παρεΐστικη διάθεση τέσσερα μεγάλα σουξέ («Φτωχολογιά», «Άπονη ζωή», «Μάτια βουρκωμένα», «Υπομονή»), κι αυτός εκεί, παρών, με το μικρόφωνο διακριτικά χαμηλωμένο, να τραγουδά υπό τη διεύθυνση του μαέστρου.
Είναι μια συμπεριφορά που δεν έχουμε συνηθίσει από κανέναν αρχηγό κόμματος, αν εξαιρέσουμε τη φυσαρμόνικα του Λεωνίδα Κύρκου.
Μα το πιο σημαντικό κομμάτι της βραδιάς ήταν ο λόγος του Κουτσούμπα πριν την έναρξη της συναυλίας. Αποφεύγοντας τα τετριμμένα και τις κοινοτοπίες, μέσα σ' ένα συναρπαστικό ημίωρο, ο Γενικός Γραμματέας εκφώνησε έναν λόγο χωρίς καμιά λέξη περιττή, καθόλου ξύλινο. Ήταν μια ομιλία που μαρτυρούσε βαθιά γνώση του συνόλου του έργου του τιμώμενου συνθέτη και ειλικρινή αγάπη γι' αυτό. Θέλω να σταθώ σε δύο σημεία της ομιλίας αυτής.
Το ένα έχει να κάνει με τη μουσική.
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας εξήρε το soundtrack του Ξαρχάκου για την ταινία «Κορίτσια στον ήλιο», λέγοντας μεταξύ άλλων:
«Είναι δε, αξιοθαύμαστη και ίσως μοναδική στον Ξαρχάκο, η ανιδιοτέλεια με την οποία προσεγγίζει το αντικείμενό του. Προκειμένου να εξυπηρετήσει με τον καλύτερο τρόπο το περιεχόμενο και την ατμόσφαιρα του έργου που καλείται να αποδώσει μουσικά, χωρίς ίχνος ματαιοδοξίας, δεν διστάζει να εγκαταλείψει το κατακτημένο προσωπικό του ύφος, αξιοποιώντας οποιοδήποτε μουσικό υλικό διαθέτει στην καλλιτεχνική φαρέτρα του, όπως για παράδειγμα το στοιχείο της pop στο κινηματογραφικό έργο ''Κορίτσια στον ήλιο''».
Είναι κι αυτό μια υπέρβαση, να αποδέχεται το ΚΚΕ την pop μουσική, ενώ στο παρελθόν τη στηλίτευε ως ξενόφερτο είδος, δάκτυλο του ιμπεριαλισμού.
Μα το πιο ουσιαστικό, βαθιά πολιτικό κομμάτι της ομιλίας του ήταν το ακόλουθο:
«Να συμβάλουμε με την πρωτοπόρα δράση μας να ανέβει το πολιτιστικό μορφωτικό επίπεδο, να ανέβει ο αγώνας όλων, για την ουσιαστική προστασία των θυμάτων κάθε είδους βίας, ιδιαίτερα των παιδιών, της νεολαίας, των γυναικών, των μεταναστών, των ηλικιωμένων, των αναπήρων συνανθρώπων μας, εναντίον κάθε είδους ρατσισμού, αποξένωσης, λόγω φύλου, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού».
Το ΚΚΕ αρχίζει επιτέλους να μιλάει για το φύλο, για τη σεξουαλικότητα. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Τον περασμένο Σεπτέμβρη πραγματοποιήθηκε στο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή μια συζήτηση με θέμα «Ερωτικές σχέσεις, συμβίωση, γάμος: Είναι ατομικά δικαιώματα;», με ομιλήτρια την Ελένη Μπέλλου, μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Αποσπάσματα εκείνης της ομιλίας αναρτήθηκαν στο 902.gr, ενώ ένα τριαντασέλιδο άρθρο, βασισμένο στην ίδια ομιλία, δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης (ΚΟΜΕΠ, τχ. 5-6, Οκτώβρης-Δεκέμβρης 2022). Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για ένα εμφανώς αμήχανο άρθρο, που περισσότερο ανοίγει ερωτήματα παρά δίνει απαντήσεις. Σε κάποια σημεία μάλιστα είναι τόσο δυσνόητο που, εντελώς διαισθητικά, φαντάζομαι ότι δεν γράφτηκε μόνο από την υπογράφουσα συντάκτριά του αλλά αποτέλεσε προϊόν ιδεολογικής επεξεργασίας και διαπραγμάτευσης. Παρ' όλα αυτά είναι σημαντικό, γιατί θέτει ζητήματα που μέχρι πρότινος αποτελούσαν ταμπού για ένα κόμμα φορτωμένο τις σταλινικές αποσκευές.
Η έστω μικρή όμως αναφορά του Κουτσούμπα στο ζήτημα των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού αποτελεί μια τομή. Μια ακόμα υπέρβαση. Άλλο να γράφονται αυτά σε έναν κομματικό ιστότοπο ή σε ένα κομματικό έντυπο κι άλλο να λέγονται από τα χείλη του ίδιου του Γενικού Γραμματέα, σε μια εκδήλωση στην οποία παρευρίσκονται χιλιάδες κόσμου.
Πολλοί μίλησαν και έγραψαν για την ανοιχτωσιά του ΚΚΕ, που τόλμησε να διοργανώσει μια ιστορική συναυλία τιμώντας έναν «δεξιό» συνθέτη.
Μα εγώ όλο αυτό το βίωσα ως ένα πολιτικό άνοιγμα.
Και παρότι δεν κατάφερα να βρω παρέα και πήγα μόνος, δεν ένιωσα στιγμή μόνος, μες στη μεγάλη αγκαλιά που ανοίχτηκε εκεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου