Τα χταπόδια δεν έχουν οκτώ πόδια, αλλά μόνο δύο. Το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου τους βρίσκεται στα πλοκάμια. Το ζευγάρωμα περιέγραψε πρώτος ο Αριστοτέλης, αλλά για 2.000 χρόνια κανείς δεν τον πίστευε

 Τα χταπόδια δεν έχουν οκτώ πόδια, αλλά μόνο δύο. Το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου τους βρίσκεται στα πλοκάμια. Το ζευγάρωμα περιέγραψε πρώτος ο Αριστοτέλης, αλλά για 2.000 χρόνια κανείς δεν τον πίστευε!

ΠΗΓΗ: "Το βιβλίο ολικής άγνοιας", Τζον Λόϋντ & Τζον Μιτσινσον, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Τα χταπόδια έχουν οκτώ άκρα που εξέχουν από το σώμα τους, ωστόσο πρόσφατες έρευνες σχετικά με τη χρήση τους αναπροσδιόρισαν την ονομασία τους. 

Τα χταπόδια ανήκουν στην οικογένεια τω κεφαλόποδων. Χρησιμοποιούν τα δύο πίσω πλοκάμια για να κινούνται στο βυθό και τα υπόλοιπα έξι για να τρέφονται. 

Ως εκ τούτου, οι θαλάσσιοι βιολόγοι τείνουν να αναφέρουν πλέον ότι τα χταπόδια έχουν δύο πόδια κι έξι χέρια. 

Τα πλοκάμια του χταποδιού είναι αξιοθαύμαστα όργανα. Έχουν τη δυνατότητα να σκληραίνουν σχηματίζοντας προσωρινές κλειδώσεις ή να διπλώνουν μεταμορφώνοντας τον ιδιοκτήτη τους σε μπάλα που κυλά στον πυθμένα.

 Επίσης περιέχουν τα δύο τρίτα του εγκεφάλου ενός χταποδιού- γύρω στα πενήντα εκατομμύρια νευρώνες– ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο, σε σχήμα  ντόνατ, βρίσκεται στο εσωτερικό του κεφαλιού (μανδύας). 

Επειδή μεγάλο μέρος του νευρικού συστήματος του χταποδιού βρίσκεται στα άκρα του, καθένα από αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητο από τα υπόλοιπα. 

Ένα κομμένο πλοκάμι έχει τη δυνατότητα να σέρνεται τριγύρω και σε ορισμένα είδη, μπορεί να επιζήσει για αρκετούς μήνες!

 Το χέρι (ή πόδι) ενός χταποδιού μπορεί κυριολεκτικά να κάνει του κεφαλιού του.

Κάθε άκρο του συνήθους χταποδιού έχει δύο σειρές βεντούζες, εφοδιασμένες με γευστικούς κάλυκες για την αναγνώριση της τροφής. 

Θηλυκό κανονικό χταπόδι

(Σημ,. Αντίλογου: μερικά είδη, πχ τα, φτηνότερα από τα κανονικά και  κοντοπλόκαμα μοσχοχτάποδα και οι σπάνιες σήμερα επίσης φτηνότερες, μακρυπλόκαμες αλιδώνες, έχουν μόνο μια σειρά βεντούζες).Επίσης: Στα κανονικά χταπόδια, το αρσενικό (που είναι και πιο νόστιμο γιατί κινείται κυνηγά και τρέφεται περισσότερο) έχει εκτός από τις δυο σειρές βεντούζες σε κάθε πλοκάμι και μια μεγάλη βεντούζα στο μέσο του πλοκαμιού ενώ το θηλυκό όχι.

Αρσενικό χταπόδι με μια μεγάλη βεντούζα στο κέντρο κάθε πλοκάμου

Μοσχάκι ή μοσχοχτάποδο, με κοντά πλοκάμια και μόνο μια σειρά βεντούζες

Το χταπόδι γεύεται οτιδήποτε αγγίζει. Τα αρσενικά διαθέτουν επίσης έναν ειδικό βραχίονα όπου διατηρούν στο σπέρμα τους. Ονομάζεται εξωκοτύλη και χρησιμοποιείται για την αναπαραγωγή. 

Για τη μεταφορά του σπέρματος το αρσενικό τοποθετεί τον βραχίονα σε μία τρύπα στο κεφάλι του θηλυκού. Στη διάρκεια του ζευγαρώματος η εξωκοτύλη συνήθως αποκολλάται, όμως το αρσενικό αναπτύσσει καινούρια την επόμενη χρονιά. Η πρώτη περιγραφή του ζευγαρώματος των χταποδιών έγινε από τον Αριστοτέλη (384 -322 π. Χ.), όμως για πάνω από 2.000 χρόνια κανείς δεν τον πίστευε. 

Τον 19ο αιώνα ο Γάλλος ζωολόγος Ζορζ Κουβιέ (1769-1832) ανακάλυψε εκ νέου τη διαδικασία κι έδωσε στην εξωκοτύλη το όνομά της. Κοτύλη σημαίνει μυζητήρας. Εξαιτίας γενετικών παραλλαγών, κάποιες φορές τα χταπόδια αναπτύσσουν περισσότερα από οκτώ άκρα. 

Το 1998, το Ενυδρείο Σίμα Μαρίνλαντ στην Ιαπωνία είχε στις δεξαμενές του ένα κοινό χταπόδι με ενενήντα έξι πλοκάμια! Είχε αλιευτεί στο κοντινό όρμο Ματόγια τον Δεκέμβριο του 1998, αλλά πέθανε πέντε μήνες αργότερα. Το πολυπλόκαμο κεφαλόποδο κατάφερε να γεννήσει αρκετά αυγά προτού πεθάνει. Μετά την εκκόλαψη όλα τα χταπόδια είχαν φυσιολογικό βραχιόνων κανένα όμως δεν επιβίωσε για περισσότερο από ένα μήνα. 

Κατά καιρούς τα χταπόδια τρώνε τους βραχίονές τους. Παλιότερα υπήρχε η πεποίθηση ότι γι’ αυτό έφταιγε το στρες, σήμερα όμως θεωρείται ότι ευθύνεται κάποιος ιός που επιτίθεται στο νευρικό τους σύστημα.

Σημ. Αντίλογου: Επίσης χάνουν πλοκάμια από εχθρούς τους, από σμέρνες κυρίως, μα κι από μάχες με άλλα χταπόδια. 

Από κάθε κομμένο πλοκάμι εκφύεται νέο άκρο και σταδιακά διαμορφώνεται ξανά σε πλήρες πλοκάμι.

Βλ. επίσης Πηγή National Geographic:

Το χταπόδι είναι μαλάκιο, κεφαλόποδο, με οκτώ πλοκάμια, ένα σκληρό ράμφος χωρίς καθόλου όστρακο. Αυτά τα χαρακτηριστικά του χταποδιού είναι γνωστά σε όλους μας.

Τα χταπόδια έχουν δύο εγκεφάλους και τρεις καρδιές. Ο ένας εγκέφαλος ελέγχει τα πλοκάμια και ο άλλος κάνει όλες τις υπόλοιπες δουλειές. Φέρει επίσης τον κεντρικό εγκέφαλο, με πολύ ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα. 

Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από 3 καρδιές από τις οποίες οι δύο ωθούν το αίμα στα βράγχια και η τρίτη στο υπόλοιπο σώμα.

Η μεταφορά οξυγόνου εξυπηρετείται από την πρωτεΐνη αιμοκυανίνη η οποία περιέχει χαλκό και έχει γαλάζιο χρώμα.

Τα χταπόδια έχουν σχετικά μικρή διάρκεια ζωής. Μερικά είδη ζουν μόλις έξι μήνες. Μεγαλύτερα είδη, όπως το γιγάντιο χταπόδι του Ειρηνικού, μπορεί να ζήσει έως και πέντε χρόνια κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες. Η αναπαραγωγή είναι η μία αιτία θανάτου: τα αρσενικά μπορούν να ζήσουν μόνο για λίγους μήνες μετά το ζευγάρωμα, ενώ τα θηλυκά πεθαίνουν λίγο μετά την εκκόλαψη των αυγών τους. Παραμελούν να φάνε κατά τη διάρκεια του ενός μήνα περίπου που φροντίζουν τα αυγά τους και τελικά πεθαίνουν από την πείνα.

Τα χταπόδια είναι πολύ έξυπνα, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ασπόνδυλο. Η ακριβής έκταση της νοημοσύνης και της ικανότητάς τους να μαθαίνουν αποτελεί θέμα συζήτησης μεταξύ των βιολόγων. Πειράματα έχουν δώσει στοιχεία ύπαρξης ενός συστήματος μνήμης, το οποίο μπορεί να αποθηκεύει μνήμες μικρής αλλά και μεγάλης διάρκειας. Έχουν εξαιρετικό πολύπλοκο νευρικό σύστημα, από το οποίο μόνο ένα μέρος του εντοπίζεται στον εγκέφαλο. Τα 2/3 των νευρώνων ενός χταποδιού βρίσκονται στα νεύρα των πλοκαμιών του, τα οποία έχουν περιορισμένη λειτουργική αυτονομία.

Τα πλοκάμια των χταποδιών έχουν ποικιλία αντανακλαστικών δράσεων, που υπάρχουν ακόμα και χωρίς να δέχονται σήμα από τον εγκέφαλο. Τα χταπόδια είναι τα μοναδικά ασπόνδυλα που έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να χρησιμοποιούν εργαλεία. Υπάρχουν τέσσερα τουλάχιστον παραδείγματα φλεβώδους χταποδιού ( Amphioctopus marginatus), τα οποία δεμάτιαζαν φλοιούς καρύδας, που άνθρωποι είχαν πετάξει στη θάλασσα, κάθονταν πάνω τους και αργότερα τα χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο. Τα χταπόδια έχουν πολύ έντονη την αίσθηση της όρασης. Όπως και άλλα κεφαλόποδα, μπορούν να διακρίνουν την πόλωση του φωτός, ενώ η έγχρωμη όραση διαφέρει από είδος σε είδος. Εξαιρετική είναι και η αίσθηση της αφής. Οι βεντούζες του χταποδιού είναι εξοπλισμένες με χημειοϋποδοχείς κι έτσι το χταπόδι μπορεί να αντιλαμβάνεται ό,τι αγγίζει.

 Αντίθετα, η ακοή τους είναι περιορισμένη. Τα χταπόδια έχουν διάφορους τρόπους άμυνας. Ο κύριος τρόπος είναι να κρύβονται και ο συνηθέστερος δευτερεύον τρόπος άμυνας είναι η φυγή.

Άλλοι τρόποι άμυνας είναι η απελευθέρωση μελανιού, το καμουφλάζ και η αυτοτομία (φαινόμενο που παρατηρείται σε διάφορα ζώα να κόβουν από μόνα τους ορισμένα μέρη του σώματός τους, όταν βρεθούν σε κίνδυνο.