Ριζίτικο "Οψές αργά επέρνουνα απού τη γειτονίτσα κι αγροίκου΄κι εδικάζεντο μάνα και θυγατέρα..."

Ριζίτικο παλιό, ελάχιστα γνωστό (αρ. 359 του βιβλίου "Ριζίτικα-τα Δημοτικά τραγούδια της Κρήτης" Σταμ. Αποστολάκη).

Τραγουδιέται με τον ίδιο σκοπό όπως τα Ριζίτικα "Μυρίζουν οι βασιλικοί, μυρίζουν κι οι βαρσάμοι", Αητέ που κάθεσαι ψηλά στ΄όρος το χιονισμένο", "Οψές αργά εφύσηξε βαρύς βοριάς και νότος".

 

Οψές αργά επέρνουνα απού τη γειτονίτσα

κι αγροίκου΄κι εδικάζεντο μάνα και θυγατέρα.

"Μωρή σκύλα, μωρ΄άνομη, σκύλα μαγαρισμένη,

παιδί δεν ευαγγέλισες, τα κάλλη απού ΄χες πούν΄τα;"

"Λώμπως θαρρείς μανίτσα μου, κι απάρθεν΄είμ΄ακόμη;

Θωρείς το νιο απού περνά, αργά ταχιά στσ΄αυλές μας;

Τρία παιδιά ΄χω μετ΄αυτό κι είμαι και γαστρωμένη".

Εδώ ο Κυριάκος Σταυριανουδάκης, στο ριζίτικο ίδιου με το παραπάνω σκοπού, "Μυρίζουν οι βασιλικοί".

Αυθεντικός ο σκοπός στο βίντεο, αλλά θυμίζω πως: 

1. Πάντα και από αιώνων τα ριζίτικα (για όσους τα σέβονται) τραγουδιούνται χωρίς συνοδεία οργάνου όπως σωστά κάνει και στο βίντεο ο Κυριάκος.

2. Επίσης, πάντα η κάθε στροφή επαναλαμβάνεται από την παρέα συλλογικά ώσπου, μετά την τρίτη στροφή, αυτός που άρχισε το ριζίτικο κλείνει με μια μαντινάδα, η οποία πάλι επαναλαμβάνεται ανά ημιστίχιο και στίχο από την παρέα. Πχ στη μαντινάδα "Απού ΄ναι νιος και δεν πετά με του βοριά τα νέφη, είντα τη θέλει τη ζωή, στον κόσμο να την έχει!" Το πρώτο ημιστίχιο "Απού ΄ναι νιος και δεν πετά", το λέει (σε σκοπό συρτού κάθε μαντινάδα μετά από ριζίτικο) και το επαναλαμβάνει η παρέα. Μετά τραγουδάει ολόκληρο τον πρώτο 15σύλλαβο στίχο: "Απού ΄ναι νιος και δεν πετά με του βοριά τα νέφη", τον επαναλαμβάνει η παρέα, μετά τραγουδάει το πρώτο ημιστίχιο του δεύτερου στίχου: "είντα τη θέλει τη ζωή," επαναλαμβάνουν οι άλλοι, και τέλος λέει ολόκληρο τον δεύτερο στίχο: "είντα τη θέλει τη ζωή, στον κόσμο να την έχει!"

3. Μετά ξεκινά κάποιος άλλος μαντινάδα, κι αν θέλει να πει συνεχόμενα ένα ριζίτικο, στον δεύτερο στίχο της λέει μόνο το ημιστίχιό της, επαναλαμβάνει η συντροφιά, και στη συνέχεια, αντί να πει ολόκληρο τον δεύτερο και τελευταίο 15σύλλαβο στίχο της, ξεκινά με ένα ριζίτικο...

4. Τέλος, ποτέ κανείς δεν πρέπει να πει δυο συνεχόμενα ριζίτικα-ούτε δυο συνεχόμενες μαντινάδες, όπως κάνουν μερικοί άσχετοι με κάθε έννοια αλληλοσεβασμού και κρητικής παράδοσης...

Όλοι σέβονται όλους και εναλλάσσονται συνεχώς όσοι θέλουν να τραγουδήσουν-κανείς δε μονοπωλεί το τραγούδι.

Μα και όλοι κι όλες οφείλουν να μη μιλούν δυνατά αλλά να σέβονται και να προσπαθούν να μετέχουν στην αρχέγονων ριζών πολιτισμική αυτή όσμωση.

Είναι μια συλλογική μυσταγωγία στην οποία κάθε άτομο (πρέπει να) δένεται με τη συντροφιά κι η συντροφιά με κάθε άτομο.

Κώστας Ντουντουλάκης




Ο Κυριάκος Σταυριανουδάκης λοιπόν, στο ριζίτικο ίδιου με το παραπάνω σκοπού, "Μυρίζουν οι βασιλικοί":