Κλιματικά δεδομένα Θησείου 1897-2012

•  

Λεπτομέρειες

 

Κατηγορία: Εγκυκλοπαίδεια 

13 Feb 2013

Συντάχθηκε από τον/την Alexandros_Filadelfia 

Προβολές: 29579

 

 Άποψη του κτιρίου του ΕΑΑ να δεσπόζει στο Λόφο Νυμφών.

 

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου μας εδώ (http://www.meteoclub.gr/themata/egkyklopaideia/4856-klimatika-dedomena-thisiou-meros-a) θα επιχειρήσουμε μια πρώτη προσπάθεια ώστε να επικοινωνήσουμε στατιστικά βασικές μετεωρολογικές παραμέτρους που αφορούν τον ιστορικότερο μετεωρολογικό σταθμό της Ελλάδας στο κέντρο της Αθήνας (Θησείο) από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

 

 Αυτή η προσπάθεια μας αφορά στην ανάλυση όλων των ομογενοποιημένων στοιχείων  βασικών μετεωρολογικών παραμέτρων από το 1897 μέχρι το τέλος του 2012. Συγκεκριμένα σε ότι αφορά τη θερμοκρασία αέρα η χρονοσειρά του Θησείου έχει ομογενοποιηθεί από το 1897 ενώ σε ότι αφορά τον υετό η χρονοσειρά έχει ομογενοποιηθεί από το 1899. Υπενθυμίζουμε ότι ο σταθμός του Θησείου βρίσκεται ακριβώς στην ίδια θέση με σήμερα από το 1897 ενώ και ο περιβάλλοντας χώρος παραμένει αμετάβλητος από τότε.

 

Τέλος να σημειώσουμε οτι σε αυτό μας το άρθρο δε θα προχωρήσουμε σε αναφορές για διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα τα οποία ενδεχομένως να συνοδεύονταν από τις μετεωρολογικές παραμέτρους που παρουσιάζουμε παρακάτω.Να τονίσουμε πως το συγκεκριμένο άρθρο  θα εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα στοιχεία καθώς προχωράμε σε καλύτερη ανάλυση λόγω του μεγάλου όγκου του αρχείου.

 

Σύνθεση χρονοσειράς

Η σύνθεση της χρονοσειράς από το 1897 μέχρι το 2012 ήταν μια απαιτητική διαδικασία.Προφανώς και μια τόσο μεγαλή χρονοσειρά έχει περισσότερο σημασία σε ιστορικό και στατιστικό πλαίσιο. Παρόλα αυτά είναι πολύτιμη στο να μας βοηθήσει να αντλήσουμε σημαντικές πληροφορίες για το κλίμα της Αθήνας σε βάθος χρόνου πάνω από έναν αιώνα.

 

Η προσπάθεια για την ανάλυση των δεδομένων έγινε κατά το παράδειγμα του προηγούμενου άρθρου μας και πάντα σε συνάρτηση με την εκτενή μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας για το σταθμό του Θησείου. 

 

Επαναλαμβάνουμε πως την ευθύνη της δημοσίευσης όλων των μετεωρολογικών παραμέτρων της χρονοσειράς από το 1897 μέχρι το 2012 έχει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών αλλά σε κάθε περίπτωση θεωρούμε πως οι αποκλίσεις στις μετεωρολογικές παραμέτρους που παρουσιάζουμε παρακάτω από τη δημοσίευση των στοιχείων από το Ε.Α.Α θα είναι αμελητέες.

 

Θερμοκρασία αέρα

Συνολικά αναλύσαμε 116 έτη πλήρων δεδομένων της θερμοκρασίας του αέρα στο Θησείο και σας τα παρουσιάζουμε παρακάτω συνοπτικά.

 

 Σχήμα 1. Κλιματικά δεδομένα θερμοκρασίας  περιόδου 1897 - 2012 για το Θησείο (διορθωμένα)

 

 

Στο σχήμα 1 μπορείτε να βρείτε τις μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες ανά μήνα καθώς και την μέση μηνιαία θερμοκρασία (απλή) κατά το παράδειγμα των χρονοσειρών του NOAA. Υπενθυμίζουμε πως σκοπός της παρουσίασης της απλής μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας (μέγιστη + ελάχιστη /2) είναι η κατά το καλύτερο δυνατό συγκρισιμότητα των στοιχείων με εκείνα άλλων διεθνών σταθμών. Επίσης η μελέτη της απλής μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας μας βοηθά ώστε να αποφύγουμε τη χρήση των διάφορων formulas που το Ε.Α.Α χρησιμοποιεί κατά καιρούς για τον υπολογισμό των μέσων θερμοκρασιών. Από αυτό το σημείο και μετά κάθε αναφορά μας σε μέση θέρμοκρασία νοείται ως η απλή μέση θερμοκρασία.

 

Εντύπωση προκαλεί η μέση μέγιστη Ιανουαρίου η οποία και διαμορφώνεται κάτω από τους 13 βαθμούς, μόλις στους 12,8 βαθμούς Κελσίου, κυρίως λόγω των ψυχρότερων Γενάρηδων στις αρχές του 20^ου αιώνα.Επίσης τόσο οι μέγιστες όσο και οι ελάχιστες θερινές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς τα θερμά θέρη των τελευταίων 15 ετών συνέβαλαν στις τόσο υψηλές μέσες θερμοκρασίες για τα δεδομένα ενός Μεσογειακού σταθμού μόλις 5 χιλιόμετρα από την κοντινότερη ακτή.

 

 

 

 Σχήμα 2. Μικρότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

 

Στο σχήμα 2 παρατηρούμε πως η χαμηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί στο Θησείο ήταν τον Φεβρουάριο του 2003 με 9,1 βαθμούς Κελσίου. Αξίζει ακόμα να αναφερθεί η μέση μέγιστη του Φεβρουαρίου του 1891 με μόλις 7,92 βαθμούς. Αν και τα στοιχεία πριν το 1897 σε ότι αφορά τη θερμοκρασία δεν έχουν ομογενοποιηθεί, ο σταθμός το 1891 βρισκόταν πάλι στην ίδια θέση με σήμερα και ήταν υπό την εποπτεία του διεθνούς φήμης Δρ.Αιγινήτη.

 

 

 

 

Σχήμα 3. Μικρότερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

 

Σε ότι αφορά τις μικρότερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες φαίνεται πως πάλι ο Φεβρουάριος παρουσιάζει τη μικρότερη τιμή με μόλις 2,77 βαθμούς το 1911. Εντυπωσιακός είναι και ο Μάρτιος του 1987 με μόλις 4,32 βαθμούς και με χαμηλότερο ρεκόρ από αυτό που παρουσιάζει ο μήνας του Δεκεμβρίου. Aξίζει να αναφερθεί και η μέση ελάχιστη του Ιανουαρίου 1896 με 3,36 βαθμούς μιας και ο σταθμός βρισκόταν στη ίδια με σήμερα θέση.Τέλος ο Ιούλιος του 1913 ήταν ο μοναδικός Ιούλιος στη χρονοσειρά με μέση ελάχιστη κάτω από τους 21 βαθμούς μαζί με τον Ιούλιο του 1949 (20,96 βαθμοί) και τον Ιούλιο του 1985 (20,83 βαθμοί).

 

 

 

 

Σχήμα 4. Μεγαλύτερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

 

Με την έλευση της τελευταίας δεκαετίας παρατηρούμε πως οι περισσότεροι μήνες σημειώνουν τα ρεκόρ τους τελευταία χρόνια.Όλοι οι καλοκαιρινοί μήνες παρουσιάζουν εντυπωσιακές μέσες ελάχιστες, ειδικά ο Αύγουστος του 2010 και σαφώς ο Ιούλιος του 2012.Μόνο ο Γενάρης δεν καταφέρνει διψήφια τιμή ως θερμότερη μέση ελάχιστη όλων των εποχών.

 

 

Σχήμα 5. Μεγαλύτερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στο Θησείο ανά μήνα 1897-2012 

Άλλη μια φορά το καλοκαίρι έχει την τιμητική του στις υψηλότερες μέσες μέγιστες οι οποίες όλες έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια.Τιμή ρεκόρ στο Θησείο είναι οι 36,9 βαθμοί τον περασμένο Ιούλιο. Οι πολύ αυξημένες τιμές τα τελευταία καλοκαίρια φαίνοντε και παρακάτω στο σχήμα 6.

 

 

 

 

Σχήμα 6. Θερινό τρίμηνο 1983-2012 Αθήνα-Λάρισα.

 

Εξετάζοντας τα αρχεία των 2 ίδιων κλασικών κλωβών στην Αθήνα και τη Λάρισα σε βάθος χρόνου των τελευταίων 30 ετών ,κατά το παράδειγμα 30 ετιών που ορίζει ως αξιόπιστο χρονικό διάστημα ανάλυσης δεδομένων ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός ,βλέπουμε πόσο πολύ έχουν αυξηθεί οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες τα καλοκαίρια. Σε σχέση με τη Λάρισα βλέπουμε πως η Αθήνα πλέον τα τελευταία 30 έτη παρουσιάζει συστηματικά μεγαλύτερες μέσες μέγιστες κατά μέσο όρο το θερινό τρίμηνο.Ακόμα πιο σημαντικές διαφορές στις θερινές μέσες μέγιστες θερμοκρασίες μπορούμε να δούμε μεταξύ του κλασικού κλωβού της Νέας Φιλαδέλφειας στην Αθήνα και της Λάρισας για τη χρονοσειρά 1981-2010 (σε νεότερο άρθρο μας θα μιλήσουμε διεξοδικά για ολόκληρη τη χρονοσειρά αυτή στη Νέα Φιλαδέλφεια από την ΕΜΥ).

 

 Σχήμα 7. Οι ψυχρότεροι μήνες στο Θησείο σε μέση θερμοκρασία (απλή).

 

Σε ότι αφορά τους ψυχρότερους μήνες παρατηρούμε πως ο Φλεβάρης του 1929 παρουσιάζει τη χαμηλότερη απλή μέση μηνιαία θερμοκρασία με 6,18 βαθμούς ενώ οι φόρμουλες του Ε.Α.Α τον δίνουν με 6,20 βαθμούς.Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει ξανά στον Φλεβάρη του 1891 με μια μέση απλή στους 5,51 βαθμούς ενώ οι φόρμουλες του Ε.Α.Α τον δίνουν με 5,54 βαθμούς.

 

Σχήμα 8. Οι θερμότεροι μήνες στο Θησείο σε μέση θερμοκρασία (απλή)

 

 Σε ότι αφορά τους θερμότερους μήνες ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον περασμένο Ιούλιο ο οποίος έσπασε όλα τα ρεκόρ με 31,7 βαθμούς μέση μηνιαία απλή θερμοκρασία.Θεωρούμε μάλιστα πως αυτή η μέση μηνιαία θερμοκρασία είναι ίσως η υψηλότερη που έχει σημειωθεί στην Ευρώπη από σταθμούς που βρίσκοντε στην εποπτεία του ΠΜΟ.

 

Σχήμα 9. Τα 10 ψυχρότερα έτη στο Θησείο σύμφωνα με τη μέση ετήσια θερμοκρασία (απλή) για τη περίοδο 1897-2012.

 

Παρατηρούμε πως τα ψυχρότερα έτη που έχουν σημειωθεί ποτέ στην Αθήνα είναι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.Το ψυχρότατο 1907 περνάει στην ιστορία ως το ψυχρότερο έτος στην Αθήνα με μια απλή μέση ετήσια θερμοκρασία κάτω από 17 βαθμούς στους 16,93 και μαζί με το 1911 είναι τα μοναδικά έτη στην Αθήνα με μέση ετήσια θερμοκρασία κάτω από 17 βαθμούς.Να σημειώσουμε φυσικά πως σύμφωνα με τις φόρμουλες του Ε.Α.Α το 1907 δίνεται με μια μέση ετήσια θερμοκρασία στους 17,01 βαθμούς ενώ το 1911 με 17,05 βαθμούς Κελσίου.

 

 

 

 

 

Σχήμα 10. Τα 10 θερμότερα έτη στο Θησείο σύμφωνα με τη μέση ετήσια θερμοκρασία (απλή) για τη περίοδο 1897-2012.

 

Άλλη μια φορά βλέπουμε το μοτίβο θέρμανσης τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα με το 2010 να είναι μακράν το θερμότερο έτος στη σύγχρονη μετεωρολογική ιστορία της Αθήνας με 20,15 βαθμούς Κελσίου μέση ετήσια θερμοκρασία. Εντυπωσιακό είναι και το περασμένο έτος με 19,99 βαθμούς μέση ετήσια θερμοκρασία.

 

  Σχήμα 11. Απόλυτες θερμοκρασίες για τον 20ο αιώνα στο Θησείο.

Σε ότι αφορά τους μέσους όρους των παραμέτρων των απόλυτων θερμοκρασιών παρατηρούμε για τον 20ο αιώνα ένα εύρος από τους 0,7 βαθμούς τον  Ιανουάριο μέχρι τους 38 βαθμούς τον Ιούλιο.

Υετός

 

Όπως αναφέραμε νωρίτερα η χρονοσειρά του υετού στο Θησείο έχει ομογενοποιηθεί από το 1899. Παρακάτω παρουσιάζουμε συνοπτικά τα δεδομένα υετού στην Αθήνα από το 1899 μέχρι το 2012.

 

 Σχήμα 12.Υετός στο Θησείο 1899-2012

 

 Όπως παρατηρούμε η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Αθήνα τα περασμένα 114 έτη διαμορφώνεται στα 399,43 χιλιοστά.Πιο υετοφόρος μήνας ο Δεκέμβριος με 70,95 χιλιοστά και πιο άνoμβρος ο Ιούλιος με μόλις 5,93 χιλιοστά μέση τιμή.

 

 

 

 

 Σχήμα 13.Μεγαλύτερος υετός ανά μήνα στο Θήσειο 1899-2012.

 

Μακράν πιο υετοφόρος μήνας στην Αθήνα ήταν ο Οκτώβριος του 1955 με 260,9 χιλιοστά με δεύτερο στην μηνιαία κατάταξη τον Δεκέμβριο του 2002 με 235,8 χιλιοστά.

 

 

 

Σχήμα 14.Μικρότερος υετός ανά μήνα στο Θήσειο 1899-2012.

 

Για ευνόητους λόγους οι άνυδροι καλοκαιρινοί μήνες δεν παρουσιάζοντε ανά έτος. Εντύπωση προκαλεί πάντως το 1924 όπότε και τον Απρίλιο, Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο δεν είχε βρέξει καθόλου στην Αθήνα (!).

 

 

 

Σχήμα 15.Τα 10 πιο υετοφόρα έτη στο Θήσειο 1899-2012.

 

Εντυπωσιακό  ως γνωστό το 2002 με 987,3 χιλιοστά, τιμή κατά πολύ υψηλότερη του στατιστικά αναμενόμενου για μια πόλη με τόσο ξηρό κλίμα όπως η Αθήνα.Μόνο το 1955 και το 1910 κατάφεραν να πιάσουν πάνω από 600 χιλιοστά και κλείνουν την τριάδα των πιο υετοφόρων ετών στο Θησείο.

 

 

 

 

Σχήμα 16.Τα 10 πιο άνομβρα έτη στο Θήσειο 1899-2012.

 

Εντυπωσιακά το 1989 με μόλις 150,6 χιλιοστά και το 1990 με 199,3 χιλιοστά και παράλληλα τα μοναδικά έτη που σημειώνουν υετό κάτω των 200 χιλιοστών.

 

H τελευταία 30ετία

Εξετάζοντας τα τελευταία 30 χρόνια στην Αθήνα ,δηλαδή από το 1983 ως το 2012, παρατηρούμε την εντυπωσιακή άνοδο στις μέσες θερμοκρασίες σε σχέση με όλο το αρχείο του Θησείου.Παρακάτω στο σχήμα 17 βλέπουμε αναλυτικά τις τιμές.

 

 

 Σχήμα 17. Κλιματικά δεδομένα Θησείου 1983-2012 (διορθωμένα)

  

Παρατηρούμε πως το θερμό πεντάμηνο Μάιος-Σεπτέμβριος έχει εντυπωσιακή άνοδο σε όλες τις μέσες θερμοκρασίες σε σχέση με όλο το αρχείο.Εντύπωση φυσικά προκαλούν  οι θερινές μέσες θερμοκρασίες οι οποίες όπως αναφέραμε έχουν ξεφυγεί πολύ προς τα πάνω τα τελευταία χρόνια.

 Φυσικά δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η αστική θερμονησίδα στο κέντρο της Αθήνας ειδικά τις καλοκαιρινές νύχτες ίσως συμβάλει στις τόσο αυξημένες μέσες ελάχιστες ενώ η επίπτωση της στις θερινές μέσες μέγιστες θεωρήται αμελητέα (Founda et al 2009). Το γεγονός ότι το κέντρο της Αθήνας τα τελευταία 30 χρόνια ξεπερνά τους  18,8 βαθμούς μέση ετήσια θερμοκρασία είναι κάτι πρωτοφανές ως κλιματική τιμή για το σταθμό του Θησείου.Πάντως αισθητά μικρότερη είναι η αύξηση των μέσων θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

*θερμές ευχαριστίες στην ερευνήτρια κ.Ηρώ Εμμανουήλ για τη παροχή των στοιχείων και για τη βοήθεια σύνθεσης της χρονοσειράς καθώς και του εντοπισμού των θερμοκρασιακών biases

 

Επιμέλεια άρθρου: Αλέξανδρος Νασιάκος ,Ερασιτέχνης Μετεωρολόγος- Ερευνητής. 

Για το Meteoclub.gr

 

ΠΗΓΕΣ

- Μηνιαία μετεωρολογικά δελτία Ε.Α.Α

 

-Κλιματικά δελτία Ε.Μ.Υ

 

- Founda D, Kambezidis HD, Petrakis M, Zerefos C (2007) Removal of a discontinuity in the air temperature record of NOA due to instrumental change. Institute for Environmental Research & Sustainable Development,NOA, Techn. ReportNo 2/2007 (in Greek)

 

- Founda D., Kambezidis H.D., Petrakis M., Zanis P. and Zerefos C. (2009): A correction of the recent air temperature record at the historical meteorological station of the National Observatory of Athens (NOA) due to instrument change. Theor. Appl. Climatol. 97, 385-389.

 

- Repapis CC, Philandras CM, Kalabokas PD, Zanis P, Zerefos CS (2007) Is the last years abrupt warming in the National Observatory of Athens records a climate change manifestation? Global Nest 9:107–116

 

- WMO (1983) Guide to climatological practices. WMO No. 100,Geneva

 

fΚοινοποίηση

Αποθήκευση